Urząd Miasta Krakowa

Wydział Spraw Społecznych

Rada Dzielnicy III Miasta Krakowa

_____________________________________________

Sprawozdanie z realizacji projektu

„Badania wad postawy dzieci Dzielnicy III

metodą komputerowej oceny postawy ciała

z wykorzystaniem mory projekcyjnej”

w ramach zadań priorytetowych profilaktyki i promocji

zdrowia w Dzielnicy III

zrealizowanego przez

N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa

Kraków 2002

N.Z.O.Z.

Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa

Ul. Krakowska 39 tel .[phone]

tel.kom.0-501-244651

Bank Śląski IV O/Kraków nr konta:10501445-2224147625

Termin Badań w ramach programu

Badania w ramach programu zostały rozpoczęte w maju 2002 roku i zakończone w czerwcu
2002 roku.



Populacja objęta programem

Zgodnie z założeniami badania objęły dzieci z pierwszych klas szkoły podstawowej i
pierwszej gimnazjum w szkołach oraz grupę 70 dzieci z rodzin ubogich lub społecznie
zaniedbanych dzielnicy III Krakowa. Ogółem zbadano 500 dzieci. Wykaz szkół wraz z
dokładnymi danymi (imię , nazwisko, wiek, płeć, Pesel) jest dołączony w osobnym wykazie
jako załącznik do niniejszego sprawozdania.


Wymierne wyniki badań

Wyniki badań przedstawione poniżej potwierdzają zagrożenie populacyjne wadami postawy
wśród dzieci z Dzielnicy III. Tylko 44% przebadanych dzieci wykazywało prawidłową
postawę ciała. Ponad połowa badanej populacji dziecięcej z dzielnicy III była dotknięta
różnymi wadami postawy. U wielu dzieci wykryto więcej niż jedną anomalię. Zbiorcze
wyniki badań przedstawia tabela 1 oraz rysunki 1 oraz 2. Wady te są groźne także dlatego, że
nie powodują jeszcze dolegliwości bólowych u dzieci. Ich skutki wraz z bólem ujawnią się w
pełni dopiero za 10-15 lat, czyli gdy dzieci będą już osobami dorosłymi. Niestety będą to już
wtedy zmiany strukturalne, kostne, spowodowane dysfunkcją krążka międzykręgowego i
zwyrodnieniem samych trzonów kręgów. Na tym etapie będą to już zmiany nieodwracalne.

.

Tabela 1: Zbiorcze zestawienie wyników badań postawy ciała wśród dzieci klas
pierwszych szkół podstawowych i gimnazjum w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą
fotogrametrii komputerowej z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej*

OGÓLNIE Liczba

%

wad

wśród

przebadanych

Liczba przebadanych dzieci

500 100%

Prawidłowe postawy ciała

219 44%

W tym (jako odsetek całej populacji):
Skoliozy

145 29%

Skoliozy z garbem żebrowym

16 3%

Wady w płaszczyźnie strzałkowej

128 26%

Wady klatk ipiersiowej

93 19%

Wady kończyn dolnych

165 33%

Podejrzenie choroby Scheuermanna

2 0.4%

Podejrzenie skrócenia kończyny

29 6%

Skierowania na konsultacje lekarskie

149 30%

Źródło: Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002-07-07
* Suma o

dsetek przekracza 100%, gdzyż u niektórych dzieci wykryto więcej niż jedną wadę

Rysunek 1. W

yniki badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych gimnazjum i szkół

podstawowych w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii z wykorzystaniem
zjawiska mory projekcyjnej: łączny udział postaw nieprawidłowych (Autor: N.Z.O.Z. Krakowski
Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002)

Udział dzieci z wadami postawy
w badanej populacji Dzielnicy III

(badania N.Z.O.Z KODK 2002 rok)

postawy

prawidłowe

44%

postawy

nieprawidłowe

56%

Rysunek 2. W

yniki badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych gimnazjum i szkół

podstawowych w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii z wykorzystaniem
zjawiska mory projekcyjnej: procentowe udziały stwierdzonych wad (Autor: N.Z.O.Z. Krakowski
Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002

Liczba dzieci z wadami postawy w Dzielnicy III

(Populacja badana = 500, badania N.Z.O.Z KODK, 2002)

