I P 4/2008

14

W ob sza rze do ty czą cym za wie ra nia

umów o pra cę z mło do cia ny mi uchy bie nia

są nie licz ne. Ge ne ral nie prze pi sy do ty czą -

ce ter mi nu za wie ra nia umów i ich tre ści

są prze strze ga ne. Ujaw nio no jed nak że

przy pad ki po le ga ją ce na tym, że umo wy

o przy go to wa nie za wo do we za wie ra li (pod -

pi sy wa li umo wy) nie mło do cia ni, upraw nie -

ni do sa mo dziel ne go dzia ła nia w tym za -

kre sie, a ich przed sta wi cie le usta wo wi.

Z ma te ria łów po kon trol nych wy ni ka, że

utrwa li ła się prak ty ka do ty czą ca ro dza ju

za wie ra nych umów o przy go to wa nie za wo -

do we. Re gu łą po win no być za war cie umo -

wy na czas nie okre ślo ny. Pra co daw cy naj -

czę ściej jed nak za wie ra ją umo wy na czas

okre ślo ny, zwy kle na okres prze wi dzia ny

pro gra mem na ucza nia. Tym cza sem okre -

śle nie w umo wie cza su trwa nia przy go to -

wa nia za wo do we go ozna cza wska za nie

okre su, po za koń cze niu któ re go sto su nek

pra cy mię dzy stro na mi trwa na dal już ja -

ko „zwy czaj ny” sto su nek pra cy. W wy jąt -

ku od re gu ły, czy li w prze pi sie wy ko naw -

czym do art. 195 § 2 kp – § 9 rozp. RM z 28

ma ja 1996 r. w spra wie przy go to wa nia za -

wo do we go mło do cia nych i ich wy na gra dza -

nia za pi sa no, że pra co daw ca, któ ry za trud -

nia w ce lu na uki za wo du więk szą licz bę

mło do cia nych niż to wy ni ka z je go po trzeb

mo że za wie rać umo wy na czas okre ślo ny,

lecz nie krót szy niż prze wi dzia ny pla nem

na ucza nia da ne go za wo du.

Z roz mów prze pro wa dzo nych przez in -

spek to rów pra cy z pra co daw ca mi wy ni ka,

że pra co daw cy nie ana li zu ją prze pi sów

pod ką tem swo ich przy szłych po trzeb.

Twier dzą, że sko ro pra wo ze zwa la na za -

war cie umo wy na czas okre ślo ny, to wła -

śnie ta ką umo wę de cy du ją się za wrzeć.

Czas pra cy,

wy na gro dze nie

Brak ewi den cji cza su pra cy osób mło -

do cia nych jest nie pra wi dło wo ścią ma ją cą

bar dzo ne ga tyw ne skut ki. Do ty czy to za -

rów no ewi den cjo no wa nia cza su pra cy

w ogó le, jak też od no to wy wa nia cza su pra -

cy przy pra cach wzbro nio nych, któ rych wy -

ko ny wa nie jest do zwo lo ne w ce lu od by cia

przy go to wa nia za wo do we go. Na uwa gę za -

słu gu je fakt, że więk szość kon tro lo wa nych

pra co daw ców nie mia ła świa do mo ści, że

spo czy wa na nich obo wią zek od no to wy wa -

nia cza su pra cy wy ko ny wa nej przy pra cach

wzbro nio nych, a do zwo lo nych oso bom

mło do cia nym w ce lu od by cia przy go to wa -

nia za wo do we go.

Na prze strze ni lat ska la te go pro ble mu

nie ule gła zna czą cej po pra wie. Na dal bra -

ku je ewi den cji cza su pra cy w oko ło 50%

skon tro lo wa nych za kła dów. Uza sad nio ny

jest po gląd, że zja wi sko to nie jest zwią za -

ne z nie zna jo mo ścią prze pi sów pra wa. Nie -

pra wi dło wość ta wy ni ka ra czej ze świa do -

me go, ce lo we go za mia ru nie wy ka zy wa nia

fak tycz ne go cza su pra cy pra cow ni ków

mło do cia nych. Przy bra ku ewi den cji cza -

su pra

cy moż

li

we jest bo

wiem ukry

cie

wszyst kich pa ra me trów do ty czą cych cza -

su pra cy, w tym: rze czy wi ste go do bo we go

wy mia ru cza su pra cy, za pew nie nia od po -

czyn ków, prze strze ga nia za ka zu za trud nia -

nia pra cow ni ków mło do cia nych w po rze

noc nej.

Czyn no ści kon tro l ne wy ka za ły, że sto -

sun ko wo rzad kie są przy pad ki nie wy pła ca -

nia lub nie ter mi no we go wy pła ca nia wy na -

gro dzeń pra cow ni kom mło do cia nym. Je śli

się jed nak zda rza ją, to naj czę ściej po da wa -

nym po wo dem ta kie go za nie cha nia jest

brak środ ków fi nan so wych oraz bier ne

ocze ki wa nie na re fun da cję.

