1
Dwiczenia z chorób wewnętrznych koni 19.03.2012
Angiopatie:
Zapalenie naczyo krwionośnych (tętnic i żył) – vasculitis; objaw, nie rozpoznanie
Występuje w przebiegu różnych chorób
Etiologia w wielu przypadkach nieznana
Bierze się pod uwagę Streptococcus equi – zołzy
Corynebacterium pseudotuberculosis
(tu może czegoś brakowad)
zapalenie naczyo najczęściej występuje w przebiegu wybrocznic, NZK (niedokrwistośd zakaźna
koni, WZT (wrzodziejące zapalenie tętnic), zakażeo herpeswirusami i hemolizy
zmiany dotyczą nie tylko naczyo, ale także mięśni, stawów, nerek, p.p, oun
powikłanie stanów zapalnych to zakrzepowe zapalenie żył i kulawizny
Angiopatie
leukocytoklastyczne zapalenie skóry pęcin – konie dorosłe, zmiany skórne dotyczą
niepigmentowanej skóry kooczyn (najczęściej boczne i przyśrodkowe powierzchnie pęcin)
zmiany są mnogie, ostro odgraniczone, często łączą się ze sobą
powstaje rumieo, wysięk, strupy, nadżerki powierzchowne owrzodzenia, obrzęki
najprawdopodobniej jest to choroba o podłożu immunologicznym
Rozpoznania: wywiad, objawy kliniczne, badanie histopatologiczne
Leczenie: glikokortykosteroidy (parenteralnie lub per os)
Ochrona skóry zmienionej przed słoocem
Dowiedziono, że wpływ na powstawanie zmian ma kontakt z trawą – reakcje nadwrażliwości?
Zakrzepica
Zakrzepica tętnic najczęściej wywołana przez Strongylus vulgaris (32 kom. jelitowe)
Głownie arteria mesenterialis cranialis
Powstają liczne ogniskowe uszkodzenia naczyo prowadzące do zapalenia naczyo tętniczych i mogące
powodowad wtórne krwiaki w tętnicy krezkowej i aorcie
w tętniakach mogą tworzyd się skrzepliny powodujące zatory - powstanie martwicy w odcinkach
pp.
powstają zmiany atoniczne, nekrotyczne i biegunki z enterotoksemią
obraz choroby zależy od tempa wytworzenia się krążenia obocznego
stany zapalne tętnic powodują przerost ścian naczyo i zwężenie ich światła
w przypadkach przewlekłych, ściany są zwłókniałe o nierównej powierzchni
Rozpoznanie umożliwia laparotomia, ale podejrzenie sugerowad może: wzdęcie z lekkim bólem
Powikłania: pęknięcie jelita, zapalenie otrzewnej ~ śmierd
Zmiany parazytologiczna mogą powodowad niedomykalnośd zastawek, zwężenie naczyo zawał
nerki, krwiomocz, silna kolka, zawał płuc
Zator z pnia ramienno-głowowego i tętnicy szyjnej prowadzi do zawałów naczyo mózgowych
encefalomalacji i zapalenie mózgu
Dominującym objawem w zamknięciu odgałęzienia aorty wskutek zatorów jest chromanie
przestankowe (claudicatio intermittens); kulawizna podczas ruchu aż do niedowładów, w stanach
ostrych chorobie towarzyszy silny ból i nagromadzenie się kwasu mlekowego – tachykardia, poty
i przyspieszenie oddechu
Chora kooczyna jest chłodna z powodu niedokrwienia, tętno słabo wypełnione lub
niewyczuwalne
Rozpoznanie: objawy i badanie rektalne, USG
2
Rokowanie i leczenie: małe szanse wyleczenia; odrobaczenie, leki przeciw zakrzepowe (heparyna
niskocząsteczkowa) enzymy fibrynolityczne
Pęknięcie aorty
rzadko, raz na 1000 koni w sezonie wyścigowym
nagłe upadki po wyścigu. Przestraszone, leżą na boku, pokryte są zimnym potem
Z nozdrzy i pyska wypływa podbarwiona piana, błony śluzowe porcelanowo białe
śmierd 3-4 minuty
Przyczyny pęknięcia aorty
Następuje w niezmienionych ścianach aorty
ciśnienie wzrasta do 200-240 mmHg i zawsze pęka wokół pierścienia włóknistego
utworzonego przez worek osierdziowy
