Polska
KODY WEWNĘTRZNE GS1
Zasady oznaczania towarów kodami kreskowymi GS1
dla użytku wewnętrznego w handlu
www.gs1pl.org
The global language of business
All contents copyright © GS1 2006
page 2 of 16
The global language of business.
Objaśnienia........................................................................................................................................................ 3
Wprowadzenie ................................................................................................................................................... 4
Zastosowanie kodów wewnętrznych ................................................................................................................. 4
Podstawowe zasady stosowania kodów wewnętrznych i krajowego systemu znakowania ............................. 5
Znakowanie kodami wewnętrznymi towarów standardowych........................................................................... 6
Znakowanie towarów niestandardowych numerami wewnętrznymi.................................................................. 8
Wymagania techniczne dotyczące symboli kodów kreskowych EAN-13 i EAN-8 .......................................... 10
Załącznik nr 1 .................................................................................................................................................. 12
Załącznik nr 2 .................................................................................................................................................. 13
Załącznik nr 3 .................................................................................................................................................. 14
All contents copyright © GS1 2006
page 3 of 16
The global language of business.
Objaśnienia
Automatyczna
identyfikacja:
Maszynowe identyfikowanie obiektów (np. towarów) i wprowadzanie
danych do komputera.
Kod kreskowy:
Graficzne odzwierciedlenie określonych znaków danych i znaków
pomocniczych poprzez kombinację jasnych i ciemnych kresek,
ustaloną według przyjętych reguł budowy danego kodu, w celu ich
maszynowego odczytu.
System GS1
Międzynarodowy system oznaczania towarów kodami kreskowymi
GS1, w celu ich jednoznacznej i automatycznej identyfikacji, służący
przesyłaniu informacji handlowych z wykorzystaniem elektronicznej
wymiany danych.
Kod kreskowy
GS1:
Międzynarodowy kod kreskowy, przeznaczony do znakowania
towarów, umożliwiający automatyczny odczyt numerów
identyfikacyjnych.
Symbol kodu
kreskowego GS1:
Kod kreskowy GS1wraz z umieszczonym poniżej, odpowiadającym
mu numerem identyfikacyjnym.
Numer
identyfikacyjny:
Unikalny numer o strukturze określonej wymaganiami GS1,
jednoznacznie identyfikujący dany towar w skali świata.
Prefiks:
Numer w systemie GS1 oznaczający organizację krajową GS1 lub
identyfikator celów specjalnych. Prefiksy określa stowarzyszenie GS1.
Jednostka
kodująca:
Przedsiębiorstwo produkcyjne lub handlowe (producent, dystrybutor,
wydawca itp.), znakujący swoje towary kodami kreskowymi GS1.
Jednostka
konsumencka:
Towar konsumencki, przygotowany do sprzedaży detalicznej,
najczęściej w opakowaniu jednostkowym.
Jednostka
wysyłkowa:
Towar w opakowaniu zbiorczym, zawierającym zwykle wiele jednostek
konsumenckich, uformowanych dla ułatwienia czynności
magazynowych i transportowych.
Kody wewnętrzne:
Kody kreskowe GS1 stosowane do oznaczania towarów
standardowych i niestandardowych numerami wewnętrznymi
użytkownika. Numery te są jednoznaczne tylko w skali jednego
przedsiębiorstwa.
Towary standardowe:
Towary o stałej ilości w danym rodzaju opakowaniu.
Towary
niestandardowe
(towary o zmiennej
ilości):
Towary, których ilość (masa, liczba sztuk, długość itp.), a tym samym
cena może być inna w każdym opakowaniu. W oznaczeniu kodami
kreskowymi GS1 tych towarów, obok numeru towaru, występuje
również jego konkretna ilość (np. masa) lub cena towaru w danym
opakowaniu.
Wewnętrzne numery
towarów:
Numery towarów ustalane przez użytkownika, identyfikujące towary
jednoznacznie w skali jednego przedsiębiorstwa.
All contents copyright © GS1 2006
page 4 of 16
The global language of business.
Krajowy system
znakowania towarów
o zmiennej ilości:
Obowiązujące w danym kraju zasady znakowania towarów
niestandardowych kodami GS1 - w Polsce - z użyciem krajowych
numerów katalogowych towaru oraz numerów wewnętrznych.
Krajowe numery
towarów:
Numery towarów niestandardowych, ustalane przez organizację
krajową GS1 (w Polsce - przez ILiM), stosowane do oznaczania
towarów o zmiennej ilości kodami kreskowymi GS1, jednoznacznie
w skali kraju.
Wprowadzenie
Międzynarodowy system znakowania towarów kodami kreskowymi GS1, obok jednoznacznej w skali świata
identyfikacji towarów, obejmuje także:
z
identyfikację towarów standardowych i niestandardowych (o zmiennej ilości w opakowaniu) w skali
i dla potrzeb jednego przedsiębiorstwa oraz
z
identyfikację towarów niestandardowych jednoznacznie w skali kraju.
