KLASYFIKACJA SYSTEM

KLASYFIKACJA SYSTEM

Ó

Ó

W

W

POLITYCZNYCH

POLITYCZNYCH

KLASYFIKACJA SYSTEM

KLASYFIKACJA SYSTEM

Ó

Ó

W

W

POLITYCZNYCH

POLITYCZNYCH

Ze wzgl

Ze wzgl

ę

ę

du na:

du na:

re

re

ż

ż

im polityczny

im polityczny

g

g

ł

ł

ow

ow

ę

ę

pa

pa

ń

ń

stwa

stwa

struktur

struktur

ę

ę

terytorialn

terytorialn

ą

ą

pa

pa

ń

ń

stwa

stwa

KRYTERIUM RE

KRYTERIUM RE

ś

ś

IMU POLITYCZNEGO

IMU POLITYCZNEGO

Szersze znaczenie re

Szersze znaczenie re

ż

ż

imu politycznego

imu politycznego

–

–

uk

uk

ł

ł

ad formalnych (o prawnym charakterze), jak

ad formalnych (o prawnym charakterze), jak

i pozaprawnych zasad i mechanizm

i pozaprawnych zasad i mechanizm

ó

ó

w

w

reguluj

reguluj

ą

ą

cych funkcjonowanie centrum w

cych funkcjonowanie centrum w

ł

ł

adzy

adzy

politycznej oraz sposob

politycznej oraz sposob

ó

ó

w jego powi

w jego powi

ą

ą

zania ze

zania ze

spo

spo

ł

ł

ecze

ecze

ń

ń

stwem

stwem

W

W

ęż

ęż

sze znaczenie re

sze znaczenie re

ż

ż

imu politycznego

imu politycznego

–

–

normatywny uk

normatywny uk

ł

ł

ad stosunk

ad stosunk

ó

ó

w mi

w mi

ę

ę

dzy w

dzy w

ł

ł

adz

adz

ą

ą

ustawodawcz

ustawodawcz

ą

ą

a wykonawcz

a wykonawcz

ą

ą

KRYTERIUM RE

KRYTERIUM RE

ś

ś

IMU POLITYCZNEGO

IMU POLITYCZNEGO

Generalny podzia

Generalny podzia

ł

ł

re

re

ż

ż

im

im

ó

ó

w politycznych:

w politycznych:

demokratyczne,

demokratyczne,

niedemokratyczne:

niedemokratyczne:

•

•

totalitarne

totalitarne

•

•

autorytarne

autorytarne

SYSTEM AUTORYTARNY

SYSTEM AUTORYTARNY





odrzucenie wolno

odrzucenie wolno

ś

ś

ci, pluralizmu, liberalizmu,

ci, pluralizmu, liberalizmu,

demokracji

demokracji





g

g

ł

ł

osi potrzeb

osi potrzeb

ę

ę

stworzenia silnej w

stworzenia silnej w

ł

ł

adzy

adzy

wykonawczej

wykonawczej





brak kontroli rz

brak kontroli rz

ą

ą

dz

dz

ą

ą

cych przez parlament

cych przez parlament





wodzowski styl sprawowania w

wodzowski styl sprawowania w

ł

ł

adzy

adzy





stosowana jest cenzura i aparat represji

stosowana jest cenzura i aparat represji





w odr

w odr

ó

ó

ż

ż

nieniu od

nieniu od

totalitaryzm

totalitaryzm

ó

ó

w

w

ideologia w

ideologia w

systemach autorytarnych nie ma znamion

systemach autorytarnych nie ma znamion

religii

religii

SYSTEM TOTALITARNY

SYSTEM TOTALITARNY





wsp

wsp

ó

ó

ł

ł

istnienie dw

istnienie dw

ó

ó

ch

ch

ź

ź

r

r

ó

ó

de

de

ł

ł

w

w

ł

ł

adzy

adzy

(partii i pa

(partii i pa

ń

ń

stwa)

stwa)





dublowanie stanowisk,

dublowanie stanowisk,





bezkszta

bezkszta

ł

ł

tno

tno

ść

ść

systemu,

systemu,





pos

pos

ł

ł

ugiwanie si

ugiwanie si

ę

ę

terrorem jako narz

terrorem jako narz

ę

ę

dziem

dziem

sprawowania w

sprawowania w

ł

ł

adzy

adzy





ideologia, d

ideologia, d

ążą

ążą

ca do przekszta

ca do przekszta

ł

ł

cenia samej

cenia samej

natury cz

natury cz

ł

ł

owieka

owieka





III Rzesza, ZSRR, pa

III Rzesza, ZSRR, pa

ń

ń

stwa bloku

stwa bloku

komunistycznego (do 1956 r.)

komunistycznego (do 1956 r.)