Urlo py

wy po czyn ko we

Nie pra wi dło wo ści w tym za kre sie do ty -

czy ły zwłasz cza bez pod staw ne go za ni ża nia

wy mia ru urlo pu. Naj czę ściej błęd nie usta -

lo no wy miar urlo pu w pierw szym ro ku na -

uki. Pra co daw cy za sła nia jąc się nie wie dzą

nie udzie la li urlo pu (w wy mia rze wy no szą -

cym 12 dni), do któ re go pra wo mło do cia -

ni na by li po 6 mie sią cach pierw szej pra -

cy. Dys ku syj ny jest pro blem do ty czą cy

udzie le nia urlo pu wy po czyn ko we go pra -

cow ni ko wi mło do cia ne mu, z któ rym roz -

Be ata Pręt ka

Z in spek tor skiej prak ty ki

Za trud nia nie pra cow ni ków mło do cia nych

Pra cow ni cy mło do cia ni na le żą do tzw. „wraż li wej gru py za trud nio nych”. Ta kwa li fi ka cja jest
bez po śred nio zwią za na z tym, że za trud nia nie pra cow ni ków mło do cia nych od by wa się na wa -
run kach ści śle okre ślo nych pra wem. W lu bel skim okrę gu na prze strze ni lat 2002-2006 by ły
pro wa dzo ne kon tro le te ma tycz ne zwią za ne z ochro ną za trud nie nia pra cow ni ków mło do cia -
nych – pod ką tem naj czę ściej po wta rza ją cych się nie pra wi dło wo ści.

4/2008 I P

15

wią zu je się umo wa o pra cę. W prak ty ce

funk cjo nu ją dwa po glą dy. Pierw szy, któ ry

mó wi, że w ra zie roz wią za nia umo wy na -

le ży udzie lić peł ne go na leż ne go urlo pu wy -

po czyn ko we go lub wy pła cić ekwi wa lent

pie nięż ny za peł ny na leż ny urlop. Dru gi po -

gląd, z któ re go wy ni ka, iż w ra zie roz wią -

za nia umo wy na le ży udzie lić urlo pu wy po -

czyn ko we go w pro por cjo nal nym wy mia rze

lub wy pła cić ekwi wa lent pie nięż ny za pro -

por cjo nal ny wy miar urlo pu.

Skła nia ła bym się do dru gie go po glą du,

któ ry znaj du je uza sad nie nie w prze pi -

sach art. 206 § 5 kp sta

no

wią

cym, że

w spra wach nie ure gu lo wa nych prze pi sa mi

ni niej sze go roz dzia łu do urlo pów przy słu -

gu ją cych mło do cia nym sto su je się prze pi -

sy dzia łu siód me go, a więc m.in. za sa dę

pro por cjo nal no ści.

Bez pie czeń stwo

pra cy

Z ana li zy do ku men ta cji po kon trol nej wy -

ni ka, że naj czę ściej stwier dzo ne nie pra wi -

dło wo ści z za kre su bez pie czeń stwa pra cy

do ty czy ły:

– do pusz cze nia pra cow ni ków mło do cia -

nych do wy ko ny wa nia pra cy bez orze czeń

le kar skich po twier dza ją cych brak prze ciw -

wska zań do pra cy. Bez po śred nim po wo dem

by ło to, że pra co daw cy uzna wa li za wy star -

cza ją ce orze cze nia le kar skie wy da wa ne dla

po trzeb szko ły. Tym cza sem bez spor nym jest

to, że mło do cia ny pod le ga wstęp nym ba da -

niom le kar skim (art. 201 § 1 kp);

– do pusz cze nia do pra cy bez wy ma ga -

nych szko leń wstęp nych sta no wi sko wych

i ogól nych z za kre su bez pie czeń stwa i hi -

gie ny pra cy.

Czyn no ści kon tro l ne wy ka za ły, że

w oko ło 50% kon tro lo wa nych za kła dów

oce na ry zy ka za wo do we go nie uwzględ -

nia ła kry te riów zwią za nych z doj rza ło ścią

psy chicz ną i fi zycz ną, bra kiem do świad -

cze nia ży cio we go i za wo do we go, nie -

świa do mo ścią za gro żeń ist nie ją cych w śro -

do wi sku pra cy w gru pie za wo do wej, ja ką

sta no wią mło do cia ni. W prze wa ża ją cej

więk szo ści przy pad ków, pra co daw cy by -

li nie świa do mi ist nie nia ta kie go obo -

wiąz ku, jak też nie po sia da li wie dzy do -

ty czą cej te go, że o ry zy ku wy stę pu ją cym

na sta no wi sku pra cy wi nien być tak że po -

in for mo wa ny przed sta wi ciel usta wo wy

mło do cia ne go (art. 201 § 3 kp).

