„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Bożena Kuligowska

Wykonywanie remontu kadłuba okrętowego
721[02].Z2.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Jerzy Giemza
mgr inż. Jan Sarniak


Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Bożena Kuligowska

Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[02].Z2.02
„Wykonywanie remontu kadłuba okrętowego”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu monter kadłubów okrętowych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Stocznia remontowa

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

11

4.1.3. Ćwiczenia

11

4.1.4. Sprawdzian postępów

15

4.2. Remonty kadłuba statku

16

4.2.1. Materiał nauczania

16

4.2.2. Pytania sprawdzające

20

4.2.3. Ćwiczenia

21

4.2.4. Sprawdzian postępów

26

4.3. Remonty wyposażenia statku

27

4.3.1. Materiał nauczania

27

4.3.2. Pytania sprawdzające

29

4.3.3. Ćwiczenia

30

4.3.4. Sprawdzian postępów

37

5. Sprawdzian osiągnięć

38

6. Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o stoczniach remontowych,

rodzajach remontów i metodach ich wykonywania.

Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 3 tematów, są to: Stocznia

remontowa, remonty kadłuba statku i remonty wyposażenia statku.

Treści zawarte w temacie Stocznia Remontowa pomogą Ci zapoznać się z organizacją

i warunkami pracy stoczni remontowych, dowiesz się o tym, jakie w tej stoczni są wydziały
i poznasz zakres prac wykonywanych przez poszczególne wydziały.

Treści zawarte w temacie Remonty kadłuba statku umożliwią Ci poznanie przyczyn

i rodzajów remontów, poznasz tu system planowo–zapobiegawczy remontów, którego celem
jest zapewnienie bezpieczeństwa statku i przebywających na nim ludzi, poznasz też technologię
wykonywania remontów kadłuba statku.

Treści zawarte w temacie Remonty wyposażenia statku pomogą Ci zrozumieć problemy

związane z przeprowadzaniem remontów wyposażenia maszynowni i wyposażenia
pokładowego statku.

Poradnik ten posiada następującą strukturę:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania zawarty w rozdziale 4 umożliwia samodzielne przygotowanie się do

wykonania ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:

−

informacje, opisy, tabele, rysunki z danego tematu,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,

−

zestaw ćwiczeń,

−

sprawdzian postępów.

4. Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych z zakresu całej jednostki
modułowej.
5. Zestaw literatury przydatnej do wykonywania ćwiczeń oraz uzupełniania wiadomości.

Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś

nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz
daną czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.

W czasie pobytu w pracowni musisz stosować się do obowiązujących regulaminów,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających
z rodzaju wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

721[02].Z2.01

Wykonywanie konserwacji

kadłuba okrętowego

721[02].Z2.02

Wykonywanie remontu

kadłuba okrętowego

721[02].Z2

Technologia remontu

kadłuba okrętu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

posługiwać się terminologią z zakresu techniki okrętowej,

–

stosować zasady sporządzania rysunku technicznego,

–

stosować zasady sporządzania rysunku kadłubowego,

–

czytać rysunki kadłubowe,

–

posługiwać się dokumentacją techniczną,

–

charakteryzować materiały stosowane w budownictwie okrętowym,

–

wykonywać pomiary warsztatowe,

–

wykonywać prace z zakresu obróbki ręcznej i mechanicznej skrawaniem,

–

stosować podstawowe metody i techniki spawalnicze,

–

korzystać z norm, dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej oraz katalogów
unifikacyjnych,

–

określać strukturę i zadania stoczni produkcyjnej,

–

określać etapy procesu technologicznego budowy kadłuba statku,

–

stosować szablony, narzędzia i materiały do trasowania, obróbki, prefabrykacji i montażu,

–

wykonywać trasowanie i obróbkę blach i profili,

–

wykonywać prefabrykację sekcji kadłuba,

–

wykonywać montaż konstrukcji kadłuba,

–

stosować środki ochrony indywidualnej podczas wykonywania zadań związanych
z budową statku,

–

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas wykonywania zadań,

–

udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku przy pracy,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

scharakteryzować strukturę stoczni remontowej,

–

określić zadania poszczególnych wydziałów stoczni remontowej,

–

odczytać dokumentację technologiczną remontu kadłuba,

–

zaplanować kolejność czynności wykonywanych podczas remontu kadłuba okrętowego,

–

zaplanować kolejność demontażu i montażu elementów kadłuba okrętu,

–

dobrać narzędzia do montażu lub demontażu elementów kadłuba okrętu,

–

przeprowadzić montaż i demontaż elementów ślusarskiego wyposażenia kadłuba okrętu,

–

przeprowadzić remont elementów kadłuba okrętu,

–

przeprowadzić naprawę elementów ślusarskiego wyposażenia kadłuba okrętu,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony p.poż. i ochrony środowiska
podczas wykonywania pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Stocznia remontowa

4.1.1. Materiał nauczania

Układ przestrzenny stoczni remontowych jest zasadniczo inny od stoczni produkcyjnych,

a przepływ materiałów bardziej skomplikowany i odbiegający od stosowanej w stoczniach
produkcyjnych zasady prostoliniowości.

Najczęściej spotykanymi układami przestrzennymi stoczni remontowych są układy:

−

pirsowy, w którym statki i doki pływające ustawione są przy pirsach, czyli pomostach

wybiegających w głąb basenu portowego, a warsztaty usytuowane są u nasady pirsów
w bezpośrednim sąsiedztwie doków i statków (rys. 1),

Rys. 1. Układ pirsowy stoczni remontowej [8]

−

wokół basenu stoczniowego, w którym doki i statki ustawione są wzdłuż nabrzeży basenu,

przy czym statki cumuje się w rejonie zgrupowanych warsztatów remontu wyposażenia,
natomiast doki pływające w rejonie zgrupowanych warsztatów kadłubowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zadania produkcyjne stoczni remontowych można podzielić na:

1) wykonywanie remontów jednostek pływających polegających najczęściej na: naprawach

i konserwacji kadłuba, remoncie układu napędowego (silnika głównego, linii wałów),
agregatów prądotwórczych i pomocniczego wyposażenia siłowni, remoncie układu
sterowego, remoncie wyposażenia pokładowego, remoncie pomieszczeń załogi,
połączonych często z pewnymi modernizacjami,

2) wykonywanie przebudów i modernizacji, polegających, np. na:

−

zmianie wymiarów (np. dość powszechnie spotykane przedłużanie jednostek
pływających),

−

zmianie przeznaczenia, co wiąże się przede wszystkim ze zmianą wyposażenia a czasem
i konstrukcji kadłuba statków,

−

wymianie napędu głównego.
Ponadto stocznie remontowe przyjmują zlecenia na budowę od podstaw mniejszych

jednostek morskich lub rzecznych, znacznie mniejszych od tych budowanych w dużych
stoczniach produkcyjnych oraz na wykonywanie wyrobów i świadczenie usług nie związanych
z transportem wodnym.

Podstawowymi urządzeniami produkcyjnymi umożliwiającymi przegląd, naprawę oraz

konserwację kadłuba i innych podwodnych części statku są:

−

doki pływające,

−

wyciągi,

−

podnośniki,

−

doki suche.
Dok pływający jest jednostką przeznaczoną do wynoszenia ponad poziom wody innych

jednostek mającą tylko ściany boczne, co umożliwia unoszenie nad wodę także jednostek
dłuższych od niego.

