Skrypt z prawa karnego – część szczególna
Skrypt powstał w celu ułatwienia nauki do egzaminu z Prawa Karnego na Uniwersytecie Wrocławskim. Istnieje już skrypt, który
obejmuje swoją treścią część ogólną prawa karnego, jednak jak wszyscy wiemy, na egzaminie obowiązują nas również wybrane
rozdziały z części szczególnej. Dlatego zdecydowaliśmy, w grupie 5, na opracowanie tych zagadnień. Podstawą dla naszej pracy
były: podręcznik Prawo karne materialne – część ogólna i szczególna pod redakcją Marka Bojarskiego, kodeks karny oraz
komentarze do kodeksu karnego.
Z góry przepraszamy za literówki ;)
Szczególne podziękowania dla Zespołu Redakcyjnego w składzie (kolejność osób redagujących jest zgodna z kolejnością rozdziałów
w skrypcie):
•
Dominika i Michał L. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu)
•
Michał Ł. (przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji+redakcja)
•
Kasia (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności)
•
Michał L. (przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego)
•
Beata (przestępstwa przeciwko mieniu)
•
Grzegorz i Norbert (przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu)
Mamy nadzieję, że skrypt znacząco ułatwi naukę do egzaminu i życzymy wszystkim ZDANEJ SESJI W PIERWSZYM
TERMINIE! :D
Wrocław, 11 czerwca 2013r.
Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
Rozdział XIX KK, bardzo szeroki zakres penalizacji przestępstw – dotyczą one zarówno przestępstw narażenia życia
czy zdrowia człowieka, jak i przestępstw pozbawiających życia. Ustawodawca wyróżnił w tym zakresie typy
przestępstw kwalifikowanych oraz uprzywilejowanych. Niektóre przeciwko życiu i zdrowiu znalazły się poza
rozdziałem XIX (rozdział XVI i XVII).
Zabójstwo
§ 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat
pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. Kto zabija człowieka:
1) ze szczególnym okrucieństwem,
2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,
3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
4) z użyciem materiałów wybuchowych,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat, pozbawienia wolności albo
karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej
prawomocnie skazany za zabójstwo oraz sprawca zabójstwa funkcjonariusza publicznego popełnionego
podczas lub w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych związanych z ochroną
bezpieczeństwa ludzi lub ochroną bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, podlega
karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Przepis ma na celu ochronę życia człowieka, jest to przestępstwo powszechne. Zabójstwo=przerwanie funkcji
życiowych, może mieć miejsce w każdym czasie, stąd konieczność określenia początku i końca życia człowieka.
Początek= uzyskanie przez narodzonego człowieka zdolności do samodzielnego życia poza ciałem matki.
Koniec=trwałe, czyli nieodwracalne ustanie czynności narządów niezbędnych do życia. Aktualnie za śmierć człowieka
uważa się nieodwracalne i całkowite ustanie czynności mózgu.
Zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem- sprawca, zamierzając pozbawić kogoś życia podjął takie działania, których
charakter i intensywność wykraczały poza potrzebę realizacji określonego skutku. SN podkreśla, że o tym działaniu
decyduje całokształt postępowania. Za takie należy również uznać zachowania podejmowane wobec osoby
nieprzytomnej lub pijanej.
PKt 2 – chodzi także o osoby broniące ofiary zgwałcenia
Pkt 4 zabicie jednym czynem więcej niż jednej osoby – spór w doktrynie! (czy nie należałoby by zastąpić tego
zbrodniami pozbawienia życia?)
§ 3 również w przypadku wcześniejszego skazania za podst. typ przestępstwa, sprawstwo, współsprawstwo,
podżeganie,
Kara za kwalifikowane zabójstwo wynosi od 12 do 25 lat lub dożywocie.
Typ uprzywilejowany
Działanie pod wpływem silnego wzburzenia, w afekcie- sprawca jest w stanie swoistego, istotnego zakłócenia
równowagi psychicznej, zdominowanie intelektu przez emocje. Niezbędne do jego zastosowania jest ustalenie przez
sad, że sprawca wystąpiło „silne wzburzenie”, stan ten musi być wywołany czynnikami zewnętrznymi niezawinionymi
przez sprawcę, wzburzenie jest usprawiedliwione okolicznościami. Silne wzburzenie musi obejmować także zamiar
popełnienia przestępstwa (zamiar musi być powzięty pod jego wpływem). Realizacja musi nastąpić zaraz po zamiarze.
Dzieciobójstwo
Art. 149.
Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu, podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5
Przedmiotem ochrony jest życie dziecka, przestępstwo indywidualne, popełnić je może tylko matka. Dotyczy
przestępstwa popełnionego jedynie w okresie porodu (rozciągnięty o czas po urodzeniu dziecka). Nie tylko kwestie
fizyczne (utrata krwi, wyczerpanie organizmu), ale także psychiczno-społeczne (obawa o przyszłość, opinia
środowiska), mogą popchnąć sprawczynię do tego czynu.
Eutanazja
Art. 150.
§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od
jej wymierzenia.
Cel: ochrona życia człowieka. Przestępstwo powszechne. Żądający musi być osobą poczytalną, a żądanie konkretne w
treści i dotyczące pozbawienia życia. Współczucie uzasadnione np. chęcią ulżenia w chorobie. Art. 32. Kodeksu Etyki
Lekarskiej- lekarz nie dopuszcza się eutanazji, jeśli powstrzymuje się od stosowania reanimacji, uporczywej terapii lub
stosowania środków nadzwyczajnych. Eutanazja na żądanie jest zabroniona, można jednak nie rozpoczynać czynności
leczniczych, względem chorego który uprzednio oświadczył swoją wolę w tym względzie można również zaprzestać
czynnością które de facto służą przedłużeniu umierania.
Namowa do samobójstwa
Art. 151.
Kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do targnięcia się na własne życie, podlega
karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Cel: ochrona życia człowieka, przestępstwo powszechne. Doprowadzenie innego człowieka do targnięcia się na własne
życie. Nie jest postrzegane, jako podżeganie lub pomocnictwo, ponieważ samo samobójstwo nie jest przestępstwem.
Nie jest konieczna śmierć samobójcy, jedynie jej targnięcie się na własne życie, ważne jest ustalenie związku pomiędzy
zachowaniem sprawcy a rzeczywistym targnięciem się na życie samobójcy.
Przerwanie ciąży
Art. 152.
§ 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem
przepisów ustawy lub ją do tego nakłania.
§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do
samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy
do lat 8.
Cel: ochrona życia w fazie prenatalnej. Sprawcą może być każdy, kobieta, która przerwała ciąże nie ponosi
odpowiedzialności karnej.
Ciąże można przerwać, jeżeli:
•
Ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ciężarnej
•
Badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują, że dziecko będzie trwale i nieodwracalnie
upośledzone lub dotknięte nieuleczalną chorobą- dopuszczalne do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do
samodzielnego życia poza organizmem kobiety
•
Ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego - jeżeli od początku ciąży nie upłynęło więcej niż 12 tygodni
Przy 1 i 2 przerwania dokonuje lekarz w szpitalu. Okoliczności te stwierdza inny lekarz niż ten, który będzie
dokonywał aborcji. Przy 3- stwierdza prokurator.
Do jej przerwania niezbędna jest pisemna zgoda kobiety (w przypadku małoletnich i ubezwłasnowolnionych zgoda
opiekuna, powyżej 13 lat również zgoda dziewczynki, poniżej zgoda sądu opiekuńczego, a mała ma prawo wyrażenia
swojej opinii).
Typ kwalifikowany w wypadku, gdy dziecko osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem matki,
jeszcze surowsza odpowiedzialność, gdy następstwem jest śmierć kobiety.
Przerwanie ciąży bez zgody
Art. 153.
§ 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo
przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży, podlega
karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego
życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Przedmiot ochrony: życie w fazie prenatalnej i prawo kobiety do urodzenia dziecka. Przestępstwo powszechne.
Kwalifikowane: w wypadku, gdy dziecko osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem matki, jeszcze
surowsza odpowiedzialność, gdy następstwem jest śmierć kobiety.
Nieumyślne spowodowanie śmierci
Art. 155.
Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Przedmiot ochrony: życie człowieka. Przestępstwo powszechne. Zaniechanie oraz działanie. Nie używa się terminów
zabójstwo czy morderstwo, ponieważ w takich sytuacjach konieczna jest umyślność.
Ciężkie uszkodzenie ciała
Art. 156. § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu,
trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności
od lat 2 do 12. (typ kwalifikowany)
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo §1 może być popełnione tylko umyślnie – zamiar bezpośredni jak i ewentualny (według SN)
•
Przestępstwo skutkowe
•
Jeśli sprawca znęcał się nad ofiarą, po czym ta ofiara ginie w wyniku masywnych i rozległych obrażeń ciała –
to nie działa tutaj typ kwalifikowany art. 156 §3 KK, tylko kumulacja art. 207 §1, 148 §2 w zw. z art. 11 §2
KK.
Uszkodzenie ciała
Art. 157. § 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1,
(średni)
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, (lekki)
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie
trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa
zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.
§ 5. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo skutkowe
Uszkodzenie ciała dziecka poczętego
Art. 157a. § 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem
działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo
dziecka poczętego.
§ 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która dopuszcza się czynu określonego w § 1.
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo skutkowe
•
Przestępstwo polega na umyślności – zarówno w zamiarze bezpośrednim jak i ewentualnym
Bójka i pobicie
Art. 158. § 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo
utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. – typ kwalifikowany
§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku
do lat 10. – typ kwalifikowany
•
Z typem kwalifikowanym art. 158 KK mamy do czynienia jedynie w przypadku gdy stwierdzimy większą niż
dwie liczbę uczestników zajścia (!!!)
•
Udział w bójce lub pobiciu jest kwalifikowany jako art. 158 KK jeśli ma charakter niebezpieczny
(intensywność, liczba uczestników, rodzaj zadanych ciosów, używane narzędzia), czyli bezpośrednio narażają
na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
•
§1 nie określa sposobu udziału w bójce lub pobiciu – każda forma świadomego współuczestnictwa przy
użyciu każdego środka (odejście od zasady indywidualizacji odp. karnej – sprawcy odpowiadają niezależnie
od udowodnienia im co konkretnie zrobili)
•
Przy bójce lub pobiciu nie wchodzi w grę obrona konieczna jako aktywność mająca na celu przeciwdziałanie
bójce (osoba postronna angażująca się w bójkę, aby ją zatrzymać, staje się jej uczestnikiem)
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo skutkowe
•
Zagrzewanie lub nawoływanie do kontynuacji bójki to sprawstwo, nie podżeganie (!!)