ściana aorty pęka w kształcie trójkąta – przyczyny śmierci: tamponada serca w
wyniku krwawienia do prawego przedsionka, z niewydolnością prawokomorową i
przez krwawienie do przegrody międzykomorowej z wtórną arytmią serca
Transfuzja krwi u koni
Rzadko, nie zawsze Ht jest wiarygodny (skurcz śledziony i potem do 48h wypełnienie naczyo)
zawsze przy spadku RBC
Czas życia erytrocytów po transfuzji 2-4 dni u źrebiąt do 6
Jeśli liczba RBC jest wystarczająca a objętośd ogólnej krwi krążącej jest niska należy uzupełnid
elektrolity i albuminy
zasadnicze i bezwzględne wskazanie do przetoczeo to spadek hematokrytu poniżej 18%
(prawidłowo u gorącokrwistych 32-50% u zimnokrwistych 24-44%)
Zawsze gdy hematokryt szybko spada
Transfuzja osocza: niedokrwistości, zaburzenia krzepnięcia, odwodnienia
Pobieranie krwi do przetoczeo
500 kg – 35 litrów
w ciągu miesiąca 8-10 litrów
jednorazowo 4 litry
Loci
Antygeny
Wykryte allele
A
a b c d e f g
A
a
C
a
C
a
C
-
D
a b c d e f g h i k l m n o p q r
D
adl
, D
adlnr
, D
adlr
, D
bcmq
, D
cefgmq
,
D
cegimnq
, D
cfgkm
,
D
cfmqr
, D
ogm
, D
cgmp
, D
cgmq
, D
cgmqr
,
D
cgmr
, D
deklr
,
D
deloq
, D
delq
, D
fklr
, D
dghmp
, D
dghmq
,
D
dghmqr
, D
dkl
,
D
dlnq
, D
dlnqr
, D
dlqr
, D
q
, D
-
K
a
K
a
K
-
P
a b c d
P
a
, P
ac
, P
acd
, P
ad
, P
b
, P
bd
, P
d
, P
-
Q
a b c
Q
abc
, Q
ac
, Q
a
, Q
b
, Q
c
, Q
-
U
a
U
a
, U
-
3
Żółtaczka izoerotrocytolityczna
Jest odpowiednikiem konfliktu serologiczne u ludzi
Występuje u koni, świo, psów, kotów
Matka wytwarza przeciwciała przeciwko antygenom erytrocytarnym płodu
przeciwciała przekazywane są z siarą doprowadza to do hemolizy krwinek noworodka i w
konsekwencji do jego padnięcia. Zapobieganie polega na wstrzymaniu podawania siary matki Można
podawad siarę innej samicy w której nie ma przeciwciał
Hipokalcemię wywołaną wiązaniem wapnia leczy się zwalniając tempo wlewu lub podając powoli
dożylnie glukonian wapnia
U zwierząt ze względu na niższy poziom potasu w erytrocytach nie stwierdzano hiperkaliemii,
spotykanej po transfuzjach u ludzi
Żółtaczka hemolityczna jest chorobą nowonarodzonych źrebiąt i odpowiednikiem konfliktu
serologicznego u ludzi. Przyczyną choroby są przeciwciała wytwarzane w przebiegu ciąży przez klacz-
matkę przeciwko antygenom erytrocytarnym płodu. Żółtaczka hemolityczna źrebiąt występuje
przeciętnie raz na 100 ciąż i nie jest przypisana jednej czy wybranym rasom.
Objawy: W pełni zdrowo narodzone i żywotne źrebię słabnie i wykazuje objawy anemii oraz
żółtaczkę. Zazwyczaj jest to drugie z kolei lub dalsze źrebię danej klaczy. Bladośd błon śluzowych i
osłabienie mogą wystąpid od 24 godzin do 3-5 dni po urodzeniu. Uważa się, że diagnoza postawiona
w ciągu pierwszych 24 godzin pozwala na szybkie zastosowanie leczenia, natomiast diagnoza
postawiona za późno ze względu na mało zauważalne symptomy (po 4-6 dniach) rokuje źle. Najgorsze
stadium pojawia się z chwila wystąpienia nagłego osłabienia w 3-4 dniu. Na początku apetyt źrebięcia
generalnie nie zmniejsza się, ale występuje osłabienie i ospałośd, co powoduje, ze źrebię ssie krócej.
W koocu rozwoju choroby prowadzi do kompletnego osłabienia. W stanie spoczynku rytm serca i
oddechu jest przyspieszony, aby zrekompensowad anemię, natomiast nie notuje się podwyższenia
ciepłoty ciała, która nie przekracza 39°C. Czasami źrebię dotknięte chorobą w umiarkowanym stopniu
spontanicznie powraca do pełni sił.