Podstawowymi parametrami doków pływających są:

−

długość całkowita doku i długość podporowa (czyli długość na jakiej opiera się dno
statku),

−

prześwit między burtami (ławami), przy czym maksymalna szerokość dokowanych
jednostek jest przeważnie o około 1÷2 m mniejsza od prześwitu,

−

nośność doku,

−

ilość oraz udźwig urządzeń transportowych (zwane potocznie udźwigowieniem doku),

−

zanurzenie statku, który może zostać przez dok podniesiony,.
Ponieważ statki stoją przez większość swego pobytu w stoczni przy nabrzeżach, ważna

jest ich dostateczna długość, umożliwiająca jednoczesną realizację wielu zleceń.
Do podstawowych urządzeń transportu wewnętrznego należą, odmiennie niż w stoczniach
produkcyjnych, żurawie o mniejszym udźwigu. Równie ważna jest rola żurawi pływających.

Szczególne znaczenie dla stoczni remontowych ma bliskość portu, stwarza bowiem

dogodne warunki dla przejmowania jednostek do remontu, lub przeprowadzania przez załogę
stoczni remontowych małych prac remontowych bezpośrednio w porcie, bez wyłączenia
statków z eksploatacji.

Struktura organizacyjna stoczni remontowej jest podobna jak stoczni produkcyjnej. Na

czele stoi dyrektor, ma kilku zastępców, którzy kierują pracą poszczególnych pionów. Liczba
zastępców oraz liczba pionów zależą od wielkości stoczni. Najczęściej w stoczni remontowej
jest 2–3 zastępców dyrektora, np. do spraw technicznych, do spraw handlowych i do spraw
administracyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Działami pomocniczymi, podlegającymi bezpośredni dyrektorowi są:

−

dział planowania, którego zadaniem jest opracowywanie i kontrola wykonania planu
stoczni wraz z analizą jego wyników,

−

dział kadr, prowadzący sprawy związane z przyjmowaniem, zwalnianiem, awansowaniem
oraz szkoleniem pracowników,

−

dział płac, ustalający fundusze płac dla całego zakładu, poszczególnych wydziałów
i pracowników,

−

dział księgowości, którego zadaniem jest kierowanie i kontrolowanie wszystkich spraw
związanych z rachunkowością i finansami przedsiębiorstwa,

−

dział kontroli technicznej, sprawujący kontrolę jakości produkcji oraz środków produkcji,

−

ochrona zakładu, która strzeże mienia stoczni.

Podstawowymi komórkami stoczni remontowej są wydziały, którymi zarządzają

kierownicy wydziałów. Robotnicy, pracujący na danym wydziale podzieleni są zwykle na
zespoły mistrzowskie, a zespoły mistrzowskie na brygady.

O ile w stoczniach produkcyjnych rolę dominującą odgrywają wydziały kadłubowe, o tyle

w stoczniach remontowych odgrywają one rolę znacznie skromniejszą, tym niemniej posiadają
potencjał techniczny umożliwiający wykonywanie pełnego cyklu budowy kadłubów
okrętowych, jednak na znacznie mniejszą skalę.

Ważniejsze są wydziały wyposażeniowe i maszynowe, dysponujące specjalistycznym

parkiem maszynowym oraz wyposażeniem diagnostycznym.

Przykładowe zadania poszczególnych wydziałów przedstawiają się następująco:

1) Wydział Mechanizmów Okrętowych (Maszynowy) wykonuje:

–

przeglądy, remonty oraz regeneracje silników, maszyn i urządzeń okrętowych,

–

naprawy silników głównych i pomocniczych,

–

kompleksowe testowanie na specjalnych stanowiskach warsztatowych i na statku oraz
naprawy i regulacje pomp wtryskowych i wtryskiwaczy,

–

naprawy turbosprężarek,

–

naprawy urządzeń pomocniczych siłowni,

–

obróbkę przenośnymi obrabiarkami bezpośrednio na silniku, pokrywach lukowych,
rampach i innych maszynach i urządzeniach,

–

naprawy śrub okrętowych i wałów śrubowych,

–

naprawy urządzeń pokładowych takich jak wciągarki
ładunkowe, kotwiczne, kabestany,

–

naprawy sterów i maszyn sterowych,

–

naprawy sterów strumieniowych.

2) Wydział Ślusarski wykonuje:

–

regenerację śrub okrętowych (stałych i nastawnych) w zakresie spawania,
odtworzenia kształtów płatów wraz z wyważaniem statycznym, trzonów siłowników
metodą spawania drutem nierdzewnym,

–

przeglądy i remonty pokryw lukowych, takielunku, żurawików szalupowych i szalup,
trapów, łańcuchów kotwicznych i kotwic, siłowników i innych mechanizmów
i urządzeń okrętowych,

–

prace ciesielskie i stolarskie takie jak: remonty mebli, wykonanie nietypowych
zabudów wnęk, parapetów, sof, itp.,

–

prace tapicerskie we wszystkich zakresach,

–

stolarkę budowlaną (drzwi, okna),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

–

ciesielskie w zakresie dna ładowni i pokładów,

–

izolacje p. poż. i termiczne,

–

laminowanie szalup,

–

Wydział ślusarski powinien mieć możliwość:

–

cięcia wszystkich gatunków stali plazmą przy użyciu gazów szlachetnych, lancą,
wycinania skalopsów itp.,

–

spawania aluminium i jego stopów, brązów i mosiądzów, stali nierdzewnej,
wszystkich gatunków stali konstrukcyjnych (spawanie również metodami MIG,
MAG, TIG).

Wydział Konserwacji wykonuje:

–

mycie, czyszczenie, piaskowanie, śrutowanie, malowanie wszelkiego rodzaju konstrukcji
stalowych, zbiorników, itp.
Hala produkcyjna wydziału powinna być wyposażona w urządzenia do czyszczenia
strumieniowego, pracujące w systemie zamkniętym pozwalające na śrutowanie
i malowanie pokryw lukowych, dźwigów, blach oraz wszelkich konstrukcji stalowych.
Komora

produkcyjna

powinna

gwarantować

uzyskanie

malarskich

powłok

antykorozyjnych najwyższej jakości. Mechaniczna wentylacja z recyrkulacją powinna
całkowicie zapobiegać emisji zanieczyszczeń do środowiska naturalnego.

Wydział Elektryczny wykonuje:

–

naprawy silników i prądnic prądu stałego i przemiennego,

–

pomiary energetyczne,

–

przeglądy i remonty instalacji elektrycznych,

–

legalizację przyrządów pomiarowych.

Wydział Obróbki wykonuje:

–

szlifowanie wałków,

–

szlifowanie płaszczyzn,

–

wytaczanie,

–

dłutowanie,

–

frezowanie kół zębatych,

–

gwintowanie,

–

wyważanie,

–

odlewy z metali nieżelaznych,

–

regenerację zaworów silników okrętowych, gniazd zaworowych, bloków silników, denek
tłoka siłowników hydraulicznych,

–

prostowanie termiczne i mechaniczne.