•
§1 – jedynie umyślne, pozostałe umyślno-nieumyślne
Użycie w bójce niebezpiecznego narzędzia
Art. 159. Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie
niebezpiecznego przedmiotu,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
•
Przestępstwo indywidualne – jedynie uczestnik bójki lub pobicia
•
W teorii niebezpiecznym przedmiotem może być każdy przedmiot narażający człowieka na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia czy spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
•
Przestępstwo umyślne – zamiar bezpośredni i ewentualny
•
Nie mam zielonego pojęcia czy skutkowe czy nie – ale raczej nie
Narażenie na niebezpieczeństwo
Art. 160. § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (typ kwalifikowany)
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1–3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
•
Przestępstwo powszechne (oprócz §2 – które jest indywidualne, opiekun)
•
Do odpowiedzialności w ramach §1 wymagane jest aby niebezpieczeństwo było bezpośrednie - czyli
natychmiastowe, realne, konkretne itd. oraz aby pokrzywdzony był zindywidualizowany (konkretnie kogo
działanie/zaniechanie naraziło)
•
Przestępstwo skutkowe
•
Przestępstwo należący do grupy narażenia konkretnego
•
§1 oraz 2 – umyślne przestępstwo
Narażenie na zarażenie
Art. 161. § 1. Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie, podlega
karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie
zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
•
Przestępstwo indywidualne
•
Przestępstwo z narażenia konkretnego
•
Przestępstwo skutkowe
•
Przestępstwo umyślne
•
Inne choroby również są karane, ale wirus HIV z powodu swojego zagrożenia jest karany surowiej
Nieudzielenie pomocy
Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia
albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu
albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.
•
Przestępstwo powszechne
•
Z tego przepisu nie wynika, że musimy pomagać samobójcom, czy że samobójstwa są szczególnie potępiane
[serio to jest w Giezku – YOLO]
•
Przestępstwo bez skutkowe
•
Przestępstwo umyślne – zarówno w zamiarze bezpośrednim jak i ewentualnym
Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji
Do niektórych typów przestępstw określonych w tym rozdziale ustawodawca przewidział surowszą odpowiedzialność,
gdy sprawca znajdował się w stanie nietrzeźwości. Ze stanem tym mamy do czynienia wówczas, gdy:
•
zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 ‰ albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub
•
zawartość alkoholu w 1 dm
3
wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia
przekraczającego tę wartość.
Katastrofa
Art. 173.
§ 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób
albo mieniu w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób,
sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób,
sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Artykuł ten ma na celu ochronę bezpieczeństwa w komunikacji.
Sprawcą może być każdy. Jest to przestępstwo powszechne.
•
Wg komentarza Mozgawy (tak jest zaznaczona każda wzmianka z tego komentarza): Przedmiotem tego
przestępstwa jest bezpieczeństwo powszechne. Ubocznym przedmiotem ochrony jest życie i zdrowie oraz
mienie.
•
Przestępstwo to należy do tzw. niewłaściwych z zaniechania, można je popełnić i przez działanie, i przez
zaniechanie. Przestępstwa z § 1 i 2 są materialne
•
Ustawodawca przewidział typ umyślny i nieumyślny. Przestępstwo z § 1 jest umyślne, może zostać
popełnione w obu postaciach zamiaru.
Zachowanie sprawcy polega na sprowadzeniu (spowodowaniu) katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub
powietrznym, który zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach.
Typ kwalifikowany: gdy w wyniku zachowania sprawcy nastąpi śmierć człowieku lub ciężki uszczerbek na zdrowiu
wielu osób.
W doktrynie wyrażono pogląd, ze śmierć, obrażenie ciała lub szkoda na mieniu stanowią element konstytutywny
katastrofy, decydujący o tym, że zdarzeniu w ruchu można nadać walor katastrofy, natomiast zagrożenie wyżej
wymienionych dóbr nadaje jej charakter katastrofy przestępnej określonej w tym artykule.
W przypadku przestępnej katastrofy mamy do czynienia z dwustopniową konstrukcją; pierwszym stopniem jest realny
skutek w postaci naruszenia dobra drugim zaś – skutek w postaci zagrożenia dobra prawnego.
Zagrożenie, o którym mowa w przepisie, musi być konkretne i realne. Z przestępstwem mamy do czynienia w
przypadku, gdy stwierdzimy stan niebezpieczeństwa dla dóbr wymienionych w tym przepisie. Spowodowanie
szkody nie wpływa na odmienną kwalifikację, chyba że skutkiem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na
zdrowiu wielu osób.
Wobec sprawcy określonego w § 1 lub § 2 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli sprawca
dobrowolnie uchylił niebezpieczeństwo grożące życiu lub zdrowiu wielu osób.
Ustawodawca przewidział w odniesieniu do tego typu przestępstw odpowiedzialność już na etapie przygotowania
(do 3 lat pozbawienia wolności).
W przypadku, gdy sprawca tego przestępstwa znajdował się w stanie niepoczytalności lub pod wpływem środku
odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka surowszą karę pozbawienia wolności, tj. od dolnej
granicy ustawowego zagrożenia powiększonego o połowę do górnej granicy zagrożenia powiększonego o połowę.
Sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy
Art. 174.
§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega
karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Artykuł ten ma na celu ochronę bezpieczeństwa powszechnego.
Sprawcą tego przestępstwa może być każdy. Jest to przestępstwo powszechne.
•
Przedmiotem tego przestępstwa jest bezpieczeństwo w komunikacji.
•
Przestępstwo to należy do grupy przestępstw z konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo.
•
Przestępstwo to może zostać popełnione zarówno przez działanie, jak i przez zaniechanie (niewłaściwe z
zaniechania). Ma charakter materialny.
•
Ustawodawca przewidział typ umyślny w § 1 i typ nieumyślny w § 2. Przestępstwo z § 1 może zostać
popełnione zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym. Sprawca musi obejmować swoim
zamiarem nie sprowadzenie katastrofy, ale sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa jej nastąpienia
Zachowanie sprawcy tego przestępstwa polega na sprowadzeniu bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w
ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. W tym przypadku sprawca nie spowodował jeszcze samej katastrofy, a
tylko wywołał stan bezpośredniego zagrożenia.
Według SN „zmierza bezpośrednio” nie oznacza wcale, żeby w każdym przypadku usiłowania zachodziło bezpośrednie
niebezpieczeństwo zdarzenia. Sprawca sprowadza stan, w którym zdarzenie bezpośrednio grozi, ale nie jest
nieuchronne, może ono, lecz nie musi nastąpić, a sprawca chce lub lub godzi się na stan niebezpieczeństwa, ale nie na
nastąpienie samego zdarzenia, liczy bowiem, że samego zdarzenia uda się uniknąć.
Na mocy art. 176 KK nie podlega karze sprawca tego przestępstwa, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.
W przypadku, gdy sprawca tego przestępstwa znajdował się w stanie niepoczytalności lub pod wpływem środku
odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka surowszą karę pozbawienia wolności, tj. od dolnej
granicy ustawowego zagrożenia powiększonego o połowę do górnej granicy zagrożenia powiększonego o połowę.
Wypadek w komunikacji
Art. 177.
§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,
powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej
wniosek.
Artykuł ten ma na celu ochronę bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.
Sprawcą przestępstwa może być każdy. Jest to przestępstwo powszechne.
Jest to przestępstwo materialne (skutkowe).
•
Przedmiotem tego przestępstwa jest bezpieczeństwo w komunikacji. Ubocznym przedmiotem ochrony jest
zdrowie.
•
Przestępstwo to może zostać popełnione zarówno przez działanie, jak i zaniechanie (niewłaściwe z
zaniechania). Zaniechanie polega na powstrzymaniu się od wykonania nakazanej przez zasady
bezpieczeństwa w ruchu czynności. Przestępstwo ma charakter materialny.
•
Przestępstwo z art. 177 § 1 k.k. jest przestępstwem nieumyślnym i to także wtedy, gdy ustalono, że sprawca
umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym. Przestępstwo z § 2 należy do grupy przestępstw
nieumyślno-nieumyślnych.
Zachowanie sprawcy polega na spowodowaniu wypadku, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone
w art. 157 § 1 KK wskutek naruszenia, chociażby nieumyślnie, zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub
powietrznym.
Ciekawostka od SN: oskarżony w sposób zawiniony naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym przez
udostępnienie samochodu osobie niemającej uprawnień i znajdującej się w stanie nietrzeźwości.
W przypadku, gdy sprawca tego przestępstwa znajdował się w stanie niepoczytalności lub pod wpływem środku
odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka surowszą karę pozbawienia wolności, tj. od dolnej
granicy ustawowego zagrożenia powiększonego o połowę do górnej granicy zagrożenia powiększonego o połowę.
Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości
Art. 178a.
§ 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w
ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do lat 2.
§ 2. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej, w
strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. (uchylony).
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu
mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art.
173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił
się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w
związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Artykuł ten ma na celu ochronę bezpieczeństwa w ruchu, które może być zagrożone przez nietrzeźwych
kierowców.
Sprawcą tego przestępstwa może być każdy. Jest to przestępstwo powszechne.
Przestępstwo to może być popełnione tylko z winy umyślnej. Jest przestępstwem formalnym.
•
Przedmiotem tego przestępstwa jest bezpieczeństwo w komunikacji.
•
Przestępstwo to może zostać popełnione wyłącznie przez działanie. Przestępstwo to ma charakter formalny.
•
Jest to przestępstwo indywidualne co do czynu, ponieważ popełnić je może tylko osoba kierująca pojazdem
znajdująca się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.
Zachowanie sprawcy polega na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub
powietrznym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Z przestępstwem tym mamy również
do czynienia w przypadku prowadzenia w wyżej opisanym stanie innego pojazdu, ale pod warunkiem, że na drodze
publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu.
SN wskazał, że ruchem lądowym jest nie tylko ruch na drogach publicznych i w strefach zamieszkania, ale także
ruch w miejscach dostępnych dla powszechnego użytku. Do miejsc takich zalicza się drogi wewnętrzne. Nie zalicza
się do nich natomiast miejsc, w których dopuszczone jest do ruchu tylko wąskie grono osób.
Pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym, wg SN, jest każdy pojazd drogowy lub szynowy napędzany
umieszczonym w nim silnikiem, jak również maszyna samobieżna i motorower. Nie są pojazdami mechanicznymi
rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności nie przekraczającej 50 cm
3
, pod warunkiem, że zachowują
wszystkie normalne charakterystyczne cechy budowy umożliwiające ich zwykłą eksploatację jako rowerów.
Dopuszczenie do ruchu niebezpiecznego pojazdu
Art. 179.
Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi dopuszcza do ruchu pojazd mechaniczny albo inny pojazd w stanie bezpośrednio
zagrażającym bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu
mechanicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu przez osobę
znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurzającego lub osobę nieposiadającą
wymaganych uprawnień, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Artykuł ten ma na celu ochronę bezpieczeństwa w ruchu przed zagrożeniami wynikającymi z dopuszczenia do
tego ruchu pojazdów stwarzających niebezpieczeństwo lub kierowców w stanie nietrzeźwości.
Sprawcą może być tylko osoba, na której ciąży obowiązek niedopuszczenia do ruchu pojazdu niesprawnego lub
kierowcy nietrzeźwego bądź będącego pod wpływem środku odurzającego. Jest to przestępstwo indywidualne.
•
Przedmiotem tego przestępstwa jest bezpieczeństwo w komunikacji.
•
Przestępstwo to może zostać popełnione zarówno przez działanie, jak i przez zaniechanie (niewłaściwe z
zaniechania).
•
Jest to przestępstwo materialne.
•
Jest to przestępstwo indywidualne co do czynu.
•
Jest to przestępstwo umyślne. Może zostać popełnione w zamiarze bezpośrednim i ewentualnym
Zachowanie sprawcy polega na dopuszczeniu do ruchu pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu w stanie
bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. Z przestępstwem mamy
do czynienia również w przypadku dopuszczenia do prowadzenia pojazdu mechanicznego lub innego pojazdu na
drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości
albo będącą pod wpływem środka odurzającego lub nieposiadającą wymaganych uprawnień.
Obowiązek warunkujący odpowiedzialność może wynikać z tytułu pełnienia funkcji. Obowiązek ten może też
wynikać z tytułu umowy o konserwację lub naprawę pojazdów mechanicznych.
Dla bytu tego przestępstwa nie jest wymagane nastąpienie jakiegokolwiek skutku. Jeżeli w wyniku zachowania
sprawcy doszło do wypadku czy nawet katastrofy, wówczas dopuszczający pojazd do ruchu może ponosić
odpowiedzialność za te przestępstwa jako ich współsprawca, niezależnie od odpowiedzialności bezpośredniego
sprawcy zdarzenia.
Niezapewnienie bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych
Art. 180.
Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, pełni czynności związane
bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych, podlega karze pozbawienia wolności od
3 miesięcy do lat 5.
Artykuł ten ma na celu ochronę bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych.
Sprawcą może być tylko osoba, która pełni czynności związane z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów
mechanicznych. Jest to przestępstwo indywidualne.
•
Przedmiotem tego przestępstwa jest bezpieczeństwo w komunikacji.
•
Jest to przestępstwo, które może zostać popełnione tylko przez działanie. Ma charakter formalny.
•
Jest to przestępstwo indywidualne co do czynu.
•
Strona podmiotowa tego przestępstwa wyczerpuje się w umyślności. Można je popełnić tylko w zamiarze
bezpośrednim.
Zachowanie sprawcy polega na pełnieniu czynności związanych bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu
pojazdów mechanicznych, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających.
SN przyjął, że z przestępstwem tym mamy do czynienia już w przypadku stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwości
i okazania formalnej gotowości do wykonywania obowiązków służbowych związanych wprost z bezpieczeństwem
ruchu pojazdów.
Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności
Przestępstwa te zostały wyodrębnione z rozdziału „Przestępstwa przeciwko wolności” ze względu na wysoki
stopień społecznej szkodliwości oraz zagrożenie wysokimi karami. Zostały ujęte w rozdziale XXV Kodeksu karego.
Przestępstwa przeciwko obyczajności o mniejszym stopniu społecznej szkodliwości są uregulowane w Kodeksie
wykroczeń.
Zgwałcenie
Art. 197.
§ 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do
obcowania płciowego,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania
się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega
karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia:
1) wspólnie z inną osobą,
2) wobec małoletniego poniżej lat 15,
3) wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata
lub siostry,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w §1–3 działa ze szczególnym okrucieństwem,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5.
•
Art. 197 chroni wolność seksualną, ochraniani są na równi mężczyźni i kobiety.
•
Jest to przestępstwo powszechne.
•
Kwalifikowane postacie przestępstwa - art. 197 § 3 i 4.
•
Dla wystąpienia okoliczności użycia przemocy nie ma znaczenia kto ją stosuje – gdy jedna osoba używa
przemocy, druga dokonuje zgwałcenia nadal mamy do czynienia z kwalifikowaną postacią przestępstwa.
•
W zakresie tego przestępstwa mieszczą się wszystkie czynności seksualne.
•
SN uznał, że szczególne okrucieństwo to nie tylko fizyczne, ale również psychiczne udręczenie ofiary, chodzi
bowiem o takie działanie sprawcy, które nie jest skierowane wyłącznie na naruszenie wolności seksualnej
ofiary, ale także na inne jej dobra. Za szczególnie okrutne uznaje się również zgwałcenie małoletniego, osoby
w wieku starczym, kobiety w zaawansowanej ciąży, osoby w sytuacji nieporadności życiowej lub choroby.
•
Jeżeli kilka osób dokonuje zgwałcenia zbiorowego, to nie każdy ze sprawców musi dopuścić się czynności
seksualnej – na współsprawcę można uznać tego, kto np. porwał ofiarę ze świadomością po co to robi.
•
Pod ten artykuł podpada również sytuacja, gdy sprawca zmusza inne osoby do czynności seksualnych w
swojej obecności, choć sam nie ma z nimi fizycznego kontaktu.
•
Nowela z lipca 2005r. obostrzyła ustawowe zagrożenie za to przestępstwo.
Doprowadzenie do obcowania płciowego z osobą bezradną
Art. 198.
Kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego
lub choroby psychicznej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia
czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, doprowadza ją do obcowania płciowego
lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
•
Art. 198 chroni wolność seksualną, ale konkretnej grupy osób – tych, które nie są w stanie rozpoznać
znaczenia czynu lub pokierować swoim postępowaniem.
•
Karalność za to przestępstwo jest uzależniona od stwierdzenia, że działanie sprawcy było ukierunkowane na
osobę bezradną, bowiem nie sam stan psychiczny ofiary, ale wykorzystanie go przez sprawcę stanowi
podstawę karalności.
•
Jeżeli określony w tym artykule stan ofiary nie jest wynikiem trwałych zaburzeń psychicznych, ściganie
przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Wykorzystanie seksualne
Art. 199.
§ 1. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia,
doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania się
innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony na szkodę małoletniego, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto doprowadza małoletniego do obcowania
płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej
czynności, nadużywając zaufania lub udzielając mu korzyści majątkowej
lub osobistej, albo jej obietnicy.
•
Przestępstwo ma charakter indywidualny (gdy sprawca pozostaje z ofiarą w stosunku zależności) lub
powszechny (każda osoba, która wykorzystuje krytyczne położenie pokrzywdzonego).
•
Przedmiotem ochrony jest wolność seksualna.
•
Warunkiem karalności jest pozostawanie w stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia
ofiary.
•
Stosunek zależności nie musi wynikać ze stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej przewidującej
świadczenie pracy, może być to zarówno stosunek prawny jak i faktyczny. O takim stosunku możemy mówić,
gdy sprawca ma możliwość, choćby pośrednio, wpływać na los pokrzywdzonego.
•
Krytyczne położenie ofiary oznacza, że jej sytuacja życiowa, tzn. ekonomiczna, zdrowotna, rodzinna itp.
stanowi dla niej wielką dolegliwość. Wykorzystanie w zamian za złagodzenie tej dolegliwości także jest
przestępstwem z art. 199.
•
Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Seksualne wykorzystanie małoletniego
Art. 200.
§ 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej
osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim
czynnościom albo do ich wykonania,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje małoletniemu
poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej.
•
Celem art. 200 jest ochrona małoletnich przed wykorzystaniem ich w celach seksualnych, jak również przed
deprawacją i demoralizacją.
•
Przestępstwo ma charakter powszechny.
•
Karalna jest każda czynność seksualna skierowana na osobę poniżej 15 roku życia, a więc także „wszystkie
czynności w zetknięciu z ciałem pokrzywdzonego (pocałunki, pieszczoty)”. Wyrażenie przez ofiarę zgody na
takie działania nie wyłącza odpowiedzialności sprawy.
•
§ 2 został dodany nowelą z lipca 2005r.; sprawca nie musi sam uczestniczyć w prezentacji czynności
seksualnych, ale może także prezentować taką czynność w wykonaniu innych osób, które nie muszą być
świadome tego, że są oglądane.
Propozycja spotkania i obcowania płciowego z małoletnim
Art. 200a.
§ 1. Kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 § 3 pkt 2 lub art.
200, jak również produkowania lub utrwalania treści pornograficznych, za pośrednictwem
systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje
kontakt z małoletnim poniżej lat 15, zmierzając, za pomocą wprowadzenia
go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania sytuacji
albo przy użyciu groźby bezprawnej, do spotkania z nim,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej
małoletniemu poniżej lat 15 składa propozycję obcowania płciowego,
poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej lub udziału w produkowaniu
lub utrwalaniu treści pornograficznych, i zmierza do jej realizacji,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 2.
•
Celem art. 200a jest ochrona małoletnich przed wykorzystaniem ich w celach seksualnych.
•
Przestępstwo ma charakter powszechny.
•
Przestępstwo to można popełnić tylko w zamiarze bezpośrednim – sprawca musi chcieć zgwałcić
małoletniego, zrealizować przestępstwo określone w art. 200 (obcowanie płciowe z małoletnim lub prezentacja
mu czynności seksualnych), albo wyprodukować lub utrwalić treści pornograficzne.
•
Karalne na podstawie art. 200a jest również proponowanie małoletniemu poniżej 15 lat za pośrednictwem
telefonu lub Internetu propozycji ww. działalności i zmierzanie do niej.
Propagowanie zachowań o charakterze pedofilskim
Art. 200b.
Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze pedofilskim,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 2.
•
Celem art. 200b jest ochrona małoletnich przed wykorzystaniem ich w celach seksualnych.
•
Przestępstwo ma charakter powszechny.
