WYBRANE MI
Ę
DZYNARODOWE
ORGANIZACJE GOSPODARCZE
BANK
Ś
WIATOWY
MI
Ę
DZYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY
Ś
WIATOWA ORGANIZACJA HANDLU
Ś
WIATOWA ORGANIZACJA HANDLU
Materiały dydaktyczne z MSG
Marta Ma
ń
kowska
PRZYCZYNY POWSTANIA MI
Ę
DZYNARODOWYCH
ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH
–
Kryzys gospodarczy lat 30-tych XX wieku
–
Do
ś
wiadczenia i skutki II wojny
ś
wiatowej
–
Konieczno
ść
instytucjonalizacji rynków finansowo-
–
Konieczno
ść
instytucjonalizacji rynków finansowo-
walutowych
–
Konieczno
ść
liberalizacji
ś
wiatowej wymiany handlowej.
I.
I.
Mi
ę
dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju,
Mi
ę
dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju,
BANK
Ś
WIATOWY
BANK
Ś
WIATOWY
Misja Banku:
Misja Banku:
walka z ubóstwem na
ś
wiecie i pomoc
najsłabszym
GRUPA BANKU
Ś
WIATOWEGO
GRUPA BANKU
Ś
WIATOWEGO
1.
MI
Ę
DZYNARODOWY BANK ODBUDOWY I ROZWOJU
(The International Bank for Reconstruction and Development,
IBRD
)
-- znany jako Bank
Ś
wiatowy
znany jako Bank
Ś
wiatowy
2.
Mi
ę
dzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) -1956 r.
2.
Mi
ę
dzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) -1956 r.
3.
Mi
ę
dzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju utworzone (IDA) -1960 r.
4.
Mi
ę
dzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych
(ICSID) -1966 r.
5.
Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycji (MIGA) -1988 r.
– Data i miejsce powstania:
Bretton Woods (USA), lipiec 1944 r.
– Zało
ż
yciele:
44 kraje (w tym Polska, ponownie przyj
ę
ta w 1986 r.)
– Rozpocz
ę
cie działalno
ś
ci:
25 czerwca 1946 r.
– Siedziba:
Waszyngton
BANK
Ś
WIATOWY
– Siedziba:
Waszyngton
– Liczba członków:
185 członków
– Pierwszy Prezes:
Eugene Meyer
– Aktualny Prezes
: Robert Zoellick (od lipca 2007 r.)
Prezesem Banku jest Amerykanin
BANK
Ś
WIATOWY
–
ponad 100 siedzib na całym
ś
wiecie
–
ponad 7000 zatrudnionych osób w Waszyngtonie i ponad
3000 w biurach na całym
ś
wiecie
–
realizuje ponad 1800 projektów na całym
ś
wiecie
–
suma ł
ą
cznej liczby udzielonych dot
ą
d kredytów przekracza
400 mld USD
CELE PIERWOTNE BANKU
Ś
WIATOWEGO
1.
odbudowa zniszczonych przez wojn
ę
gospodarek krajów
członkowskich i wspomaganie ich rozwoju
2.
popieranie długofalowego, zrównowa
ż
onego wzrostu
mi
ę
dzynarodowej wymiany handlowej i utrzymanie równowagi
bilansów płatniczych
bilansów płatniczych
3.
popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych poprzez
udzielanie, gwarantowanie oraz koordynowanie własnych
po
ż
yczek ze
ś
rodkami uzyskanymi z innych
ź
ródeł
4.