Wydział Kadłubowy ma za zadanie:

–

remonty kadłubów statków,

–

wykonywanie kadłubów jednostek budowanych w stoczni remontowej,

–

wykonywanie konstrukcji stalowych,

–

wycinanie elementów z blach stalowych,

–

pomiary grubości blach,

–

próby szczelności zbiorników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Wydział Kotlarsko-Rurarski wykonuje:

–

remonty systemów hydrauliki siłowej, olejowych i paliwowych, balastowych i zęzowych,
przeciwpożarowych (wodne i CO2), sanitarnych i parowych, sprężonego powietrza,

–

remonty kotłów pomocniczych i utylizacyjnych (okresowe i kapitalne), wyparowników
wody morskiej, odolejaczy wód zęzowych, bio-bloków, podgrzewaczy wody, oleju
i paliwa, hydroforów,

–

spawanie rur stalowych, miedzianych, nierdzewnych, Cunifer palnikiem gazowym,
elektrodą otuloną, półautomatem w osłonie CO2, TIG w osłonie gazów szlachetnych,

–

cyrkulacyjne płukanie systemów hydrauliki siłowej,

–

gwintowanie rur,

–

gięcie rur,

–

montaż nowych systemów rurociągów.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są podstawowe układy przestrzenne stoczni remontowych?
2. Jakie zadania produkcyjne realizują stocznie remontowe?
3. Jakie urządzenia umożliwiają naprawę i konserwację kadłuba?
4. Jakie parametry techniczne charakteryzują doki pływające?
5. Jaka jest struktura organizacyjna stoczni remontowej?
6. Jakie wydziały występują w strukturze stoczni remontowej?
7. Jakie są zadania poszczególnych wydziałów stoczni remontowej?
8. Jakie rodzaje dźwignic odgrywają dominującą rolę w transporcie wewnętrznym stoczni

remontowych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź zestawienie podstawowego wyposażenia technicznego dowolnie wybranej

polskiej stoczni remontowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) ustalić listę stoczni remontowych działających w Polsce, wybrać jedną stocznię, dla której

będzie opracowane zestawienie,

2) korzystając z różnych źródeł wynotować informacje dotyczące podstawowego

wyposażenia technicznego poszczególnych stoczni,

3) wykonać zestawienie uzyskanych informacji w postaci tabeli,
4) przygotować się do dyskusji na temat sporządzonego zestawienia,
5) porównać tabelę z tabelami kolegów,
6) przekazać tabelę nauczycielowi do oceny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Zestawienie wyposażenia technicznego dla stoczni...................................................................

Lp.

Nazwa wyposażenia

Parametry

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

katalogi, informatory i pisma branżowe,

−

papier podaniowy, przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 2

Sporządź krótki opis działalności wybranej stoczni remontowej w minionym roku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać materiały informacyjne o wskazanej stoczni umieszczone na stronach www,

w informatorach, pismach branżowych, itp,

2) wybrać najciekawsze, Twoim zdaniem, realizacje w zakresie remontów, przebudów

i budowy nowych jednostek, jakie wykonała stocznia w minionym roku,

3) sporządzić krótką notatkę na temat tych realizacji, uzasadniając dokonany wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

informatory, pisma branżowe,

−

zeszyt przedmiotowy, przybory piśmienne.

Ćwiczenie 3

Narysuj schemat organizacyjny wybranej stoczni remontowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać materiały informacyjne o wskazanej stoczni umieszczone na stronach www,

w informatorach, pismach branżowych itp. lub,

2) dotrzeć do pracowników stoczni remontowej i poznać od nich strukturę organizacyjną

stoczni,

3) przedstawić strukturę organizacyjną na schemacie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

informatory, pisma branżowe,

−

kartka formatu A4,

−

przybory kreślarskie i piśmienne.

Ćwiczenie 4

Sporządź zestawienie zadań poszczególnych wydziałów stoczni remontowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wypisać nazwy wydziałów stoczni remontowej,
2) wpisać zadania poszczególnych wydziałów (na podstawie poradnika dla ucznia,

Internetu),

3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Zestawienie zadań wydziałów stoczni remontowej

Lp. Nazwa wydziału

Zadania wydziału

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

przybory piśmienne.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować zadania produkcyjne stoczni remontowych?





2) scharakteryzować strukturę organizacyjną stoczni remontowej?





3) scharakteryzować różnice pomiędzy wyposażeniem technicznym stoczni

produkcyjnych i remontowych?





4) scharakteryzować

zadania

poszczególnych

wydziałów

stoczni

remontowej?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.2. Remonty kadłuba statku

4.2.1. Materiał nauczania

Rodzaje remontów

Każda instytucja klasyfikacyjna określa w swoich Przepisach wymagania remontowe,

które muszą być przestrzegane przez armatorów. System remontowania statku polega na
przeprowadzaniu przeglądów w ściśle określonych terminach oraz na usuwaniu wszystkich
zauważonych podczas przeglądu usterek. Ze względu na bezpieczeństwo statku nie można
dopuścić do nadmiernego zużycia jego konstrukcji i wyposażenia. Inspektor instytucji
klasyfikacyjnej w czasie przeglądu zgłasza wszelkie zauważone usterki armatorowi statku
i zaleca ich usunięcie. Wszystkie remonty mające wpływ na utrzymanie klasy lub jej
odnowienie muszą być wykonywane pod nadzorem tej instytucji klasyfikacyjnej, której klasę
statek posiada.

Taki system przeglądów i remontów nazywa się planowo-zapobiegawczym.
Według wymagań PRS składają się na niego:

–

przegląd i remont roczny,

–

przegląd i remont pośredni (drugi lub trzeci przegląd roczny od odnowienia klasy),

–

przegląd i remont dla odnowienia klasy (piąty przegląd roczny).
Szczegółowe wymagania dotyczące zakresu i terminu przeglądów a tym samym remontów

zawarte są w przepisach instytucji klasyfikacyjnych.

Wszystkie poważniejsze remonty kadłuba, urządzeń maszynowych i wyposażenia

wykonuje stocznia remontowa, natomiast remonty nie wymagające specjalnych urządzeń może
przeprowadzić załoga statku w czasie rejsu lub w porcie, podczas trwania przeładunku.

Dla usunięcia wpływu porastania kadłuba na prędkość statków pływających w rejonach

tropikalnych przeprowadza się dodatkowe dokowanie w ramach remontów dokowo-
konserwacyjnych.

Poza remontami planowo-zapobiegawczymi istnieją jeszcze następujące rodzaje

remontów:
–

remonty awaryjne,

–

przebudowy (modernizacje),

–

odbudowy,

–

remonty gwarancyjne.
Remonty awaryjne przeprowadza się po awarii wynikłej z przyczyn żywiołowych, złej

obsługi urządzeń itd. Muszą one być wykonywane natychmiast po awarii gdyż w wyniku
awarii statek traci klasę i nie może być eksploatowany do chwili jej odzyskania.

Przebudowę lub modernizację statku wykonuje się najczęściej w czasie remontu planowo-

zapobiegawczego. Polega ona na unowocześnieniu pewnych rejonów kadłuba lub
wyposażenia, często na przedłużeniu kadłuba, zmianie kształtu dziobu lub rufy itp.

Przebudowę lub modernizację przeprowadza się na podstawie projektu zatwierdzonego

przez armatora i dodatkowo przez instytucję klasyfikacyjną wówczas, gdy dotyczy konstrukcji
uprzednio zatwierdzonych przez tę instytucję.

Odbudowę statku wykonuje się po pożarze, wydobyciu z wody itp. Jest to remont

wymagający znacznej ilości materiałów i dużego nakładu pracy, dlatego decyzję o odbudowie
podejmuje się po wnikliwej analizie ekonomicznej.

