WYBRANE MI

Ę

DZYNARODOWE

ORGANIZACJE GOSPODARCZE

BANK

Ś

WIATOWY

MI

Ę

DZYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY

Ś

WIATOWA ORGANIZACJA HANDLU

Ś

WIATOWA ORGANIZACJA HANDLU

Materiały dydaktyczne z MSG

Marta Ma

ń

kowska

PRZYCZYNY POWSTANIA MI

Ę

DZYNARODOWYCH

ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH

–

Kryzys gospodarczy lat 30-tych XX wieku

–

Do

ś

wiadczenia i skutki II wojny

ś

wiatowej

–

Konieczno

ść

instytucjonalizacji rynków finansowo-

–

Konieczno

ść

instytucjonalizacji rynków finansowo-

walutowych

–

Konieczno

ść

liberalizacji

ś

wiatowej wymiany handlowej.

I.

I.

Mi

ę

dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju,

Mi

ę

dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju,

BANK

Ś

WIATOWY

BANK

Ś

WIATOWY

Misja Banku:

Misja Banku:

walka z ubóstwem na

ś

wiecie i pomoc

najsłabszym

GRUPA BANKU

Ś

WIATOWEGO

GRUPA BANKU

Ś

WIATOWEGO

1.

MI

Ę

DZYNARODOWY BANK ODBUDOWY I ROZWOJU

(The International Bank for Reconstruction and Development,

IBRD

)

-- znany jako Bank

Ś

wiatowy

znany jako Bank

Ś

wiatowy

2.

Mi

ę

dzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) -1956 r.

2.

Mi

ę

dzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) -1956 r.

3.

Mi

ę

dzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju utworzone (IDA) -1960 r.

4.

Mi

ę

dzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych

(ICSID) -1966 r.

5.

Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycji (MIGA) -1988 r.

– Data i miejsce powstania:

Bretton Woods (USA), lipiec 1944 r.

– Zało

ż

yciele:

44 kraje (w tym Polska, ponownie przyj

ę

ta w 1986 r.)

– Rozpocz

ę

cie działalno

ś

ci:

25 czerwca 1946 r.

– Siedziba:

Waszyngton

BANK

Ś

WIATOWY

– Siedziba:

Waszyngton

– Liczba członków:

185 członków

– Pierwszy Prezes:

Eugene Meyer

– Aktualny Prezes

: Robert Zoellick (od lipca 2007 r.)

Prezesem Banku jest Amerykanin

BANK

Ś

WIATOWY

–

ponad 100 siedzib na całym

ś

wiecie

–

ponad 7000 zatrudnionych osób w Waszyngtonie i ponad
3000 w biurach na całym

ś

wiecie

–

realizuje ponad 1800 projektów na całym

ś

wiecie

–

suma ł

ą

cznej liczby udzielonych dot

ą

d kredytów przekracza

400 mld USD

CELE PIERWOTNE BANKU

Ś

WIATOWEGO

1.

odbudowa zniszczonych przez wojn

ę

gospodarek krajów

członkowskich i wspomaganie ich rozwoju

2.

popieranie długofalowego, zrównowa

ż

onego wzrostu

mi

ę

dzynarodowej wymiany handlowej i utrzymanie równowagi

bilansów płatniczych

bilansów płatniczych

3.

popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych poprzez

udzielanie, gwarantowanie oraz koordynowanie własnych

po

ż

yczek ze

ś

rodkami uzyskanymi z innych

ź

ródeł

4.

wspieranie rozwoju przedsi

ę

biorczo

ś

ci lokalnej

EWOLUCJA CELÓW BANKU

Ś

WIATOWEGO

Lata 50-te

– Odbudowa Europy Zachodniej ze zniszcze

ń

wojennych (niezale

ż

nie od Planu Marshalla)

– Realizacja projektów o wysokiej stopie zwrotu w

krajach szybko rozwijaj

ą

cych si

ę

Lata 60-te

– Realizacja projektów o wy

ż

szym ryzyku, w krajach o

gorszej pozycji finansowej

– Nowe obszary zainteresowania: przemysł, rolnictwo,

edukacja

edukacja

Lata 70-te

– Kontynuacja polityki z lat 60-tych
– Rozwój projektów socjalnych

Lata 80-te

– Realizacja projektów zorientowanych na wspieranie

reform gospodarczych (gwarantuj

ą

cych efektywno

ść

działa

ń

Banku)