Obowiązujące w danym kraju zasady znakowania towarów standardowych (nie oznaczonych przez
producenta), kodami wewnętrznymi GS1 oraz zasady znakowania towarów niestandardowych, ustala
organizacja krajowa GS1.
Zasady stosowania kodów wewnętrznych oraz krajowy system znakowania towarów o zmiennej ilości,
zgodny z wytycznymi GS1, obowiązują w Polsce od 1 stycznia 1997 roku.
Zastosowanie kodów wewnętrznych
Kody wewnętrzne można stosować do:
z
znakowania towarów standardowych przez handlowców,
z
znakowania towarów niestandardowych przez producentów i handlowców, kodami
identyfikowanymi tylko u tego handlowca, który nadaje numery kodowe.
Znakowanie towarów standardowych
Towary standardowe mogą być znakowane:
z
jednoznacznie w skali świata - kodami kreskowymi GS1 z prefiksem organizacji krajowej GS1, który
- dla Polski wynosi 590 i
z
jednoznacznie w skali jednego przedsiębiorstwa - kodami wewnętrznymi handlowca.
Konieczność znakowania towarów standardowych kodami wewnętrznymi przez dystrybutorów, wyłącznie dla
ich własnych potrzeb, zachodzi, gdy producent nie oznaczył swoich wyrobów kodami GS1, a handlowiec
chce stosować system automatycznej identyfikacji.
Niniejsza broszura przedstawia szczegółowe zasady znakowania towarów standardowych kodami
wewnętrznymi (patrz: punkt 3 i 4).
Znakowanie towarów niestandardowych
Drugą grupę towarów, które mogą być oznaczone kodami wewnętrznymi, stanowią tzw. towary
niestandardowe. Do towarów tych należą przede wszystkim artykuły spożywcze świeże, krojone lub
w całości, typu: mięsa i wędliny, drób i podroby, sery, ryby, warzywa i owoce oraz niektóre wyroby
garmażeryjne, ciasta itp.
Towary niestandardowe, które dostarczane są do handlu w opakowaniach konsumenckich, mogą być
znakowane bezpośrednio przez ich producentów lub firmy konfekcjonujące. Te same towary, dostarczane w
opakowaniach zbiorczych (np. półtusze wieprzowe, skrzynie z owocami) będą znakowane w placówce
handlowej - tam, gdzie są dzielone i paczkowane, np. na zapleczu sklepu przez paczkującego, na stoisku
All contents copyright © GS1 2006
page 5 of 16
The global language of business.
przez sprzedawcę lub w ramach samoobsługi, przez klienta wybierającego i ważącego np. owoce na
specjalnie do tego przystosowanej wadze.
W oznaczeniu tych towarów muszą być podane:
z
rzeczywista ilość tego towaru w danym opakowaniu (w kilogramach, sztukach lub w innej jednostce
miary), lub - po przemnożeniu ilości towaru w opakowaniu przez cenę jednostkową - jego cena oraz
z
numer identyfikujący towar.
Niniejsza broszura przedstawia szczegółowe zasady znakowania towarów niestandardowych kodami
wewnętrznymi handlowca (patrz: punkt 3 i 5).
Uwaga:
Towary niestandardowe mogą być znakowane:
z
jednoznacznie w skali kraju - numerami krajowymi, określanymi centralnie przez organizację krajową
GS1 i stosowanymi w obrocie ogólnokrajowym;
z
jednoznacznie w skali firmy - numerami wewnętrznymi, określanymi przez poszczególnych
handlowców detalicznych i stosowanymi wyłącznie w obiegu wewnętrznym.
Dotychczas numery towarów niestandardowych określane były wyłącznie przez poszczególnych
handlowców detalicznych. Ten system znakowania ma dwie zasadnicze wady:
1. Tak oznaczony towar może być sprzedawany tylko w danej placówce handlowej.
2. Producenci, hurtownicy konfekcjonujący te towary lub firmy paczkujące wyroby dla różnych odbiorców
mają utrudniony proces kodowania - muszą bowiem znakować te same towary różnymi numerami
wewnętrznymi, zgodnie z zamówieniami poszczególnych odbiorców.
Aby uniknąć tych trudności, wspomniane towary można znakować kodami, w których numer towaru
określany jest przez ILiM – GS1 Polska i pełni funkcję jednoznacznego identyfikatora w skali kraju, czyli
z użyciem tak zwanego numeru krajowego. Numer krajowy towaru umożliwia znakowanie towarów
o zmiennej ilości, przez ich producentów, importerów, hurtowników, specjalistyczne firmy paczkujące oraz
handlowców. Dzięki temu towary te będą jednoznacznie interpretowane przez wszystkich handlowców na
terenie kraju.
