Historia sztuki nowoczesnej polskiej - malarstwo 14.05.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/luba040514.html

1 z 3

2008-02-28 10:05

przedmiot: Historia sztuki nowoczesnej polskiej - malarstwo

prowadzący: dr Luba data: 14.05.2004 aktualizacja: 08.06.2004

powrót

drukuj

kontakt

zapisz

15. Kapiści
Inne nazwy: Komitet Paryski (KP), koloryści - choć to pojęcie jest szersze.
Ok. 1922-23 grupa studentów malarstwa z Krakowa wyjechała do Paryża, aby poznać nowe trendy w
sztuce, mieli być studentami paryskiej filii krakowskiej ASP. W 1923 założyli w Paryżu ugrupowanie,
z początku nie wydawało się, że z czasem będą walczyć o prymat w sztuce polskiej - w Polsce byli
nieznani. W skład grupy weszli artyści o b różnych doświadczeniach, o ukształtowanych
osobowościach artystycznych - oprócz jednego rzeźbiarza sami malarze (m.in. małżeństwo Cybisów,
Seweryn Boraczok, Józef Czapski, Józef Jarema, Artur Nacht-Samborski, Tadeusz Piotr Potworowski,
Marian Szczyrbuła, Zygmunt Waliszewski). Ich mistrzem i założycielem KP był Józef Pankiewicz -
wykładowca, przewodnik po sztuce, dobrze znał realia paryskie, artystów, wpłynął na wybory
artystyczne grupy. Po powrocie do Polski kapiści odnieśli ogromny sukces, w połowie lat 30. objęli
wszystkie ważne funkcje, zmonopolizowali życie artystyczne aż do 1949 - mimo, że nie byli
powszechnie wielbieni.
W Paryżu byli w kręgu Ecole de Paris, w którym dominowało zainteresowanie kolorem. Ich sława
narodziła się za granicą - w 1929 odbył się w Polsce konkurs, na którym zgarnęli wszystkie nagrody,
potem ich wystawy zagraniczne odniosły sukces - dzięki temu stali się popularni w kraju. Zostali
uznani za wielkich, nowoczesnych twórców, ich protektorem był Szyszko-Bohusz (miał też udział w
wysłaniu ich do Paryża).
Po powrocie do Polski utworzyli Związek Zawodowy Polskich Artystów Plastyków - grupa zawodowa,
powstała z licznych grupek o charakterze nie artystycznym, lecz zawodowym. Szybko przejęli kontrolę
w związku, zmonopolizowali rynek zawodowy w Polsce. W Warszawie działały równolegle grupy
powstałe na warszawskiej ASP, ich wystawa (mimo, że większość tych artystów była nowoczesna)
została skrytykowana przez kapistów, którzy objęli także stanowiska w mediach. Artyści warszawscy
utworzyli Blok Zawodowy Artystów Plastyków - przez całe lata 30. oba stowarzyszenia silnie
wpływały na życie artystyczne. Rywalizację wygrali kapiści, którzy byli znacznie bardziej sprawni
pisarsko, mieli dobrych teoretyków - choć zarazem zdawali sobie sprawę, że ich sztuka nie daje
szerokiego pola twórczego, ma ograniczenia artystyczne, jest wtórna wobec sztuki francuskiej.
Kapiści (np. Jan Cybis) preferowali martwe natury, pejzaże, brak scen historycznych, alegorycznych
itd. - utrudniało im tworzenie sztuki oficjalnej, narodowej, bo ich tematy niezbyt się do niej nadawały.

charakterystyczne elementy szt kapistów:
- natura jako punkt wyjścia
- ważniejszy jest problem niż rezultat (obraz)
- malarstwo powinno być samowystarczalne, autonomiczne wobec natury i życia artystycznego -
kryteria oceny należy wyprowadzać z obrazu

Jan Cybis
Wraz z żoną (Hanną Rudzką-Cybisową) najbardziej przestrzegali zasad kapistów - tematyka głównie
przyrodnicza, pejzaże i martwe natury. Inni kapiści poza przyrodą też często interesowali się
człowiekiem.
- Martwa natura z motylkiem 1931 - silne wpływy Pierre'a Bonnarda (guru kapistów).
- Martwa natura z motylkiem 1933 - kapistom zarzucano powtarzanie tematów, sposobu malowania -
wciąż to samo.
- [most] 1928 - pejzaż namalowany we Francji, widoczny bardziej tradycyjny sposób malowania
- [pejzaż] 1933

Józef Czapski
Z czasem ograniczał swoją paletę barw, natomiast utrzymywał stałą tematykę.
- Scena w parku 1937 - uproszczone postaci, scenka rodzajowa, sztywne reguły.
- Opera Leśna w Sopocie
- Mistrz Pathelin? 1937
- Wazon z kwiatami 1937

Rywalizacja pomiędzy Związkiem i Blokiem miała podłoże artystyczne, ale też nakładał się na to
konflikt krakowsko-warszawski. Gdy Bohusz poszukiwał artystów do dekoracji Zamku początkowo

Historia sztuki nowoczesnej polskiej - malarstwo 14.05.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/luba040514.html

2 z 3

2008-02-28 10:05

zlecił wykonanie plafonów klasycystom, jednak ich dzieła nie spodobały się w Krakowie. Bohusz
zatrudnił kapistów (np. Jarema - Plafon na Zamku), jednak mieli oni inne umiejętności niż potrzebne
przy takich zamówieniach - nastawienie na kolor, a nie na kwestie techniczne, monumentalizm
(Waliszewski - Koncert). Jednak tak prestiżowe realizacje zwiększały ich rangę, pociągały za sobą
kolejne.