Lata 90-te

– Kontynuacja polityki z lat 80-tych, z rozszerzeniem

obszaru działania o kraje postsocjalistyczne

AKTUALNE CELE BANKU

„Osiem celów milenijnych”

(ang. millennium development goals)

–

Wyeliminowanie skrajnego ubóstwa

–

Zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym

–

Promowanie równo

ś

ci płci i awans społeczny kobiet

–

Ograniczenie umieralno

ś

ci dzieci

–

Ograniczenie umieralno

ś

ci dzieci

–

Poprawa opieki zdrowotnej nad matkami

–

Ograniczenie rozpowszechniania si

ę

HIV/AIDS, malarii i innych chorób

–

Promowanie zrównowa

ż

onej metody gospodarowania zasobami

naturalnymi

–

Stworzenie globalnego, partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju

FUNKCJE BANKU

Ś

WIATOWEGO

–

Kredytowa

–

Koordynacyjna

–

Gwarancyjna

–

Gwarancyjna

–

Doradcza

–

Mediacyjna

CZŁONKOSTWO W BANKU

–

warunkiem członkostwa w Banku (i w organizacjach

afiliowanych) jest przynale

ż

no

ść

do MFW i wpłata udziału

członkowskiego

–

ka

ż

dy członek ma 250 głosów plus po 1 głosie za ka

ż

dy

subskrybowany udział (tj. 100 tys. USD)

STRUKTURA BANKU

ORGAN GŁÓWNY

–

Rada Gubernatorów

, wybierana na 5 lat która m.in. decyduje o

przyj

ę

ciu nowych członków oraz okre

ś

la polityk

ę

Banku

–

ka

ż

dy kraj członkowski Banku jest reprezentowany przez jednego

Gubernatora, który dysponuje okre

ś

lon

ą

liczb

ą

głosów zale

ż

n

ą

od ilo

ś

ci

udziałów w kapitale zakładowym

ORGANY WYKONAWCZE

–

Rada Dyrektorów Wykonawczych

: zarz

ą

dy zło

ż

one z prezesa,

wiceprezesów i dyrektorów wykonawczych, którzy wybieraj

ą

Prezesa

Banku

DZIAŁANO

ŚĆ

FINANSOWA BANKU

–

Bezpo

ś

rednie finansowanie projektów

inwestycyjnych

–

Uczestniczenie w po

ż

yczkach zaci

ą

ganych z

ró

ż

nych

ź

ródeł (ang. cofinancing)

ró

ż

nych

ź

ródeł (ang. cofinancing)

–

Udzielanie gwarancji dla zaci

ą

ganych kredytów

–

Organizowanie po

ż

yczek i sprzeda

ż

udziałów

DZIAŁANO

ŚĆ

FINANSOWA BANKU

Działalno

ść

po

ż

yczkowa Banku jest finansowana z:

–

– sprzeda

ż

y na mi

ę

dzynarodowym rynku kapitałowym

sprzeda

ż

y na mi

ę

dzynarodowym rynku kapitałowym

obligacji wyemitowanych przez Bank

obligacji wyemitowanych przez Bank
(denominowanych w walutach krajów rozwini

ę

tych)

(denominowanych w walutach krajów rozwini

ę

tych)

–

– podwy

ż

szenia kapitału zakładowego

podwy

ż

szenia kapitału zakładowego

–

– cesji wierzytelno

ś

ci

cesji wierzytelno

ś

ci

(odst

ą

pienie przez Bank niespłaconej cz

ęś

ci udzielonej

(odst

ą

pienie przez Bank niespłaconej cz

ęś

ci udzielonej

po

ż

yczki innym instytucjom finansowym)

po

ż

yczki innym instytucjom finansowym)