W celu wdrożenia takiego rozwiązania ILiM – GS1 Polska opracowało krajowy system znakowania towarów
o zmiennej ilości, zgodny z wytycznymi GS1, który obowiązuje w Polsce od 1997 roku. Krajowe numery
towarów nadawane są przez GS1 Polska na wniosek jednostek kodujących i wraz z określeniem nazwy
handlowej towaru, opracowywane są w formie krajowych katalogów towarowych.
W celu upowszechnienia i ułatwienia znakowania towarów ważonych oraz aby uniknąć zbędnego
rozszerzania bazy danych, GS1 Polska zaleca również handlowcom, znakującym u siebie towary
o zmiennej ilości, stosowanie krajowych numerów towarów.
Szczegółowe zasady znakowania towarów o zmiennej ilości według krajowego systemu znakowania,
z użyciem krajowych numerów towarów, zawarte są w broszurze GS1 Polska: „Jak oznakować kodem
kreskowym GS1 towary o zmiennej ilości”.
Podstawowe zasady stosowania kodów wewnętrznych i krajowego
systemu znakowania
Kody wewnętrzne oraz krajowy system znakowania towarów według wytycznych GS1 Polska, które są
integralną częścią systemu GS1, stosują członkowie tego systemu. Warunki uczestnictwa w krajowym
systemie są wspólne dla podmiotów gospodarczych działających w Polsce i są określone w odrębnym
dokumencie GS1 Polska: "Warunki uczestnictwa w systemie GS1 w Polsce".
System GS1 do znakowania towarów kodami wewnętrznymi przeznacza:
• kody EAN-13 i EAN-8, z prefiksem 2 oraz
• kody UPC i UPC (LAC) z prefiksem 02.
All contents copyright © GS1 2006
page 6 of 16
The global language of business.
Konkretne zastosowanie numeru GTIN-13 z prefiksem 2 i jego strukturę określa jednocyfrowy identyfikator,
następujący bezpośrednio po "2", tworząc dwucyfrowy prefiks.
Do oznaczania wewnętrznego przez dystrybutorów towarów standardowych (w opakowaniach o stałej
ilości/masie/cenie) stosowane są:
z
numery wewnętrzne GTIN-13 z prefiksem 20,
z
numery wewnętrzne GTIN-8 z prefiksem 2, szybkie kody GS1 (numery GTIN-8 z prefiksem 0) oraz
lokalnie przydzielane kody UPC (LAC).
Kody te, stosowane wyłącznie w obiegu wewnętrznym, pozostawia się do dyspozycji znakującego,
w ramach wytycznych GS1 (patrz: punkt 4.).
Do oznaczania towarów niestandardowych (o zmiennej ilości/masie/cenie towaru w opakowaniu)
stosowane są numery GTIN-13 z prefiksami od 21 do 29.
Numery te zawierają: identyfikator towaru i konkretną ilość, masę lub cenę.
z
Do zastosowań wewnętrznych, gdy identyfikatorem towaru jest numer wewnętrzny handlowca, używane
są numery GTIN-13 z prefiksami 24 (kod z ceną) i 29 (kod z ilością lub masą).
z
Do zastosowań ogólnokrajowych, gdy identyfikatorem towaru jest numer krajowy, używane są numery
GTIN-13 z prefiksami 23 (kod z ceną) i 27 (kod z ilością lub masą).
Prefiksy 21, 22, 25, 26 i 28 zostały zarezerwowane do przyszłych zastosowań, których konieczność
wprowadzenia wynikać będzie z nowych potrzeb. Będą one uruchamiane, kiedy wyczerpią się numery
w ramach już stosowanych prefiksów lub pojawi się potrzeba opracowania nowych rozwiązań.
Uwaga 1: Numer wewnętrzny UPC, wersja pełna - 12-cyfrowa z prefiksem 2, może być również stosowany
w krajach członkowskich GS1 jako kod wewnętrzny. W trzynastoznakowym systemie GS1 prefiks w tym
numerze ma postać (0)2. GS1 Polska zarezerwowało go do przyszłych zastosowań.
Uwaga 2: Załącznik nr 1 przedstawia struktury omawianych tutaj kodów, używane obecnie i przewidywane
na przyszłość. Struktury tych kodów powinny być uwzględnione w oprogramowaniu kas, rozprowadzanych w
Polsce. Kupując zatem kasę rejestrującą należy zwrócić uwagę, czy struktury tych kodów są uwzględnione w
jej oprogramowaniu.