Kazirodztwo
Art. 201.
Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego,
przysposabiającego, brata lub siostry,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
•
Celem art. 201 jest ochrona obyczajności.
•
Przestępstwo ma charakter indywidualny.
•
Zakaz obejmuje w linii prostej wszystkich krewnych, w linii bocznej ogranicza się do rodzeństwa. Zgoda osób
uczestniczących w takich czynnościach nie wyłącza odpowiedzialności.
Publiczne prezentowanie treści pornograficznych
Art. 202.
§ 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić
ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do roku.
§ 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia
mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne
w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do lat 2.
§ 3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje
lub posiada albo rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści pornograficzne
z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem
przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4a. Kto sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem
małoletniego poniżej lat 15,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 4b. Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści
pornograficzne przedstawiające wytworzony albo przetworzony wizerunek
małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do lat 2.
§ 5. Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub
były przeznaczone do popełnienia przestępstw określonych w § 1–4b, chociażby
nie stanowiły własności sprawcy.
•
Art. 202 chroni wolność seksualną przed narzucaniem treści o charakterze pornograficznym osobom, które
sobie tego nie życzą.
•
Przestępstwo ma charakter powszechny.
•
Cechy, które muszą wystąpić, by można było mówić o „treściach pornograficznych”: przedstawiane są
przejawy płciowości i życia płciowego człowieka, następuje koncentrowanie się na aspektach technicznych z
całkowitym pominięciem warstwy intelektualnej i osobistej, „ukazuje się ludzkie organy płciowe w ich
funkcjach seksualnych, co sprowadza się do odhumanizowanej technologii seksu”, można jednoznacznie
stwierdzić, że intencją twórcy było wywołanie podniecenia seksualnego u odbiorców. Treściami
pornograficznymi mogą być książki, gazety, filmy, zdjęcia, obrazy itp. oraz pokazy na żywo.
•
Istnieje (zdaniem autora podręcznika) pozaustawowy kontratyp nauki i sztuki – pornografia w celach
naukowych lub artystycznych nie jest karalna.
•
Prezentowanie przemocy (§ 3) – zarówno prawdziwa przemoc, jak i odgrywanie jej przez aktorów lub
stworzenie jej za pomocą technik wizualizacji.
Zmuszanie do uprawiania prostytucji
Art. 203.
Kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek zależności
lub krytyczne położenie, doprowadza inną osobę do uprawiania prostytucji,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
•
Art. 203 ma na celu ochronę wolności seksualnej.
•
Przestępstwo może mieć charakter indywidualny (gdy czyn polega na wykorzystaniu stosunku zależności) lub
powszechny.
•
Karalne jest tylko zmuszanie innej osoby do prostytucji, samo prostytuowanie się nie jest przestępstwem.
Stręczycielstwo, kuplerstwo i sutenerstwo
Art. 204.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania
prostytucji lub jej to ułatwia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania
prostytucji przez inną osobę.
§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. (uchylony).
•
Art. 204 ma na celu ochronę obyczajności.
•
Przestępstwo ma charakter powszechny.
•
Stręczycielstwo – nakłanianie innej osoby do uprawiania prostytucji; kuplerstwo – ułatwianie innej osobie
uprawiania prostytucji; sutenerstwo – czerpanie korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez inną
osobę
•
Kodeks karny kryminalizuje ww. zachowania tylko jeśli są one powtarzalne, nie jednorazowe.
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI PAŃSTWOWYCH
ORAZ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Cel: przepisy mają zagwarantować prawidłowe działanie instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego,
zabezpieczyć je przed zamachami na nie oraz stać na straży prawidłowego wykonywania przez nie swoich funkcji.
Naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza (art. 222 KK)
•
Ochrona nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej, podczas
lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych
•
Sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 3 lat
•
Przestępstwo powszechne, może je popełnić każdy
•
Przestępstwo skutkowe
•
Jeżeli naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza nastąpiło w wyniku niewłaściwego zachowania się
przez niego bądź osoby do pomocy mu przybranej – sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary,
nawet odstąpić od jej wymierzenia (!!!)
•
Funkcjonariusz publiczny (art. 115 § 13 KK):
•
Prezydent RP
•
Poseł
•
Senator
•
Radny
•
poseł do Parlamentu Europejskiego
•
sędzia
•
ławnik
•
prokurator
•
funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad
finansowym organem postępowania przygotowawczego
•
notariusz
•
komornik
•
kurator sądowy
•
syndyk
•
nadzorca sądowy i zarządca
•
osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy
•
pracownik administracji rządowej, samorządowej bądź innego organu państwowego (chyba że pełni
jedynie czynności usługowe)
•
osoba uprawniona do wydawania decyzji administracyjnych
•
pracownik organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego (chyba że pełni
jedynie czynności usługowe)
•
osoba zajmująca kierownicze stanowisko w instytucji państwowej
•
funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz
Służby Więziennej
•
osoba pełniąca czynną służbę wojskową
•
Osoba przybrana do pomocy funkcjonariuszowi publicznemu to według orzecznictwa, każda osoba która
samorzutnie pomagała funkcjonariuszowi, bądź została mu przydzielona (wyrok SN z 20.01.1970 r. Rw
1475/71, OSNKW 1972 nr 5, poz. 92)
Czynna napaść na funkcjonariusza publicznego (art. 223 KK)
•
Ochrona nietykalności cielesnej, zdrowia, a nawet życia funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy
mu przybranej, podczas wykonywania czynności służbowych
•
Przestępstwo przy użyciu broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka
obezwładniającego LUB działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą – wystarczy spełnienie
przynajmniej jednego z tych warunków (!!!)
•
Sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10, jeśli w wyniku napaści nastąpił skutek w
postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – od lat 2 do 12 (typ kwalifikowany przestępstwa).
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo bez skutkowe
* różnica między art. 222, a 223 (oprócz skutkowym-bezskutkowym) polega na intensywności czynu
Wywieranie wpływu na czynności urzędowe (art. 224 KK)
•
Kto przemocą lub bezprawną groźbą wywiera wpływ na czynności urzędowe organu administracji rządowej,
innego organu państwowego, lub samorządu terytorialnego podlega karze pozbawienia wolności do lat 3
•
Kto stosuje przemoc lub bezprawną groźbę w celu zmuszenia funkcjonariusza publicznego albo osoby do
pomocy mu przybranej do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3
•
Jeżeli w skutek przemocy lub bezprawnej groźby nastąpił skutek ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub
naruszenia czynności narządu ciała czy inny rozstrój zdrowia sprawca podlega karze pozbawienia wolności od
3 miesięcy do 5 lat
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo skutkowe
•
art. 224a KK – kto wywołuje zbyteczną czynność urzędu/organu w celu zapobieżenia nieistniejącemu
niebezpieczeństwu, które zagraża życiu lub zdrowiu biednych ludzi, porządkowy publicznego, podlega karze
od 6 miesięcy do lat 8 (przestępstwo skutkowe, powszechne)
Utrudnianie przeprowadzenia kontroli w zakresie ochrony środowiska i inspekcji pracy (art. 225 KK)
Kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia kontroli w zakresie ochrony środowiska lub
osobie przybranej jej do pomocy, osobie uprawnionej do kontroli w zakresie inspekcji pracy
lub osobie przybranej jej do pomocy bądź osobie upoważnionej do przeprowadzeni
czynności w zakresie nadzoru i kontroli w jednostkach pomocy społecznej, zapewniających
całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym, osobom w podeszłym
wieku - udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.
Przestępstwo powszechne
Przestępstwo skutkowe
Znieważenie funkcjonariusza (art. 226 KK)
•
Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas i w związku z
pełnieniem obowiązków służbowych podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku (art. 222 §2 [niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza] stosuje się odpowiednia!!!)
•
Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ RP podlega karze grzywny, ograniczenia
wolności albo karze pozbawienia wolności do lat 2
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo bez skutkowe
Podanie się za funkcjonariusza publicznego (art. 227 KK)
•
Kto podając się za funkcjonariusza publicznego lub wywołując takie błędne przekonanie u innej osoby,
wykonuje czynności związane z jego funkcją, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo karze
pozbawienia wolności do roku
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo bez skutkowe
Łapownictwo (art. 228 i 229 KK)
•
Łapownictwo bierne – sprawcą może być tylko podmiot indywidualny który pełni funkcję publiczną
•
Kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej
obietnicę – kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8
•
W wypadku mniejszej wagi – kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2
•
Kto w związku z pełnieniem (…) jej obietnicę za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa –
kara pozbawienia wolności od roku do lat 10
•
Kto w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania
korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda – kara pozbawienia wolności
od roku do lat 10
•
Kto w związku z (…) przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości lub jej obietnicę – kara
pozbawienia wolności od lat 2 do 12
•
Powyższe uregulowania dotyczą również osoby pełniącej funkcje publiczną w państwie obcym lub
organizacji międzynarodowej
•
Przestępstwo skutkowe
Łapownictwo czynne – sprawcą może być każdy, przestępstwo powszechne
Kto udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w
związku z pełnieniem tej funkcji – kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8
W wypadku mniejszej wagi – kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2
Kto udziela lub obiecuje udzielić (…) za naruszenie przepisów prawa przez osobę pełniącą funkcję
publiczną – kara pozbawienia wolności od roku do lat 10
Kto udziela lub obiecuje (…) korzyść majątkową znacznej wartości – kara pozbawienia wolności od lat 2
do 12
Powyższe uregulowani dotyczą również prób skorumpowania osoby pełniącej funkcję publiczną w
państwie obcym lub organizacji międzynarodowej
Przestępstwo bez skutkowe
NIE PODLEGA KARZE SPRAWCA PRZESTĘPSTWA łapownictwa czynnego jeśli korzyść majątkowa lub jej
obietnica została przyjęta przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany
do ściągania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności sprawy, zanim ten organ dowiedział się o
przestępstwie.
•
Korzyść majątkowa i osobista (art. 115 § 4 KK)
Płatna protekcja bierna(art. 230 KK)
•
Kto powołując się na wpływy na instytucji państwowej, samorządowej etc. albo wywołując
przekonanie innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje się
pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę – kara
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8
•
W wypadku mniejszej wagi – kara grzywny, ograniczenia wolności albo kara pozbawienia
wolności do lat 2
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo bez skutkowe
Płatna protekcja czynna (art. 230a KK)
•
Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w
załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej etc., polegające na bezprawnym wywarciu
wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem
tej funkcji – kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8
•
W wypadku mniejszej wagi – kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2
•
Przestępstwo powszechne
•
Przestępstwo bez skutkowe
NIE PODLEGA KARZE SPRAWCA PRZESTĘPSTWA, jeżeli korzyść lub jej obietnica zostały przyjęte, a sprawca
powiadomił o tym fakcie organ powołany do ściągania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności sprawy,
zanim ten organ dowiedział się o przestępstwie.