–

z po

ż

yczek

mog

ą

korzysta

ć

tylko członkowie Banku

i

nie mog

ą

one przekroczy

ć

sumy jego kapitału

zakładowego oraz rezerw

–

po

ż

yczki mog

ą

by

ć

udzielane rz

ą

dowi kraju

członkowskiego

lub

podmiotom prywatnym

, pod

ZASADY UDZIELANIA PO

Ż

YCZEK

członkowskiego

lub

podmiotom prywatnym

, pod

warunkiem uzyskania gwarancji spłaty przez pa

ń

stwo,

bank centralny lub inn

ą

kompetentn

ą

instytucj

ę

pa

ń

stwow

ą

–

po

ż

yczki mog

ą

by

ć

udzielane tylko wówczas, gdy

po

ż

yczkobiorca nie mo

ż

e uzyska

ć

odpowiednich

ś

rodków

finansowych

w inny sposób, na warunkach, które Bank uznaje

za rozs

ą

dne

–

po

ż

yczka wraz z odsetkami

musi by

ć

spłacona w tej samej

ZASADY UDZIELANIA PO

Ż

YCZEK

–

po

ż

yczka wraz z odsetkami

musi by

ć

spłacona w tej samej

walucie w jakiej została udzielona

–

kredyty pocz

ą

tkowo były udzielane na 15-20 lat, aktualnie okres

tez wydłu

ż

a si

ę

nawet do 50 lat

, z kilkuletnim okresem karencji

II.

MI

Ę

DZYNARODOWY FUNDUSZ

WALUTOWY

International Monetary Fund

International Monetary Fund

MI

Ę

DZYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY

– Data i miejsce powstania:

Bretton Woods (USA), lipiec 1944 r.

– Zało

ż

yciele:

44 kraje (w tym Polska, ponownie przyj

ę

ta w 1986 r.)

– Rozpocz

ę

cie działalno

ś

ci:

1 marca 1947 r.

– Siedziba:

Waszyngton

– Siedziba:

Waszyngton

– Liczba członków:

185

– Aktualny Prezes

: Dominique Strauss-Kahn

Spo

ś

ród członków ONZ do MFW nie nale

żą

: Andora, Korea Północna, Kuba,

Liechtenstein, Monako, Nauru i Tuvalu.

Prezesem MFW jest Europejczyk

GŁÓWNE CELE FUNDUSZU

–

Popieranie mi

ę

dzynarodowej współpracy walutowej

–

Ułatwianie rozwoju i zrównowa

ż

onego wzrostu wymiany

mi

ę

dzynarodowej

–

Utrzymywanie wzgl

ę

dnej stabilno

ś

ci walut, uporz

ą

dkowanych

stosunków walutowych i unikanie dewaluacji walut w celach
komercyjnych

komercyjnych

–

Pomoc w tworzeniu wielostronnego systemu regulacji nale

ż

no

ś

ci w

transakcjach bie

żą

cych i usuwaniu ogranicze

ń

dewizowych

–

Tworzenie ram ułatwiaj

ą

cych wymian

ę

dóbr, usług i kapitału

pomi

ę

dzy krajami członkowskimi

–

Pozostawianie do dyspozycji członków MFW

ś

rodków finansowych

przeznaczanych na korygowanie nierównowagi w bilansie płatniczym

FUNKCJE MFW

–

Regulacyjna

–

Kredytowa

–

Konsultacyjna

–

Konsultacyjna

–

Kontrolna

CZŁONKOSTWO W FUNDUSZU

–

Członkiem Funduszu mo

ż

e by

ć

ka

ż

de pa

ń

stwo, które ratyfikuje

statut oraz dokona wpłaty ustalonej kwoty do kapitału zakładowego
(kwoty narodowej)

–

Kwota narodowa

decyduje o:

–

liczbie głosów, jak

ą

dysponuje dany kraj (250 + 1 za ka

ż

de 100

ty

ś

. SDR)

–

wielko

ś

ci i przydziale SDR

–

wielko

ś

ci i przydziale SDR

–

wielko

ś

ci pomocy kredytowej

–

udziale w Radzie Gubernatorów i Dyrektorów

–

Kwota narodowa jest wpłacana:

– 25% w SDR lub walucie wymienialnej wskazanej przez MFW

– 75% w walucie narodowej na konto MFW w banku centralnym w

danym kraju

SPECJALNE PRAWA CI

Ą

GNIENIA

SPECIAL DRAWING RIGHTS - SDR

–

jednostka rozrachunkowa,

ś

rodek rezerwowy MFW (forma pieni

ą

dza

mi

ę

dzynarodowego)