Znakowanie kodami wewnętrznymi towarów standardowych
Towary standardowe, nie oznaczone kodami GS1 przez producenta, handlowiec oznacza wyłącznie dla
własnych potrzeb, następującymi numerami wewnętrznymi (do wyboru):
1/ numerem wewnętrznym GTIN-13 z prefiksem 20,
2/ numerem wewnętrznym GTIN-8 z prefiksem 2,
3/ numerem wewnętrznym GTIN-8 z prefiksem 0,
4/ lokalnie przydzielanymi kodami UPC (LAC).
Poniżej zostaną omówione struktury tych numerów.
Ad 1/ Numer wewnętrzny GTIN-13 z prefiksem 20
Struktura numeru wewnętrznego GTIN-13 z prefiksem 20
PREFIKS
CYFRY DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO
CYFRA KONTROLNA
20
X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10
K
gdzie:
z
10 cyfr X przeznaczonych jest do dyspozycji użytkownika. Taką strukturę numeru przyjęto, aby zapewnić
sprzedawcom maksymalną elastyczność w opracowywaniu numerów wewnętrznych. Numery GTIN-13
All contents copyright © GS1 2006
page 7 of 16
The global language of business.
z prefiksem 20 zawierają tylko identyfikator towaru lub identyfikator jego producenta/dostawcy i towaru,
określony przez handlowca dla użytku wewnętrznego.
z
K - to cyfra kontrolna symbolu, służąca do sprawdzania poprawności kodu. Występuje ona w każdym
kodzie wewnętrznym GS1 i jest liczona automatycznie, wg standardowego algorytmu GS1, który podany
jest w Załączniku nr 2.
Ad 2/ Numer wewnętrzny GTIN-8 z prefiksem 2
Struktura numeru wewnętrznego GTIN-8 z prefiksem 2
PREFIKS
CYFRY DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO
CYFRA KONTROLNA
( 00000 )* 2
X1 X2 X3 X4 X5 X6
K
* Zera te uzupełnia automatycznie dekoder.
W trzynastoznakowym systemie GS1 numer ten jest uzupełniony z przodu pięcioma nieznaczącymi zerami
(uzupełnienia tego dokonuje automatycznie dekoder). W numerze tym, 6 cyfr znaczących X pozostaje
całkowicie w dyspozycji znakującego. Numer ten można odzwierciedlić w symbolu kodu kreskowego EAN-8.
Ad 3/ Numer wewnętrzny GTIN-8 z prefiksem 0
Struktura numeru wewnętrznego GTIN-8 z prefiksem 0
PREFIKS
CYFRY DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO
CYFRA KONTROLNA
( 00000 )* 0
X1 X2 X3 X4 X5 X6
K
* Zera te uzupełnia automatycznie dekoder.
W systemie znakowania numerami GTIN-8, prefiks 0 zarezerwowany jest również do użytku wewnętrznego
i numer ten można odzwierciedlić w symbolu kodu kreskowego EAN-8.
Numery w tej postaci są szczególnie przydatne do ręcznego wprowadzania danych. Sześć znaczących cyfr
przeznaczonych do użytku wewnętrznego można przydzielać poszczególnym towarom według częstotliwości
ich sprzedaży. Jest to tzw. "szybkie kodowanie", gdzie numery o najniższej wartości nadaje się towarom
o największej rotacji. Pozostałe pola uzupełnia się następnie zerami z lewej strony. Ponieważ prefiks wynosi
zero, to po lewej stronie kodu szybkiego występują wyłącznie zera. Numer może zawierać tylko jedną cyfrę
znaczącą oraz cyfrę kontrolną. Zer znajdujących się po lewej stronie nie potrzeba wprowadzać do
komputera.
Ad 4/ Lokalnie przydzielane kody UPC (LAC)
W systemie amerykańskim UPC, który jest kompatybilny z systemem GS1, niektóre numery 12-cyfrowe,
przeznaczone dla znakowania towarów, mogą być odzwierciedlone w skróconej wersji symbolu (w kodzie
EAN-8). Osiąga się to poprzez pomijanie części zer, występujących w części środkowej numeru. Ponieważ
niektóre z tych numerów, w których pomija się zera, zostały zarezerwowane wyłącznie do użytku
wewnętrznego, z tego względu mogą być wykorzystywane do tego celu również przez uczestników systemu
GS1. W 13-cyfrowym kodzie są to następujące numery:
Struktura lokalnie przydzielanych kodów UPC (LAC)
PREFIKS
CYFRY DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO CYFRA
KONTROLNA
od od
( 0 ) 0
01000 0000 5
K
All contents copyright © GS1 2006
page 8 of 16
The global language of business.
( 0 ) 0
01001 0000 6
K
( 0 ) 0
( 0 ) 0
01002 0000 7
. . .
. . .
