Ekonomia miedzynarodowa zaawansowana (opr pytania) BOSSAK

1. GLOBALIZACJA WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ I KONKURENCJI
Gwałtowny postęp w technikach transportu i informatyce umożliwił przemieszczanie kapitału z
bezprecedensową szybkością na niespotykaną skalę. Globalizacja współpracy gospodarczej i konkurencji to
pogłębianie i upowszechnianie wzajemnych stosunków między krajami i rynkami czego efektem jest nie
tylko wzrost ruchliwości i skali przepływu transnarodowego kapitału ale także wzmożony przepływ dóbr,
myśli technologicznej, informacji i wartości kulturalnych. Ogromną rolę odgrywają korporacje,
wykorzystując przewagę technologiczną w celu konkurowania poza granicami kraju macierzystego.
Globalizacja konkurencji nie ogarnia całego globu i wszystkich rynków. Pochodzi z krajów wysoko
rozwiniętych gdzie siedziby ma większość transnarodowych korporacji i potężnych pośredników
finansowych i oprócz tych krajów dotyczy tzw. wschodzących gospodarek rynkowych. Nie można jednak
mówić o globalizacji konkurencji w odniesieniu do biednych krajów Azji, Afryki, Ameryki Południowej.
Globalizacja postępuje, bo właściciele kapitału mogą i chcą inwestować poza granicami kraju, ponieważ
istnieje popyt rządów państw. Konkurowanie o międzynarodowy kapitał czyli popytowy czynnik
globalizacji rynku aktywów finansowych skłania do dostosowań w polityce gospodarczej rządów (niskie
ryzyko kursowe, łatwość, brak barier biurokratycznych). Dochód z inwestycji powinien być wyższy niż w
innych krajach konkurujących (podatki, story procentowe).
Globalizacja współpracy gospodarczej, umiędzynarodowienie łańcuchów dostaw i sposób obsługi klientów
przez usługodawców logistycznych powodują, że z jednego miejsca można dostarczać produkty zarówno na
rynki odległe, jak i lokalne. Nie stanowią o tym podziały administracyjne i terytorialne, ale takie czynniki,
jak jakość dostępnej infrastruktury transportu, wymagany czas dostawy i jej całkowite koszty.
2. JAKIE SZANSY I ZAGROŻENIA ZWIĄZANE SĄ Z GLOBALIZACJĄ EKONOMICZNĄ
Szansy:



Redukcje barier celnych w handlu międzynarodowym umożliwiły wielu krajom przyjęcie strategii
proeksportowych. Dla małych i średnich państw, mających ograniczone rynki wewnętrzne, produkcja
skierowana na zewnątrz jest szansą na szybki wzrost gospodarczy.



Globalizacja stwarza możliwości potencjalnie szybkiego wzrostu produkcji, dobrobytu społecznego i
poprawy warunków życia ludności oraz rozwoju ekonomicznego. Inną korzyścią jest dostęp do
zróżnicowanych dóbr konsumpcyjnych, nowych technologii, metod zarządzania i wiedzy, a także do
systemu instytucji, które sprawdziły się w innych miejscach.



Globalizacja otwiera nowe możliwości rozszerzenia i dywersyfikacji wymiany handlowej, wzrostu
inwestycji i rozwoju nowych technologii, co przyniosło już znaczący wzrost gospodarczy wielu krajów i
rosnącą zamożność ich społeczeństw. Globalizacja gospodarki otwiera m.in. nowe rynki przed towarami i
usługami, a ostra konkurencja hamuje wzrost cen. Tańsze towary są zatem dostępne dla większej ilości
konsumentów.



Dzięki globalizacji możliwa jest międzynarodowa współpraca, wspólne uczestnictwo w budowie jedności
międzynarodowej. Dzięki nowoczesnym technikom globalizacja pozwala na rozwijanie swych kwalifikacji
ludziom z ubogich państw, poniekąd daje im możliwości rozwoju.