Remonty gwarancyjne przeprowadza się na nowych statkach, na których ujawniono

usterki w czasie trwania okresu gwarancyjnego. Koszt remontu gwarancyjnego ponosi
stocznia, która budowała statek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Przygotowanie organizacyjne remontów
1. Przygotowanie i nadzór remontu ze strony armatora.

Dla zapewnienia sprawnego przeprowadzenia remontu armator powołuje osobę

odpowiedzialną. Jej zadania to:
–

przygotowanie remontu (opracowanie specyfikacji remontowej, przygotowanie statku do
remontu),

–

nadzór nad pracami remontowymi,

–

przygotowanie reklamacji w okresie gwarancyjnym.
Jeszcze przed wejściem statku do stoczni remontowej opracowuje się specyfikację

remontową i przekazuje stoczni. Specyfikacja remontowa powinna zawierać wykaz wszystkich
prac remontowych i ich zakres oraz wykaz prac przygotowawczych i pomocniczych.

Specyfikacja remontowa dla dużych statków powinna być podzielona na działy;

–

dział kadłubowy (prace dokowe, pokładowe itp.),

–

dział maszynowy (prace dokowe, napęd główny, mechanizmy pomocnicze, rurociągi,
prace elektryczne),

–

dział hotelowy (kabiny, łazienki, korytarze, magazyny, kuchnia i jej wyposażenie).
Jeśli od sporządzenia specyfikacji remontowej do chwili oddania statku do remontu

zaistnieje potrzeba wykonania dodatkowych prac remontowych należy sporządzić
uzupełniającą specyfikację.

Zakres przygotowania statku do remontu zależy od rodzaju remontu. Statek powinien

mieć jak najmniej paliwa, które w miarę możliwości umieszcza się w jednym zbiorniku.
Pozostałe zbiorniki należy uwolnić od gazów i oczyścić, ładownie i zęzy powinny również być
oczyszczone. Ładownie statku powinny być puste i oczyszczone.

W celu kontroli przebiegu remontu należy w każdym z działów prowadzić Dziennik

remontu.
Kierownicy działów na statku są odpowiedzialni za remont wykonywany na ich odcinku
i dokonują odbioru prac. W kartach odbioru zaznaczają ewentualne zastrzeżenia i wnioski.
Ostateczny odbiór statku z remontu przeprowadza osoba lub komisja powołana przez
armatora. Zadaniem osób dokonujących odbioru jest ustalenie, czy prace remontowe
wykonano prawidłowo i zgodnie z warunkami umowy oraz udział i kontrola prób na uwięzi
i w morzu.

2. Przygotowanie i nadzór remontu ze strony stoczni.

Na podstawie otrzymanej od armatora specyfikacji remontowej stocznia sporządza spis

prac remontowych, który podaje kolejne operacje remontowe ze wskazaniem warsztatów
odpowiedzialnych za ich wykonanie, obliczenie pracochłonności każdej operacji oraz
wyszczególnienie ilości i rodzaju potrzebnych materiałów.

Opisem prac posługuje się:

–

dział technologiczny – dla opracowania dokumentacji warsztatowej,

–

nadzór techniczny – dla koordynacji prac między wydziałami,

–

planowanie materiałowe – dla zapewnienia dostaw materiałowych.
Na podstawie wyżej wymienionych opracowań sporządza się harmonogram remontu,

stanowiący rozkład w czasie prac wykonywanych przez poszczególne wydziały przy remoncie
danego statku. Przy ustalaniu harmonogramu należy kierować się przebiegiem procesu
technologicznego, zdolnością produkcyjną poszczególnych wydziałów i ich obciążeniem
wynikającym z wykonywania remontów na innych statkach.

Dokumentację konstrukcyjną zwykle dostarcza armator a biuro konstrukcyjne

dostosowuje ją do potrzeb i możliwości warsztatowych stoczni. Zakres i stopień
szczegółowości dokumentacji warsztatowej zależy od rodzaju remontu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Po wejściu statku do stoczni remontowej należy:

–

podłączyć i dostarczyć energię elektryczną,

–

zabezpieczyć statek i prace na nim pod względem BHP i przeciwpożarowym,

–

zabezpieczyć wywóz śmieci,

–

zapewnić odpowiednie warunki sanitarne,

–

zapewnić przepustki marynarzom,

–

zapewnić telefon alarmowy,

–

zamontować rusztowania.

Technologia remontów kadłuba

Uszkodzeniami kadłuba, które są naprawiane podczas remontów mogą być pęknięcia,

uszkodzenia konstrukcji w wyniku zderzenia, wejścia na mieliznę, uszkodzenia korozyjne itp.

Dla ustalenia zakresu i metody remontu należy przeprowadzić szczegółowe oględziny

uszkodzonego lub skorodowanego miejsca.
Przy mniejszym zużyciu elementy konstrukcji kadłuba można wyremontować za pomocą:
–

zaspawania wżerów (przed spawaniem konieczne dokładne oczyszczenie szlifierką,
szczotką lub piaskowaniem, odtłuszczenie, ścięcie nierówności dla ułatwienia układania
spoiny i uzyskania równej grubości spoiwa),

–

zaspawania pęknięć (po uprzednim wycięciu rowka i ukosowaniu jego krawędzi dla
pęknięć przez całą grubość blachy, jeśli pęknięcie nie dotyczy całej grubości ukosuje się
krawędzie szczeliny pod kątem 30º a grań wycięcia powinna mieć od 2 mm do 3 mm),

–

wymiany uszkodzonych lub skorodowanych złączy spawanych (wycięcie starych
i położenie nowych spoin),

–

prostowania wgięć (po uprzednim podgrzaniu palnikiem do temperatury ok. 1000ºC).
Wymianie muszą ulec elementy:

–

o silnie skorodowanej powierzchni (po pomierzeniu ubytków korozyjnych, np. za pomocą
defektoskopu ultradźwiękowego),

–

o powierzchni silnie odkształconej,

–

o powierzchni silnie uszkodzonej w postaci pęknięć lub głębokich zadrapań (po ustaleniu
zakresu pęknięcia, np. defektoskopem, promieniami Roentgena, próbą za pomocą nafty
itp.).
Wymiana blach poszycia polega na usunięciu zużytej blachy, przygotowaniu nowej

o odpowiednim kształcie i wymiarach i wspawaniu jej w miejsce starej.

Zużyte płyty blach najczęściej usuwa się nie w całości a wycinając ich fragmenty między

usztywnieniami i wiązarami a następnie odcinając jej pozostałości od usztywnień i wiązarów
(np. za pomocą żłobkowania elektropowietrznego). Niezbędne jest zapewnienie jak
największej dokładności cięcia.

Po zdjęciu uszkodzonej blachy wykonuje się szablony, według których można wykonać na

gotowo i trasować nową blachę.
Przed spawaniem nowej blachy należy ją zamocować przy pomocy specjalnych przyrządów,
uchwytów, klinów, lub płaskowników montażowych zapobiegających odkształceniom lecz nie
ograniczających ruchów łączonych elementów, dlatego uchwyty stosuje się tylko z jednej
strony złącza. Jeśli stosuje się spoiny sczepne, muszą być one wycięte przed położeniem
spoiny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Spawanie wykonuje się zgodnie z instrukcją spawalniczą, która zawiera informacje

dotyczące:
–

ukosowania brzegów,

–

kolejności spawania,

–

typu i średnicy elektrody,

–

parametrów spawania,

–

ilości i rozmieszczenia spoin w spoinie wielościegowej.
Po wstawieniu nowej blachy konieczna jest jej konserwacja, w sposób przedstawiony

w poprzedniej jednostce modułowej.