. . .
do do
07999 0000 9
K
K
Wszystkie numery z tej serii, stosowane do użytku wewnętrznego, mogą być odzwierciedlone w postaci
symbolu EAN-8. Powszechnie dostępne są na rynku urządzenia do drukowania etykiet z numerami
wewnętrznymi, drukujące skróconą wersję symbolu, z zastosowaniem wyłącznie przeznaczonych do tego
celu wartości numerycznych. Po pominięciu środkowych zer, wartości te przyjmują następującą postać:
od 010005, 010006, 010007, 010008, 010009,
010015, 010016, 010017, 010018, 010019,
010025, 010026, 010027, 010028, 010029,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
do 079995, 079996, 079997, 079998, 079999.
Stosując ten system należy pamiętać, że wprawdzie na etykiecie wydrukowany jest symbol skrócony,
jednakże dekoder rekonstruuje go do numeru o pełnej długości (13 cyfr). Dlatego też do katalogu cenowego
należy wprowadzić numer o pełnej długości. Jeżeli na przykład wartość numeryczna skróconego numeru
wynosi 012345, to do katalogu cenowego wprowadzić należy pełną, trzynastocyfrową wersję numeru:
000123400005 (K).
Format UPC LAC daje możliwość wykorzystania w sumie 35 000 kombinacji numerów do zastosowań
wewnętrznych.
Cyfra kontrolna symbolu K, służąca do sprawdzania poprawności kodu, liczona jest automatycznie, wg
standardowego algorytmu GS1, który podany jest w Załączniku nr 2.
Znakowanie towarów niestandardowych numerami wewnętrznymi
Towary niestandardowe, o zmiennej ilości w opakowaniu, handlowiec może oznaczyć (do wyboru), albo
wewnętrznymi - własnymi numerami (identyfikatorami), albo numerami krajowymi. Oznaczenia towarów
niestandardowych zawierają: identyfikator towaru (wewnętrzny lub krajowy) oraz konkretną ilość, masę lub
cenę towaru w opakowaniu.
Numer towaru
Dla identyfikacji towarów niestandardowych przeznacza się pole 4-cyfrowe.
Cena
Dla określenia ceny towaru w każdym opakowaniu przeznacza się 5-cyfrowe pole, pozwalające na
określenie ceny do 999 , 99 zł, z dokładnością do 1 grosza. Miejsce dziesiętne nie jest zaznaczone w
symbolu, ale należy je zaprogramować, w celu m. in. właściwego przedstawienia ceny na paragonie.
Masa
Dla określenia masy towaru w każdym opakowaniu przeznacza się 5-cyfrowe pole, które pozwala na
określenie masy do 99 , 999 kg, z dokładnością do 1 grama. Miejsce dziesiętne nie jest zaznaczone w
symbolu, ale wymaga zaprogramowania, aby cena każdego opakowania mogła być automatycznie
wyliczona, po przemnożeniu odczytanej masy przez cenę jednostkową za 1 kilogram, wprowadzoną
wcześniej do pamięci wagi, kasy lub komputera.
Ilość
Dla określenia ilości sztuk towaru w każdym opakowaniu (w szczególnych wypadkach może to być objętość
lub długość, w celu oznaczenia niestandardowych towarów przemysłowych, typu: wykładziny w mb, dywany
w m2, koronki w m itp.,), przeznacza się 5-cyfrowe pole, z zaprogramowanym miejscem dziesiętnym po
All contents copyright © GS1 2006
page 9 of 16
The global language of business.
drugiej cyfrze, pozwalające na określenie ilości z dokładnością do 99, 999 wyrażonej w danej jednostce
miary. W celu podania pełnej liczby sztuk (do 99), należy pamiętać, by po liczbie sztuk wpisać 000.
Do przedstawienia struktur kodów przyjęto następujące oznaczenia:
Tw...Tw - numer wewnętrzny towaru niestandardowego, nadany przez handlowca
I...I - ilość
W...W - waga
C...C - cena
V - dodatkowa cyfra kontrolna dla ilości, masy lub ceny
K - cyfra kontrolna GTIN-13
Struktury kodów przy znakowaniu towarów niestandardowych
numerami wewnętrznymi handlowców
1/ Znakowanie numerem wewnętrznym wg ceny:
PREFIKS
NUMER
WEWNĘTRZNY
TOWARU
DODATKOWA
CYFRA
KONTROLNA
CENA TOWARU
CYFRA
KONTROLNA
24
Tw Tw Tw Tw
V
C C C , C C
K
Przykład:
Woreczek mandarynek o masie 2,5 kg w cenie 4,00 zł za kilogram, będzie oznaczony numerem: 24 1234 V
01000 K, gdzie 1234 jest numerem mandarynek w danym sklepie, a 10,00 zł to cena danej porcji towaru.
2/ Znakowanie numerem wewnętrznym wg masy:
PREFIKS
NUMER
WEWNĘTRZNY
TOWARU
DODATKOWA
CYFRA
KONTROLNA
MASA TOWARU
CYFRA
KONTROLNA
2 9
Tw Tw Tw Tw
V
W W , W W W
K
Przykład:
Określona wędlina w plasterkach o wadze 1,525 kg będzie oznaczona numerem:
29 1235 V 01525 K, gdzie 1235 jest numerem tej wędliny w danym sklepie.