wspieranie rozwoju przedsi
ę
biorczo
ś
ci lokalnej
EWOLUCJA CELÓW BANKU
Ś
WIATOWEGO
Lata 50-te
– Odbudowa Europy Zachodniej ze zniszcze
ń
wojennych (niezale
ż
nie od Planu Marshalla)
– Realizacja projektów o wysokiej stopie zwrotu w
krajach szybko rozwijaj
ą
cych si
ę
Lata 60-te
– Realizacja projektów o wy
ż
szym ryzyku, w krajach o
gorszej pozycji finansowej
– Nowe obszary zainteresowania: przemysł, rolnictwo,
edukacja
edukacja
Lata 70-te
– Kontynuacja polityki z lat 60-tych
– Rozwój projektów socjalnych
Lata 80-te
– Realizacja projektów zorientowanych na wspieranie
reform gospodarczych (gwarantuj
ą
cych efektywno
ść
działa
ń
Banku)
Lata 90-te
– Kontynuacja polityki z lat 80-tych, z rozszerzeniem
obszaru działania o kraje postsocjalistyczne
AKTUALNE CELE BANKU
„Osiem celów milenijnych”
(ang. millennium development goals)
–
Wyeliminowanie skrajnego ubóstwa
–
Zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym
–
Promowanie równo
ś
ci płci i awans społeczny kobiet
–
Ograniczenie umieralno
ś
ci dzieci
–
Ograniczenie umieralno
ś
ci dzieci
–
Poprawa opieki zdrowotnej nad matkami
–
Ograniczenie rozpowszechniania si
ę
HIV/AIDS, malarii i innych chorób
–
Promowanie zrównowa
ż
onej metody gospodarowania zasobami
naturalnymi
–
Stworzenie globalnego, partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju
FUNKCJE BANKU
Ś
WIATOWEGO
–
Kredytowa
–
Koordynacyjna
–
Gwarancyjna
–
Gwarancyjna
–
Doradcza
–
Mediacyjna
CZŁONKOSTWO W BANKU
–
warunkiem członkostwa w Banku (i w organizacjach
afiliowanych) jest przynale
ż
no
ść
do MFW i wpłata udziału
członkowskiego
–
ka
ż
dy członek ma 250 głosów plus po 1 głosie za ka
ż
dy
subskrybowany udział (tj. 100 tys. USD)
STRUKTURA BANKU
ORGAN GŁÓWNY
–
Rada Gubernatorów
, wybierana na 5 lat która m.in. decyduje o
przyj
ę
ciu nowych członków oraz okre
ś
la polityk
ę
Banku
–
ka
ż
dy kraj członkowski Banku jest reprezentowany przez jednego
Gubernatora, który dysponuje okre
ś
lon
ą
liczb
ą
głosów zale
ż
n
ą
od ilo
ś
ci
udziałów w kapitale zakładowym
ORGANY WYKONAWCZE
–
Rada Dyrektorów Wykonawczych
: zarz
ą
dy zło
ż
one z prezesa,
wiceprezesów i dyrektorów wykonawczych, którzy wybieraj
ą
Prezesa
Banku
DZIAŁANO
ŚĆ
FINANSOWA BANKU
–
Bezpo
ś
rednie finansowanie projektów
inwestycyjnych
–
Uczestniczenie w po
ż
yczkach zaci
ą
ganych z
ró
ż
nych
ź
ródeł (ang. cofinancing)
ró
ż
nych
ź
ródeł (ang. cofinancing)
–
Udzielanie gwarancji dla zaci
ą
ganych kredytów
–
Organizowanie po
ż
yczek i sprzeda
ż
udziałów
DZIAŁANO
ŚĆ
FINANSOWA BANKU
Działalno
ść
po
ż
yczkowa Banku jest finansowana z:
–
– sprzeda
ż
y na mi
ę
dzynarodowym rynku kapitałowym
sprzeda
ż
y na mi
ę
dzynarodowym rynku kapitałowym
obligacji wyemitowanych przez Bank
obligacji wyemitowanych przez Bank
(denominowanych w walutach krajów rozwini
ę
tych)
(denominowanych w walutach krajów rozwini
ę
tych)
–
– podwy
ż
szenia kapitału zakładowego
podwy
ż
szenia kapitału zakładowego
–
– cesji wierzytelno
ś
ci
cesji wierzytelno
ś
ci
(odst
ą
pienie przez Bank niespłaconej cz
ęś
ci udzielonej
(odst
ą
pienie przez Bank niespłaconej cz
ęś
ci udzielonej
po
ż
yczki innym instytucjom finansowym)
po
ż
yczki innym instytucjom finansowym)
–
z po
ż
yczek
mog
ą
korzysta
ć
tylko członkowie Banku
i
nie mog
ą
one przekroczy
ć
sumy jego kapitału
zakładowego oraz rezerw
–
po
ż
yczki mog
ą
by
ć
udzielane rz
ą
dowi kraju
członkowskiego
lub
podmiotom prywatnym
, pod
ZASADY UDZIELANIA PO
Ż
YCZEK
członkowskiego
lub
podmiotom prywatnym
, pod
warunkiem uzyskania gwarancji spłaty przez pa
ń
stwo,
bank centralny lub inn
ą
kompetentn
ą
instytucj
ę
pa
ń
stwow
ą
–
po
ż
yczki mog
ą
by
ć
udzielane tylko wówczas, gdy
po
ż
yczkobiorca nie mo
ż
e uzyska
ć
odpowiednich
ś
rodków
finansowych
w inny sposób, na warunkach, które Bank uznaje
za rozs
ą
dne
–
po
ż
yczka wraz z odsetkami
musi by
ć
spłacona w tej samej
ZASADY UDZIELANIA PO
Ż
YCZEK
–
po
ż
yczka wraz z odsetkami
musi by
ć
spłacona w tej samej
walucie w jakiej została udzielona
–
kredyty pocz
ą
tkowo były udzielane na 15-20 lat, aktualnie okres
tez wydłu
ż
a si
ę
nawet do 50 lat
, z kilkuletnim okresem karencji
II.