Globalizacji prowadzi do pogłębienia międzynarodowego podziału pracy oraz wyższego, acz
niekoniecznie równomiernego, wzrostu gospodarczego i dobrobytu społeczeństw.

Zagrożenia globalizacji :



Globalizacja niesie ze sobą także napięcia w krajach zintegrowanych z gospodarką światową. Jednym z
negatywnych zjawisk jest rozprzestrzenianie się wszelkiego rodzaju kryzysów na przykład azjatyckiego i
rosyjskiego w latach 1997-1998. Taki mechanizm przenoszenia się negatywnych konsekwencji może
oznaczać spadek eksportu i/lub zmiany realnych cen towarów (ropy naftowej, miedzi, drewna).
Gospodarki, których dochody z eksportu i z tytułu obciążeń fiskalnych uzależnione są od kilku
podstawowych produktów, mogą być szczególnie narażone na szok. Tak było w Meksyku, Indonezji,
Ekwadorze. Wenezueli i Rosji, gdy spadały ceny ropy naftowej, a także w Chile, gdy spadły ceny miedzi.
Podobnie sytuacja przedstawia się na rynkach finansowych. Wysoce zintegrowane rynki wykazują
tendencję do przenoszenia globalnych, regionalnych lub lokalnych „wstrząsów" finansowych znacznie
szybciej niż w przeszłości, kiedy stopień integracji tych rynków był znacznie niższy.



Innego rodzaju zagrożeniem są tzw. efekty społeczne. Ponieważ zjawisko globalizacji jest często ściśle
powiązane z większą niestabilnością produkcji i zatrudnienia, może to oznaczać realny wzrost bezrobocia.
Ostrzejsza konkurencja może być także trudna do zaakceptowania w pewnych społeczeństwach ze
względów kulturowych.



Innym problemem wywołującym wiele emocji jest kwestia rosnących rozpiętości dochodowych, które
może pogłębiać globalizacja i wolny handel.



Globalizacja przyczyniając się do wzrostu gospodarczego, może również powodować powstanie szkód w
środowisku naturalnym, jeśli koszty ekologiczne nie zostaną właściwie uwzględnione w rachunku
ekonomicznym.



Globalizacja prowadzi do zwiększania przepaści między bogatymi i biednymi



destabilizacja gospodarki w skutek żywiołowych przepływów kapitału



wzrost trudnej do kontrolowania przestępczości



utrata tożsamości



erozja suwerenności (tj. wpływu społeczeństwa na władzę)



wreszcie marginalizacja krajów i regionów oraz grup społecznych.