3/ Znakowanie numerem wewnętrznym wg ilości:
PREFIKS
NUMER
WEWNĘTRZNY
TOWARU
DODATKOWA
CYFRA
KONTROLNA
ILOŚĆ TOWARU
CYFRA
KONTROLNA
2 9
Tw Tw Tw Tw
V
I I , 0 0 0
K
Przykład:
3 owoce kiwi sprzedawane na sztuki, będą oznaczone numerem:
29 1236 V 03000 K, gdzie 1236 jest numerem kiwi w danym sklepie.
All contents copyright © GS1 2006
page 10 of 16
The global language of business.
Wymagania techniczne dotyczące symboli kodów kreskowych EAN-13
i EAN-8
Numery GS1 przedstawia się graficznie w postaci symbolu kodu kreskowego, tworzonego zgodnie
z regułami budowy określonej symboliki. Symbol kodu składa się z jasnych i ciemnych kresek oraz
wydrukowanego pod nimi numeru, zakodowanego w postaci tych kresek. Ten sposób przedstawienia
numeru identyfikacyjnego umożliwia jego automatyczny odczyt, przy pomocy czytników kodów kreskowych.
Symbol wydrukowany na etykiecie musi ściśle spełniać wymagania wynikające z reguł budowy danej
symboliki, bowiem w przeciwnym wypadku jego automatyczny odczyt będzie niemożliwy.
6.1. Elementy symboli kodów kreskowych
Symbol kodu kreskowego składa się z:
• kresek,
które
są graficznym odzwierciedleniem numeru GS1 (numeru towaru lub numeru towaru i ilości
względnie ceny),
• wydrukowanego pod nimi numeru GS1, w postaci cyfr,
• jasnego marginesu, otaczającego symbol kodu, o ściśle określonej szerokości.
Szczegółowe wymagania techniczne, odnośnie budowy symbolu, szerokości kresek, jasnego marginesu
oraz sposobu umieszczania numeru GS1 zawiera norma "Kod kreskowy GS1. Wymagania ogólne." PN-
90/0-79004.
6.2. Wielkości symboli kodów kreskowych EAN-13 i EAN-8
Ze względu na techniczne ograniczenia sprzętu odczytującego symbole kodów kreskowych, ich wielkość
musi się mieścić w ściśle określonych granicach. Dopuszczalne przez GS1 wielkości kodów EAN-13 oraz
EAN-8 są zawarte między pomniejszeniem do 0,8 a powiększeniem do 2,0 tzw. wymiaru nominalnego
symbolu kodu.
Dobór współczynnika powiększenia uzależniony jest od rodzaju wykorzystywanej techniki drukarskiej.
W każdym przypadku przyjęta wielkość symbolu musi gwarantować wymaganą jakość druku. Orientacyjne
minimalne wymiary symboli GS1, w zależności od techniki drukowania oraz inne zalecenia na ten temat
można znaleźć w dwóch Polskich Normach: "Kod kreskowy GS1. Wymagania ogólne." PN-90/0-79004
i "Kod kreskowy GS1. Znakowanie opakowań jednostkowych." PN-90/0-79005.
Skracanie wysokości symbolu
Standardowe wielkości symboli są tak dobrane, aby umożliwić odczyt kodów GS1przez różne rodzaje
skanerów, bez konieczności dodatkowego manipulowania towarem. Symbol o znacznie skróconej wysokości
traci tę cechę. Redukcja wysokości symbolu dopuszczalna jest jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Jeżeli
przy minimalnym możliwym współczynniku powiększenia symbol nadal nie mieści się na przeznaczonym na
towarze miejscu, można zmniejszyć wysokości symbolu. Dopuszczalne wielkości, o jakie można zmniejszyć
wysokość symbolu, podane są w PN-90 0-79005 "Kod kreskowy GS1. Znakowanie opakowań
jednostkowych".