RE

RE

ś

ś

IMY DEMOKRATYCZNE

IMY DEMOKRATYCZNE

Re

Re

ż

ż

imy demokratyczne, cechuj

imy demokratyczne, cechuj

ą

ą

si

si

ę

ę

:

:

•

•

stabilnym i jasno zdefiniowanym zespo

stabilnym i jasno zdefiniowanym zespo

ł

ł

em instytucji

em instytucji

oraz podzia

oraz podzia

ł

ł

em r

em r

ó

ó

l w zarz

l w zarz

ą

ą

dzaniu nimi,

dzaniu nimi,

•

•

d

d

ąż

ąż

eniem poszczeg

eniem poszczeg

ó

ó

lnych obywateli i grup

lnych obywateli i grup

spo

spo

ł

ł

ecznych do realizowania w

ecznych do realizowania w

ł

ł

asnych interes

asnych interes

ó

ó

w

w

bezpo

bezpo

ś

ś

rednio poprzez system polityczny lub

rednio poprzez system polityczny lub

organizacje po

organizacje po

ś

ś

rednicz

rednicz

ą

ą

ce

ce

np

np

. partie polityczne

. partie polityczne

•

•

decyzje podejmowane w strukturach systemu

decyzje podejmowane w strukturach systemu

politycznego maj

politycznego maj

ą

ą

rozstrzygaj

rozstrzygaj

ą

ą

cy wp

cy wp

ł

ł

yw na

yw na

dystrybucj

dystrybucj

ę

ę

ś

ś

rodk

rodk

ó

ó

w ekonomicznych oraz na

w ekonomicznych oraz na

charakter zachowa

charakter zachowa

ń

ń

spo

spo

ł

ł

ecznych i politycznych,

ecznych i politycznych,

•

•

permanentnym, wzajemnym zwi

permanentnym, wzajemnym zwi

ą

ą

zkiem mi

zkiem mi

ę

ę

dzy

dzy

otoczeniem systemu politycznego a

otoczeniem systemu politycznego a

podejmowanymi w procesach decyzyjnych

podejmowanymi w procesach decyzyjnych

rozstrzygni

rozstrzygni

ę

ę

ciami

ciami

RE

RE

ś

ś

IMY DEMOKRATYCZNE

IMY DEMOKRATYCZNE

W ramach re

W ramach re

ż

ż

imu demokratycznego

imu demokratycznego

wyr

wyr

ó

ó

ż

ż

niamy nast

niamy nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

ce systemy rz

ce systemy rz

ą

ą

d

d

ó

ó

w

w

(uk

(uk

ł

ł

ad relacji mi

ad relacji mi

ę

ę

dzy w

dzy w

ł

ł

adz

adz

ą

ą

ustawodawcz

ustawodawcz

ą

ą

i wykonawcz

i wykonawcz

ą

ą

):

):

•

•

parlamentaryzm,

parlamentaryzm,

•

•

prezydencjalizm

prezydencjalizm

•

•

modele hybrydalne:

modele hybrydalne:





semiprezydencjalizm

semiprezydencjalizm

,

,





rz

rz

ą

ą

dy konwentu (system komitetowy)

dy konwentu (system komitetowy)





hiperprezydentalizm

hiperprezydentalizm

PARLAMENTARYZM

PARLAMENTARYZM

Cechy fundamentalne:

Cechy fundamentalne:





model swoi

model swoi

ś

ś

cie europejski

cie europejski





gabinet aby rozpocz

gabinet aby rozpocz

ąć

ąć

sw

sw

ą

ą

dzia

dzia

ł

ł

alno

alno

ść

ść

musi uzyska

musi uzyska

ć

ć

wyra

wyra

ź

ź

ne lub dorozumiane zaufanie cia

ne lub dorozumiane zaufanie cia

ł

ł

a

a

ustawodawczego

ustawodawczego





gabinet ponosi przed parlamentem bezpo

gabinet ponosi przed parlamentem bezpo

ś

ś

redni

redni

ą

ą

odpowiedzialno

odpowiedzialno

ść

ść

za podejmowane decyzje polityczne

za podejmowane decyzje polityczne





personalizacja przyw

personalizacja przyw

ó

ó

dztwa politycznego wynika z

dztwa politycznego wynika z

rozstrzygni

rozstrzygni

ę

ę

cia dokonanego w wyborach

cia dokonanego w wyborach

parlamentarnych

parlamentarnych

PARLAMENTARYZM

PARLAMENTARYZM

Modelowy system parlamentarny:

Modelowy system parlamentarny:





parlament (a przynajmniej izba ni

parlament (a przynajmniej izba ni

ż

ż

sza) pochodzi z powszechnych

sza) pochodzi z powszechnych

wybor

wybor

ó

ó

w rywalizacyjnych,

w rywalizacyjnych,





wyst

wyst

ę

ę

puje dualizm egzekutywy

puje dualizm egzekutywy





uk

uk

ł

ł

ad si

ad si

ł

ł

politycznych w parlamencie przes

politycznych w parlamencie przes

ą

ą

dza o powo

dza o powo

ł

ł

aniu

aniu

premiera i uformowaniu gabinetu

premiera i uformowaniu gabinetu





g

g

ł

ł

owa pa

owa pa

ń

ń

stwa nie kreuje polityki ani wewn

stwa nie kreuje polityki ani wewn

ę

ę

trznej, ani

trznej, ani

zagranicznej; spe

zagranicznej; spe

ł

ł

nia jedynie funkcje reprezentacyjne,

nia jedynie funkcje reprezentacyjne,

ceremonialne i wykonawcze wobec woli wi

ceremonialne i wykonawcze wobec woli wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci

ci

parlamentarnej

parlamentarnej





g

g

ł

ł

owa pa

owa pa

ń

ń

stwa nie ponosi odpowiedzialno

stwa nie ponosi odpowiedzialno

ś

ś

ci politycznej, a

ci politycznej, a

jedynie konstytucyjn

jedynie konstytucyjn

ą

ą





szef rz

szef rz

ą

ą

du wraz z gabinetem ponosz

du wraz z gabinetem ponosz

ą

ą

odpowiedzialno

odpowiedzialno

ść

ść

polityczn

polityczn

ą

ą

, wyra

, wyra

ż

ż

aj

aj

ą

ą

c

c

ą

ą

si

si

ę

ę

w instytucji votum nieufno

w instytucji votum nieufno

ś

ś

ci

ci





rz

rz

ą

ą

d dysponuje prawem do rozwi

d dysponuje prawem do rozwi

ą

ą

zania parlamentu przed

zania parlamentu przed

up

up

ł

ł

ywem kadencji

ywem kadencji





brak separacji w

brak separacji w

ł

ł

adzy ustawodawczej i wykonawczej

adzy ustawodawczej i wykonawczej

(

(

np

np

. ministrowie mog

. ministrowie mog

ą

ą

by

by

ć

ć

cz

cz

ł

ł

onkami parlamentu)

onkami parlamentu)

PARLAMENTARYZM

PARLAMENTARYZM

Pa

Pa

ń

ń

stwa zachodnioeuropejskie uosabiaj

stwa zachodnioeuropejskie uosabiaj

ą

ą

ce model

ce model

parlamentarny:

parlamentarny:





Austria,

Austria,





Belgia,

Belgia,





Dania,

Dania,





Grecja,

Grecja,





Hiszpania,

Hiszpania,





Holandia,

Holandia,





Irlandia,

Irlandia,





Luksemburg,

Luksemburg,





Malta,

Malta,





Norwegia,

Norwegia,





Szwecja,

Szwecja,





W

W

ł

ł

ochy,

ochy,





RFN,

RFN,





Wielka Brytania,

Wielka Brytania,

PARLAMENTARYZM

PARLAMENTARYZM

Pa

Pa

ń

ń

stwa Europy

stwa Europy

Ś

Ś

rodkowej i Wschodniej gdzie wyst

rodkowej i Wschodniej gdzie wyst

ę

ę

puje

puje

re

re

ż

ż

im parlamentarny:

im parlamentarny:





Bu

Bu

ł

ł

garia,

garia,





Chorwacja (po 2000 r.)

Chorwacja (po 2000 r.)