145

16

128

93

165

2

29

149

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

skoliozy

skoliozy z garbem żebrowym

wady w pł. strzałkowej

wady kl. piersiowej

wady kończyn dolnych

podejrzenie ch.Scheuermanna

podejrzenie skrócenia kończyny

konsultacje lekarskie

Liczba dzieci z poszczególnymi wadami

Najczęściej występującymi wadami są wady kończyn dolnych (33 % przebadanych dzieci)
oraz różnego stopnia skoliozy, które stwierdzono u około 32 % zdiagnozowanych dzieci. W
wielu przypadkach stwierdzono wady współistniejące na przykład tzw. ”okrągłe plecy” lub
wady kończyn dolnych. Potwierdza to konieczność stałego monitorowania populacji i
weryfikowania skuteczności prowadzonych terapii. W znaczący sposób obniża to
późniejsze koszty związane z drogim leczeniem specjalistycznym (gorsety ortopedyczne, czy
operacyjne leczenie skolioz).

Potwierdziła się hipoteza o większym zagrożeniu komplikacjami wynikającymi z wad
postawy u dzieci z klas gimnazjalnych. Świadczy to o postępującej z wiekiem progresji
wad wskutek braku stosowania odpowiedniej terapii. Postawy prawidłowe wykazywało
40% przebadanych gimnazjalistów wobec 44% u dzieci ze szkół podstawowych. Inny
przykład - w szkołach podstawowych dzieci ze skoliozami było 25%, w tym 3% z dużym
stopniem zagrożenia (fałd mięśniowy, garb żebrowy). W gimnazjach dzieci ze skoliozami
było już 53%, w tym 7% z dużym stopniem zagrożenia.. Według informacji zbieranych z
wywiadów przeprowadzanych podczas badania, dzieci te w większości nie kontynuowały
zajęć gimnastyki korekcyjnej po klasie 3-ciej szkoły podstawowej, kiedy zajęcia te były
obligatoryjne.

Ogółem na konsultacje lekarskie skierowano 149 dzieci, co stanowi aż 30% badanej
populacji. W szkołach podstawowych odsetek dzieci skierowanych na konsultacje lekarskie
wynosił 27%, podczas gdy w gimnazjach aż 46%! Zbiorcze zestawienie wyników badań w
rozbiciu na szkoły podstawowe i gimnazja przedstawiają tabele 2 i 3 oraz odpowiadające im
wykresy 3 i 4.

Tabela 2: Zbiorcze zestawienie wyników badań postawy ciała wśród dzieci klas
pierwszych gimnazjum w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą
fotogrametrii z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej

OGÓLNIE Liczba

%

wad

wśród przebadanych

Liczba przebadanych dzieci

70

----

Prawidłowe postawy ciała

28 40%

W tym (jako odsetek całej populacji):
Skoliozy

37

53%

Skoliozy z garbem żebrowym

5

7%

Wady w płaszczyźnie strzałkowej

10

14%

Wady klatki piersiowej

11

16%

Wady kończyn dolnych

28

40%

Podejrzenie choroby Scheuermanna

2

3%

Podejrzenie skrócenia kończyny

3

4%

Skierowania na konsultacje lekarskie

32

46%

Źródło: Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002

Rysunek 3. W

yniki badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych gimnazjum w dzielnicy

III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii komputerowej z wykorzystaniem zjawiska mory
projekcyjnej ( źródło: N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002)

Liczba dzieci z wadami postawy w gimnazjum Dzielnicy III

(badana populacja=70, źródło: N.Z.O.Z KODK, 2002)

37

5

10

11

28

2

3

32

0

5

10

15

20

25

30

35

40

skoliozy

skoliozy z garbem żebrowym

wady w pł. strzałkowej

wady kl.piersiowej

wady kończyn dolnych

podejrzenie ch.Scheuermanna

podejrzenie skrócenia kończyny

konsultacje lekarskie

Liczba dzieci z poszczegolnymi wadami

Tabela 3: Zbiorcze zestawienie wyników badań postawy ciała wśród dzieci klas
pierwszych szkół podstawowych w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą
fotogrametrii z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej

OGÓLNIE Liczba

%

wad

wśród przebadanych

Liczba przebadanych dzieci

430 --

Prawidłowe postawy ciała

191 44%

Liczba dzieci z wadami postawy

239 56%

W tym (jako odsetek całej populacji):
Skoliozy

108 25%

Skoliozy z garbem żebrowym

11 3%

Wady w płaszczyźnie strzałkowej

118 27%

Wady klatki piersiowej

82 19%

Wady kończyn dolnych

137 32%

Podejrzenie choroby Scheuermanna

0 0%

Podejrzenie skrócenia kończyny

26 6%

Skierowania na konsultacje lekarskie

117 27%

Źródło: Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002

Rysunek 4. W

yniki badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych szkół podstawowych w

dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii z wykorzystaniem zjawiska mory
projekcyjnej ( źródło: N.Z.O.Z Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002)

Liczba dzieci z wadami postawy w 1-szych klasach

szkol podstawowych Dzielnicy III

(badania N.Z.O.Z KODK, 2002)

108

11

118

82

137

0

26

117

0

20

40

60

80

100

120

140

160

skoliozy

skoliozy z garbem żebrowym

wady w pł. strzałkowej

wady kl.piersiowej

wady kończyn dolnych

podejrzenie ch.Scheuermanna

podejrzenie skrócenia kończyny

konsultacje lekarskie

Liczba dzieci z poszczegolnymi wadami

Opis efektów programu


1. Badania wykazały, że wady postawy u dzieci stanowią poważny problem populacyjny w

III Dzielnicy Krakowa. Progresja wad nasila się z wiekiem ze względu na brak
odpowiedniej terapii w szkołach.

2. Dofinansowanie badań pozwoliło przebadać znaczną populacje na niewielkim obszarze co

umożliwi przetworzenie i dokładne opracowanie danych oraz wyciągnięcie istotnych
wniosków dla Rady i mieszkańców Dzielnicy III. Materiały które zostały zebrane w
wyniku realizacji projektu zostaną prawdopodobnie wykorzystane w niedalekiej
przyszłości do napisania artykułów do czasopism fachowych. Deklarację współpracy w
tym zakresie złożył Pan Profesor Tadeusz Kasperczyk.

3. Potwierdzono użyteczność techniki fotogrametrii komputerowej z wykorzystaniem

zjawiska mory projekcyjnej. Jest ona całkowicie nieinwazyjna i bezpieczna dla
organizmu. Pozwala na precyzyjną, obiektywną i regularną weryfikację postawy ciała
dziecka. Tradycyjna, poglądowa metoda badania wad postawy uniemożliwiłaby
systematyczne kontrolowanie zmian w kręgosłupie w przyszłości. Metoda rentgenowska
byłaby niebezpieczna dla zdrowia przy systematycznym powtarzaniu badań. A tylko
systematyczna weryfikacja postępujących zmian umożliwia monitoring skuteczności
leczenia oraz zapobiega rozwojowi wad w wieku największego zagrożenia i progresji ich
rozwoju.

4. Zaktywizowano rodziców do współuczestniczenia w procesie terapii. Po badaniach

organizowano spotkania z rodzicami na których szeroko omawiano mechanizmy
powstawania wad, ich konsekwencje oraz problem profilaktyki. Edukacja rodziców w tym
względzie jest niezwykle istotna dla kompleksowości i skuteczności prowadzonej z ich
dzieckiem terapii. Świadomość rodzaju wady i zagrożeń z niej wypływających w
znakomity sposób mobilizuje dziecko do ćwiczeń a rodzica aktywizuje do ich
kontrolowania. Zainteresowanie rodziców jest bardzo duże (na spotkania przychodziło
około 60% rodziców), lecz świadomość niestety stosunkowo niska.

5. Sfinansowanie badań całej populacji dzieci z klas 1 umożliwiło odpowiednią selekcję do

grup dyspanseryjnych, co w doskonały sposób ułatwi prowadzenie zająć z gimnastyki
korekcyjnej w latach następnych.

Wnioski wypływające z realizacji projektu

1. W związku z potwierdzonym dużym zagrożeniem wadami postawy wśród dzieci należy

kontynuować program badań oparty o weryfikowalne metody diagnostyki. Taka filozofia
prowadzenia dzieci z wadami postawy umożliwia skuteczną interwencję w odpowiednim
czasie oraz stała kontrolę skuteczności zaordynowanego leczenia. W znakomity sposób
obniża to koszty leczenia.