Prace remontowe kadłuba podlegają podobnym odbiorom kontrolnym co prace

wykonywane w budowie nowych statków. Przed zakonserwowaniem nowych elementów
przeprowadza się kontrolę wszystkich prac dla sprawdzenia poprawności ich wykonania,
kontrolę złączy spawanych oraz próby szczelności odpowiadające przeznaczeniu przedziału
kadłuba, który był remontowany.

Technologia dokowania

Dla wykonania remontu części podwodnej statek należy wprowadzić na dok.
Dokowanie – zespół czynności mających na celu wprowadzenie i prawidłowe ustawienie

jednostki pływającej w doku (rys. 2).

Rys. 2. Statek na doku [8]

Proces dokowania rozpoczyna się od przygotowania doku. Na dnie doku ustawia się, na

podstawie planów statku kilbloki (rys. 3.) w taki sposób, aby zapewniały równomierne
podparcie statku i jednocześnie zapewniały dostęp do elementów wyposażenia takich jak
kingstony, czujniki logu, echosondy, korki zbiorników dennych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Po przygotowaniu podbudowy dla statku następuje zalanie lub zatopienie doku

i wprowadzenie statku przy pomocy holowników.

Rys. 3. Kilbloki podpierające statek na pokładzie doku pływającego [8]

Ze względu na wymaganą dużą dokładność (do kilkunastu centymetrów) statek ustawia

się za pomocą jego własnych wind lub wciągarek doku. W zależności od typu doku,
następnymi czynnościami dokowania są: wypompowanie wody z doku suchego lub
podniesienie doku pływającego (przez opróżnienie jego zbiorników balastowych.

Ponieważ agregaty prądotwórcze większości statków są chłodzone z użyciem wody

zaburtowej, w czasie osuszania doku muszą być zatrzymane a statek musi być podłączony do
zasilania z lądu. W zależności od potrzeb, przepisów i możliwości podłącza się też wodę do
celów pożarowych i ewentualnie sanitarnych, telefon, instalacje gazów technicznych itp.
Ponieważ trap statku nie jest przystosowany do użycia w doku, montuje się specjalne trapy
będące na wyposażeniu doku. Dokowanie kończy się zabezpieczeniem statku według potrzeb,
np. przez założenie belek rozporowych. Jeżeli zakres prac tego wymaga, można usunąć
(wybić) niektóre kilbloki.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na czym polega planowo-zapobiegawczy system remontów statku?
2. Jakie remonty zalicza się do planowo-zapobiegawczych?
3. Co to są remonty awaryjne?
4. Na czym polegają modernizacje i przebudowy statku?
5. W jakich sytuacjach dokonuje się odbudowy statków?
6. Co to są remonty gwarancyjne?
7. Na czym polega przygotowanie do remontu statku ze strony armatora?
8. Na czym polega przygotowanie do remontu statku ze strony stoczni?
9. W jaki sposób dokonuje się napraw wżerów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

10. W jaki sposób dokonuje się napraw pęknięć kadłuba?
11. Na czym polega proces wymiany fragmentów konstrukcji kadłuba?
12. W jaki sposób przebiega dokowanie statku?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj zestawienie zakresu przeglądów (remontów) kadłuba i wyposażenia dla statku

posiadającego klasę PRS. Porównaj wymagania dla przeglądów rocznego, pośredniego i dla
odnowienia klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w I części Przepisów PRS i przeanalizować wymagania dla przeglądu rocznego,
2) zapisać zakres prac w tabeli,
3) odszukać w I części Przepisów PRS i przeanalizować wymagania dla przeglądu

pośredniego,

4) zapisać zakres prac w tabeli,
5) odszukać w I części Przepisów PRS i przeanalizować wymagania dla przeglądu dla

odnowienia klasy,

6) zapisać zakres prac w tabeli,
7) porównać wymagania dla przeglądu rocznego, pośredniego i dla odnowienia klasy

i zapisać wnioski,

8) porównać wnioski z wnioskami kolegów.

Nazwa

przeglądu

Zakres przeglądu

Przegląd
roczny

Przegląd
pośredni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Przegląd
dla
odnowienia
klasy

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu; www.prs.pl.,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zestawienie przyczyn przeprowadzania poszczególnych rodzajów remontów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wpisać w pierwszej kolumnie rodzaje remontów,
2) dla każdego z rodzajów remontów określić ich przyczynę, wpisać w drugiej kolumnie.

Rodzaj remontu

Przyczyny remontu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj sposoby naprawy typowych uszkodzeń kadłuba.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą,
2) dla każdego z uszkodzeń kadłuba ustalić sposób jego naprawy,
3) wypisać materiały, urządzenia i narzędzia niezbędne do wykonania remontu,
4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Rodzaj

uszkodzenia

Opis sposobów naprawy

Wykaz materiałów urządzeń

i narzędzi

Wżery w poszyciu

Pęknięcia
poszycia

Skorodowane
spawy

Skorodowane
usztywnienie

Wgniecenie
poszycia

Znaczna korozja
na poszyciu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Wykonaj naprawę wżerów w poszyciu kadłuba na podstawie dokumentacji, którą

otrzymasz od nauczyciela lub pracownika stoczni remontowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować dokumentację remontu poszycia kadłuba,
2) zgromadzić potrzebne narzędzia,
3) zgromadzić potrzebne środki BHP,
4) przygotować miejsce z wżerami do położenia spoin,
5) położyć spoiny,
6) skontrolować jakość wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja remontu poszycia kadłuba,

−

materiały spawalnicze,

−

urządzenia i sprzęt spawalniczy,

−

sprzęt kontrolno-pomiarowy,

−

środki ochrony BHP.

Ćwiczenie 5

Zaplanuj technologię wymiany fragmentu poszycia kadłuba na oble w rejonie śródokręcia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zaplanować technologię dokowania statku,
2) zapisać zakres prac w tabeli,
3) zaplanować technologię wycięcia fragmentu poszycia kadłuba,
4) zaplanować technologię cięcia i gięcia nowego fragmentu poszycia,
5) zaplanować technologię wstawienia nowego fragmentu poszycia,
6) ustalić urządzenia, materiały i narzędzia niezbędne do wykonania poszczególnych prac,
7) zaplanować sposób kontroli prac.

Nazwa operacji

Wykaz materiałów

Wykaz urządzeń i narzędzi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja wymiany płyty poszycia.

Ćwiczenie 6

Wykonaj wymianę blachy poszycia kadłuba na podstawie dokumentacji, którą otrzymasz

od nauczyciela lub pracownika stoczni remontowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować dokumentację remontu poszycia kadłuba,
2) zgromadzić potrzebne narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

3) zgromadzić potrzebne środki BHP,
4) wykonać demontaż płyty poszycia,
5) przygotować nową płytę,
6) zamocować nową płytę w miejsce starej,
7) przyspawać nową płytę,
8) skontrolować jakość wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja remontu poszycia kadłuba,

−

materiały konstrukcyjne,

−

materiały spawalnicze,

−

urządzenia i sprzęt do cięcia,

−

urządzenia i sprzęt spawalniczy,

−

sprzęt kontrolno-pomiarowy,

−

środki ochrony BHP.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować rodzaje remontów?





2) określić przyczyny remontów statku/





3) scharakteryzować remonty planowo– zapobiegawcze?