Czechy,

Czechy,





Estonia,

Estonia,





Litwa,

Litwa,





Ł

Ł

otwa,

otwa,





Polska,

Polska,





S

S

ł

ł

owacja,

owacja,





S

S

ł

ł

owenia,

owenia,





W

W

ę

ę

gry,

gry,





Ukraina

Ukraina

PARLAMENTARYZM

PARLAMENTARYZM

Typologie europejskiego

Typologie europejskiego

parlamentaryzmu ze wzgl

parlamentaryzmu ze wzgl

ę

ę

du na:

du na:





relacj

relacj

ę

ę

si

si

ł

ł

y parlamentu i si

y parlamentu i si

ł

ł

y rz

y rz

ą

ą

du

du





mechanizm decyzyjny w parlamencie

mechanizm decyzyjny w parlamencie





pozycj

pozycj

ę

ę

g

g

ł

ł

owy pa

owy pa

ń

ń

stwa

stwa





na spos

na spos

ó

ó

b w jaki rz

b w jaki rz

ą

ą

d uzyskuje

d uzyskuje

upowa

upowa

ż

ż

nienie do dzia

nienie do dzia

ł

ł

ania

ania

TYPOLOGIA ZE WZGL

TYPOLOGIA ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA RELACJ

DU NA RELACJ

Ę

Ę

SI

SI

Ł

Ł

Y PARLAMENTU I SI

Y PARLAMENTU I SI

Ł

Ł

Y RZ

Y RZ

Ą

Ą

DU

DU

Model gabinetowy:

Model gabinetowy:





dominuj

dominuj

ą

ą

cy w Europie model parlamentaryzmu

cy w Europie model parlamentaryzmu





wysoka skuteczno

wysoka skuteczno

ść

ść

rz

rz

ą

ą

du wszczynaj

du wszczynaj

ą

ą

cego

cego

proces ustawodawczy

proces ustawodawczy





Istnienie trwa

Istnienie trwa

ł

ł

ej i zdyscyplinowanej wi

ej i zdyscyplinowanej wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci

ci

parlamentarnej, popieraj

parlamentarnej, popieraj

ą

ą

cej dzia

cej dzia

ł

ł

ania rz

ania rz

ą

ą

du

du





parlament legitymuje, a nie koryguje inicjatyw

parlament legitymuje, a nie koryguje inicjatyw

rz

rz

ą

ą

dowych

dowych





„

„

najczystsze

najczystsze

”

”

formy wyst

formy wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

w RFN, W.

w RFN, W.

Brytanii, Grecji, Irlandii i Hiszpanii

Brytanii, Grecji, Irlandii i Hiszpanii

TYPOLOGIA ZE WZGL

TYPOLOGIA ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA RELACJ

DU NA RELACJ

Ę

Ę

SI

SI

Ł

Ł

Y PARLAMENTU I SI

Y PARLAMENTU I SI

Ł

Ł

Y RZ

Y RZ

Ą

Ą

DU

DU

Model komitetowy:

Model komitetowy:





dominuj

dominuj

ą

ą

c

c

ą

ą

rol

rol

ę

ę

w procesie decyzyjnym

w procesie decyzyjnym

odgrywaj

odgrywaj

ą

ą

sta

sta

ł

ł

e komisje parlamentarne,

e komisje parlamentarne,

dysponuj

dysponuj

ą

ą

ce prawem zmieniania lub

ce prawem zmieniania lub

blokowania propozycji rz

blokowania propozycji rz

ą

ą

dowych,

dowych,





komisje parlamentarne s

komisje parlamentarne s

ą

ą

g

g

ł

ł

ó

ó

wnym forum

wnym forum

negocjacji grup nacisku i poszczeg

negocjacji grup nacisku i poszczeg

ó

ó

lnych partii

lnych partii

politycznych

politycznych





niska dyscyplina partii tworz

niska dyscyplina partii tworz

ą

ą

cych wi

cych wi

ę

ę

kszo

kszo

ść

ść

rz

rz

ą

ą

dow

dow

ą

ą

,

,





„

„

najczystsza

najczystsza

”

”

forma wyst

forma wyst

ę

ę

puje w Szwecji,

puje w Szwecji,

Danii i Norwegii

Danii i Norwegii

TYPOLOGIA ZE WZGL

TYPOLOGIA ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA

DU NA

MECHANIZM DECYZYJNY W RAMACH

MECHANIZM DECYZYJNY W RAMACH

PARLAMENTU

PARLAMENTU

Model konsensualny:

Model konsensualny:





proporcjonalny system wyborczy,

proporcjonalny system wyborczy,





system wielopartyjny,

system wielopartyjny,





r

r

ó

ó

wnowaga w

wnowaga w

ł

ł

adzy mi

adzy mi

ę

ę

dzy egzekutyw

dzy egzekutyw

ą

ą

a

a

legislatyw

legislatyw

ą

ą

,

,





wi

wi

ę

ę

kszy stopie

kszy stopie

ń

ń

reprezentatywno

reprezentatywno

ś

ś

ci

ci





„

„

najczystsza

najczystsza

”

”

forma wyst

forma wyst

ę

ę

puje w Belgii

puje w Belgii

TYPOLOGIA ZE WZGL

TYPOLOGIA ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA

DU NA

MECHANIZM DECYZYJNY W RAMACH

MECHANIZM DECYZYJNY W RAMACH

PARLAMENTU

PARLAMENTU

Model wi

Model wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ciowy:

ciowy:





rywalizacja wyborcza partii w

rywalizacja wyborcza partii w

jednomandatowych okr

jednomandatowych okr

ę

ę

gach,

gach,





dwupartyjno

dwupartyjno

ść

ść

,

,





koncentracja w

koncentracja w

ł

ł

adzy w r

adzy w r

ę

ę

kach gabinetu

kach gabinetu





nastawiony na efektywno

nastawiony na efektywno

ść

ść

,

,





„

„

najczystsza

najczystsza

”

”

forma wyst

forma wyst

ę

ę

puj

puj

ę

ę

w

w

Wielkiej Brytanii

Wielkiej Brytanii

TYPOLOGIA ZE WZGL

TYPOLOGIA ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA POZYCJ

DU NA POZYCJ

Ę

Ę

G

G

Ł

Ł

OWY PA

OWY PA

Ń

Ń

STWA

STWA

Na podstawie konstytucyjnie okre

Na podstawie konstytucyjnie okre

ś

ś

lonego zakresu

lonego zakresu

kompetencji wyr

kompetencji wyr

ó

ó

ż

ż

niamy:

niamy:





parlamentaryzm z koryguj

parlamentaryzm z koryguj

ą

ą

c

c

ą

ą

prezydentur

prezydentur

ą

ą

(W

(W

ł

ł

ochy, Rumunia, Polska, Irlandia, Bu

ochy, Rumunia, Polska, Irlandia, Bu

ł

ł

garia)

garia)





parlamentaryzm z symboliczn

parlamentaryzm z symboliczn

ą

ą

prezydentur

prezydentur

ą

ą

(RFN, Austria, S

(RFN, Austria, S

ł

ł

owenia, Estonia, S

owenia, Estonia, S

ł

ł

owacja,

owacja,

Czechy)

Czechy)





parlamentaryzm monarchiczny

parlamentaryzm monarchiczny

(Wielka Brytania, Szwecja, Dania, Norwegia,

(Wielka Brytania, Szwecja, Dania, Norwegia,

Belgia, Holandia, Hiszpania)

Belgia, Holandia, Hiszpania)

TYPOLOGIA ZE WZGL

TYPOLOGIA ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA SPOS

DU NA SPOS

Ó

Ó

B

B

W JAKI RZ

W JAKI RZ

Ą

Ą

D UZYSKUJE

D UZYSKUJE

UPOWA

UPOWA

ś

ś

NIENIE DO DZIA

NIENIE DO DZIA

Ł

Ł

ANIA

ANIA





parlamentaryzm pozytywny

parlamentaryzm pozytywny

–

–

upowa

upowa

ż

ż

nienie do

nienie do

dzia

dzia

ł

ł

ania dokonuje si

ania dokonuje si

ę

ę

w spos

w spos

ó

ó

b

b

dorozumiany; wyst

dorozumiany; wyst

ę

ę

puje w utrwalonych systemach

puje w utrwalonych systemach

dwupartyjnych

dwupartyjnych

(

(

np

np

. Wielka Brytania)

. Wielka Brytania)





parlamentaryzm negatywny

parlamentaryzm negatywny

-

-

rozpocz

rozpocz

ę

ę

cie prac

cie prac

gabinetu jest poprzedzone spe

gabinetu jest poprzedzone spe

ł

ł

nienie wymogu

nienie wymogu

uzyskania

uzyskania

wotum zaufania

wotum zaufania

wyst

wyst

ę

ę

puje w Belgii,

puje w Belgii,

Grecji, Irlandii, W

Grecji, Irlandii, W

ł

ł

oszech, Hiszpanii, Portugalii,

oszech, Hiszpanii, Portugalii,

wszystkich krajach Europy

wszystkich krajach Europy

Ś

Ś

rodkowej i

rodkowej i

Wschodniej)