Przekroczenie uprawnień przez funkcjonariusza (art. 231 KK)
•
Funkcjonariusz publiczny, który przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków działa
na szkodę interesu publicznego lub prywatnego – kara pozbawienia wolności do lat 3
•
Jeżeli sprawca (..) w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej – kara pozbawienia wolności od
roku do lat 10 (NIE STOSUJE SIĘ jeżeli czyn wyczerpuje znamiona art. 228)
•
Jeżeli sprawca (..) działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę – kara grzywny, ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do lat 2
•
Przestępstwo indywidualne
•
Przestępstwo bez skutkowe
Przestępstwa przeciwko mieniu
KRADZIEŻ
Uregulowana została w art. 278 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia,
jest to przestępstwo powszechne.
§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z
automatu bankowego.
•
Istota kradzieży sprowadza się do zaboru cudzej rzeczy ruchomej. Zabór jest to wyjęcie rzeczy spod
władztwa właściciela lub posiadacza i przyjęcie jej we władanie przez sprawcę.
•
Kradzież programu komputerowego jest przestępstwem materialnym, do którego znamion należy skutek w
postaci uzyskania programu komputerowego i następuje on w momencie objęcia przez sprawcę w posiadanie
nośnika informacji z programem komputerowym.
•
SN stwierdził, że do kradzieży energii zastosowanie znajdują wyłącznie znamiona przestępstwa kradzieży i
przewidziane za to przestępstwo sankcje.
•
Gaz ziemny nie jest energią, ale wchodzi w skład desygnatów pojęcia „cudza rzecz ruchoma”, skradziony
gaz to tylko nośnik energii, będący przedmiotem czynności wykonawczej.
•
Tylko kradzież karty bankomatowej wypełnia znamiona występku z art.278 par. 5. Natomiast kradzież karty
płatniczej w ścisłym tego słowa znaczeniu lub karty kredytowej wypełnia znamiona kradzieży w typie
podstawowym (art.278 par.1)
KRADZIEŻ Z WŁAMANIEM
Uregulowana została w art. 279 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia,
jest to przestępstwo powszechne.
Art. 279
§ 1. Kto kradnie z włamaniem,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek
pokrzywdzonego
•
Istota włamania sprowadza się do pokonania zapory, która miała zabezpieczyć mienie. Włamanie stanowi
nawet otwarcie zamka nawet przy użycia właściwego klucza, lecz przez osobę nieuprawnioną i wbrew woli
dysponenta.
•
Dla przypisania odpowiedzialności za kradzież z włamaniem nie ma znaczenia czy sprawca pokonał
zabezpieczenie celem dostania się do określonego obiektu, w której znajdował się przedmiot czynności
wykonawczej czy wydostania się z niego. Ważne jest by sprawca pokonał zabezpieczenie pomieszczenia
zamkniętego.
ROZBÓJ
Uregulowany w art. 280 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia oraz
zdrowie człowieka, jest to przestępstwo powszechne.
§ 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając
człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub
środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą,
która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
•
Posługiwanie się bronią palną, itp. oznacza wszelkie manipulowanie nimi, także ich okazywanie.
•
Do przyjęcia odpowiedzialności za współsprawstwo tego współdziałającego, który nie posługiwał się bronią
palną, itp. wystarczy wykazanie, że miał świadomość współdziałania z osobą, która się nimi posługuje.
•
Inny niebezpieczny przedmiot- np. pies rasy amstaff- American Staffordshire Terier (to jest na pewno
najważniejsze!!!)
•
Przy zmuszeniu pokrzywdzonego do rozporządzenia mieniem na przyszłość nie mamy do czynienia z
rozbojem, lecz z wymuszeniem rozbójniczym (art. 282 KK).
•
Sprawca zaboru mienia o każdej wartości (nawet do 250 zł) odpowiada na podstawie art. 280 par.1 k.k., a nie
119 par.1 k.w.
•
Gwałt na osobie- bezpośrednia przemoc skierowana na ciało człowieka- wykluczenie oceny zachowania
sprawcy jako wykroczenia, bez względu na wartość rzeczy
•
Nie każde użycie przemocy pośredniej w czasie dokonywania zaboru mienia do 250 zł będzie kwalifikowane
jako wykroczenie, aby tak było przemoc taka musi towarzyszyć aktywnemu zabieraniu rzeczy
pokrzywdzonemu przez sprawcę, jeżeli natomiast rzecz będzie wydawał pokrzywdzony zmuszony do tego
działaniem sprawcy stosującym przemoc pośrednią będzie to przestępstwo wymuszenia rozbójniczego (art.
282 KK) bez względu na wartość rzeczy.
KRADZIEŻ ROZBÓJNICZA
Uregulowana w art. 281 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia, a także
wolność czy zdrowie człowieka, jest to przestępstwo powszechne.
Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec
osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
•
Art. 281 uzależnia odpowiedzialność z tego przepisu tylko w przypadku wcześniejszego popełnienia przez
sprawcę przestępstwa polegającego na zaborze cudzej rzeczy ruchomej, może to być każdy rodzaj
kradzieży, np. kwalifikowany typ, rozbój i inne. Jeżeli sprawca rozboju po dokonaniu zaboru mienia kieruje
przemoc wobec tej samej osoby dokonany wcześniej rozbój pochłania kradzież rozbójniczą, jeżeli natomiast
przemoc ta skierowana jest przeciwko innej osobie to odpowiada także za nowe przestępstwo z art. 281 k.k.
WYMUSZENIE ROZBÓJNICZE
Uregulowane w art. 282 k.k., mającego za przedmiot ochrony prawo własności lub inne prawo do mienia oraz
wolność i zdrowie człowieka, jest to przestępstwo powszechne.
Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego
zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania
działalności gospodarczej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
•
Istota wymuszenia rozbójniczego polega na doprowadzeniu innej osoby do rozporządzenia mieniem na
przyszłość lub zaprzestania działalności gospodarczej w przyszłości. Ta różnica w czasie stwarza
możliwość uratowania mienia, ponieważ przy występku z art. 282 k.k. mienie nie przechodzi natychmiast we
władztwo sprawcy, lecz pokrzywdzony rozporządza nim na przyszłość i ma jeszcze możliwość jego
uratowania i niewydania sprawcy.
PRZYWŁASZCZENIE
Uregulowane w art. 284 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności lub i inne prawo do mienia, jest to
przestępstwo powszechne, z pominięciem przestępstwa z paragrafu 2, które może być popełnione przez osobę, której
powierzono mienie (przestępstwo indywidualne).
§ 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
•
Sprzeniewierzenie- przywłaszczenie sobie rzeczy powierzonej.
•
Sprawca przestępstwa z art. 284 k.k. przywłaszcza sobie cudze mienie ruchome, które nie zostało mu
powierzone, lecz znalazło się w jego legalnym, nie bezprawnym posiadaniu, co różni to przestępstwo od
kradzieży. Do znamienia przestępstwa przywłaszczenia nie należy zabór rzeczy ruchomej, lecz włączenie do
majątku sprawcy legalnie posiadanej rzeczy lub prawa majątkowego (np. odmowa zwrotu pożyczki).
•
Jeśli rzecz znalazła się w posiadaniu sprawcy za pomocą oszukańczych zabiegów, a nie legalnie, mamy do
czynienia z przestępstwem oszustwa, a nie przywłaszczenia.
URUCHOMIENIE NA CUDZY RACHUNEK IMPULSÓW TELEFONICZNYCH
Uregulowane w art. 285 k.k., którego przedmiotem ochrony jest gwarancja prawidłowej wysokości zobowiązań
wynikających z używania sieci telefonicznej, jest to przestępstwo powszechne.
§ 1. Kto, włączając się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamia na cudzy rachunek impulsy telefoniczne,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek
pokrzywdzonego
•
Sprawca uruchamia na cudzy rachunek impulsy telefoniczny poprzez włączenie się do urządzenia
telekomunikacyjnego.
•
Przestępstwo to różni się od oszustwa tym, że w przypadku oszustwa poszkodowany ma jakieś wyobrażenie
o swoim działaniu w zakresie rozporządzania mieniem, chociaż jest to błędne, powstało bowiem w skutek
wprowadzenia go przez sprawcę w błąd, natomiast w wypadku przestępstwa z art. 285 k.k. pokrzywdzony w
ogóle nie wie, że w istocie płaci za coś, czego sam nie wykorzystał.
OSZUSTWO
Uregulowane w art. 286 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia, jest to
przestępstwo powszechne.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym
lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego
pojmowania przedsiębranego działania,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek
pokrzywdzonego.
•
Oszustwo nie ma swojego odpowiednika w prawie o wykroczeniach, więc każde oszustwo- nawet dotyczące
mienia w kwocie poniżej 250 zł- stanowi przestępstwo.
•
Oszustwo różni się od niewywiązania się ze zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym z góry powziętym,
bezpośrednim zamiarem niewykonania danego zobowiązania. Nie stanowi oszustwa niewykonanie
zobowiązania z innych przyczyn, np. nadchodząca niewypłacalność danego podmiotu gospodarczego.
OSZUSTWO KOMPUTEROWE
Uregulowane w art. 287 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia, które
narażone jest poprzez działanie sprawcy na elektroniczny zapis czy przetwarzanie danych, jest to przestępstwo
powszechne.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na
automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo
wprowadza nowy zapis danych informatycznych,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
•
Zachowanie sprawcy tego przestępstwa może mieć postać manipulacji danymi, manipulacji programem, czy
manipulacji wynikiem transakcji.
USZKODZENIE CUDZEJ RZECZY
Uregulowane w art. 288 k.k., którego przedmiotem ochrony jest rzecz, na którą zostało skierowane działanie
sprawcy, jest to przestępstwo powszechne.
§ 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy
obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
•
Przepis art. 288 k.k. może mieć zastosowanie nie tylko do rzeczy ruchomej, ale również do nieruchomości
(np. umieszczenie napisu lub rysunku w miejscu do tego nieprzeznaczonym, o ile gdy w wyniku tego działania
nastąpiło pomniejszenie wartości materialnej lub użytkowej budynku).