Postępowanie: W przypadkach ciężkich niezbędna okazuje się transfuzja krwi, która może uratowad
życie źrebięcia. Jeśli pozwalają na to warunki, źrebięciu można podad dokładnie przemyte erytrocyty
matki zawieszone w zgodnym osoczu (najlepsze postępowanie) jednak w terenie ten zabieg jest
częściowo niemożliwy ze względów technicznych (potrzebna wirówka) a także zachowania pełnej
aseptyki. Dlatego najczęściej podaje się pełną krew wybranego ze stada osobnika po uprzednio
wykonanej próbie krzyżowej na szkiełku. Preferuje się do testu z przyszłym dawca użyd surowice
matki, gdyż jest bogatsza w przeciwciała niż surowica źrebaka. Podstawowym cele transfuzji lub
wymiennego przetaczania krwi jest odbudowanie poziomu erytrocytów i hemoglobiny.
Profilaktyka: Wykonanie serologicznych i genetycznych analiz krwi klaczy to prawidłowe
postępowanie ze strony hodowcy w celu uniknięcia problemów u przyszłych źrebiąt. Próby krwi od
klaczy należy pobrad na 2-3 tygodnie przed porodem do dwóch próbówek o pojemności 10 ml każda
(jedna z antykoagulantem, druga bez) i przesład do laboratorium poczta kurierska. Do prób należy
dołączyd wypełnione odpowiednie formularze.
Po wykonaniu badao hodowca otrzymuje informacje, czy życie przyszłego źrebaka jest zagrożone, czy
nie. W przypadku zagrożenia, jeśli to możliwe, hodowca powinien zamrozid siarę od innej klaczy w
ilości 250 ml lub więcej, którą należy podad źrebakowi w pierwszych 24 godzinach po urodzeniu w
miejsce siary matki.
Nie wolno pozwolid źrebakowi nawet na jedno ssaniem karmiąc go przez 48 godzin siara i mlekiem
innej klaczy lub preparatem mlekozastępczym zgodnie z zaleceniem lekarza weterynarii.
4
Laboratorium może pomoc hodowcy zapobiec powstaniu choroby dobierając do stanowienia
uczulonej klaczy odpowiedniego pod względem hemotypu ogiera.
Reakcje poprzetoczeniowe u koni:
Zawsze antykoagulant – cytrynian sodowy (4-5% roztwór, 100 ml na 1l krwi)
Z żyły szyjnej zewnętrznej
Niebezpieczeostwo: reakcje alergiczne – świąd, pokrzywka, biegunka. Leczenie:
glikokortykosteroidy, leki antyhistaminowe, r-ry wieloelektrolitowe, adrenalina
Powikłania:
Przy narkozie ogólnej podanie nawet 200 ml krwi może spowodowad śmierd wskutek
zaburzeo sercowo-naczyniowych
Przyczyna: rzadko konflikt serologiczny, głownie histamina i substancje wazoaktywne
Hipertermia – wywołana przez antygeny leukocytów dawcy
Bakteriemie tylko przy zanieczyszczeniu krwi
Reakcje hemolityczne
Reakcje poprzetoczeniowe występują najczęściej w czasie lub wkrótce po transfuzji i mogą zostad
wywołane przez każdy komponent krwi. Większości poważniejszych reakcji można uniknąd przez
uważną selekcje dawców, określenie grupy krwi lub wykonie próby krzyżowej (zwłaszcza u kotów),
prawidłowe pobranie, przechowywanie i podanie krwi.
Podział:
1. Immunologiczne
a. Hemolityczne
Ostre
Opóźnione
b. Niehemolityczne
Ostra nadwrażliwośd
Trombocytopenia
Immunosupresja
2. Nieimmunologiczne
Ostra hemoliza: wynika z niezgodności antygenowej podanej krwi i krwi zwierzęcia. U koni najczęściej
zdarza się przy kolejnych transfuzjach. Jest to reakcja nadwrażliwości typu II związana z obecnością
antygenu Aa i Qa u koni. Krwinki czerwone dawcy zawierające ten antygen, w przeciągu 10 minut
ulęgają hemolizie pod wpływem przeciwciał uczulonego biorcy. Czas następowania ostrej reakcji
poprzetoczeniowej zależy od typu przeciwciał (IgM, IgG), temperatury, w jakiej łączą się z antygenami
oraz skuteczności tworzenia kompleksów.
Hemoliza może następowad wewnątrz lub zewnątrznaczyniowo. Hemoliza następująca
wewnątrznaczyniowo jest bardziej niebezpieczna dla życia, jej skutkiem jest:
Spadek ciśnienia (spowodowany obecnością białek C3a, C5a, bradykinin)
Wstrząs spowodowany obecnością cytokin
Zaburzenia pracy nerek (nefropatia hemoglobinowa, zespól rozsianego wykrzepiania
wewnątrznaczyniowego – DIC i niewydolnośd nerek ze skąpomoczem).