4) określić zakres przygotowań do remontu armatora i stoczni

remontowej?





5) zaplanować technologię dokowania?





6) zaplanować technologię remontów wżerów, pęknięć, wgnieceń?





7) wykonać remont wżerów, pęknięć, wgnieceń?





8) zaplanować technologię demontażu elementów kadłuba?





9) wykonać demontaż elementów kadłuba?





10) zaplanować technologię montażu nowych elementów kadłuba?





11) wykonać montaż nowych elementów kadłuba?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4.3. Remonty wyposażenia pokładowego

4.3.1. Materiał nauczania

Remonty urządzeń sterowych

Remont urządzenia ratunkowego, może być wykonywany według następującej ramowej

technologii:

−

demontaż i przegląd maszyny sterowej, a w tym: pompy hydrauliczne, siłowniki, instalacja
itp.,

−

demontaż i przegląd płetwy sterowej z ewentualną naprawą, np. poszycia,

−

demontaż i przegląd rumpla i trzona,

−

zmontowanie całości z wyregulowaniem wyłączników krańcowych, ustaleniem położenia
zerowego płetwy i próbą szczelności układu hydraulicznego oraz wyregulowaniem
zaworów bezpieczeństwa,

−

próby urządzenia sterowego w morzu przeprowadza się według programu, sprawdzając
m.in. działanie selsynów i czas przełożenia steru z burty na burtę, który według przepisów
PRS powinien wynosić t ≤ 28 s.

Remonty urządzeń kotwicznych

Pełny remont urządzenia kotwicznego, może być wykonywany według następującej

ramowej technologii remontu:

−

opuszczenie łańcucha z kotwicą do barki lub na nabrzeże i odłączenie zwalniaka
w komorze,

−

oczyszczenie łańcucha w bębnie obrotowym i konserwacja zanurzeniowa lub natryskowa,

−

rozmontowanie kotwicy, przegląd sworzni, konserwacja, zmontowanie, próba zrzutu,

−

przegląd instalacji spłukiwania i odladzania kluzy,

−

przegląd, oczyszczenie i konserwacja komory łańcuchowej,

−

rozmontowanie i przegląd stopera łańcuchowego,

−

przegląd, oczyszczenie i konserwacja windy kotwicznej,

−

zmontowanie całości z przełożeniem pierwszego przęsła jako ostatnie i odwrotnie,

−

próby urządzenia kotwicznego. Na uwięzi można wypróbować windę kotwiczną na biegu
luzem, ustawić sprzęgło przeciążeniowe silnika elektrycznego lub zawory przelewowe
hydraulicznego i przeprowadzić próby ruchowe w niewielkim zakresie. Pozostałe próby
przeprowadza się w morzu według programu prób, sprawdzając opuszczanie i wybieranie
łańcuchów z kotwicą przy różnych prędkościach, efektywność działania układu
hamulcowego wciągarki, działanie miernika długości wydawanego łańcucha itp.

Remonty urządzeń cumowniczych

Remont urządzenia cumowniczego, może być wykonywany według następującej ramowej

technologii:

−

przegląd i konserwacja rolek przewłok cumowniczych,

−

przegląd bębnów cumowniczych,

−

przegląd, oczyszczenie i konserwacja wind cumowniczych,

−

przegląd, oczyszczenie i konserwacja lub wymiana lin cumowniczych,

−

próby urządzenia cumowniczego przeprowadza się wyłącznie na uwięzi, poprzez
cumowanie i przesuwanie statku wzdłuż nabrzeża.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Remonty urządzeń przeładunkowych

Zakres i sposób remontu zależy m.in. od rodzaju urządzenia przeładunkowego.

Przykładowy remont żurawia pokładowego może być następujący:

−

przegląd, konserwacja lub wymiana olinowania,

−

przegląd rolek, sworzni i zbloczy,

−

przegląd układu elektrycznego lub hydraulicznego żurawia,

−

próby ruchowe żurawia na luzie, próby obciążeniowe statyczne i dynamiczne według
programu prób na uwięzi z wyregulowaniem wyłączników krańcowych i sprawdzeniem
prostowodności.

Remonty urządzeń ratunkowych

Remont urządzenia ratunkowego, może być wykonywany według następującej ramowej

technologii:

−

przegląd rolek, sworzni i zbloczy,

−

przegląd, konserwacja lub wymiana olinowania,

−

przegląd urządzeń opuszczających takich jak żurawiki, wysięgniki itp.,

−

przegląd i remont silnika szalupowego,

−

próby ruchowe urządzenia ratunkowego statyczne i dynamiczne, łącznie z próbami

wytrzymałościowymi obciążeniem próbnym według programu (w niektórych stoczniach
używa się do tego celu atrapy wypełnionej wodą) z wyregulowaniem wyłączników
krańcowych.

Remonty wentylacji i klimatyzacji

Remont wentylacji sprowadza się w zasadzie do przeglądu wentylatorów i ich silników

napędowych, a próby na sprawdzeniu ich działania w ruchu, z ewentualnym pomiarem
krotności wymian powietrza w pomieszczeniach i regulacją. W przypadku instalacji
klimatyzacyjnych sprawa jest bardziej złożona, gdyż przeglądu wymagają, np. centrale
klimatyzacyjne i urządzenia do obróbki powietrza, takie jak: nagrzewnice, chłodnice itp.

W ramach prób sprawdza się działanie całego systemu z pomiarem parametrów

obrobionego powietrza, takich jak: temperatura, wilgotność, wydajność wentylatorów, układy
regulacji itp.

Uszkodzenia rurociągów i armatury

Typowymi uszkodzeniami są:

−

nieszczelności na połączeniach lub elementach zamykających armatury, których przyczyną
są deformacje, korozja, zniszczone uszczelki itp.,

−

uszkodzenia korozyjne zewnętrzne spowodowane wilgocią, np. w zęzach oraz
wewnętrzne, głównie rurociągów wody morskiej,

−

pęknięcia i rozerwania, np. na skutek zbyt dużego ciśnienia lub korozji,

−

deformacje w postaci rozdęć i wypuklin, głównie na rurociągach miedzianych i parowych.

Technologia remontu rurociągów

Sposób naprawy zależy od rodzaju i wielkości uszkodzenia oraz od wielkości ciśnienia

roboczego. Typowymi operacjami remontowymi są:

−

naprawa wżerów lub drobnych pęknięć przez spawanie gazowe lub elektryczne gdy
pozostała w tym miejscu grubość ścianki nie jest mniejsza niż 2 mm, przy wartości
mniejszej można przyspawać łatę spoiną pachwinową,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

−

wymiana uszkodzonego odcinka i wzmocnienie połączenia tuleją, co dopuszcza się gdy
część wymieniana nie przekracza 1/3 długości odcinka,

−

wymiana uszkodzonego kołnierza,

−

naprawa przez spawanie, lutowanie lub wymianę rur miedzianych,

−

próby hydrauliczne na ciśnienie zgodne z wymaganiami PRS lub innego towarzystwa
klasyfikacyjnego (które sprawuje nadzór nad statkiem).

Technologia remontu armatury

Armatura wymaga częstszej naprawy niż instalacje rurociągowe, co wynika z charakteru

jej pracy (ciągłe otwieranie i zamykanie, korozja itp.). Typowymi operacjami remontowymi są:

−

odnawianie powierzchni uszczelniających kołnierzy, np. przez spawanie i obróbkę,

−

docieranie na pastę gniazd i grzybków z ewentualnym ich przetoczeniem,

−

wymiana szczeliwa dławnic i połączeń,

−

konserwacja,

−

próba szczelności i wytrzymałości.