3. W JAKI SPOSÓB GLOBALIZACJA WPŁYWA NA CHARAKTER I METODY WSPÓŁPRACY
MIĘDZYNARODOWEJ I KONKURENCJI
Globalizacja rozumiana jest jako postępujący proces integrowania się krajowych i regionalnych rynków w
jeden globalny rynek zbytu. Terminem globalizacji gospodarki światowej określa się, więc zarówno proces,
jakim jest zwiększanie dynamiki międzynarodowych przepływów gospodarczych, jak i główny efekt w
postaci wzrostu współzależności państw i rynków. Akcentuje się również, nowe jakościowo cechy, takie jak
istnienie nowych rynków i sposobów ich funkcjonowania (np. całodobowe transakcje międzynarodowych
rynków finansowych).
Efektami takiego procesu jest np. postępujący proces podziału pracy, a zatem rosnące przenikanie się i
scalania odpowiednich rynków. Towarzyszyć temu musi przestrzenna reorganizacja procesów produkcji i
dystrybucji, a także reorganizacja przy świadczeniu usług. Towarzyszyć temu musi międzynarodowy
przepływ siły roboczej, kapitału i wiedzy technicznej, a co za tym idzie upodobnianie się standardów
wytwarzania, stylów konsumpcji oraz odpowiednich norm na całym świecie, coraz bardziej
zglobalizowanym.
Globalizacja powoduje upodobnianie się wzorców konsumpcji (boom na zdrową żywność lub
upowszechnianie się opakowań z plastiku-degradacja środowiska naturalnego) a także pozwala krajom
rozwijającym się korzystać z odkryć i innowacji dokonanych w krajach rozwiniętych.
Globalizacja wpłynęła na wykształcenie się niezwykle istotnych członków globalnego rynku jakim są
relatywnie młode podmioty- korporacje trans narodowe. Istotne w dzisiejszym układzie sił jest również
rosnące znaczenie regulacji i organizacji międzynarodowych, takich jak MFW i WTO, oraz stały wzrost
liczebności, aktywności i rangi społecznej organizacji pozarządowych. Stąd też globalizacja na przełomie
wieku różni się od wcześniejszych form internacjonalizacji gospodarki światowej również tym, że zmieniła
się rola państwa w kształtowaniu zagranicznych stosunków ekonomicznych, na które coraz większy wpływ
wywierają inne podmioty gospodarki światowej.
Podmiotami o największej sile oddziaływania są korporacje trans narodowe. Na 100 największych
gospodarek świata 52 to korporacje trans narodowe. Niespotykana wcześniej dynamika wzrostu
bezpośrednich inwestycji zagranicznych, tj. megafuzje i megaprzejęcia, przyczynia się do pogłębienia inte-
gracji gospodarki światowej. Głównymi siłami napędowymi globalizacji są postęp technologiczny oraz
liberalizacja wymiany z zagranicą, która prowadzi do pogłębienia międzynarodowego podziału pracy
oraz wyższego, acz niekoniecznie równomiernego, wzrostu gospodarczego i dobrobytu społeczeństw.
Czynniki te spowodowały, że poszczególne społeczeństwa są w coraz większym stopniu zależne od siebie
gospodarczo, co stwarza nie tylko nowe możliwości, ale również wyzwania, w wymiarze gospodarczym,
społecznym i politycznym.
Przemysły wysoko zaawansowanych technologii, wykorzystujące osiągnięcia naukowo-badawcze w
różnych dziedzinach, odgrywają coraz większa role w handlu międzynarodowym. Coraz więcej
przedsiębiorstw, opiera swój rozwój na współpracy z zagranicą, dostosowując się do nowych reguł
konkurencyjności. Zmiany te są świadectwem odchodzenia od gospodarki opartej na wykorzystaniu
zasobów naturalnych do nowej gospodarki, w której eksploatacja zasobów naturalnych nie traci na
znaczeniu, ale niekiedy nie jest nawet niezbędna do pomnażania bogactwa, będącego przede wszystkim
funkcją dostępu do wiedzy.
Terminem „nowa gospodarka” określa się gospodarkę opartą na wiedzy, w której motorem rozwoju są
innowacje i nowoczesna technologia, dla których fundamentalne znaczenie ma poziom wykształcenia
społeczeństwa. Nowa gospodarka zmierza w kierunku wysoce zintegrowanego i powiązanego elektronicznie
systemu, określanego niekiedy również jako „gospodarka cyfrowa”. Wiedza jest obecnie źródłem tworzenia