–

słu

ż

y głównie do regulowania zobowi

ą

za

ń

poszczególnych krajów z

tytułu bie

żą

cych obrotów bilansu płatniczego

–

wykorzystywana tak

ż

e przy porównywaniu kursów walut w

rozliczeniach mi

ę

dzynarodowych

–

wyceniana na podstawie koszyka głównych walut wymienialnych

–

aktualny kurs (15.11.2010) 1 SDR= 4,49 PLN

SPECJALNE PRAWA CI

Ą

GNIENIA

SPECIAL DRAWING RIGHTS - SDR

Kursy SDR ustalano:

Kursy SDR ustalano:

1 SDR = 1 USD (od 1970)

1 SDR = 1 USD sprzed dewaluacji (1971-1974)

1 SDR =

ś

redni kurs wa

ż

ony 16 głównych walut (VII 1974-1980)

1 SDR =

ś

redni kurs wa

ż

ony 5 głównych walut (od 1981)

1 SDR =

ś

redni kurs wa

ż

ony 4 głównych walut (od I 2001)

USD

EUR

JPY

GBP

44%

34%

11%

11%

USD

EUR

JPY

GBP

Rys. Wagi poszczególnych walut w koszyku SDR w latach 2006

Rys. Wagi poszczególnych walut w koszyku SDR w latach 2006–

–2010

2010

SPECJALNE PRAWA CI

Ą

GNIENIA

SPECIAL DRAWING RIGHTS -

SDR

STRUKTURA ORGANIZACYJNA FUNDUSZU

ORGAN GŁÓWNY:

–

Rada Gubernatorów

– wybierana na 5 lat; ka

ż

dy kraj ma dwóch

przedstawicieli: gubernatorów i ich zast

ę

pców; wi

ę

kszo

ś

ci

ą

głosów

decyduje m.in. o przyj

ę

ciu nowych członków

ORGANY WYKONAWCZE:

–

Rada Wykonawcza

– 23 dyrektorów wykonawczych

–

Dyrektor Generalny

– wybierany przez RW, prowadzi działalno

ść

bie

żą

c

ą

oraz

z-ca Dyrektora Generalnego

DZIAŁALNO

ŚĆ

FINANSOWA FUNDUSZU

–

Pa

ń

stwa członkowskie korzystaj

ą

z kredytów MFW

wykorzystuj

ą

c specjalne prawa ci

ą

gnienia, tj.

poprzez kupno

przez pa

ń

stwo walut obcych za własn

ą

walut

ę

–

MFW nalicza od tych transakcji odsetki i zobowi

ą

zuje pa

ń

stwo

–

MFW nalicza od tych transakcji odsetki i zobowi

ą

zuje pa

ń

stwo

do odkupienia swojej waluty i zapłaty SDR (lub innymi

walutami okre

ś

lonymi przez MFW)

–

Pomoc kredytowa MFW mo

ż

e by

ć

nieuwarunkowana

lub

uwarunkowana

– wówczas obejmuje

program dostosowawczy

wraz z tzw. kryteriami wykonawczymi

INSTRUMENTY KREDYTOWE FUNDUSZU

–

Promesy kredytowe

– kredyty krótkoterminowe (12-18 mc),

udzielane np. w celu stabilizacji bilansu płatniczego

–

Fundusz przedłu

ż

ony

– kredyty

ś

rednioterminowe (3-4 lata) np.

w celu niwelowania nierównowagi bilansów płatniczych
wynikaj

ą

cej ze zmian strukturalnych w gospodarce

–

Rezerwa uzupełnieniowa

– jako uzupełnienie zasobów

dost

ę

pnych w ramach dwóch poprzednich form (1 rok)

–

Kontyngentowe linie kredytowe

– instrument o charakterze

prewencyjnym, stosowany przy nagłej utracie zaufania rynkowego
na skutek „efektu zaka