Tematykę rozdziału przedstawiono w ogólnym zarysie. Ponieważ jej szerszy opis przekracza
ramy niniejszego poradnika, powinieneś rozszerzyć swoje wiadomości na te tematy na
zajęciach lekcyjnych i wykorzystując literaturę uzupełniającą zaproponowaną w rozdziale 6.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie prace wykonuje się przy remontach urządzeń sterowych?
2. Jakie prace wykonuje się przy remontach urządzeń kotwicznych?
3. Jakie próby wykonuje się po remoncie urządzeń kotwicznych?
4. Jakie prace wykonuje się przy remontach urządzeń cumowniczych?
5. Jakie próby wykonuje się po remoncie urządzeń cumowniczych?
6. Jakie prace wykonuje się przy remontach urządzeń przeładunkowych?
7. Jakie próby wykonuje się po remoncie urządzeń przeładunkowych?
8. Jakie prace wykonuje się przy remontach urządzeń ratunkowych?
9. Jakie próby wykonuje się po remoncie urządzeń ratunkowych?
10. Jakie próby wykonuje się po remoncie urządzeń sterowych?
11. Jakie prace wykonuje się przy remontach wentylacji i klimatyzacji?
12. Jakie próby wykonuje się po remoncie wentylacji i klimatyzacji?
13. Jakie są typowe uszkodzenia rurociągów okrętowych?
14. Jakie są typowe uszkodzenia armatury okrętowej?
15. Jakie prace wykonuje się przy remontach rurociągów?
16. Jakie prace wykonuje się przy remontach armatury okrętowej?
17. Jakie próby wykonuje się po remoncie rurociągów okrętowych?
18. Jakie próby wykonuje się po remoncie armatury okrętowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj prace remontowe i próby urządzenia kotwicznego wykorzystując załączoną

tabelę.

Operacje technologiczne

remontu i prób urządzenia

kotwicznego

Materiały, urządzenia, narzędzia

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

remontu i prób urządzeń kotwicznych,

2) dokonać analizy koniecznego zakresu prac remontowych i prób po kapitalnym remoncie

urządzenia kotwicznego,

3) wypełnić tabelę wpisując operacje dotyczące remontu i prób w kolejności technologicznej

oraz niezbędne do ich wykonania materiały, urządzenia i narzędzia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Ćwiczenie 2

Zaplanuj prace remontowe i próby urządzenia cumowniczego wykorzystując załączoną

tabelę.

Operacje technologiczne

remontu i prób urządzenia

cumowniczego

Materiały, urządzenia, narzędzia

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

remontu i prób urządzeń cumowniczych,

2) dokonać analizy koniecznego zakresu prac remontowych i prób po kapitalnym remoncie

urządzenia cumowniczego,

3) wypełnić tabelę wpisując operacje dotyczące remontu i prób w kolejności technologicznej

oraz niezbędne do ich wykonania materiały, urządzenia i narzędzia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj prace remontowe i próby żurawia pokładowego wykorzystując załączoną tabelę.

Operacje technologiczne

remontu i prób żurawia

pokładowego

Materiały, urządzenia, narzędzia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

remontu i prób urządzeń przeładunkowych,

2) dokonać analizy koniecznego zakresu prac remontowych i prób po kapitalnym remoncie

żurawia pokładowego,

3) wypełnić tabelę wpisując operacje dotyczące remontu i prób w kolejności technologicznej

oraz niezbędne do ich wykonania materiały, urządzenia i narzędzia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Zaplanuj prace remontowe i próby urządzenia ratunkowego z żurawikami grawitacyjnymi

wykorzystując załączoną tabelę.

Operacje technologiczne

remontu i prób urządzenia

ratunkowego

Materiały, urządzenia, narzędzia

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

remontu i prób urządzeń ratunkowych,

2) dokonać analizy koniecznego zakresu prac remontowych i prób po kapitalnym remoncie

urządzenia ratunkowego z żurawikami grawitacyjnymi,

3) wypełnić prawą kolumnę tabeli wpisując operacje dotyczące remontu i prób w kolejności

technologicznej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Ćwiczenie 5

Zaplanuj prace remontowe i próby urządzenia sterowego wykorzystując załączoną tabelę.

Operacje technologiczne

remontu i prób urządzenia

sterowego

Materiały, urządzenia, narzędzia

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

remontu i prób urządzeń sterowych,

2) dokonać analizy koniecznego zakresu prac remontowych i prób po kapitalnym remoncie

urządzenia sterowego,

3) wypełnić tabelę wpisując operacje dotyczące remontu i prób w kolejności technologicznej

oraz niezbędne do ich wykonania materiały, urządzenia i narzędzia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 6

Zaplanuj prace remontowe i próby systemu klimatyzacyjnego wykorzystując załączoną

tabelę.

Operacje technologiczne

remontu i prób systemu

klimatyzacyjnego

Materiały, urządzenia, narzędzia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

remontu i prób systemów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,

2) dokonać analizy koniecznego zakresu prac remontowych i prób po kapitalnym remoncie

systemu klimatyzacyjnego,

3) wypełnić tabelę wpisując operacje dotyczące remontu i prób w kolejności technologicznej

oraz niezbędne do ich wykonania materiały, urządzenia i narzędzia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 7

Wykonaj remont wybranego wyposażenia okrętu, np. urządzenia kotwicznego,

wykorzystując przy remoncie DTR, instrukcję technologiczną i stosując podczas pracy
przepisy BHP i ochrony środowiska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze stoczniowymi instrukcjami technologicznymi, DTR windy kotwicznej oraz

wymaganiami przepisów BHP i ochrony środowiska dla danego rodzaju prac, przy
wykonaniu których będziesz współuczestniczył,

2) wziąć wspólnie z pracownikami stoczni udział w instruktażu stanowiskowym

i wykonywaniu operacji remontowych,

3) sporządzić sprawozdanie z praktyki zawierające: wykaz wykonywanych operacji

technologicznych, wykaz odbiorów i prób ze wskazaniem odbierającego, wykaz użytych
instrukcji technologicznych, rysunków i DTR, wykaz wymagań BHP i ochrony
środowiska związanych z wykonywanym zakresem prac.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4,

−

przybory do pisania,

−

instrukcje technologiczne i rysunki konstrukcyjne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

−

DTR windy kotwicznej,

−

stoczniowe przepisy BHP i ochrony środowiska.

Ćwiczenie 8

Określ typowe uszkodzenia rurociągów okrętowych i armatury oraz ich przyczyny

wykorzystując załączoną tabelę.

Typowe uszkodzenie

Przyczyna

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

typowych uszkodzeń rurociągów okrętowych i armatury oraz ich przyczyn,

2) wykonać notatki z tego zakresu,
3) wypełnić prawą kolumnę tabeli wpisując operacje dotyczące uszkodzeń i przyczyn

w kolejności technologicznej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 9

Zaplanuj proces technologiczny remontu i prób instalacji rurociągów wykorzystując

załączoną tabelę.

