„Oby mi Bóg dał słowo odpowiednie do myśli,
a myśli godne tego co mi dano”

Księga Mądrości 7,15

„PATOBIOCHEMIA NOWOTWORÓW”

Prof. zw. dr hab. med. Lech Torliński

Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej

Zakład Biochemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

Komórki nowotworowe:



To zmienione komórki naszego

organizmu;



Inne receptory błonowe;



Powstają codziennie u każdego z

nas, ale są rozpoznawane i

fagocytowane;



Choroba nowotworowa-dlaczego?

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

KLINICZNIE

dzielimy nowotwory na:

ŁAGODNE

i

ZŁOŚLIWE (RAK)

Wczesna diagnoza RAKA szansą na

wyleczenie

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

MARKERY NOWOTWOROWE:



Brak 100% czułości

diagnostycznej

[prawidłowe lub nieoznaczalne stężenie
markera NIE WYKLUCZA podejrzenia guza];



Ocena

postępu/cofania

ch.neo;



Monitorowanie

skuteczności terapii;



Szybkie wykrycie

wznowy

[kolejne kontrole]



Potwierdzenie

wstępnej diagnozy.

NOWOTWORY

Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD

Najczęściej RAK:

u

KOBIET:

u

MĘŻCZYZN

1/.piersi1/.płuc

2/.j. grubego

2/.j. grubego

3/.płuc 3/.prostaty

Wczesna diagnoza RAKA szansą na wyleczenie:



Ch.Nowotworowa - objawy somatyczne i psychiczne.



Niekorzystne skutki psychologiczne rozpoznania raka!



Wynik jest własnością pacjentów, ale lekarz powinien informować ich o

rozpoznaniu i szansie wyleczenia w ten sposób, aby nie doszło do załamania

psychicznego chorych!!!

PATOBIOCHEMIA
NOWOTWORÓW

NEO

„Oby mi Bóg dał słowo odpowiednie do myśli,
a myśli godne tego co mi dano”

Księga Mądrości 7,15

„PATOBIOCHEMIA NOWOTWORÓW”

RAK JELITA GRUBEGO

Prof. zw. dr hab. med. Lech Torliński

Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej

Zakład Biochemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

Najczęściej RAK:

u KOBIET

u MĘŻCZYZN

1/.piersi

1/.płuc

2/.j. grubego

2/.j. grubego

3/.płuc

3/.prostaty

Wczesna diagnoza RAKA szansą na wyleczenie



Ch.Nowotworowa - objawy somatyczne i psychiczne.



Niekorzystne skutki psychologiczne rozpoznania raka!



Wynik jest własnością pacjentów, ale lekarz powinien informować

ich o rozpoznaniu i szansie wyleczenia w ten sposób, aby nie

doszło do załamania psychicznego chorych!!!

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

1/. EPIDEMIOLOGIA:



Druga częstość i śmiertelność ch. neo.;



Wywiad rodzinny;



Wiek: częstość wzrasta, szczyt 60-70 r.ż.;



Płeć: kobiety rak części wstępującej (prawa),

mężczyźni częściej rak odbytu;



Polipy gruczołowe(!) ↑2cm, brodawkowate, bez szypuły,

w 98% gruczolakorak;



Choroba Leśniowskiego-Crohna;



Wrzodziejace zapalenie jelita grubego;



Dieta ubogoresztkowa.

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

1/.

EPIDEMIOLOGIA (cd), podobieństwa L-CD i UC :



Przyczyna nieswoistych zapaleń jelit, w tym

choroby Leśniowskiego-Crohna (L-CD) i

wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (colitis

ulcerosa, UC) pozostaje nadal nieznana,

idiopatyczna, z wyraźnymi elementami schorzenia

psychosomatycznego.



Obydwie te choroby (L-CD, UC) mają typowy

przewlekło-nawracający przebieg kliniczny i mogą

prowadzić do wielu powikłań jelitowych i

pozajelitowych. Obydwie cechują dwa szczyty

zachorowań: pomiędzy 20-35 r.ż. i 50-65 r.ż.

Podobna jest tez farmakoterapia obydwu schorzeń.

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

1/.

EPIDEMIOLOGIA

(cd), różnice L-CD i UC:



W chorobie Leśniowskiego-Crohna ogniska zapalenia

obejmują całą grubość ściany jelita, z tendencją do ciągłego

poszerzania się obszaru zapalenia, często z ziarniniakami z

komórek epiteloidalnych i występować mogą w całym

przewodzie pokarmowym od jamy ustnej do odbytu, choć

poprzedzielane obszarami zdrowej tkanki, a zabieg operacyjny

zalecamy tylko w bardzo ciężkim przebiegu choroby lub w

przypadku powikłań (perforacja, przetoka, ropień, niedrożność) .