6.3. Barwy symboli kodów GS1
Kod kreskowy odczytywany jest najczęściej przy pomocy czytnika wyposażonego w laser (posługujący się
światłem czerwonym). Aby kod mógł zostać odczytany, pomiędzy barwami kresek i tła musi zostać
zachowany określony kontrast, widoczny dla skanera. Uzyskanie pożądanego kontrastu uzależnione jest od
dwóch czynników: barwy tła podłoża i barwy farby drukującej kreski. Idealnym zestawieniem jest białe tło
i czarne kreski, lecz niektóre inne połączenia mogą dać równie dobry efekt. Wiele połączeń barw jest
wprawdzie dobrze widocznych dla oka ludzkiego, jednakże niektóre z nich są zupełnie nieczytelne dla
skanera. Przykładem mogą być barwy silnie odbijające światło, jak np. złoty czy srebrny, które nie nadają się
do drukowania kodów kreskowych. Zaleca się dla tła używać kolorów: biały, żółty, pomarańczowy, czerwony;
a dla ciemnych kresek: czarny, ciemnoniebieski, ciemnozielony, ciemnobrązowy. Przed podjęciem decyzji
o kolorach symbolu należy dokonać pomiaru kontrastu nadruku.
All contents copyright © GS1 2006
page 11 of 16
The global language of business.
6.4. Lokalizacja symboli kodów kreskowych na opakowaniach
Na każdym opakowaniu jednostkowym może być naniesiony tylko jeden symbol kodu GS1.
Powinien być on umieszczony na dnie opakowania, możliwie najbliżej naroża, w odległości nie mniejszej niż
5 mm od szwów, spawów, zagięć, krzywizn itp. Jeżeli jest to niemożliwe, to symbol GS1należy nanieść na
tylnej lub bocznej powierzchni opakowania, możliwie blisko dna. Jeżeli nie można spełnić tych zasad, to
symbol należy umieścić na jedynej możliwej powierzchni lub na osobnej przywieszce.
Jeżeli kształt opakowania nie jest ściśle określony, np. miękkie, elastyczne torebki itp., to symbol GS1
powinien znajdować się na powierzchni o jak najmniejszym zniekształceniu.
UWAGA: Jeżeli cały symbol kodu GS1 nie znajduje się na jednej, gładkiej powierzchni lub jest złamany na
krawędzi, to nie nadaje się on do automatycznego odczytu, a tym samym nie spełnia swojej podstawowej
funkcji.
Symbol kodu GS1 może być nanoszony na powierzchniach okrągłych pod warunkiem, że kąt wycinka koła
mierzony od środka symbolu do zewnętrznej krawędzi znaku skrajnego nie będzie przekraczał 30
°.
W pozostałych przypadkach należy symbol kodu umieścić według poziomej orientacji kresek.
All contents copyright © GS1 2006
page 12 of 16
The global language of business.
Załącznik nr 1
Struktury kodów wewnętrznych
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
0
2
K
2 0 X X X X X X X X X X K
2
1
K
2
2
K
2 3 T T T T V C C C C C K
2 4 T T T T V C C C C C K
2
5
K
2
6
K
2 7 T T T T V W W W W W
K
2
8
K
2 9 T T T T V W W W W W
K
gdzie:
T, X - cyfra identyfikatora towaru
C - cyfra wartości towaru, w formacie CCC,CC
V - cyfra kontrolna wartości lub ilości (masy)
W - masa lub ilość towaru, w formacie WW,WWW
K - cyfra kontrolna symbolu; algorytm jej obliczania podano w Załączniku nr 2
Pola oznaczone prefiksami 02, 21, 22, 25, 26, 28, zawierające puste miejsca, przeznaczone są do
przyszłych zastosowań. W oprogramowaniu należy zatem uwzględnić możliwość powielenia każdej z już
istniejących struktur (z prefiksami 23, 24, 27 lub 29).
All contents copyright © GS1 2006
page 13 of 16
The global language of business.
Załącznik nr 2
Algorytm obliczania cyfry kontrolnej symbolu GS1
a) należy zsumować wartości cyfr na miejscach parzystych,
b) pomnożyć wynik punktu a) przez liczbę 3,
c) zsumować wartości cyfr na miejscach nieparzystych, zaczynając od miejsca trzeciego,
d) zsumować wyniki punktu b) i c),
e) cyfrą kontrolną jest najmniejsza liczba, która po dodaniu do wyniku punktu d), tworzy liczbę będącą
wielokrotnością liczby 10.
Przykład obliczania cyfry kontrolnej
Miejsca cyfr
numeru
lokalizacyjnego
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Numer
lokalizacyjny
5
9
0
1
2
3
4
1
2
3
4
5
7
Miejsce
parzyste
9
1
3
1
3
5
Miejsce
nieparzyste
5
0
2
4
2
4
a) 5 + 3 + 1 + 3 + 1 + 9 = 22 d) 66 + 17 = 83
b) 22 x 3 = 66 e) 90 - 83 = 7
c) 4 + 2 + 4 + 2 + 0 + 5 = 17
All contents copyright © GS1 2006
page 14 of 16
The global language of business.
Załącznik nr 3
Algorytm obliczania dodatkowej cyfry kontrolnej
dla ilości, masy lub ceny
UWAGA: Etapy obliczania dodatkowej cyfry kontrolnej, podane niżej, dotyczą ceny. Algorytmy obliczania
dodatkowej cyfry kontrolnej dla ilości/ masy są identyczne.