Operacje procesu
technologicznego

remontu i prób instalacji

rurociągów

Materiały, urządzenia, narzędzia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

remontu i prób instalacji rurociągów,

2) dokonać analizy koniecznego zakresu prac remontowych i prób po kapitalnym remoncie

instalacji,

3) wypełnić tabelę wpisując operacje dotyczące remontu i prób w kolejności technologicznej

oraz niezbędne do ich wykonania materiały, urządzenia i narzędzia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 10

Zaplanuj proces technologiczny remontu i prób armatury systemu balastowego

wykorzystując załączoną tabelę.

Operacje procesu

technologicznego remontu

i prób armatury systemu

balastowego

Materiały, urządzenia, narzędzia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych i literaturze uzupełniającej informacje na temat

remontu i prób armatury,

2) dokonać analizy koniecznego zakresu prac remontowych i prób po kapitalnym remoncie

armatury systemu balastowego,

3) wypełnić tabelę wpisując operacje dotyczące remontu i prób w kolejności technologicznej

oraz niezbędne do ich wykonania materiały, urządzenia i narzędzia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić operacje przy remontach urządzeń kotwicznych?





2) zaplanować prace remontowe urządzenia kotwicznego?





3) rozróżnić operacje przy remontach urządzeń cumowniczych?





4) zaplanować prace remontowe urządzenia cumowniczego?





5) rozróżnić operacje przy remontach urządzeń przeładunkowych?





6) zaplanować prace remontowe urządzenia przeładunkowego?





7) rozróżnić operacje przy remontach urządzeń ratunkowych?





8) zaplanować prace remontowe urządzenia ratunkowego?





9) rozróżnić operacje przy remontach urządzeń sterowych?





10) zaplanować prace remontowe urządzenia sterowego?





11) rozróżnić operacje przy remontach wentylacji i klimatyzacji?





12) zaplanować prace remontowe wentylacji i klimatyzacji?





13) zaplanować próby urządzeń pokładowych?





14) rozróżnić typowe uszkodzenia rurociągów i armatury?





15) określić przyczyny uszkodzeń rurociągów i armatury?





16) rozróżnić operacje remontowe rurociągów i armatury?





17) określić zakres prób rurociągów i armatury?





18) posłużyć się przepisami PRS przy określaniu ciśnień próbnych?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

5. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz tę, która wydaje ci się najlepsza.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wymagania dotyczące remontów planowo-zapobiegawczych stawiają

a) producenci materiałów hutniczych.
b) instytucje klasyfikacyjne.
c) armatorzy.
d) stocznie remontowe.

2. Remont dla odnowienia klasy przeprowadza się

a) co 1 rok.
b) co 2 lata.
c) co 3 lata.
d) co 5 lat.

3. Remont dla utrzymania klasy przeprowadza się

a) co 1 rok.
b) co 2 lata.
c) co 3 lata.
d) co 5 lat.

4. Specyfikację remontową wykonują

a) pracownicy stoczni remontowej.
b) przedstawiciele armatora.
c) inspektorzy instytucji klasyfikacyjnej.
d) kontrolerzy jakości.

5. Dla dużego statku prowadzi się

a) jeden Dziennik remontu.
b) dwa Dzienniki remontu.
c) trzy Dzienniki remontu.
d) cztery Dzienniki remontu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

6. Rozkład prac remontowych wykonywanych przez poszczególne wydziały zwarty jest w

a) specyfikacji remontowej.
b) dokumentacji warsztatowej.
c) dokumentacji konstrukcyjnej.
d) harmonogramie remontu.

7. Jeśli w poszyciu kadłuba występują niewielkie wżery to usuwa się tą usterkę poprzez

a) wstawienie nowego poszycia.
b) dokładne oczyszczenie i pomalowanie farbami gruntową i przeciwporostową.
c) zaspawanie wżerów.
d) zastosowanie płyty nakładkowej.

8. Ubytek korozyjny blachy określa się wykorzystując pomiary wykonane przy pomocy

a) teodolitu geodezyjnego.
b) mikrometru o odpowiednio dobranej dokładności .
c) suwmiarki elektronicznej.
d) defektoskopu ultradźwiękowego.

9. Prostowanie odkształceń poszycia kadłuba odbywa się w temperaturze

a) otoczenia.
b) ok. 500ºC.
c) ok. 1000ºC.
d) ok. 1500ºC.

10. Statek wpływa do doku

a) wykorzystując własny napęd.
b) przy pomocy holowników.
c) przy pomocy steru strumieniowego.
d) przy pomocy portowych urządzeń przeładunkowych.

11. Jeżeli w poszyciu występują niewielkie pęknięcia, to remontuje się je poprzez

a) wstawienie nowego poszycia.
b) dokładne oczyszczenie i pomalowanie farbami gruntową i przeciwporostową.
c) zaspawanie pęknięć.
d) zastosowanie płyty nakładkowej.

12. Do prób na uwięzi, po remoncie statku zalicza się próby

a) szczelności kadłuba.
b) wytrzymałościowe wycinków spoin.
c) działania wyposażenia cumowniczego.
d) mające na celu określenie promienia cyrkulacji.

13. Do urządzeń technicznych nieprzydatnych w procesie remontu statku można zaliczyć

a) suche doki.
b) bramownice.
c) pochylnie.
d) pontony i podnośniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

14. Regulację sprzęgła przeciążeniowego windy kotwicznej po remoncie, wykonuje się

a) gdy silnik napędowy jest elektryczny.
b) gdy silnik napędowy jest hydrauliczny.
c) bez względu na rodzaj silnika napędowego.
d) wyłącznie po zaleceniu przez klasyfikatora.

15. Próby prostowodności urządzenia przeładunkowego po remoncie wykonuje się

a) dla bramownicy pokładowej,
b) dla suwnicy pokładowej,
c) dla żurawia bomowego każdego typu,
d) dla żurawia pokładowego.

16. DTR będzie potrzebna przy remoncie

a) centrali klimatyzacyjnej.
b) rurociągów.
c) armatury.
d) zbiornika sprężonego powietrza.

17. Przeglądy i remonty pokryw lukowych w stoczni remontowej wykonuje wydział

a) kadłubowy.
b) ślusarski.
c) konserwacji.
d) elektryczny.

18. W układzie pirsowym stoczni remontowej statki ustawia się

a) przy pomostach wybiegających w głąb basenu.
b) wzdłuż nabrzeża wokół stoczni.
c) prostopadle do nabrzeża.
d) w dokach pływających, suchych i na wyciągach.

19. Kilbloki w stoczni remontowej służą do

a) zamocowania nowej blachy do poszycia kadłuba.
b) wymiany łożyska trzonu sterowego.
c) wymiany lin w urządzeniu przeładunkowym.
d) ustawienia statku na doku.

20. Wymiany skorodowanych usztywnień burty dokonają pracownicy wydziału

a) kadłubowy.
b) ślusarski.
c) konserwacji.
d) elektryczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie remontu kadłuba okrętowego

Zakreśl poprawną odpowiedź

.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

6. LITERATURA

1. Doerffer J.: Technologia remontu kadłubów okrętowych. Wydawnictwo Morskie,

Gdańsk 1969

2. Orszulok W., Wiewiórski S.: Wyposażenie pokładowe statku handlowego. Wydawnictwo

Morskie, Gdańsk 1982

3. Palasik L.: Monter kadłubowy. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1969
4. Szarejko J., Roguski R.: Zarys budowy okrętu. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1974
5. Przepisy Budowy i Klasyfikacji Statków Morskich Polskiego Rejestru Statków
6. www.gryfia.com.pl
7. www.nauta.pl
8. www.wikipedia.org