dobrobytu i najważniejszym czynnikiem produkcji, którą cechuje coraz dalej posunięta dematerializacja.
Wiedza jest też jedynym źródłem długoterminowej i możliwej do utrzymania przewagi konkurencyjnej.
Czynniki tradycyjne: ziemia i zasoby naturalne, siła robocza oraz kapitał, nadal są ważne dla działalności
gospodarczej, ale ich znaczenie jest już drugorzędne.
4. W JAKI SPOSÓB REWOLUCJA ICT WPŁYNĘŁA NA WSPÓŁPRACĘ MIĘDZYNARODOWĄ
I KONKURENCJĘ?
ICT (Information and communications technology). Pojęcie to zawiera w sobie rewolucję informatyczno -
telekomunikacyjną a zatem wszystko to co łączy się z telefonami, komputerami, internetem a także
wszelkim przetwarzaniem informacji zarówno audio jak i video. Rewolucja technologii teleinformatycznej,
miała niezwykle duży wpływ na rozwój współpracy międzynarodowej a także na zmianę w światowej
konkurencji. Dzięki szybkiemu, niezawodnemu a przede wszystkim ponadnarodowemu systemowi
komunikacji, który powstał dzięki Internetowi, połączeniom satelitarnym oraz niezwykle innowacyjnym
rozwiązaniom w dziedzinie telekomunikacji, ICT stało się niezbędnym instrumentem dla różnego rodzaju
organów do prowadzenia działalności gospodarczej, nawiązywania kontaktów handlowych a także do
magazynowania i przetwarzania pokaźnych ilości informacji.
ICT obecnie jest jednym z najpotężniejszych instrumentów globalizacji. Trzeba jednak pamiętać, że ta
technologia jest przede wszystkim początkiem, dzięki któremu cały proces globalizacji i internacjonalizacji
mógł być możliwy. W dzisiejszym świecie szybki, tani i niezawodny przepływ informacji jest elementem
niezbędnym istniejącego ładu na świecie. Dzięki technologii ICT możliwe jest zakładanie filii i oddziałów
danej firmy w najbardziej odległych zakątkach świata, gdyż dzięki tej technologii możliwe jest szybkie ich
nadzorowanie i kierowanie nimi. Dzięki ICT granice oraz odległości nie mają już znaczenia.
Rewolucja ICT miała zatem niezwykle duży wkład i wpływ na kształtowanie się współpracy
międzynarodowej w formie tak zaawansowanej jak jest to w dniu dzisiejszym. Należy również podkreślić,
że oprócz nawiązywania kontaktów i przesyłu danych i informacji istotnym jej elementem jest również
szybki, tani i skompresowany system przechowywania i przetwarzania danych i informacji. Poza tym
rozwój technologii ICT przekłada się również na stanowczą obniżkę kosztów, chociażby magazynowania
danych, ale również nawiązywania kontaktów (nie są już konieczne spotkania i osobiste wyjazdy służbowe).
Oszczędza się zatem dużo na transporcie i przepływie informacji. Skokowe zmiany technologii,
przyczyniają się do szybszego rozprzestrzeniania się informacji w skali międzynarodowej, zwiększają tempo
wdrażania nowych produktów i usług i skracają cykl życia wielu z nich. Zmieniają charakter i powodują
zaostrzenie walki konkurencyjnej, w której wzrosło znaczenie takich elementów, jak zdolność do innowacji
oraz elastycznego reagowania podmiotów i całych struktur gospodarczych na zmiany w otoczeniu
zewnętrznym.
ICT miało również ogromny wpływ na kształtowanie się konkurencji nie tylko na rynkach światowych ale
również regionalnych i krajowych. Dzięki tym systemom pokonywanie odległości przez informację nie jest
już problemem. Ma to bezpośredni wpływ na konkurencję, gdyż dzięki tym systemom sposoby marketingu,
reklamy produktu ale też nawiązywania kontaktów a więc rozprzestrzeniania się wpływów i rynków zbytu
przedsiębiorców się poszerzają, co oznacza że lokalni przedsiębiorcy muszą włączyć się do konkurencji i
walki o klienta, albo zostaną wyrzuceni z interesu. Technologie ICT mają zatem bezpośredni wpływ na
wzrost konkurencyjności między produktami, przedsiębiorcami, państwami i całymi regionami co
pozytywnie odbija się na konsumencie.
5. OMÓW WPŁYW WZROSTU OCHRONY PRAWNEJ WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ NA
ROZWÓJ WSPÓŁPRACY I KONKURENCJĘ W SKALI MIĘDZYNARODOWEJ
Prawo własności intelektualnej (prawo na dobrach niematerialnych) jest terminem obejmującym elementy
różnych działów prawa, regulujące zasady korzystania z tzw. własności intelektualnej. W różnych
jurysdykcjach termin ten rozumiany jest mniej lub bardziej szeroko, w Polsce najczęściej do praw własności
intelektualnej zalicza się regulacje dotyczące praw autorskich (w ramach prawa cywilnego) oraz patentów i
znaków towarowych (w ramach prawa własności przemysłowej). W niektórych krajach do praw własności
intelektualnej zaliczane są także tajemnice handlowe. Prawo chroniące własność intelektualną, a więc
patenty mają zapewnić bodziec do innowacji. W skali międzynarodowej zawarte już zostały porozumienia
np. kontrowersyjne porozumienie handlowe z 1994r. w Maroku, o nazwie Trias, mające na celu
respektowanie praw własności intelektualnej, praw autorskich i patentów przez wszystkich uczestników
gospodarki światowej.
Prawo do własności odgrywa dużą rolę w stymulowaniu innowacji, jednak należy pamiętać, że daje ono
wynalazcy wyłączne prawo do jej użytkowania, w przypadku patentu okres ten sięga 2o lat. Posiadacz

