„Oby mi Bóg dał słowo odpowiednie do myśli,
a myśli godne tego co mi dano”

Księga Mądrości 7,15

„PATOBIOCHEMIA NOWOTWORÓW”

„RAK PIERSI”

Prof. zw. dr hab. med. Lech Torliński

Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej

Zakład Biochemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

Komórki nowotworowe:



To zmienione komórki naszego

organizmu;



Inne receptory błonowe;



Powstają codziennie u każdego z

nas, ale są rozpoznawane i

fagocytowane;



Choroba nowotworowa-dlaczego?

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

KLINICZNIE

dzielimy nowotwory na:

ŁAGODNE

i

ZŁOŚLIWE (RAK)

Wczesna diagnoza RAKA szansą na

wyleczenie

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

MARKERY NOWOTWOROWE:



Brak 100% czułości

diagnostycznej

[prawidłowe lub nieoznaczalne stężenie
markera NIE WYKLUCZA podejrzenia guza];



Ocena

postępu/cofania

ch.neo;



Monitorowanie

skuteczności terapii;



Szybkie wykrycie

wznowy

[kolejne kontrole]



Potwierdzenie

wstępnej diagnozy.

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

Najczęściej RAK:

u

KOBIET:

u

MĘŻCZYZN

1/.piersi1/.płuc

2/.j. grubego

2/.j. grubego

3/.płuc 3/.prostaty

Wczesna diagnoza RAKA szansą na wyleczenie:



Ch.Nowotworowa - objawy somatyczne i psychiczne.



Niekorzystne skutki psychologiczne rozpoznania raka!



Wynik jest własnością pacjentów, ale lekarz powinien informować ich o

rozpoznaniu i szansie wyleczenia w ten sposób, aby nie doszło do załamania

psychicznego chorych!!!

PATOBIOCHEMIA
NOWOTWORÓW

NEO

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

Najczęściej RAK:

u KOBIET:

u MĘŻCZYZN

1/.piersi

1/.płuc

2/.j. grubego

2/.j. grubego

3/.płuc 3/.prostaty

Wczesna diagnoza RAKA szansą na wyleczenie:



Ch.Nowotworowa - objawy somatyczne i psychiczne.



Niekorzystne skutki psychologiczne rozpoznania raka!



Wynik jest własnością pacjentów, ale lekarz powinien informować ich o

rozpoznaniu i szansie wyleczenia w ten sposób, aby nie doszło do załamania

psychicznego chorych!!!

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech Torlinski

MD,PhD

1./ Wywiad rodzinny:



Obciążenie, to 10 lat wcześniej screening od 40 r.ż.;



BRCA-1 [jego mutacja to 50-80% ryzyko raka piersi i

40% ryzyko raka jajnika, uproszczone badanie

genetyczne wg. prof. Jana Lubińskiego];



BRCA-2 [jego mutacja to 4-40% ryzyko raka piersi u

mężczyzn];



HTZ a rak piersi;

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1./ Badanie podmiotowe i wywiad rodzinny:

2/.Samokontrola:



Co

40 minut

Polka dowiaduje się, że ma raka piersi, a

częściej niż co

2 godz. umiera

jedna pacjentka z rakiem!



Zmiany nowotworowe występują jedynie w

przewodzikach gruczołowych, a nie w otaczającej je

tkance tłuszczowej;



Badanie palpacyjne co miesiąc w tym samym dniu cyklu;



Co 2 lata kontrola przez lekarza, nawet przy braku

zmian!;



Badania przesiewowe (mammografia i czasami

dodatkowo USG ) od 50 r.ż. co 12-24 miesięcy!

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1./ Badanie podmiotowe i wywiad rodzinny:

2/.Samokontrola (c.d.):



Marker CA-15.3 nie ma znaczenia we wczesnym

rozpoznawaniu raka piersi,
gdyż WZRASTA w surowicy dopiero w stadium

ZAAWANSOWANYM (w 70% przypadków raka piersi z

przerzutami), kiedy od dawna są zmiany wyczuwane

palpacyjnie, a rozpoznanie kliniczne po badaniu

przedmiotowym oczywiste.



W profilaktyce raka szyjki macicy od 30 r.ż. corocznie

wymazy i badanie cytologiczne;

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1./ Wywiad rodzinny:
2/.Samokontrola;

3/.Wyczuwalne zmiany-wizyta u lekarza (onkologa,

ginekologa lub rodzinnego):



Większość wykrywanych przez kobiety zmian w
piersiach to

ŁAGODNE

: torbiele, zmiany włókniste;



LEPIEJ wielokrotnie usłyszeć dobrą wieść o braku
niepokojących objawów choroby nowotworowej,
niż RAZ przeoczyć początki raka;



Przezwyciężyć obawy i lęk;



Zaufać lekarzowi (tajemnica lekarska!).