2. Finansowanie badań na poziomie 1 klasy szkoły podstawowej powoduje:

- wczesne i prawidłowe rozpoczęcie procesu obserwacji dzieci z wadami postawy

- odpowiednie ustawienie i usystematyzowanie zajęć z gimnastyki korekcyjnej

-

odpowiednie

wciągnięcie rodziców w proces terapii co gwarantuje jej skuteczność

-

część rodziców deklaruje chęć współ finansowania tych nadań w latach następnych.

3. W związku z nasilającą się tendencją do progresji wad w okresie gimnazjum zasadne

było by zintensyfikowanie działań w celu zorganizowania zajęć gimnastyki korekcyjnej w
klasach 4-6 i gimnazjum. Szczególnie wskazane jest prowadzenie zajęć z gimnastyki
korekcyjnej w szkołach. Znosi to barierę dostępności do terapii. Rodzice często zwracają
uwagę, że nie mają czasu na dowożenie dzieci do specjalistycznych Ośrodków
prowadzących gimnastykę korekcyjną. Pragniemy podkreślić, że systematyczność jest
jedną z najważniejszych cech zajęć z gimnastyki korekcyjnej. Zajęcia te powinny:

•

odbywać się 2 razy

tygodniu po 45 minut

•

powinny być prowadzone w grupach 10 –12 osobowych

•

terapeutą prowadzącym musi być specjalista-magister rehabilitacji

4. Trzeba przygotować do realizacji specjalny program edukacyjny dla rodziców i

nauczycieli. Niska świadomość problemu powoduje to, że tak rodzice jak i nauczyciele
nie zwracają uwagi na sposób w jaki dzieci siedzą oraz na pozycje jakie przyjmują w
trakcie codziennych zajęć. Często powoduje to zniweczenie efektów wypracowanych w
trakcie ćwiczeń korekcyjnych. Deklarujemy pomoc w jego przygotowaniu.

5. Do pełnej realizacji projektu przyczyniła się doskonała współpraca między Radą

Dzielnicy III, Wydziałem Spraw Społecznych Urzędu Miasta Krakowa oraz dyrekcjami
poszczególnych szkół a N.Z.O.Z. Krakowskim Ośrodkiem Diagnostyki Kręgosłupa jako
realizatorem zadania. Pragniemy wyrazić gorące podziękowania p. Pawłowi Sularzowi
przewodniczącemu Rady Dzielnicy III oraz p. Ryszardowi Osińskiemu koordynującemu
program z ramienia Wydziału Spraw Społecznych UMK.

Zespół realizujący projekt badawczy

• Lekarz medycyny Kirena Rympel, pediatra – rehabilitant specjalista II stopnia (nadzór

medyczny i merytoryczny)

• Magister rehabilitacji ruchowej Jacek Peszko (Kierownik Ośrodka, diagnostyka wad

postawy)

• Specjalista rehabilitacji ruchowej Dr Teresa Całka-Lizis

• Magister rehabilitacji ruchowej Dorota Poznańska

• Magister rehabilitacji ruchowej Joanna Słup

• Magister rehabilitacji ruchowej Aneta Kmera

• Magister rehabilitacji ruchowej Anna Zachara

• Anna Nickel pracownik administracyjno - biurowy

Załączniki:

Wykaz osób objętych programem w poszczególnych szkołach dzielnicy XVIII.

Oświadczenie o zgodzie na wykorzystanie i opracowywanie danych

Oświadczam, że N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa wyraża zgodę na
wykorzystanie przygotowanego opracowania oraz danych uzyskanych w wyniku realizacji
programu pod warunkiem przytoczenia Ośrodka jako źródła danych i autora badań.
Jednocześnie N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, oświadcza, że nie bierze
żadnej odpowiedzialności, za ewentualne błędy osób i instytucji trzecich przy analizie,
przetwarzaniu lub interpretacji zebranych danych oraz przygotowanego opracowania, ani za
żadne szkody z tym związane.

Kierownik, N.Z.O.Z. Krakowskiego Ośrodka Diagnostyki Kręgosłupa

mgr Jacek Peszko