KRÓTKOTRWAŁY ZABÓR POJAZDU MECHANICZNEGO
Uregulowany w art. 289 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia, jest to
przestępstwo powszechne.
§ 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem przez osobę
nieupoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca pojazd w stanie
uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego
części lub zawartości,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo
doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. W wypadkach określonych w § 1-3 sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności.
§ 5. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek
pokrzywdzonego.
•
Pojazd mechaniczny- każdy pojazd drogowy lub szynowy napędzany umieszczonym na nim silnikiem, jak
również maszyna samobieżna i motorower (nie są nimi rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności
do 50 cm
3
).
WYRĄB DRZEWA W LESIE
Uregulowany w art. 290 k.k., którego przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia, jest to
przestępstwo powszechne.
§ 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie,
podlega odpowiedzialności jak za kradzież.
§ 2. W razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego, sąd orzeka na rzecz
pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.
•
W art. 290 par. 2 k.k. mówiąc o drzewie ustawodawca ma na myśli drzewo w stanie surowym, czyli takim,
jakim pozostało w lesie po wyrąbaniu lub powaleniu. W razie przerobienia wyrąbanego lub powalonego
drzewa na materiał budowlany lub inny materiał użytkowy, drzewo uzyskało już inną postać (drewna) i inną
wartość, więc nie stosuje się do niego omawianego przepisu.
PASERSTWO
Uregulowane w art. 291 i 292 k.k., których przedmiotem ochrony jest prawo własności i inne prawa do mienia, jest
to przestępstwo powszechne.
§ 1. Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub
pomaga do jej ukrycia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 1. Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za
pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
•
Warunkiem odpowiedzialności z art. 291 par.1 k.k. nie jest tylko dokonanie czynności polegającej na
utrudnieniu lub uniemożliwieniu ujawnienia rzeczy przez osobę pozbawioną jej posiadania lub przez organy
ścigania, czyli jej ukrycie. Sprawca musi mieć ponadto świadomość, że takim zachowaniem pomaga innej
osobie do ukrycia rzeczy, choćby osoba ta o pomocy tej nie wiedziała; potrzebna jest świadomość i wola albo
co najmniej godzenie się sprawcy, że takiej pomocy swoim zachowaniem udziela.
•
Zwrot „rzecz uzyskana za pomocą czynu zabronionego”- nie może być interpretowany szeroko, nie
obejmuje przestępnego wytworzenia rzeczy, w tym bezprawnego oznaczenia rzeczy zastrzeżonymi znakami
towarowymi, mającymi dać pozór, że produkt jest oryginalnym wytworem renomowanej firmy.
•
Na mocy art. 293 k.k. przepisy o paserstwie stosuje się odpowiednio do programu komputerowego.
§ 1. Przepisy art. 291 paserstwo umyślne, i 292, stosuje się odpowiednio do programu komputerowego.
§ 2. Sąd może orzec przepadek rzeczy określonej w § 1 oraz w art. 291 paserstwo umyślne, i 292, chociażby nie
stanowiła ona własności sprawcy.
Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu
Na początek – czym w ogóle jest obrót gospodarczy. Jest to ogólnie biorąc wymiana dóbr i usług odbywających się z
reguły za pośrednictwem pieniądza, ale przede wszystkim towarzyszące tej wymianie i powstające w jej procesie
stosunki prawne między jej podmiotami (definicja z prawa handlowego).
Można jeszcze wspomnieć, że ten rozdział jest nową regulacją – w poprzednim kodeksie normowano gospodarkę
centralnie sterowaną, a teraz stanowi się prawo dotyczące gospodarki wolnorynkowej (z możliwym interwencjonizmem
państwa).
Co do zasady są to przestępstwa indywidualne – krąg adresatów normy jest zawężony np. „kto będąc dłużnikiem kilku
wierzycieli”.
Wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym (nadużycie zaufania)
Art. 296 k.k.
1. Kto będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do
zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki
organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub
niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
1 a. Jeżeli sprawca, o którym mowa w § 1, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie
ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody
majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 1a działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub § 2 wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.
4a. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1a następuje na
wniosek pokrzywdzonego.
5. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości
wyrządzoną szkodę.
Przepis ten ma zapewniać prawidłowe gospodarowanie i odpowiedzialne zajmowanie się sprawami majątkowymi /
działalnością gospodarczą. (ma gwarantować bezpieczeństwo obrotu).
Jest to przestępstwo indywidualne – może je popełnić tylko osoba zobowiązana do zajmowania się działalnością
gospodarczą / sprawami majątkowymi innych podmiotów prawa (osób fizycznych, prawnych, organizacyjnych).
Zobowiązanie to może wynikać przede wszystkim (szczególny nacisk ustawodawcy) z ustawy (np. rodzic, kurator),
decyzji właściwego organu (prawo administracyjne), bądź umowy (prawo zobowiązań). Sprawca przestępstwa musi
mieć obowiązek, przynoszący konkretne korzyści
Przepis nie dotyczy osób, które nie działają samodzielnie np. tylko słuchają cudzych rozkazów.
Przestępstwo to można popełnić zarówno przez działanie jak i zaniechanie. Jest to przestępstwo materialne – skutkiem
koniecznym do jego zaistnienia jest tutaj wystąpienie szkody majątkowej. Przestępstwa z § 1 – 3 są popełniane
umyślnie (wprowadzono wyjątek - §4). Przy przestępstwie z § 2 strona podmiotowa obejmuje tylko umyślność w
zamiarze bezpośrednim.
Znamię znacznej szkody majątkowej – zarówno damnum emergens jak i lucrum cessans (pogląd potwierdzony przez
linię orzeczniczą, w tym SN).
§ 2 i § 3 – typy kwalifikowane, karane surowiej.
Art. 299 § 2 – osiągnięcie korzyści majątkowej – można orzec grzywnę kumulatywną zgodnie z art. 33 § 2 k.k..
Według art. 115 § 7 k.k.:
Znaczna szkoda majątkowa (art. 299 § 1) odnosi się do pojęcia mienia znacznej wartości z art. 115 § 5 k.k. = powyżej
200 tys. zł
Szkoda majątkowa w wielkich rozmiarach (art. 299 § 3) odnosi się do pojęcia mienia wielkiej wartości z art. 115 § 6
k.k. = powyżej 1 mln zł
Postępowanie jest wszczynane z urzędu tylko wtedy kiedy szkody doznał Skarb Państwa, w reszcie przypadków jest
wszczynane na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 299 § 5 k.k. – czynny żal, aby był skuteczny należy łącznie spełnić 3 przesłanki:
•
Naprawienie szkody w całości
•
Dobrowolne jej naprawienie
•
Naprawienie jej przez rozpoczęciem postępowania karnego
Łapownictwo na stanowisku kierowniczym (przyjęcie korzyści w zamian za zachowanie mogące wyrządzić
szkodę).
Art. 296a k.k.
1. Kto pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą lub
pozostając z nią w stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieło, żąda lub przyjmuje korzyść majątkową
lub osobistą albo jej obietnicę, w zamian za nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie
ciążącego na nim obowiązku mogące wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo stanowiące czyn
nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru,
usługi lub świadczenia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
2 Tej samej karze podlega, kto w wypadkach określonych w § 1 udziela albo obiecuje udzielić korzyści
majątkowej lub osobistej.
3W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności.
4 Jeżeli sprawca czynu określonego w §1 wyrządza znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia
wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
5 Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 2 albo w § 3 w związku z § 2, jeżeli korzyść
majątkowa lub osobista albo obietnica ich spełnienia zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie
organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ
ten o nim się dowiedział.
Przedmiot ochrony – prawidłowe wykonywanie funkcji kierowniczych, ochrona przed „nadużyciem uprawnień” i
„niedopełnieniem obowiązków”, które są tu rozumiane jako przekroczenie norm ustawowych (np. kodeksu pracy) ale
także regulaminów wewnętrznych danego podmiotu jak i kodeksów etyki zawodowej.
§ 1 – Przestępstwo indywidualne, tylko „kierownik” § 2 – Przestępstwo powszechne, każdy może przekupić
kierownika.
§ 2 to tzw. „Łapownictwo gospodarcze czynne”.
Przestępstwo z § 1 można popełnić zarówno przez działanie jak i przez zaniechanie. Strona podmiotowa obejmuje tylko
umyślność.
„Niedopuszczalna czynność preferencyjna” – czynność, która stwarza wybranemu odbiorcy/nabywcy
towaru/usługi/świadczenia warunki korzystniejsze niż innym. Nie bierze się tu pod uwagę inne czynniki niż wartość
gospodarcza towaru. Krótko mówiąc – naruszenie zasady uczciwej konkurencji.
Złagodzenie represji karnej - § 3.
W przypadku sprawy mniejszej wagi (instytucja sądowego wymiaru kary) zagrożenie ustawowe spada do kary
grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. O tym czy sprawa jest mniejszej wagi
decyduje min. niski stopień społecznej szkodliwości
Zaostrzenie represji karnej - § 4
Znaczna szkoda majątkowa odnosi się do pojęcia mienia znacznej wartości z art. 115 § 5 k.k. = powyżej 200 tys. zł.
Wyłączenie karalności - § 5
Jeśli przyjmę łapówkę, ale zawiadomię o tym organy ścigania (policję, prokuraturę) nie zostanę ukarany.
Oszustwo gospodarcze (kredytowe)
Art. 297 k.k.
1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej
podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami
publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji,
potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia
pieniężnego na określony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia
publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo
nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego
wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.
2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi, nie powiadamia właściwego podmiotu o
powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia
finansowego, określonego w § 1, lub zamówienia publicznego albo na możliwość dalszego korzystania z
elektronicznego instrumentu płatniczego.
3. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu
wsparcia finansowego lub instrumentu płatniczego, określonych w § 1, zrezygnował z dotacji lub zamówienia
publicznego albo zaspokoił roszczenia pokrzywdzonego.
Przepis bardzo kazuistyczny, obejmuje instytucje z kilku gałęzi prawa – oszukać można zarówno bank jak i Skarb
Państwa przyznający dotację.
Przedmiotem ochrony jest w tym przypadku zabezpieczenie prawidłowości i rzetelności w zakresie przyznawania i
wykorzystywania kredytów, pożyczek bankowych, gwarancji kredytowych, dotacji, subwencji czy zamówień
publicznych.