Natomiast we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego proces

zapalny obejmuje rozlane, ciągłe obszary śluzówki/podśluzówki

w obrębie okrężnicy i odbytnicy, nie jest poprzedzielany

odcinkami zdrowej tkanki, nie tworzą się ziarniniaki, nie

występuje w obrębie jelita cienkiego, występują jednak często

mikroropnie, a colectomia jest metodą leczniczą.

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

2/.

DWA OBJAWY KLINICZNE:

1.

Zmiana rytmu wypróżnień,
↓objętości stolca;

2.

Męczliwość, osłabienie, ↓masy ciała:

„NIEDOKRWISTOŚĆ z niedoboru żelaza u
mężczyzn w starszym wieku, uważa się za
DOWÓD występowania RAKA jelita
grubego, chyba że udowodniono, że jest
inaczej”

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

2/.

DWA OBJAWY KLINICZNE (cd):

1.

Zmiana rytmu wypróżnień (cd):



Objawy raka po stronie prawej (częściej u
kobiet):
-dyskomfort po posiłku;
-wyczuwalne masy guza;
-objawy anemii z niedoboru żelaza

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

2/.

DWA OBJAWY KLINICZNE (cd):

1.

Zmiana rytmu wypróżnień (cd):



Objawy raka po stronie lewej :
-zaparcia i biegunki - na zmianę;
-wyczuwalne masy guza;
-obecność świeżej krwi w stolcu;
-wzrost ryzyka NIEDROŻNOŚCI (↓ światła jelita:

nudności, wymioty, gorączka, tachykardia,

wzdęcia!).

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

2/.

DWA OBJAWY KLINICZNE (cd):

1.

Zmiana rytmu wypróżnień (cd):



Objawy raka odbytu (częściej u mężczyzn):

-bolesne oddawanie stolca;
-guz wyczuwalny per rectum!

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

3/.

BADANIE PRZESIEWOWE I ROZPOZNANIE:



Co rok badanie przedmiotowe z badaniem per
rectum;



Co rok badanie kału na krew utajoną;



Po 50 roku życia: sigmoidoskopia co 3-5 lat oraz
kolonoskopia co 10 lat;



U pacjentów z grupy wysokiego ryzyka coroczna
kolonoskopia (umożliwia biopsję i usunięcie
wczesnych zmian);



Poszukiwanie polipów (wlewka z papki barytowej);

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

3/.

BADANIE PRZESIEWOWE I ROZPOZNANIE (cd):



CEA :



NIE w badaniach przesiewowych i rozpoznaniu;



TAK w monitorowaniu skuteczności terapii,

wznowy i

przerzutów



Poszukiwanie przerzutów:



Rtg klatki piersiowej;



enzymy wątrobowe i fosfataza alkaliczna.

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

4/.

TERAPIA i ROKOWANIE:



Operacja:



Resekcja;



CEA co 2 miesiące;



Krew w stolcu co 6 miesięcy;



Rokowanie zależne od zaawansowania:



A wg Dukesa-5 letnie przeżycie 95%;



B wg Dukesa-5 letnie przeżycie 70-80%;



C wg Dukesa-5 letnie przeżycie 30-60%;



D wg Dukesa-5 letnie przeżycie 5% (przerzuty do

wątroby, płuc, mózgu, kości).

NEO-RAK J.GRUBEGO

Copyright: Prof. L.

Torlinski

1/. EPIDEMIOLOGIA:



Druga częstość i śmiertelność ch. neo.;



Wywiad rodzinny;



Wiek: częstość wzrasta, szczyt 60-70 r.ż.;



Płeć

2/.

DWA OBJAWY KLINICZNE:

1.

Zmiana rytmu wypróżnień, ↓objętości stolca;

2.

Męczliwość, osłabienie, ↓masy ciała:

3/.

BADANIE PRZESIEWOWE I ROZPOZNANIE:



Co rok badanie przedmiotowe z badaniem per rectum;



Co rok badanie kału na krew utajoną;



Po 50 roku życia: sigmoidoskopia co 3-5 lat oraz kolonoskopia co 10 lat;

4/.

TERAPIA i ROKOWANIE:



Operacja;



Rokowanie zależne od zaawansowania;



CEA :



NIE w badaniach przesiewowych i rozpoznaniu;



TAK w monitorowaniu skuteczności terapii,

wznowy i przerzutów

PATOBIOCHEMIA
NOWOTWORÓW

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