MI
Ę
DZYNARODOWY FUNDUSZ
WALUTOWY
International Monetary Fund
International Monetary Fund
MI
Ę
DZYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY
– Data i miejsce powstania:
Bretton Woods (USA), lipiec 1944 r.
– Zało
ż
yciele:
44 kraje (w tym Polska, ponownie przyj
ę
ta w 1986 r.)
– Rozpocz
ę
cie działalno
ś
ci:
1 marca 1947 r.
– Siedziba:
Waszyngton
– Siedziba:
Waszyngton
– Liczba członków:
185
– Aktualny Prezes
: Dominique Strauss-Kahn
Spo
ś
ród członków ONZ do MFW nie nale
żą
: Andora, Korea Północna, Kuba,
Liechtenstein, Monako, Nauru i Tuvalu.
Prezesem MFW jest Europejczyk
GŁÓWNE CELE FUNDUSZU
–
Popieranie mi
ę
dzynarodowej współpracy walutowej
–
Ułatwianie rozwoju i zrównowa
ż
onego wzrostu wymiany
mi
ę
dzynarodowej
–
Utrzymywanie wzgl
ę
dnej stabilno
ś
ci walut, uporz
ą
dkowanych
stosunków walutowych i unikanie dewaluacji walut w celach
komercyjnych
komercyjnych
–
Pomoc w tworzeniu wielostronnego systemu regulacji nale
ż
no
ś
ci w
transakcjach bie
żą
cych i usuwaniu ogranicze
ń
dewizowych
–
Tworzenie ram ułatwiaj
ą
cych wymian
ę
dóbr, usług i kapitału
pomi
ę
dzy krajami członkowskimi
–
Pozostawianie do dyspozycji członków MFW
ś
rodków finansowych
przeznaczanych na korygowanie nierównowagi w bilansie płatniczym
FUNKCJE MFW
–
Regulacyjna
–
Kredytowa
–
Konsultacyjna
–
Konsultacyjna
–
Kontrolna
CZŁONKOSTWO W FUNDUSZU
–
Członkiem Funduszu mo
ż
e by
ć
ka
ż
de pa
ń
stwo, które ratyfikuje
statut oraz dokona wpłaty ustalonej kwoty do kapitału zakładowego
(kwoty narodowej)
–
Kwota narodowa
decyduje o:
–
liczbie głosów, jak
ą
dysponuje dany kraj (250 + 1 za ka
ż
de 100
ty
ś
. SDR)
–
wielko
ś
ci i przydziale SDR
–
wielko
ś
ci i przydziale SDR
–
wielko
ś
ci pomocy kredytowej
–
udziale w Radzie Gubernatorów i Dyrektorów
–
Kwota narodowa jest wpłacana:
– 25% w SDR lub walucie wymienialnej wskazanej przez MFW
– 75% w walucie narodowej na konto MFW w banku centralnym w
danym kraju
SPECJALNE PRAWA CI
Ą
GNIENIA
SPECIAL DRAWING RIGHTS - SDR
–
jednostka rozrachunkowa,
ś
rodek rezerwowy MFW (forma pieni
ą
dza
mi
ę
dzynarodowego)
–
słu
ż