Przestępstwo z § 1 jest przestępstwem powszechnym – każdy może je popełnić. § 2 – przestępstwo indywidualne, może
je popełnić tylko ktoś kto miał obowiązek powiadomienia właściwego organu. Przestępstwo zarówno z § 1 jak i § 2 ma
charakter formalny – jest niezależne od tego czy zaistniała jakaś szkoda. W § 1 Strona podmiotowa obejmuje
umyślność w zamiarze bezpośrednim, podobnie w § 2.
Czynność sprawcza – przedłożenie dokumentu. Definicja dokumentu z art. 115 § 14 – Dokumentem jest każdy
przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym związane jest określone prawo, albo, który ze względu na
zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.
„Kredyt” – uzyskany tylko z tytułu umowy kredytowej, którą można zawrzeć tylko z bankiem, przestępstwo to jest
więc działaniem na szkodę banku.
„Dotacja” – świadczenie przekazane ze środków publicznych na realizację zadań publicznych lub innej działalności.
Krótsza definicja – przekazanie określonych środków z budżetu państwa. Nazw dotacja i subwencja często używa się
zamiennie.
„Zamówienie publiczne” – umowy odpłatne zawierane między zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są
usługi, dostawy lub roboty budowlane (zamawiającym jest przeważnie organ państwowy lub samorządowy).
Przykład przestępstwa z § 1 – Idę do banku i biorę kredyt na podrobiony dokument, tak żeby go potem nie spłacać.
§ 3 – wyłączenie karalności
Występuje tutaj czynny żal – sprawca niepodległa karze jeżeli sprawca dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu wsparcia
finansowego lub instrumentu płatniczego bądź gdy zrezygnował z dotacji lub zamówienia publicznego albo zaspokoił
roszczenia pokrzywdzonego (np. banku).
Wyłudzenie odszkodowania (Oszustwo ubezpieczeniowe)
Art. 298 k.k.
1. Kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, powoduje zdarzenie będące podstawą do
wypłaty takiego odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
2. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania.
Przedmiot ochrony – interes gospodarczy towarzystw ubezpieczeniowych.
Jest to przestępstwo powszechne – każdy może je popełnić.
Czynność sprawcza – spowodowanie zdarzenia będącego podstawą do wypłaty odszkodowania z tytułu zawartej
umowy ubezpieczenia (tylko na podstawie umowy!). Wyłudzić odszkodowanie można niezależnie od rodzaju
ubezpieczenia – OC, AC, budynku od ognia, od NNW itd.
Strona podmiotowa – wyłącznie umyślność w zamiarze bezpośrednim. Jeśli wydaje mi się, że stwarzam zdarzenie, za
które dostanę odszkodowanie, a takie zachowanie nie jest objęte odszkodowaniem stosuje się konstrukcję usiłowania
nieudolnego.
Jest to przestępstwo formalne – jest popełnione niezależnie od tego czy wystąpił skutek w postaci wypłaty
odszkodowania.
Przykład przestępstwa – Mam dom, który jest ubezpieczony od powodzi. Pewnego pięknego dnia moją wioskę zalewa
fala powodziowa jednak mój dom nie został zalany. Chcę wyłudzić odszkodowanie, więc przed przybyciem agenta
ubezpieczeniowego, biorę szlauf i zalewam swoją piwnicę, pozorując wszystko tak, żeby wyglądało na zalanie.
§ 2 – Wyłączenie karalności
Czynny żal – zapobieżenie wypłacie odszkodowania ma być dobrowolne, dokonane bez żadnego przymusu, przed
rozpoczęciem postępowania karnego (nie ubezpieczeniowego).
Pranie brudnych pieniędzy
Art. 299 k.k.
1. Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe
lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu
zabronionego, przyjmuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo
podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego
pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
2. Karze określonej w § 1 podlega, kto będąc pracownikiem lub działając w imieniu lub na rzecz banku,
instytucji finansowej lub kredytowej lub innego podmiotu, na którym na podstawie przepisów prawa ciąży
obowiązek rejestracji transakcji i osób dokonujących transakcji, przyjmuje, wbrew przepisom, środki
płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, dokonuje ich transferu lub
konwersji lub przyjmuje je w innych okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenie, że stanowią one
przedmiot czynu określonego w § 1, lub świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne pochodzenie lub
usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem.
3 – 4 (uchylone).
5. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, działając w porozumieniu z innymi osobami
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
6. Karze określonej w § 5 podlega sprawca, jeżeli dopuszczając się czynu zabronionego w § 1 lub 2, osiąga
znaczną korzyść majątkową.
7. W razie skazania za przestępstwo określone w §1 lub 2, sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących
bezpośrednio albo pośrednio z przestępstwa, a także korzyści z tego przestępstwa lub ich równowartość,
chociażby nie stanowiły one własności sprawcy. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli
przedmiot, korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.
8. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1 lub 2, kto dobrowolnie ujawnił wobec organu
powołanego do ścigania przestępstw informację dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa
oraz okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa; jeżeli sprawca czynił
starania zmierzające do ujawnienia tych informacji i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.
Przedmiot ochrony – prawidłowe funkcjonowanie obrotu gospodarczego.
§1 – Przestępstwo powszechne
Czynność sprawcza – przyjmowanie, przekazywanie, wywożenie za granicę, pomaganie w przenoszeniu własności lub
posiadanie, bądź podejmowanie innych czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie
przestępczego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku przedmiotów
czynu, które określone zostały w tym przepisie.
Jest to przestępstwo formalne, jego istota nie jest uzależniona od jakiegokolwiek skutku. Strona podmiotowa obejmuje
umyślność w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego.
Przedmiotem czynności wykonawczej opisanej w § 1 mogą być:
•
Środki płatnicze – pieniądze i inne środki, którymi można posługiwać się w obrocie
•
Instrumenty finansowe – prawa majątkowe, które są przedmiotem obrotu (najczęściej na giełdzie).
•
Papiery wartościowe – wg ustawy o obrocie instrumentami finansowymi akcje, prawa poboru, prawa do akcji,
warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne + inne
zbywalne papiery wartościowe, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub
obcego.
•
Wartości dewizowe – wg ustawy Prawo dewizowe to zagraniczne środki płatnicze (waluty obce i dewizy) oraz
złoto dewizowe i platyna dewizowa. Waluty obce to pieniądze, które nie są w naszym kraju prawnym
środkiem płatniczym a dewizy to papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego,
wystawione w walutach obcych
•
Prawa majątkowe – dające się wyrazić w pieniądzu np. prawa rzeczowe, wierzytelność
•
Mienie ruchome i nieruchome – nie jest to rzecz ruchoma z art. 115 § 9 k.k. Chodzi o rzecz fizyczną
(zaryzykuje stwierdzenie, że należy to rozumieć tak samo jak w prawie cywilnym).
Żeby czyn był przestępny rzeczy te muszą pochodzić z korzyści związanych z popełnieniem innego przestępstwa – art.
45 k.k.
Zakres przedmiotowy tego przepisu jest o wiele szerszy od tego w przestępstwie paserstwa (art. 291 – tam jest tylko
nabycie i zbycie rzeczy pochodzącej z czynu zabronionego, tutaj rozszerza się o więcej czynów oraz o korzyści z
przestępstwa).
§ 2
Tutaj zachowanie sprawcy polega na:
•
Przyjmowaniu wbrew przepisom środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych
lub wartości dewizowych
•
Transferze lub konwersji wyżej wymienionych środków
•
Przyjmowaniu ich w innych okolicznościach
•
Świadczeniu innych usług mających ukryć przestępcze pochodzenie wymienionych środków
•
Świadczeniu usług w zabezpieczeniu wymienionych wyżej środków przed zajęciem
Świadczenie usług nie może być zachowaniem jedynie jednorazowym, bo takie stanowi paserstwo z art. 292 k.k.
Przestępstwo to ma charakter formalny – nie jest ważne czy te przedmioty udało się ukryć. Jest to także przestępstwo
indywidualne, może je popełnić tylko pracownik banku, instytucji finansowej lub kredytowej. Stroną podmiotową jest
tutaj umyślność w obu postaciach.
§ 5 – Kwalifikowany typ przestępstwa, popełniane w porozumieniu z innymi osobami
§ 6 – Kolejny typ kwalifikowany - surowsza odpowiedzialność sprawcy, który osiąga znaczną korzyść majątkową.
Znaczna szkoda majątkowa (art. 299 § 1) odnosi się do pojęcia mienia znacznej wartości z art. 115 § 5 k.k. = powyżej
200 tys. zł. Ponieważ sprawca osiągnął korzyść majątkową można także orzec grzywnę kumulatywną z art. 33 § 2 k.k.
§ 7. – Obligatoryjnie orzeka się przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa, a
także korzyści chociażby nie stanowiły one własności sprawcy (chyba, że podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu).
Przepadek przedmiotów orzeka się zgodnie z art. 44 k.k.. W artykule tym dzieli się przedmioty na te, które pochodzą
bezpośrednio z przestępstwa (owoce przestępstwa - §1) i na te, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia
przestępstwa (narzędzia przestępstwa - §2).
Przepadek korzyści majątkowej orzeka się zgodnie z art. 45 k.k.
Jak rozróżnić owoc przestępstwa od korzyści majątkowej – jeśli napadnę na bank to zrabowane pieniądze będą
owocami przestępstwa. Natomiast jeśli miesiąc po napadzie kupię luksusowy samochód, to domniemywa się, że jest to
korzyść pośrednio pochodzącą z przestępstwa.
§ 8 – Wyłączenie karalności jeśli sprawca ujawnił informację pozwalającą na zapobieżenie kolejnemu przestępstwu, a
jeżeli czynił starania zmierzające do takiego ujawnienia sąd obligatoryjnie stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.
Udaremnienie zaspokojenia wierzyciela
Art. 300.
§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub
uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa,
darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki
swojego majątku,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu
państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela
przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie
obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone
zajęciem, bądź usuwa znaki zajęcia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 wyrządził szkodę wielu wierzycielom, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego
w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przedmiot Ochrony: Gospodarczy interes wierzyciela
Sprawca jest :dłużnik będący osoba fizyczna bądź reprezentujący upadły podmiot ( na mocy art. 308 KK ) =>
przestępstwo indywidualne właściwe ; Na mocy par. 1 dłużnik i wierzyciel są przedsiębiorcami . Par. 2 już tego nie
wymaga.