Artur Nacht-Samborski
- Portret mężczyzny w meloniku 1923 - namalowany w sposób charakterystyczny dla okresy sprzed
Paryża.
- Kobiety 1930, po powrocie do Polski - kompozycja podobna, ale inna kolorystyka.
- Akt 1925-30 - po przyłączeniu się do grupy w jego malarstwie zaszły tylko niewielkie zmiany, już
wcześniej był ukształtowanym artystą.

Tadeusz Piotr Potworowski
- Portret żony 1930 - podobnie jak Nacht był już ukształtowanym artystą, miał silną osobowość.
- Martwa natura - zaznaczony kontur, brak płynnego przechodzenia koloru.

Hanna Rudzka-Cybisowa
- Most na Sekwanie 1930
- Pont Neuf 1932 - most w Paryżu

Marian Szczyrbuła
Do Krakowa przyjechał z Rosji.
- Autoportret 1921 - był już wtedy ukształtowanym artystą.
- Domy 1922 - prawie monochromatyczne, rozemglone, operowanie gładką plamą.
- Pejzaż z mostem? 1932 - podobne podejście, brak bawienia się kolorem, malarstwo zupełnie inne niż
np. Cybis.

Zygmunt Waliszewski
Daleko od Cybisa, cudowne dziecko, wzory? sztuki Europy zach.
......................... [chyba przysnąłem]
Dzieła: Hamak, Wenus, Amazonka, W loży (ok. 1923), Autoportret, Wyspa miłości, Malarz i
modelka (1930), 2x Uczta 1933 (wiele takich namalował).

Kapiści czerpali z nowoczesnej sztuki francuskiej (choć sama w sobie nie była ona specjalnie
nowoczesna), byli jednak zawsze bardziej zachowawczy niż artyści z Ecole de Paris. Choć objęli
prymat w sztuce lat 30. obecnie ich sztuka jest weryfikowana - niekonsekwencja, malarstwo bez szans
rozwoju, niezbyt nowatorskie, brak ważnych tematów, niedoskonałe technicznie.

16. Grupa Artes
Powstała we Lwowie w 1929, założyła ją po powrocie z Paryża grupa artystów-przyjaciół. Byli to
malarze, którzy wyszli bądź z formizmu, bądź z kręgu uczniów Fernanda Légera, Academie Moderne w
Paryżu. Wykorzystali doświadczenie impresjonizmu, puentylizm, chcieli nawiązać do francuskich
surrealistów, jednak sami nie byli surrealistami - nie realizowali podstawowej zasady, czyli
wykorzystywania podświadomości. Mieszanie wpływów Légera, postimpresjonizmu, koloryzmu, gry z
widzem.
Skład: Jerzy Janisch, Ludwik Lille, Marek Włodarski (Henryk Streng), Otto Hahn, Roman Sielski,
Margit Sielska, Aleksander Krzywobłocki, Ludwik Tyrowicz.

Jerzy Janisch
- Autoportret z paletą
- Mona Lisa w sleepingu

Marek Włodarski
Najbliższy Légerowi, najciekawszy z grupy.
- Lejący wino 1927 - widoczna inspiracja Légerem, bogata symbolika, obraz rebusowy.
- Płyną po niebie 1931 - na poły abstrakcja, inspiracje Maxem Ernstem.
- Czarodziej przy zielonej skale 1935 - kompozycja figuralna, ale b dziwne elementy.
- [rysunek]

Historia sztuki nowoczesnej polskiej - malarstwo 14.05.2004

file:///G:/hs%20III%20rok/ihs040611/www/luba040514.html

3 z 3

2008-02-28 10:05

Roman Sielski - Plaża
Także łączył elementy realistyczne i dziwne.

Ludwik Tyrowicz - Studium portretowe
1934, rysunek [z papierosem]

Wojciechowski - ..................
tajemniczość

Aleksander Krzywobłocki
Z wykształcenia architekt, robił b dobre fotografie i fotomontaże, ważna postać.
- Margit S. - fotografia.
- [leżący na słońcu] - zabawa kadrem, aparatem.

Ludwik Lille - rysunek ...................
W latach 30. tworzył abstrakcyjne kompozycje.

Początkowo była to zwarta grupa, chcieli ożywić prowincjonalny Lwów. Zorganizowali szkołę,
wystawy, ale były to osobowości różne, nie było im razem po drodze. Część poszła w stronę realizmu,
wzorów radzieckich, część w stronę koloryzmu. Stali w swojej twórczości pozostali Krzywobłocki,
Włodarski.

powrót

kontakt

drukuj

zapisz