ALFABET BEHAWIORYSTY

WETERYNARIA W PRAKTYCE

www.weterynaria.elamed.pl

LIPIEC-SIERPIEŃ • 4/2007

64

lek. wet. Remigiusz Cichoń, Joanna Cichoń*

specjalista chorób psów i kotów, biegły sądowy, behawiorysta, członek ESAVS, Przychodnia Weterynaryjna DOG w Skarżysku-Kamiennej
*studentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

nie wykonują tej czynności w obecno-
ści człowieka.

Zwierzę wykazuje reakcję bólową przy

braku bodźców bólowych (allodynia).
Może to być zarówno wynikiem uszko-
dzenia układu nerwowego, na przykład
w przebiegu neuropatii autonomicznej
w cukrzycy, jak i mieć podłoże psycho-
genne. Występuje zachowanie nakiero-
wane na siebie, sugerujące nieistniejący
bodziec, upośledzenie czucia wywoła-
ne wzmożoną reakcją na bodziec bólo-
wy i unikanie nieprzyjemnego bodźca.
Do końca nie udało się ustalić, jakiego
rodzaju zmiany czy zaburzenia powodu-
ją te uszkodzenia. Podejrzewa się, iż na-
tręctwa i depresje mogą mieć to samo po-
chodzenie, dlatego w leczeniu stosuje się
leki przeciwdepresyjne.

W wywiadzie należy zwrócić szczegól-

ną uwagę na informacje dotyczące zmian,
jakie nastąpiły w środowisku zwierzęcia
minimum miesiąc przed wystąpieniem
niepożądanych objawów.

‰

lek. wet. Remigiusz Cichoń

Przychodnia Weterynaryjna DOG

26-110 Skarżysko-Kamienna,

ul. Żeromskiego 66

e-mail: [e-mail]

www.dog.com.pl

są przedmiotem obawy, ale również jest
nieracjonalne i wyraźnie przesadne.

Wśród patologicznych postaci lęku

wyróżnia się fobie i stany lękowe (ner-
wice lękowe, zachowania nakierowane na
siebie). Do fobii należy na przykład ago-
rafobia, czyli lęk przed otwartą przestrze-
nią, albo klaustrofobia (lęk przed małymi
pomieszczeniami), ściganie wyimagino-
wego wroga, „łapanie much” itd. Stan
lękowy może się pojawić w odpowiedzi
na sytuację stresową. Okoliczności to-
warzyszące tej sytuacji są ciągle przeży-
wane na nowo, a dotknięty schorzeniem
osobnik unika bodźców kojarzących się

z tą sytuacją. Stanom
lękowym często towa-
rzyszą natręctwa ru-
chowe. Wykonywa-
nie natrętnych ruchów
zmniejsza dolegliwo-
ści związane z natręt-
nymi myślami/natręc-
twem bodźców.

Odrębną postacią

patologicznego lęku
są napady paniki, np.
strach przed niektóry-
mi dźwiękami. Uczu-
cie strachu jest wtedy
szczególnie nasilone,

osobnik nim dotknięty obawia się bliskiej
śmierci, występuje uczucie niedowładu
kończyn oraz zaburzenia widzenia. Sta-
nom tym towarzyszy przyspieszenie czyn-
ności serca, pocenie się, drżenie mięśni
oraz zaburzenia czynności jelit. Stwier-
dzono, że u zwierząt wykazujących ob-
jawy paniki dochodzi do wzmożonej ak-
tywności neuronów noradrenergicznych
jądra sinawego. Stąd powstało przypusz-
czenie, że napady paniki mogą zależeć od
wzmożonej aktywności noradrenergicz-
nych struktur mózgu.

Z

ACHOWANIA

NAKIEROWANE

NA

SIEBIE

Występuje wówczas zaburzenie czucia
skórnego. Takie zachowania mogą pro-
wadzić do poważnych uszkodzeń ciała
chorego zwierzęcia (fot. 1 i 2) lub powo-
dować nadmierną pielęgnację, prowa-
dzącą do wyłysień lub samouszkodzeń.
Nadmierna pielęgnacja stresogenna wy-
stępuje najczęściej u kotów. Problem jest
trudny do zaobserwowania, gdyż koty

Patologia charakteryzuje się utratą
zdolności adaptacji do zmian w śro-
dowisku oraz brakiem możliwości
powrotu do równowagi (homeostazy)
po ustaniu zmian. Należy pamiętać,
że nie jest jedynym odchyleniem od
uznanej normy społecznej.

Patologia zachowań

CZĘŚĆ I

A

NALIZA

SEKWENCJI

BEHAWIORALNYCH

Każde zachowanie można podzielić na
cztery fazy: zachowanie apetencyjne, akt
spełniający, zakończe-
nie oraz okres refrak-
cji. Powstaje pytanie:
czy dana sekwencja
jest prawidłowa, czy
patologiczna? Odpo-
wiadając na nie, na-
leży pamiętać o tym,
że każde zachowanie
ma pewną prawidło-
wą sekwencję zdarzeń
oraz że dokonując jej
analizy można stwier-
dzić, czy dane zacho-
wanie jest prawidło-
we, czy patologiczne.

Warunkowanie sprawcze a sekwencja

behawioralna:
– fazy sprawcze: prowadzące do celu, sta-

ją się coraz bardziej rozbudowane;

– fazy nie mające działania sprawczego

ulegają redukcji.
Kontrola siły ugryzienia:

– występuje wewnątrz grupy społecznej;
– wyjątki: zaburzenia zachowania (nadak-

tywność, dyssocjalizacja), uwarunko-
wanie instrumentalne, efekt interwencji
właścicieli uniemożliwiającej rozwiąza-
nie konfliktu.

Z

ACHOWANIA

KOMPULSYWNE

Są to zachowania, które nie prowadzą do
osiągnięcia jakiegoś realnego celu. Oce-
na wymaga określenia wzorca zachowań!
Kompulsje to powtarzające się czynno-
ści przymusowe wykonywane według
pewnych reguł i w zrytualizowany spo-
sób, w reakcji na jakąś obsesję. Zacho-
wanie kompulsywne ma w zamierzeniu
zredukować lub zapobiec niewygodzie
związanej z pewnymi sytuacjami, które

Elementy psychobiologiczne
Elementy psychobiologiczne to:
– organizm – mechanizmy patofi-

zjologiczne, zmiany organiczne
(immunologia, profil hormonal-
ny, materiał genetyczny, mecha-
nizmy neurologiczne);

– zabarwienie nastrojowe (uspo-

sobienie);

– emocje, funkcje poznawcze,

postrzeganie zmysłowe;

– reakcje neurowegetatywne

i akty motoryczne.

Fot. 1, 2. Samookaleczenie psychogenne
– predylekcyjne miejsca u psa

fot. Joanna Cichoń

fot. Joanna Cichoń

Fot. 1

Fot. 2