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-wizyta u lekarza;

4/. USG, mammografia:



Do 35 r.ż. USG, gdy jeszcze mało tkanki tłuszczowej;



Po 35 r.ż. mammografia i ewentualnie USG.

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.

5/. Biopsja cienkoigłowa:



We wczesnej, niewielkiej zmianie czasem wyniki
fałszywie ujemne (chybione biopsje!);

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;

6/. Biopsja mammotomiczna:



Dwa źródła kontroli lokalizacji igły, zapobiegają chybionej
biopsji;



Diagnoza (natychmiastowa, wymaga potwierdzenia
histopatologicznego);



Wyleczenie (aspiracja zmienionej tkanki);



Częściej kontrole mammograficzne.

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;

6/. Biopsja mammotomiczna (cd):

Gdy RAK PIERSI: to zaczynamy od

systemowego leczenia przedoperacyjnego:

chemioterapia; radioterapia, hormonoterapia,
co umożliwia KONTROLĘ REGRESJI jeszcze
w obrębie guza pierwotnego!

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;

6/. Biopsja mammotomiczna (cd):

Znaczenie predykcyjne nadekspresji markera

HER-

2

(human epidermal growth factor receptor 2):



↑HER-2 to agresywny przebieg raka piersi;



↑HER-2 u 30% pacjentek, które mają o połowę mniejszą
szansę przeżycia; gorsze rokowanie!



↑HER-2: terapia celowana: przeciwciała monoklonalne
blokujace tę kinazę tyrozyny.

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza onkologa;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna;

7/. W zaawansowanym raku- amputacja piersi:



W materiale operacyjnym raka piersi określamy
ekspresję receptorów hormonów steroidowych PgR, ER
(powyżej 10 fmoli/mg białka cytozolowego);



Dobra korelacja między ekspresją r.h.s. a :

-odpowiedzią na terapię,

-okresem przeżycia,

-częstością i czasem trwania remisji;



Lepsze rokowanie gdy dużo PgR i ER = ok. 80% remisji;



Gdy tylko PgR = ok. 60% remisji;



BRAK PgR i ER mniej niż 10% remisji!



Uwaga! W tym typie raka czasem wznowa po 10-15 latach!!!

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza onkologa;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna;
7/. W zaawansowanym raku- amputacja piersi;

8/. Radioterapia i chemioterapia:



Bardzo obciążające dla organizmu;



Lawina wolnych rodników;



Konieczna kontrola hematologiczna (niebezpieczeństwo

neutropenii zagrażającej życiu pacjentki);



Usuwanie

osoczowej katepsyny B i L w separatorze;



NANOKAPSUŁKI

z cystatyną białka jaj dostarczają

cytostatyki wybiórczo do miejsc rozwoju raka piersi!

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza onkologa;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna;
7/. W zaawansowanym raku- amputacja piersi;
8/. Radioterapia i chemioterapia;

9/. Monitorowanie terapii – markery nowotworowe:



Spadek stężenia CA-15.3 DOBRYM wskaźnikiem

skuteczności leczenia;



Utrzymujący się wzrost stężenia CA-15.3 lub CA-27.29

wskazuje na nieskuteczność leczenia i progresję raka;



Jednoczesne badanie stężenia CA-15.3 i CEA zwiększa

prawdopodobieństwo wczesnego wykrycia wznowy,

zanim pojawią się objawy kliniczne!



Monitorować minimum 5 lat!

NEO-RAK PIERSI

Copyright: prof. Lech

Torlinski MD,PhD

1/. Badanie podmiotowe i wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wyczuwalne zmiany-do lekarza onkologa;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna;
7/. W zaawansowanym raku- amputacja piersi;
8/. Radioterapia i chemioterapia;
9/. Monitorowanie terapii – markery nowotworowe;

10/. Rekonstrukcja piersi (pozwala zapomnieć o raku),
w UK amputacja i natychmiastowa rekonstrukcja (8godz).

Copyright: Prof. L. Torlinski

MARKERY -

RAK PIERSI

:

CA–15.3:



Marker CA-15.3 nie ma znaczenia we wczesnym rozpoznawaniu raka

piersi, gdyż wzrasta w surowicy dopiero w stadium zaawansowanym (w

70% przypadków raka piersi z przerzutami), kiedy od dawna są zmiany

wyczuwane palpacyjnie, a rozpoznanie kliniczne po badaniu

przedmiotowym oczywiste.



Monitorowanie terapii minimum 5 lat! :



Spadek stężenia CA-15.3 DOBRYM wskaźnikiem skuteczności

leczenia;



Utrzymujący się wzrost stężenia CA-15.3 lub CA-27.29 wskazuje na

nieskuteczność leczenia i progresję raka;



Jednoczesne badanie stężenia CA-15.3 i CEA zwiększa

prawdopodobieństwo wczesnego wykrycia wznowy, zanim pojawią się

objawy kliniczne!

PATOBIOCHEMIA
NOWOTWORÓW

Dziękuję za uwagę