SYSTEM POLITYCZNY RFN
Politologia 8

Ogólna charakterystyka

•

System kanclerski: modyfikacja systemu parlamentarnego (ze wzgl. na relacje
parlament – kanclerz) ale też por. system szwajcarski.

•

Państwo federalne.

System partyjny

•

System partyjny stabilny ze wzgl. na:

– 5% próg zaporowy w wyborach parlamentarnych
– silne i wpływowe partie mają poparcie grup interesu
– silny i stabilny rozwój ekonomiczny

Największe partie

•

CDU/CSU (Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna i Unia Chrześcijańsko-Społeczna)

•

FDP (Wolna Partia Demokratyczna)

•

SDP (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec

•

+ Zieloni – rosną w siłę w latach 80.

Ewolucja systemu partyjnego

•

Zmodyfikowany system dwupartyjny = „system dwu i pół partyjny” (od późnych lat
60. Do początku lat 80.)

•

Np. koalicja SPD-FDP rządziła w latach 1969-82, a CDU/CSU-FDP – 1982-98.

•

Po wyborach 1998 nastał system dwublokowy: SPD/Sojusz 90/Zieloni (lewica) i
CDU/CSU i FDP (prawica).

•

Postkomunistyczna PDS (pochodzenie NRD) – izolowana na szczeblu federalnym.

Konstytucja

•

Konstytucja = „Ustawa zasadnicza”

•

Uchwalona 23 maja 1949 r.

•

Uchwalona przez Radę Parlamentarną – namiastkę parlamentu powołaną na podstawie
reguł narzuconych przez państwa okupujące Niemcy.

Art. 23 Ustawy Zasadniczej

•

Stanowi, że jej „moc obowiązująca rozciągnięta zostanie na inne części Niemiec po
ich przystąpieniu”.

•

Odwołując się do tego art., Izba Ludowa NRD uchwaliła w sierpniu 1990 r. ustawę o
przystąpieniu do RFN.

•

31 sierpnia NRD i RFN podpisały układ o ustanowieniu jedności Niemiec.

Zasady ustrojowe

•

„Ustawa zasadnicza” ma wpisany zakaz zmian podstawowych zasad ustrojowych p.:

– suwerenności narodu,
– przedstawicielstwa
– podziału władz
– federalizmu

Ad. suwerenność narodu

•

Zasadniczym źródłem wszelkiej wł. w p. jest naród.

•

Demokracja wyłącznie pośrednia

(nie ma form demokracji bezpośredniej!!! - z

wyjątkiem referendum w kwestii zmian granic landów).

•

= Wzmocnienie pozycji organów przedstawicielskich.

Ad. zasada przedstawicielstwa

•

Wymóg powoływania organów przedstawicielskich na każdym szczeblu podziału
terytorialnego – krajowym, federalnym, powiatowym, gminnym i powierzenie
organom przedstawicielskim kompetencji stanowienia prawa i wpływania na skład
innych organów państwowych.

Ad. zasada federalizmu

•

Podział kompetencji pomiędzy Związek i kraje (landy).

•

Założenie „domniemania właściwości krajów” – organy federalne mogą działać tylko
tam, gdzie przewiduje to konstytucja.

Ad. zasada podziału władzy

•

Realizowana poprzez ustanowienie organów:

– Bundestagu (Parlamentu Związkowego) i Bundesratu (Rady Związkowej) –

jako wł. ustawodawczej

– Prezydenta federalnego – głowa p., gł. uprawnienia reprezentacyjne
– Rządu federalnego – wł. wykonawcza
– Związkowego Trybunału Konstytucyjnego i in. organów sądowniczych

Bundestag

•

Izba parlamentu federalnego, organ przedstawicielski.

•

„Ustawa zasadnicza” nie reguluje liczby posłów (robi to ustawa wyborcza i liczba ta
wahała się, ale nieznacznie – w okolicach 600 członków).

•

Zasady prawa wyborczego do Bundestagu: powszechność, bezpośredniość, równość i
tajność.

•

Kadencja – 4 lata (kończy się pierwszego dnia rozpoczęcia prac przez parlament
nowej kadencji).

•

Działa permanentnie (nie ma sesji i okresów międzysesyjnych).

•

Prawo wyborcze

•

Czynne i bierne prawo wyborcze: każdy kto posiada obywatelstwo Niemiec, skończył
18 lat i od co najmniej 3 miesięcy przebywa na terytorium Niemiec (i nie jest
pozbawiony praw publicznych ani ubezwłasnowolniony).

Wyniki wyborów do Bundestagu

•

Ustalane w wyniku kombinacji systemu większościowego i proporcjonalnego:

– ½ deputowanych wybierana jest w jednomandatowych okręgach wyborczych

wg systemu większościowego (około 300 deputowanych),

– ½ mandatów rozdzielana jest na szczeblu krajowym zgodnie z regułami

systemu proporcjonalnego.

Bundesrat

•

„Ustawa zasadnicza” nie stanowi, że Bundesrat jest izbą parlamentu.

•

Ma 68 członków – delegaci rządów krajowych (landów) i to landy ich mianują i
odwołują.

•

Liczba głosów poszczególnych landów w Bundesracie jest stała i ustalana na podst.
liczby ludności landu:

– do 2 mln mieszkańców – 2 głosy
– 2 mln – 6 mln – 4 głosy
– powyżej 6 mln – 5 głosów

•

Członkowie Bundesratu są związani instrukcjami swoich rządów.

•

Głosy członków z jednego landu muszą być oddane jednomyślnie.

•

Członkowie Bundesratu odpowiadają przed parlamentami landowymi.

•

Nie jest organem kadencyjnym (działa ciągle)

Parlament ogólnie

•

Jest organem ustawodawczym na zasadzie wyłączności.

•

Prawo inicjatywy ustawodawczej – rząd i obie izby parlamentu.

•

Nie ma veta prezydenckiego, ale prezydent ma prawo zbadać zgodność ustawy z
konstytucją.

http://notatek.pl/system-polityczny-republiki-federalnej-niemiec?notatka