1

Temat 9

Mechanizm ekspansji gospodarczej

Wzrost gospodarczy – zwiększanie się z okresu na okres

realnej wartości produkcji w gospodarce.

Stopa wzrostu - wyrażona w procentach stopa przyrostu

realnego PKB w pewnym okresie.

Nawet niewielkie różnice w przeciętnym rocznym tempie

wzrostu gospodarki powodują w długim okresie duże
zróżnicowanie w poziomie dochodu.

Wzrost a rozwój gospodarczy

Rozwój gospodarczy to zwykle zmiany jakościowe w

ż

yciu społeczno-gospodarczym kraju (np.: zmiany

sposobu produkcji, organizacji pracy, zaspokojenia
potrzeb).

Rozwój oznacza długofalowe zmiany potencjału wytwórczego

gospodarki, techniki, struktury produkcji i konsumpcji,
stosunków społeczno-ekonomicznych oraz systemu
funkcjonowania gospodarki.

Wzrost a rozwój gospodarczy

Celem rozwoju gospodarczego jest nie tylko wzrost

produkcji, ale i coraz lepsze zaspokojenie potrzeb
gospodarczych społeczeństwa.

Rozwój gosp. nie może istnieć bez wzrostu, ale
wzrost bez rozwoju obok, może.

Mierniki wzrostu

Syntetyczne

Szczegółowe

Symptomatyczne

Miary syntetyczne

Syntetycznym miernikiem wzrostu gospodarczego jest

tempo wzrostu PKB (i różnych jego kategorii)
przypadającego na 1 mieszkańca. Można tu podawać
również wskaźniki ich dynamiki i struktury
wytwarzania oraz podziału w układzie działowym, w
przekroju regionalnym i skali całej gospodarki
narodowej.

2

Miary szczegółowe

Są to mierniki charakteryzujące wybrane dziedziny

rozwoju społeczno-gospodarczego.

Działalność inwestycyjną: stopa inwestycji, dynamika

inwestycji, struktura inwestycji, efekty inwestycji.

Działalność innowacyjna: liczba wynalazków, licencji,

patentów

Rozwój społeczny: liczba lekarzy na 10 tys. mieszkańców,

liczba studentów na 10 tys. mieszkańców, liczba
abonamentów radia i telewizji na 100 gospodarstw
domowych.

Miary symptomatyczne

Dotyczą kilku wybranych dziedzin, których zmiany

ś

wiadczą o ogólnym rozwoju społ.- gospodarczym.

Przykładowe mierniki symptomatyczne: liczba komputerów

osobistych na 100 gospodarstw domowych, podłączonych
do nowoczesnej sieci informacji naukowej, technicznej,
ekonomicznej, prasowej, udział w produkcji światowej
układów scalonych i komputerów.

Pomiar rozwoju gospodarczego



Zmiana w poziomie PKB per capita



Indeks Rozwoju Społecznego (HDI - Human Development
Index)

HDI = 1/3 (wskaźnik długości życia) + 1/3 (wskaźnik

wykształcenia)+ 1/3 (PKB per capita wg parytetu siły

nabywczej w USD)



Wskaźnik ubóstwa np.HPI-1 (krajów słabo rozwiniętych)



Wskaźniki dobrobytu społecznego

Tradycyjne a nowoczesne ujęcie czynników wzrostu

Nowoczesna ekonomia do tradycyjnych trzech czynników

dodaje szereg innych.

Cz.bezpośrednie
1. Ilość pracy
2. Wydajność pracy
3. Innowacyjność

Cz. pośrednie

1. Związane z pracą
2. Technika
3. Związane z

kapitałem

Zależności makroekonomiczne zasobowe

i efektywnościowe

Produkcja (P)

Ś

rodki Trwałe (M)

Zatrudnienie (Z)

P/M

M/Z

Produktywność śr. trwałych (Em)

Techniczne uzbrojenie pracy (TUP)

E

m

x TUP

Wydajność pracy (W)

Instytucje

Na wszystkie czynniki wytwórcze (bezpośrednie i

pośrednie) wpływ ma układ instytucjonalny gospodarki i
społeczeństwa.