ETAP 1 : Obliczyć iloczyn ważony dla każdej z pięciu pozycji cyfr pola ceny. Każda z pięciu pozycji ceny ma
przydzielony współczynnik liczbowy lub współczynnik ważony:
Pozycja cyfry w polu ceny:
1 ważona jest przez 5+
2 ważona jest przez 2-
3 ważona jest przez 5-
4 ważona jest przez 5+
5 ważona jest przez 2-
* Aby uzyskać iloczyn ważony 2- dla danej cyfry, należy ją najpierw pomnożyć przez 2, a następnie od wyniku
tego mnożenia odjąć cyfrę na miejscu dziesiątek iloczynu. Pozycja jednostek wyniku tego odejmowania jest
iloczynem ważonym:
TABELA 1
Cyfra
Obliczenia
Iloczyn ważony 2-
0 0 x 2 = 0 - 0 = 0
0
1 1 x 2 = 2 - 0 = 2
2
2 2 x 2 = 4 - 0 = 4
4
3 3 x 2 = 6 - 0 = 6
6
4 4 x 2 = 8 - 0 = 8
8
5
5 x 2 = 10 - 1 = 9
9
6 6 x 2 = 12 - 1 = 11
1
7 7 x 2 = 14 - 1 = 13
3
8 8 x 2 = 16 - 1 = 15
5
9 9 x 2 = 18 - 1 = 17
7
* Aby uzyskać iloczyn ważony 5+ dla danej cyfry, należy ją najpierw pomnożyć przez 5. Suma cyfr wyniku tego
mnożenia jest iloczynem ważonym 5+.
TABELA 2
Cyfra
Obliczenia
Iloczyn ważony 5+
0 0 x 5 = 0
0
1 1 x 5 = 5
5
2 2 x 5 = 10
1
3 3 x 5 = 15
6
4 4 x 5 = 20
2
5
5 x 5 = 25
7
6 6 x 5 = 30
3
7 7 x 5 = 35
8
8 8 x 5 = 40
4
9 9 x 5 = 45
9
* Aby uzyskać iloczyn ważony 5- dla danej cyfry, należy ją najpierw pomnożyć przez 5, a następnie od wyniku
tego mnożenia odjąć cyfrę na miejscu dziesiątek iloczynu. Pozycja jednostek wyniku tego odejmowania jest
iloczynem ważonym:
All contents copyright © GS1 2006
page 15 of 16
The global language of business.
TABELA 3
Cyfra
Obliczenia
Iloczyn ważony 5-
0 0 x 5 = 0 - 0 = 0
0
1 1 x 5 = 5 - 0 = 5
5
2 2 x 5 = 10 - 1 = 9
9
3 3 x 5 = 15 - 1 = 14
4
4 4 x 5 = 20 - 2 = 18
8
5
5 x 5 = 25 - 2 = 23
3
6 6 x 5 = 30 - 3 = 27
7
7 7 x 5 = 35 - 3 = 32
2
8 8 x 5 = 40 - 4 = 36
6
9 9 x 5 = 45 - 4 = 41
1
ETAP 2 : Zsumować iloczyny ważone otrzymane w ETAPIE 1.
ETAP 3 : Znaleźć cyfrę, która po dodaniu do cyfry na miejscu jednostkowym, daje wynik 10.
ETAP 4 : W Tabeli 3 znaleźć cyfrę, której iloczyn ważony 5- jest taki sam jak wynik ETAPU 3.
Cyfra kontrolna ceny jest wynikiem ETAPU 4.
Przykład :
Pięciocyfrowe pole ceny zawiera numer 31546. Cyfrę kontrolną ceny oblicza się w sposób następujący:
ETAP 1 :
Cyfra Ważona Iloczyn
ważony
3
5+
6
1
2-
2
5
5-
3
4
5+
2
6
2-
1
ETAP 2 : Suma iloczynów ważonych, otrzymanych w ETAPIE 1: 6 + 2 + 3 + 2 + 1 = 14.
ETAP 3 : Cyfra, która po dodaniu do cyfry na miejscu jednostkowym w ETAPIE 2 daje wynik 10:
4 + 6 = 10.
ETAP 4 : W Tabeli 3 cyfra, której iloczyn ważony 5- jest taki sam jak wynik ETAPU 3: dla cyfry 6 jest to
cyfra 8 i ona jest cyfrą kontrolną ceny.
All contents copyright © GS1 2006
page 16 of 16
The global language of business.
Instytyt Logistyki i Magazynowania
GS1 Polska
ul. Estkowskiego 6
61-755 Poznań
www.ilim.poznan.pl
www.gs1pl.org