y głównie do regulowania zobowi
ą
za
ń
poszczególnych krajów z
tytułu bie
żą
cych obrotów bilansu płatniczego
–
wykorzystywana tak
ż
e przy porównywaniu kursów walut w
rozliczeniach mi
ę
dzynarodowych
–
wyceniana na podstawie koszyka głównych walut wymienialnych
–
aktualny kurs (15.11.2010) 1 SDR= 4,49 PLN
SPECJALNE PRAWA CI
Ą
GNIENIA
SPECIAL DRAWING RIGHTS - SDR
Kursy SDR ustalano:
Kursy SDR ustalano:
1 SDR = 1 USD (od 1970)
1 SDR = 1 USD sprzed dewaluacji (1971-1974)
1 SDR =
ś
redni kurs wa
ż
ony 16 głównych walut (VII 1974-1980)
1 SDR =
ś
redni kurs wa
ż
ony 5 głównych walut (od 1981)
1 SDR =
ś
redni kurs wa
ż
ony 4 głównych walut (od I 2001)
USD
EUR
JPY
GBP
44%
34%
11%
11%
USD
EUR
JPY
GBP
Rys. Wagi poszczególnych walut w koszyku SDR w latach 2006
Rys. Wagi poszczególnych walut w koszyku SDR w latach 2006–
–2010
2010
SPECJALNE PRAWA CI
Ą
GNIENIA
SPECIAL DRAWING RIGHTS -
SDR
STRUKTURA ORGANIZACYJNA FUNDUSZU
ORGAN GŁÓWNY:
–
Rada Gubernatorów
– wybierana na 5 lat; ka
ż
dy kraj ma dwóch
przedstawicieli: gubernatorów i ich zast
ę
pców; wi
ę
kszo
ś
ci
ą
głosów
decyduje m.in. o przyj
ę
ciu nowych członków
ORGANY WYKONAWCZE:
–
Rada Wykonawcza
– 23 dyrektorów wykonawczych
–
Dyrektor Generalny
– wybierany przez RW, prowadzi działalno
ść
bie
żą
c
ą
oraz
z-ca Dyrektora Generalnego
DZIAŁALNO
ŚĆ
FINANSOWA FUNDUSZU
–
Pa
ń
stwa członkowskie korzystaj
ą
z kredytów MFW
wykorzystuj
ą
c specjalne prawa ci
ą
gnienia, tj.
poprzez kupno
przez pa
ń
stwo walut obcych za własn
ą
walut
ę
–
MFW nalicza od tych transakcji odsetki i zobowi
ą
zuje pa
ń
stwo
–
MFW nalicza od tych transakcji odsetki i zobowi
ą
zuje pa
ń
stwo
do odkupienia swojej waluty i zapłaty SDR (lub innymi
walutami okre
ś
lonymi przez MFW)
–
Pomoc kredytowa MFW mo
ż
e by
ć
nieuwarunkowana
lub
uwarunkowana
– wówczas obejmuje
program dostosowawczy
wraz z tzw. kryteriami wykonawczymi
INSTRUMENTY KREDYTOWE FUNDUSZU
–
Promesy kredytowe
– kredyty krótkoterminowe (12-18 mc),
udzielane np. w celu stabilizacji bilansu płatniczego
–
Fundusz przedłu
ż
ony
– kredyty
ś
rednioterminowe (3-4 lata) np.