War to wspo mnieć też o nie pra wi dło wo -

ściach, któ re wpraw dzie nie by ły czę ste,

ale bu dzi ły wie le wąt pli wo ści co do spo so -

bu ich wy eli mi no wa nia.

Wbrew bez względ ne mu za ka zo wi za -

trud nia nia mło do cia nych w po rze noc nej

ujaw nio no spo ra dycz ne przy pad ki ta kie go

za trud nia nia. Na dal jed nak nie zo stał wy -

pra co wa ny wią żą cy i prak tycz ny spo sób

roz wią za nia te go pro ble mu. We dług naj czę -

ściej po ja wia ją ce go się po glą du – w ra zie

stwier dze nia, iż pra cow nik mło do cia ny wy -

ko nu je pra cę w po rze noc nej, kon tro lu ją -

cy po wi nien wy dać wnio sek w wy stą pie niu.

Do pusz czal ne wy da je się tak że wy da nie

w ta kich sy tu acjach na ka zu skie ro wa nia

mło do cia nych do in nych prac. Po ję cie

pra cy wzbro nio nej win no obej mo wać też

pra cę bez względ nie za ka za ną mło do cia nym

w po rze noc nej.

Re spek to wa nie

prze pi sów

Na le ży stwier dzić, że efek tem dzia łań

kon tro l nych na te re nie na sze go okrę gu jest

suk ce syw ny spa dek licz by na ru szeń prze -

pi sów pra wa do ty czą cych ochro ny pra cow -

ni ków mło do cia nych w za kła dach. Aby osią -

gnąć ta ki stan, in spek to rzy pra cy kon se -

kwent nie sto so wa li środ ki praw ne, współ -

pra co wa li tak że z pro ku ra tu rą.

W jed nej ze spraw wnio sek o wsz czę cie

po stę po wa nia przez Pro ku ra tu rę Re jo -

no wą w Z. zło żo no w opar ciu o pi sem ne

oświad cze nia pra cow nic mło do cia nych,

z któ rych wy ni ka ło, że przez okres trzech

lat od by wa nia na uki za wo du nie otrzy my -

wa ły wy na gro dzeń za pra cę i nie skła da ły

pod pi sów w li stach płac. Z te go wzglę du

zro dzi ło się po dej rze nie, że oka za ne

w trak cie kon tro li li sty płac, za wie ra ją ce

pod pi sy po twier dza ją ce rze ko me otrzy ma -

nia wy na gro dzeń, by ły fał szo wa ne, tzn. fakt

otrzy ma nia wy na gro dzeń po twier dza ła

pod pi sem oso ba in na niż upraw nio ne

mło do cia ne.

W paź dzier ni ku 2006 r. przed są dem

kar nym za koń czył się pro ces, w wy ni ku

któ re go pra co daw ca zo stał uzna ny win nym

za rzu ca ne go mu czy nu. Sąd ska zał go na je -

den rok po zba wie nia wol no ści w za wie sze -

niu na 3 la ta oraz ka rę grzyw ny z prze zna -

cze niem na ce le cha ry ta tyw ne. Na le ży pod -

kre ślić, że pod ję cie ta kich dzia łań by ło moż -

li we dzię ki współ pra cy pra cow ni ków mło -

do cia nych z in spek to rem pra cy kon tro lu -

ją cym da ny za kład. Wy rok są du kar ne go

umoż li wił pra cow ni com wsz czę cie pro ce -

su przed są dem pra cy o wy pła ce nie na leż -

nych wy

na

gro

dzeń za okres 3 lat wraz

z usta wo wy mi od set ka mi.

W in nym za kła dzie pra cy stwier dzo no,

że pra co daw ca w li stach obec no ści wy ka -

zy wał fakt prze by wa nia pra cow ni ków

na urlo pach wy po czyn ko wych. Z pi sem -

nych oświad czeń tych że pra cow ni ków wy -

ni ka ło jed nak, że wpi sy w tym do ku men -

cie nie od zwier cie dla ją sta nu fak tycz ne go.

In spek tor pra cy skie ro wał za wia do mie nie

o po dej rze niu po peł nie nia prze stęp stwa

do Pro ku ra tu ry Re jo no wej w K. Na dal trwa

po stę po wa nie kar ne.

Stwier dzo ne przez in spek to rów pra cy

na ru sze nia prze pi sów do ty czą cych za -

trud nia nia pra cow ni ków mło do cia nych

nio są ne ga tyw ne skut ki dla psy chi ki mło -

de go czło wie ka i są szcze gól nie na gan ne,

gdyż do ty czą osób roz po czy na ją cych ka rie -

rę za wo do wą, dla te go też na le ży do ło żyć

wszel kich sta rań, aby ska la na ru szeń tych

prze pi sów by ła jak naj mniej sza.

Be ata Pręt ka

OIP Lu blin