Przestępstwo : skutkowe ( materialne ), umyślne ( par. 1 obie postacie zamiaru, par. 2 zamiar bezpośredni )
Zachowanie sprawcy polega na usuwaniu, ukrywaniu, zbywaniu, darowaniu, niszczeniu albo na pozornym lub na
rzeczywistym obciążeniu lub uszkadzaniu składników swojego majątku w sytuacji grożącej niewypłacalnością lub
upadłością sprawcy. Działanie , w wyniku którego składniki majątku sprawcy stają się niedostępne dla wierzyciela lub
rzeczywiście bądź pozornie tracą na wartości. 300 par. 2 zachodzi w stosunku do mienia zajętego lub grożącego
zajęciem bądź polega na usuwaniu znaków zajęcia.
Niewypłacalność jest pojęciem odpowiadającym stanowi faktycznemu - niemożliwości płacenia długu, niemożliwości
skutkiem bądź przerostu pasywów nad aktywami, bądź niemożliwości zlikwidowania majątku dla pokrycia długów.
Upadłość zachodzi, gdy :
-otwarto konkurs do majątku celem równomiernego rozdziału majątku względem wierzycieli;
- brak majątku
- jeden wierzyciel
Art. 300 Par. 3 postać kwalifikowana ze względu na szkodę jako następstwo lub liczbę wierzycieli.
Wykorzystywanie prawa w celu pokrzywdzenia wierzyciela
Art. 301.
§ 1. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza zaspokojenie
ich należności przez to, że tworzy w oparciu o przepisy prawa nową jednostkę
gospodarczą i przenosi na nią składniki swojego majątku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza
do swojej upadłości lub niewypłacalności.
§ 3. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli w sposób lekkomyślny doprowadza do
swojej upadłości lub niewypłacalności, w szczególności przez trwonienie części
składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji
oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do lat 2.
Przedmiot Ochrony: Zabezpieczenie interesów wierzycieli przed oszukańczymi lub oczywiście niesłusznymi
gospodarczo działaniami.
Sprawca jest: dłużnik więcej niż 2 wierzycieli ( czyli 3 lub więcej ).
Przestępstwo: skutkowe, umyślne ( par. 1 i 2 ) , nieumyślne ( par. 3 ), indywidualne właściwe
Zachowanie sprawcy polega na udaremnieniu lub ograniczeniu zaspokojenia należności przez tworzenie nowych
jednostek gospodarczych i przenoszeniu na nie majątku ( par. 1 ). Zachowanie to prowadzi do bankructwa
( niewypłacalności lub upadłości ) dotychczasowej jednostki gospodarczej ( par. 2 ). Poprzez trwonienie części
składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji niezgodnych z zasadami gospodarowania
Faworyzowanie jednego z wierzycieli
Art. 302.
§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić
wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, czym działa
na szkodę pozostałych,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do lat 2.
§ 2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej za działanie
na szkodę innych wierzycieli w związku z postępowaniem upadłościowym
lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Tej samej karze podlega wierzyciel, który w związku z określonym w § 2 postępowaniem
przyjmuje korzyść za działanie na szkodę innych wierzycieli albo
takiej korzyści żąda.
Przedmiot Ochrony: Zabezpieczenie w równym stopniu interesów wszystkich wierzycieli
Przestępstwo: indywidualne właściwe dla par. 1 i 3 ; powszechne dla par 2; Formalne, umyślne
Sprawca jest :
-w par. 1 dłużnik któremu grozi niewypłacalność lub upadłość
- każdy ( zazwyczaj dłużnik )
- wierzyciel
Zachowanie sprawcy w par. 1 polega na spłaceniu lub zabezpieczeniu tylko niektórych wierzycieli z pokrzywdzeniem
innych.
Zachowanie sprawcy w par. 2 polega na udzieleniu lub obietnicy udzielenia korzyści majątkowej za działanie na szkodę
innych wierzycieli lub na zadaniu takiej korzyści. Czyn musi być związany z postępowaniem upadłościowym lub samo
prawdopodobieństwo takiego postępowania. Korzyść majątkowa jest tutaj nienależna i bezprawna.
Zachowanie sprawcy w par. 3 polega na przyjmowaniu korzyści lub jej zadaniu za działanie na szkodę innych
wierzycieli. Zobacz tez => art. 228
Nie prowadzenie dokumentacji działalności gospodarczej
Art. 303.
§ 1. Kto wyrządza szkodę majątkową osobie fizycznej, prawnej albo jednostce organizacyjnej
nie mającej osobowości prawnej, przez nieprowadzenie dokumentacji
działalności gospodarczej albo prowadzenie jej w sposób nierzetelny lub
niezgodny z prawdą, w szczególności niszcząc, usuwając, ukrywając, przerabiając
lub podrabiając dokumenty dotyczące tej działalności,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 wyrządza znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa określonego w § 1
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do roku.
§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego
w § 1–3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przedmiot ochrony: majątkowy interes uczestników obrotu gospodarczego.
* Pokrzywdzonym morze być także Skarb Państwa, jeśli nie występuje w roli fiskusa. W każdym innym wypadku
utożsamiany jest z osoba prawna.
Przestępstwo: Powszechne w wypadku działania albo indywidualne w przypadku zaniechania; materialne, umyślne
Czyn wymaga wielości zachowań.
Nierzetelna dokumentacja to taka, która nie jest pełna, która nie odzwierciedla rzeczywistego stanu rzeczy ze względu
na braki w zapisach. Dokumentacja niezgodna z prawda to zamieszczanie nieprawdziwych zapisów, nieistniejących
transakcji itd.
Dokumentacja działalności gospodarczej nie jest tym samym co prowadzenie ksiąg podatkowych.
Niemożliwy jest zbieg z KK Skarbowym.
Lichwa
Art. 304.
Kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki
organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, zawiera z nią umowę, nakładając
na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Przedmiot ochrony: Interes podmiotu znajdującego się w przymusowym położeniu, któremu sprawca dyktuje w
umowie niekorzystne warunki.
Przestępstwo: powszechne; formalne; zamiar bezpośredni
Zachowanie sprawcy polega na zawarciu umowy, która est niekorzystna dla strony znajdującej się w przymusowym
położeniu. Przymusowe położenie to sytuacja, w której dana osoba nie może zawrzeć umowy na równych prawach
( sytuacja majątkowa, zdrowotna, życiowa itp ). Jest ono kategoria ocena. Nie uznajemy działania w celach
spekulacyjnych za taka sytuacje.
Udaremnienie przetargu
Art. 305.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udaremnia lub utrudnia przetarg
publiczny albo wchodzi w porozumienie z inną osobą działając na szkodę właściciela
mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w związku z publicznym przetargiem rozpowszechnia
informacje lub przemilcza istotne okoliczności mające znaczenie dla
zawarcia umowy będącej przedmiotem przetargu albo wchodzi w porozumienie
z inną osobą, działając na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji,
na rzecz której przetarg jest dokonywany.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego
w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przedmiot ochrony: Porządek i rzetelność organizowanych przetargów publicznych i majątkowe interesy podmiotów
uczestniczących w takich przetargach.
Przestępstwo: skutkowe, powszechne, indywidualne właściwe w przypadku przemilczenia, zamiar bezpośredni ( par
1.), zamiar bezpośredni / ewentualny ( par. 2 )
Zachowanie sprawcy polega na udaremnieniu lub utrudnieniu przetargu bądź na wchodzeniu z inna osoba w
porozumieniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez działanie na szkodę właściciela mienia czy osoby lub
instytucji, na rzecz której jest dokonywany przetarg. Udaremnienie może być dokonane za pomocą rożnych środków.
Przetarg:
- jako licytacja, forma publicznej sprzedaży poprzedzona obwieszczeniem zawierającym warunki licytacji
- w którym zamawiający chce wybrać najkorzystniejsza ofertę na wykonanie zamówienia
- ograniczony lub nieograniczony
Zachowanie sprawcy w par. 2 polega na rozpowszechnieniu lub przemilczeniu informacji, które maja istotne znaczenie
dla zawarcia umowy będącej przedmiotem przetargu. Polega również na wchodzeniu w porozumienie z inna osoba
działając na szkodę właściciela mienia , albo osoby lub instytucji , na rzecz której przetarg był dokonany.
Fałszowanie znaków identyfikacyjnych
Art. 306.
Kto usuwa, podrabia lub przerabia znaki identyfikacyjne, datę produkcji lub datę
przydatności towaru lub urządzenia,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Przedmiot Ochrony: rzetelność w obrocie gospodarczym.
Przestępstwo: powszechne, formalne, zamiar bezpośredni lub ewentualny.
Zachowanie polega na usuwaniu, podrabianiu lub przerabianiu znaków określonych w tym przepisie (znak
identyfikacyjne, data produkcji lub data przydatności towaru lub urządzenia ).
Podobne do 136 KW. (podręcznik 1178)
Document Outline
- Art. 174.
- Art. 177.
- Art. 178a.
- Art. 179.
- Art. 281
- Łapownictwo na stanowisku kierowniczym (przyjęcie korzyści w zamian za zachowanie mogące wyrządzić szkodę).
- Oszustwo gospodarcze (kredytowe)
- Wyłudzenie odszkodowania (Oszustwo ubezpieczeniowe)
- Pranie brudnych pieniędzy
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
PRAWO KARNE CZESC SZCZEGOLNA, Prawo karne, Prawo karne(1)
PRAWO CYWILNE CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA II (NOTATKI Z RADWAŃSKIEGO)
Zacharko !, Prawo administracyjne (część szczególna)
PRAWO CYWILNE CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA I (NOTATKI Z RADWAŃSKIEGO)
bezrobocie -Rysiu I ja, WSPiA bezpieczeństwo wewnętrzne, II ROK, IV semestr, prawo administracyjne c
adm.szcz, prawo administracyjne- część szczegółowa
Prawo karne czesc ogolna, Prawo Karne(11)
Prawo administracyjne - czesc szczegolna - nasze, Prawo administracyjne (część szczególna)
STOWARZYSZENIA, WSPiA bezpieczeństwo wewnętrzne, II ROK, IV semestr, prawo administracyjne część szc
PRAWO ADMINISTRACYJNE CZ 16.12.2007, prawo administracyjne- część szczegółowa
pr.adm. wykad 1, Prawo administracyjne (część szczególna)
pr.adm.wykad 5, Prawo administracyjne (część szczególna)
adm.szcz.1, prawo administracyjne- część szczegółowa
Prawo administracyjne II GRUPA, Prawo administracyjne (część szczególna)
policja administracyjna-notatki matana, Prawo administracyjne (część szczególna)
więcej podobnych podstron