Objawami klinicznymi są:
Niepokój
Obniżenie ciśnienia krwi
Wymioty (towarzysza często zbyt szybkiej transfuzji lub ewentualnie podaniu pokarmu
krotko przed transfuzja)
5
Nietrzymanie moczu i kału
Drżenia
Drgawki
Pokrzywka (rzadko)
Gorączka (reakcja na leukocyty i cytokiny krwi dawcy)
Tachykardia
Tachypnoe
Dusznośd
Hemoliza wewnątrznaczyniowa może prowadzid do hemoglobinemii, hemoglobinurii i leukocytozy z
przesunięciem obrazu w lewo. Bilirubinuria i hiperbilirubinemia wynikają z destrukcji erytrocytów
przez makrofagi w wątrobie i śledzionie (hemoliza pozanaczyniowa).
Przy ostrej reakcji immunologicznej można, w zależności od objawów, podad:
Rozpuszczalne w wodzie glikokortykosteroidy
Środki antyhistaminowe powoli iv
Wlew kroplowy roztworów wieloelektrolitowych
Podczas wstrząsu ze spadkiem ciśnienia krwi, adrenalinę
Środki przeciwgorączkowe
Jeśli objawy reakcji są słabe i nie postępują, nie występuje hemoliza, to transfuzje można ostrożnie
kontynuowad. Podanie lęków steroidowych przeciwhistaminowych przed transfuzja nie zapobiegnie
całkowicie wystąpieniu ostrej reakcji hemolitycznej i nie zwalnia z uważnej obserwacji pacjenta.
Opóźniona reakcja poprzetoczeniowa:
Jest wynikiem hemolizy pozanaczyniowej (makrofagi w wątrobie i śledzionie)
Objawia się 3-21 dni po transfuzji
Może się pojawid przy pierwszej transfuzji
Objawy niespecyficzne:
Spada wartośd hematokrytu
Hiperbilirubinemia, bilirubinuria
Gorączka
Anoreksja
Żółtaczka
Ostra nadwrażliwośd:
Może występowad jako nadwrażliwośd typu I lub reakcja z udziałem cytokin. Alergenami mogą byd
antybiotyki lub środki chemiczne używane do przygotowania krwi a także albuminy i białka C4.
Typ I nadwrażliwości – reakcja wiązania antygenów z przeciwciałami klasy IgE i następującą de
granulacją komórek tucznych, co prowadzi do aktywacji mediatorów i rozpoczyna procesy zapalne.
Objawami są wysypka, świąd, obrzęk okolicy głowy (reakcja na składniki osocza i leukocyty).
Ostra nadwrażliwośd może wystąpid już przy pierwszej transfuzji. Objawy kliniczne są zauważalne po
1-45 minutach i dotyczą najczęściej reakcji skórnych (pokrzywka z objawami zaczerwienienia, wysypki
i świądu, obrzęk), a w cięższych przypadkach- wstrząsu hipotensyjnego lub skurczu oskrzeli.
Leczenie:
Natychmiast przerwad transfuzję
Kortykosteroidy
Adrenalina
Środki przeciwhistaminowe
6
Opóźniona trombocytopenia
Następuje od 1 do 2 tygodni po transfuzji krwi. Spowodowane jest powstawaniem przeciwciał
uszkadzających płytki krwi zarówno dawcy jak i biorcy.
Immunosupresja
Spowodowana jest obecnością limfocytów dawcy w przetaczanej krwi. U zwierząt zdarza się rzadko.
Reakcje tła nieimmunologicznego
Ostre reakcje cechują się przede wszystkim podwyższeniem temperatury. Są one wywołane
zanieczyszczeniem bakteryjnym przetaczanej krwi. Taka reakcja może ustępowad samoistnie lub
wymagad podania zwykłych leków przeciwgorączkowych i przeciwbakteryjnych.
Objawami ze strony układu krążenia są niepokój, wymioty, kaszel, tachykardia, utrudniony oddech i
sinica.
Ponadto może wystąpid:
Hemoliza w wyniku zbyt długo trwającej transfuzji, uszkodzenia mechanicznego erytrocytów
przez zamrożenie, przegrzanie, mieszanie z roztworami hipotonicznymi itp.
Niedobór wapnia (zatrucie cytrynianem – tylko przy bardzo dużych transfuzjach lub przy
niewydolności wątroby)
Hipotermia (używad tylko ogrzanych produktów krwiopochodnych)
Hipokalcemię wywołaną wiązaniem wapnia leczy się zwalniając tempo wlewu lub podając powoli
dożylnie glukonian wapnia.
U zwierząt ze względu na niższy poziom potasu w erytrocytach nie stwierdzano hiperkaliemii,
spotykanej po transfuzjach u ludzi.