w celu niwelowania nierównowagi bilansów płatniczych
wynikaj
ą
cej ze zmian strukturalnych w gospodarce
–
Rezerwa uzupełnieniowa
– jako uzupełnienie zasobów
dost
ę
pnych w ramach dwóch poprzednich form (1 rok)
–
Kontyngentowe linie kredytowe
– instrument o charakterze
prewencyjnym, stosowany przy nagłej utracie zaufania rynkowego
na skutek „efektu zaka
ż
enia” w konsekwencji kryzysu
zewn
ę
trznego
INSTRUMENTY KREDYTOWE FUNDUSZU
–
Finansowanie wyrównawcze
– kredyty kompensacyjne
przeznaczone na łagodzenie ujemnego wpływu na gospodark
ę
skutków spadku wpływów eksportowych
–
Pomoc nadzwyczajna
– kredyty udzielane na likwidacj
ę
skutków
kl
ę
sk
ż
ywiołowych i konfliktów zbrojnych
–
Redukcja biedy i promowanie wzrostu gospodarczego
–
specjalne
ś
rodki kierowane dla najbiedniejszych członków Funduszu
–
Elastyczna Linia Kredytowa
- to nowy instrument uruchomiony w
2009 r., skierowany do pa
ń
stw znajduj
ą
cych si
ę
w dobrej sytuacji
gospodarczej, jednak borykaj
ą
cych lub mog
ą
cych napotka
ć
na
przej
ś
ciowe problemy zwi
ą
zane z pozyskaniem finansowania
Ź
RÓDŁA FINANSOWANIA KREDYTÓW MFW
ZASOBY WŁASNE:
–
kwoty udziałowe ka
ż
dego pa
ń
stwa członkowskiego (złoto,
SDR, waluty narodowe)
–
dochody z lokat,
ś
rodki z operacji bud
ż
etowych, emisja SDR,
ś
rodki uzyskane ze sprzeda
ż
y złota
ś
rodki uzyskane ze sprzeda
ż
y złota
ZASOBY PO
Ż
YCZONE
–
porozumienia po
ż
yczkowe np. zawarte z Japoni
ą
(2 mld
USD), z Agencj
ą
Monetarn
ą
Arabii Saudyjskiej (1,5 mld
USD),Generalne Porozumienie Po
ż
yczkowe (GAB) (17 mld
USD) itp.
BANK
Ś
WIATOWY A MFW
OBSZARY DZIAŁALNO
Ś
CI:
–
Realizacja projektów wspomagaj
ą
cych rozwój społeczno-gospodarczy
–
Realizacja projektów w obszarze polityki monetarnej i fiskalnej
REGUŁY CZŁONKOSTWA:
–
członkostwo w MFW jest warunkiem wst
ę
pnym przyst
ą
pienia do Banku
Ś
wiatowego
REGUŁY KREDYTOWANIA:
–
Bank
Ś
wiatowy udziela kredytów krajom rozwijaj
ą
cym si
ę
MFW udziela kredytów wszystkim krajom członkowskim
–
Bank
Ś
wiatowy udziela po
ż
yczek na wspieranie reform gospodarczych
i politycznych, w tym na projekty inwestycyjne
MFW udziela po
ż
yczek krajom maj
ą
cym trudno
ś
ci w równowa
ż
eniu
bilansów płatniczych
KRYTYKA BANKU I FUNDUSZU
Projekty dostosowawcze, oparte na
doktrynalnym liberalizmie
ekonomicznym
, skoncentrowane na równowa
ż
eniu bilansów
płatniczych poprzez:
–
Tłumienie popytu wewn
ę
trznego
–
Dewaluacj
ę
walut
–
Ograniczenie deficytów bud
ż
etowych
–
Ograniczenie deficytów bud
ż
etowych
–
Wysokie stopy procentowe
–
Liberalizacj
ę
handlu
Ostatecznie, w wielu przypadkach doprowadziły do:
–
zubo
ż
enia społecze
ń
stwa
–
degradacji
ś
rodowiska naturalnego i masowych przesiedle
ń
ludno
ś
ci
KRYTYKA BANKU I FUNDUSZU
–
Stosowanie wobec wszystkich krajów takich samych
ś
rodków,
niezale
ż
nie od ich specyfiki
–
Wspieranie programów nieefektywnych, cz
ę
sto spó
ź
nionych,
hamuj
ą
cych wzrost gospodarczy i prowadz
ą
cych do eskalacji ubóstwa
–
Narzucanie zbyt surowych warunków krajom beneficjentom
–
Stosowanie w sposób doktrynalny liberalnej filozofii rynkowej
–
Stosowanie w sposób doktrynalny liberalnej filozofii rynkowej
–
Ignorowanie opinii rz
ą
dów krajów rozwijaj
ą
cych si
ę
–
Brak wpływu na decyzje rz
ą
dów krajów wysokorozwini
ę
tych
–
Arbitralno
ść
w przyznawaniu kredytów i faworyzowanie krajów bogatych
–
Rozbudowana biurokracja i upolitycznienie tych instytucji