ż

enia” w konsekwencji kryzysu

zewn

ę

trznego

INSTRUMENTY KREDYTOWE FUNDUSZU

–

Finansowanie wyrównawcze

– kredyty kompensacyjne

przeznaczone na łagodzenie ujemnego wpływu na gospodark

ę

skutków spadku wpływów eksportowych

–

Pomoc nadzwyczajna

– kredyty udzielane na likwidacj

ę

skutków

kl

ę

sk

ż

ywiołowych i konfliktów zbrojnych

–

Redukcja biedy i promowanie wzrostu gospodarczego

–

specjalne

ś

rodki kierowane dla najbiedniejszych członków Funduszu

–

Elastyczna Linia Kredytowa

- to nowy instrument uruchomiony w

2009 r., skierowany do pa

ń

stw znajduj

ą

cych si

ę

w dobrej sytuacji

gospodarczej, jednak borykaj

ą

cych lub mog

ą

cych napotka

ć

na

przej

ś

ciowe problemy zwi

ą

zane z pozyskaniem finansowania

Ź

RÓDŁA FINANSOWANIA KREDYTÓW MFW

ZASOBY WŁASNE:

–

kwoty udziałowe ka

ż

dego pa

ń

stwa członkowskiego (złoto,

SDR, waluty narodowe)

–

dochody z lokat,

ś

rodki z operacji bud

ż

etowych, emisja SDR,

ś

rodki uzyskane ze sprzeda

ż

y złota

ś

rodki uzyskane ze sprzeda

ż

y złota

ZASOBY PO

Ż

YCZONE

–

porozumienia po

ż

yczkowe np. zawarte z Japoni

ą

(2 mld

USD), z Agencj

ą

Monetarn

ą

Arabii Saudyjskiej (1,5 mld

USD),Generalne Porozumienie Po

ż

yczkowe (GAB) (17 mld

USD) itp.

BANK

Ś

WIATOWY A MFW

OBSZARY DZIAŁALNO

Ś

CI:

–

Realizacja projektów wspomagaj

ą

cych rozwój społeczno-gospodarczy

–

Realizacja projektów w obszarze polityki monetarnej i fiskalnej

REGUŁY CZŁONKOSTWA:

–

członkostwo w MFW jest warunkiem wst

ę

pnym przyst

ą

pienia do Banku

Ś

wiatowego

REGUŁY KREDYTOWANIA:

–

Bank

Ś

wiatowy udziela kredytów krajom rozwijaj

ą

cym si

ę

MFW udziela kredytów wszystkim krajom członkowskim

–

Bank

Ś

wiatowy udziela po

ż

yczek na wspieranie reform gospodarczych

i politycznych, w tym na projekty inwestycyjne

MFW udziela po

ż

yczek krajom maj

ą

cym trudno

ś

ci w równowa

ż

eniu

bilansów płatniczych

KRYTYKA BANKU I FUNDUSZU

Projekty dostosowawcze, oparte na

doktrynalnym liberalizmie

ekonomicznym

, skoncentrowane na równowa

ż

eniu bilansów

płatniczych poprzez:

–

Tłumienie popytu wewn

ę

trznego

–

Dewaluacj

ę

walut

–

Ograniczenie deficytów bud

ż

etowych

–

Ograniczenie deficytów bud

ż

etowych

–

Wysokie stopy procentowe

–

Liberalizacj

ę

handlu

Ostatecznie, w wielu przypadkach doprowadziły do:

–

zubo

ż

enia społecze

ń

stwa

–

degradacji

ś

rodowiska naturalnego i masowych przesiedle

ń

ludno

ś

ci

KRYTYKA BANKU I FUNDUSZU

–

Stosowanie wobec wszystkich krajów takich samych

ś

rodków,

niezale

ż

nie od ich specyfiki

–

Wspieranie programów nieefektywnych, cz

ę

sto spó

ź

nionych,

hamuj

ą

cych wzrost gospodarczy i prowadz

ą

cych do eskalacji ubóstwa

–

Narzucanie zbyt surowych warunków krajom beneficjentom

–

Stosowanie w sposób doktrynalny liberalnej filozofii rynkowej

–

Stosowanie w sposób doktrynalny liberalnej filozofii rynkowej

–

Ignorowanie opinii rz

ą

dów krajów rozwijaj

ą

cych si

ę

–

Brak wpływu na decyzje rz

ą

dów krajów wysokorozwini

ę

tych

–

Arbitralno

ść

w przyznawaniu kredytów i faworyzowanie krajów bogatych

–

Rozbudowana biurokracja i upolitycznienie tych instytucji