Wschodniej)

PREZYDENCJALIZM

PREZYDENCJALIZM





wyb

wyb

ó

ó

r g

r g

ł

ł

owy pa

owy pa

ń

ń

stwa w drodze wybor

stwa w drodze wybor

ó

ó

w

w

powszechnych

powszechnych





jednoosobowo

jednoosobowo

ść

ść

egzekutywy

egzekutywy





brak odpowiedzialno

brak odpowiedzialno

ś

ś

ci g

ci g

ł

ł

owy pa

owy pa

ń

ń

stwa przed

stwa przed

parlamentem

parlamentem





dualistyczna demokratyczna legitymizacja w

dualistyczna demokratyczna legitymizacja w

ł

ł

adzy

adzy





ministrowie odpowiadaj

ministrowie odpowiadaj

ą

ą

politycznie przed

politycznie przed

prezydentem, kt

prezydentem, kt

ó

ó

ry realnie sprawuje w

ry realnie sprawuje w

ł

ł

adz

adz

ę

ę

wykonawcz

wykonawcz

ą

ą





oddzielenie egzekutywy od legislatywy na

oddzielenie egzekutywy od legislatywy na

p

p

ł

ł

aszczy

aszczy

ź

ź

nie organizacyjnej i funkcjonalnej

nie organizacyjnej i funkcjonalnej

SEMIPREZYDENCJALIZM

SEMIPREZYDENCJALIZM





wyst

wyst

ę

ę

puje we Francji

puje we Francji





dualizm w

dualizm w

ł

ł

adzy wykonawczej, kt

adzy wykonawczej, kt

ó

ó

ra jest rozdzielona

ra jest rozdzielona

pomi

pomi

ę

ę

dzy prezydenta i premiera,

dzy prezydenta i premiera,





szczeg

szczeg

ó

ó

lna pozycja prezydenta:

lna pozycja prezydenta:

•

•

powo

powo

ł

ł

ywany w wyborach powszechnych na okre

ywany w wyborach powszechnych na okre

ś

ś

lony

lony

konstytucyjnie i niezale

konstytucyjnie i niezale

ż

ż

ny od zmiany uk

ny od zmiany uk

ł

ł

adu si

adu si

ł

ł

politycznych w parlamencie czas,

politycznych w parlamencie czas,

•

•

dysponuje uprawnieniami do kreowania polityki

dysponuje uprawnieniami do kreowania polityki

wewn

wewn

ę

ę

trznej i zagranicznej,

trznej i zagranicznej,

•

•

nie odpowiada politycznie przed parlamentem,

nie odpowiada politycznie przed parlamentem,

•

•

powo

powo

ł

ł

uje i odwo

uje i odwo

ł

ł

uje cz

uje cz

ł

ł

onk

onk

ó

ó

w gabinetu

w gabinetu

•

•

ma prawo do przedterminowego rozwi

ma prawo do przedterminowego rozwi

ą

ą

zania parlamentu

zania parlamentu





podw

podw

ó

ó

jna odpowiedzialno

jna odpowiedzialno

ść

ść

rz

rz

ą

ą

du przed parlamentem

du przed parlamentem

i g

i g

ł

ł

ow

ow

ą

ą

pa

pa

ń

ń

stwa

stwa

SYSTEM RZ

SYSTEM RZ

Ą

Ą

D

D

Ó

Ó

W KONWENTU

W KONWENTU

Cechy:

Cechy:





wyst

wyst

ę

ę

puje w Szwajcarii

puje w Szwajcarii





kolegialny charakter monistycznej egzekutywy

kolegialny charakter monistycznej egzekutywy





brak mo

brak mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci rozwi

ci rozwi

ą

ą

zania parlamentu przed

zania parlamentu przed

up

up

ł

ł

ywem kadencji

ywem kadencji





wybieralno

wybieralno

ść

ść

rz

rz

ą

ą

du przez parlament,

du przez parlament,

po

po

ł

ą

ł

ą

czona z brakiem mo

czona z brakiem mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci wyra

ci wyra

ż

ż

ania mu

ania mu

votum nieufno

votum nieufno

ś

ś

ci (lub votum zaufania)

ci (lub votum zaufania)