Instytucje: formalne i nieformalne

3

Instytucje społeczne

Instytucje

stanowią

regulatory

ż

ycia

społecznego

(ograniczają liczbę potencjalnych konfliktów).

Instytucje to sposoby myślenia czy działania ludzi

powszechne i trwałe, które są

zakorzenione w

zachowaniach grup czy zwyczajach ludzi.

Wpływ instytucji na gospodarkę



Instytucje zmniejszają niepewność związaną z relacjami
międzyludzkimi, ponieważ tworzą wzorce zachowań.



Instytucje są swego rodzaju nośnikiem wiedzy
społecznej.



Instytucje wyznaczają ramy działań. Stwarzają szanse
(określają co można w danych warunkach), ale i
narzucają ograniczenia (wskazują czego nie można, co
się powinno zrobić).

Czynniki wzrostu gospodarczego

Współczesne teorie wzrostu podkreślają główne determinanty

tego procesu:
- akumulację kapitału (fizycznego)
- kapitał ludzki
- nakłady na badania, rozwój i innowacje (postęp
techniczny)

Uzupełnia się to o następne:

- zarządzanie i organizację
- infrastrukturę
- alokację produkcji

Bariery wzrostu gospodarczego

Z przesłanek społeczno - ekonomicznych wynikają

bariery:

konsumpcyjna

siły roboczej

surowcowa

ż

ywnościowa

handlu zagranicznego

MODELE WZROSTU



popytowe



podażowe



popytowo-podażowe

Formuła wzrostu dochodu M.Kaleckiego

Głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego są

inwestycje, traktowane jako czynnik wzrostu
zdolności wytwórczych (model podażowy)

4

Formuła wzrostu M.Kaleckiego

a

u

k

D

I

D

D

r

t

−

+

⋅

=

∆

=

1

gdzie: I – roczna suma nakładów inwestycyjnych brutto

I/D (i)– stopa inwestycji brutto

k

t

– współczynnik kapitałochłonności technologicznej

u – cząstkowe tempo wzrostu dochodu wynikające z
usprawnień technicznych, organizacyjnych, prowadzących do
lepszego wykorzystania potencjału wytwórczego

a – cząstkowe tempo zmniejszenia się dochodu z tytułu
zużycia i faktycznego wycofania części zasobu produkcyjnego

Współczynnik kapitałochłonności technologicznej

D

I

k

t

∆

=

Współczynnik kapitałochłonności technologicznej
oznacza wielkość nakładu niezbędnego do wzrostu
dochodu o jednostkę lub inaczej o ile muszą
wzrosnąć inwestycje, aby uzyskać jednostkę nowych
zdolności wytwórczych.

Modele podażowe wzrostu

Nie istnieje tu problem niedostatecznego popytu jako

ź

ródła niestabilności wzrostu. Czynnikiem wzrostu

gospodarczego jest wzrost zasobów kapitału oraz pracy
(funkcja produkcji).

Analiza współzależności między TUP, wydajnością pracy,

kapitałochłonnością produkcji w warunkach pełnego
zatrudnienia.

Samoregulacja rynku, neoklasyczna teoria produkcyjności

czynników produkcji.

Modele popytowe wzrostu

Oparte głównie o myśl Keynes’a i jego kontynuatorów.

Niedostateczny popyt- główną przyczyną zmian

aktywności gospodarczej i tempa wzrostu gospodarki.

Równowaga i wzrost mogą nie występować przy pełnym

wykorzystaniu czynników produkcji.

Brak automatyzmu w dostosowaniach (np. nieelastyczność

cen i płac), konieczna ingerencja państwa w celu
zdynamizowania popytu.