„

„

HIPERPREZYDENCJALIZM

HIPERPREZYDENCJALIZM

”

”





wyst

wyst

ę

ę

puje w Federacji Rosyjskiej

puje w Federacji Rosyjskiej





zmiana w

zmiana w

ł

ł

adzy dokonuje si

adzy dokonuje si

ę

ę

przez transfer,

przez transfer,





prezydent proponuje kandydata na premiera,

prezydent proponuje kandydata na premiera,





prezydent posiada prawa rozwi

prezydent posiada prawa rozwi

ą

ą

zania

zania

parlamentu

parlamentu





naruszania procedur demokratycznych

naruszania procedur demokratycznych





koncentracja w

koncentracja w

ł

ł

adzy w p

adzy w p

ł

ł

aszczy

aszczy

ź

ź

nie pionowej

nie pionowej

(prezydent powo

(prezydent powo

ł

ł

uje gubernator

uje gubernator

ó

ó

w)

w)

PODZIA

PODZIA

Ł

Ł

ZE WZGL

ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA G

DU NA G

Ł

Ł

OW

OW

Ę

Ę

PA

PA

Ń

Ń

STWA

STWA

-

-

REPUBLIKA

REPUBLIKA





w

w

ł

ł

adza pochodzi wprost z demokratycznych

adza pochodzi wprost z demokratycznych

wybor

wybor

ó

ó

w

w





organy w

organy w

ł

ł

adzy publicznej wybierane s

adzy publicznej wybierane s

ą

ą

na

na

okre

okre

ś

ś

lony czas

lony czas





g

g

ł

ł

owa pa

owa pa

ń

ń

stwa ponosi polityczn

stwa ponosi polityczn

ą

ą

i prawn

i prawn

ą

ą

odpowiedzialno

odpowiedzialno

ść

ść

za swoj

za swoj

ą

ą

dzia

dzia

ł

ł

alno

alno

ść

ść

,

,

PODZIA

PODZIA

Ł

Ł

ZE WZGL

ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA G

DU NA G

Ł

Ł

OW

OW

Ę

Ę

PA

PA

Ń

Ń

STWA

STWA

-

-

MONARCHIA

MONARCHIA





funkcj

funkcj

ę

ę

g

g

ł

ł

owy pa

owy pa

ń

ń

stwa sprawuje do

stwa sprawuje do

ż

ż

ywotni i

ywotni i

zazwyczaj dziedziczny monarcha

zazwyczaj dziedziczny monarcha





kr

kr

ó

ó

l panuje z woli ludu, a jego w

l panuje z woli ludu, a jego w

ł

ł

adza jest

adza jest

ograniczona prawem,

ograniczona prawem,





monarcha sprawuje funkcj

monarcha sprawuje funkcj

ę

ę

ceremonialno

ceremonialno

–

–

reprezentacyjn

reprezentacyjn

ą

ą





monarcha jest symbolem jedno

monarcha jest symbolem jedno

ś

ś

ci narodu

ci narodu





obecnie dominuje model monarchii

obecnie dominuje model monarchii

parlamentarnej

parlamentarnej

PODZIA

PODZIA

Ł

Ł

ZE WZGL

ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA STRUKUR

DU NA STRUKUR

Ę

Ę

TERYTORIALN

TERYTORIALN

Ą

Ą

PA

PA

Ń

Ń

STWA

STWA

Pa

Pa

ń

ń

stwo unitarne:

stwo unitarne:





najbardziej rozpowszechniona forma pa

najbardziej rozpowszechniona forma pa

ń

ń

stwa

stwa





cechuje si

cechuje si

ę

ę

:

:

•

•

jednolitym systemem prawa

jednolitym systemem prawa

•

•

jednolitym obywatelstwem

jednolitym obywatelstwem

•

•

jednorodnym systemem w

jednorodnym systemem w

ł

ł

adzy

adzy

•

•

jednostki administracyjno

jednostki administracyjno

–

–

terytorialne s

terytorialne s

ą

ą

podporz

podporz

ą

ą

dkowane organom centralnym

dkowane organom centralnym





modele pa

modele pa

ń

ń

stwa unitarnego:

stwa unitarnego:

•

•

zdecentralizowane

zdecentralizowane

–

–

organy regionalne s

organy regionalne s

ą

ą

formowane niezale

formowane niezale

ż

ż

nie od organ

nie od organ

ó

ó

w centralnych

w centralnych

(Wielka Brytania)

(Wielka Brytania)

•

•

scentralizowane

scentralizowane

(Francja, Finlandia, Holandia)

(Francja, Finlandia, Holandia)

PODZIA

PODZIA

Ł

Ł

ZE WZGL

ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA STRUKUR

DU NA STRUKUR

Ę

Ę

TERYTORIALN

TERYTORIALN

Ą

Ą

PA

PA

Ń

Ń

STWA

STWA

Pa

Pa

ń

ń

stwa z

stwa z

ł

ł

o

o

ż

ż

one:

one:





cz

cz

ęś

ęś

ci sk

ci sk

ł

ł

adowe zachowuj

adowe zachowuj

ą

ą

pe

pe

ł

ł

ny lub ograniczony

ny lub ograniczony

zakres suwerenno

zakres suwerenno

ś

ś

ci

ci





modele pa

modele pa

ń

ń

stwa z

stwa z

ł

ł

o

o

ż

ż

onego:

onego:

•

•

unia personalna,

unia personalna,

•

•

unia realna

unia realna

•

•

konfederacja (zwi

konfederacja (zwi

ą

ą

zek pa

zek pa

ń

ń

stw)

stw)

•

•

federacja (pa

federacja (pa

ń

ń

stwo zwi

stwo zwi

ą

ą

zkowe):

zkowe):





podmioty federacji maj

podmioty federacji maj

ą

ą

w

w

ł

ł

asny podzia

asny podzia

ł

ł

administracyjno

administracyjno

–

–

terytorialny,

terytorialny,





podmioty federacji maj

podmioty federacji maj

ą

ą

w

w

ł

ł

asne konstytucje, systemy

asne konstytucje, systemy

prawne, instytucje w

prawne, instytucje w

ł

ł

adzy politycznej i s

adzy politycznej i s

ą

ą

downiczej,

downiczej,

bud

bud

ż

ż

ety, hymny, flagi god

ety, hymny, flagi god

ł

ł

a, symbole

a, symbole





decentralizacja i dekoncentracja w

decentralizacja i dekoncentracja w

ł

ł

adzy

adzy





interesy podmiot

interesy podmiot

ó

ó

w federacji s

w federacji s

ą

ą

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej

ciej

reprezentowane w wy

reprezentowane w wy

ż

ż

szych izbach parlament

szych izbach parlament

ó

ó

w

w





przyk

przyk

ł

ł

ady (Belgia, Rosja, RFN, Austria)

ady (Belgia, Rosja, RFN, Austria)

PODZIA

PODZIA

Ł

Ł

ZE WZGL

ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA STRUKUR

DU NA STRUKUR

Ę

Ę

TERYTORIALN

TERYTORIALN

Ą

Ą

PA

PA

Ń

Ń

STWA

STWA

Autonomia:

Autonomia:





wewn

wewn

ę

ę

trzne

trzne

samozarz

samozarz

ą

ą

dzanie

dzanie

cz

cz

ęś

ęś

ci terytorium

ci terytorium

pa

pa

ń

ń

stwa na podstawie kompetencji ustawodawczych

stwa na podstawie kompetencji ustawodawczych

dotycz

dotycz

ą

ą

cych spraw o lokalnym znaczeniu

cych spraw o lokalnym znaczeniu





aktem normatywnym b

aktem normatywnym b

ę

ę

d

d

ą

ą

cym prawn

cym prawn

ą

ą

podstaw

podstaw

ą

ą

dzia

dzia

ł

ł

alno

alno

ś

ś

ci organ

ci organ

ó

ó

w autonomicznych jest statut

w autonomicznych jest statut

autonomii

autonomii





autonomiczne parlamenty i autonomiczne rz

autonomiczne parlamenty i autonomiczne rz

ą

ą

dy

dy

prowadz

prowadz

ą

ą

dzia

dzia

ł

ł

alno

alno

ść

ść

pod nadzorem organ

pod nadzorem organ

ó

ó

w

w

centralnych

centralnych





przyk

przyk

ł

ł

ady autonomii w Europie:

ady autonomii w Europie:

•

•

Kraj Bask

Kraj Bask

ó

ó

w

w

•

•

Nawarra

Nawarra

•

•

Andaluzja

Andaluzja

•

•

Katalonia

Katalonia