wynalazku, zazwyczaj zezwala innym na korzystanie ze swojego pomysłu za opłatą, nikt inny nie może z
nich korzystać bez zezwolenia właściciela, nawet jeśli sam „na nowo” odkryje to samo. Prawo własności
intelektualnej w rzeczywistości daje wynalazcy monopol, a jak mówią ekonomiści wiedza powinna być
dobrem publicznym. Często problemem jest jednak określenie co w rzeczywistości jest wynalazkiem, czy
takiego rozwiązania nie używają np. ludy Afryki czy ameryki południowej. Problem polega na tym, że
ponieważ patenty przeszkadzają w rozpowszechnianiu i użytkowaniu wiedzy, skutkiem tego jest osłabienie
badań rozwojowych, czyli powstawanie innowacji na bazie wcześniejszych innowacji. A ponieważ niemal
wszystkie innowacje opierają się na wcześniejszych innowacjach może dochodzić do spowolnienia
ogólnego postępu.
Istotnym dla efektywnego rozwoju ochrony praw własności intelektualnej (wg. Stiglitza) byłoby np.
ograniczenie okresu ważności patentu oraz ujawnienie szczegółów na których inni mogliby budować swoje
pomysły bez łamania praw autorskich a co w rezultacie ograniczyłoby wykorzystywanie patentów jako siły
monopolowej. Często bowiem patenty przyznane np. na niektóre leki, lub rozwiązania farmaceutyczne
powodują że firmy farmaceutyczne dostają monopol na ich produkcję, ceny leków rosną, stają się dostępne
wyłącznie dla bogatych, a przez co ludzie np. w krajach rozwijających się (Afryka) umierają bo nie stać ich
na leki.
Istotne jest zdanie sobie sprawy z faktu, że system ochrony praw własności intelektualnej na dobrą sprawę
sprzyja wyłącznie państwom wysoko rozwiniętym, a zamyka drogę rozwoju krajom rozwijającym się.
Wiadomo bowiem, że różnice pomiędzy tymi grupami kraju nie leżą wyłącznie w poziomie rozwoju ale
również i przede wszystkim w różnicy i luce wiedzy jaka się między nimi wykształciła. Taki stystem
ochrony prawa własności intelektualnej tylko zwiększa tę przepaść.
6.

CZY GLOBALIZACJA INFORMACJI, KONTAKTÓW SPRZYJA WSPÓŁPRACY

MIĘDZYNARODOWEJ I KONKURENCJI, CZY TEŻ JĄ OGRANICZA.
Postęp techniczny jest głównym czynnikiem powodującym internacjonalizację procesu gospodarowania.
Rewolucja przemysłowa, która doprowadziła do intensyfikacji podziału pracy oraz konieczności migracji
ludności do miast. Proces ten zapoczątkowany w XIX wieku w Anglii i rozprzestrzeniający się na pozostałe
kraje europejskie oraz USA, dał początek światowej gospodarce. Proces ten nasilił się dodatkowo po II
Wojnie światowej, kiedy to rozpoczął się proces globalizacji a więc proces coraz bliższego i bardziej
intensywnego scalania się gospodarek, przejawiający się w dynamicznym wzroście obrotów handlowych,
międzynarodowych przepływów kapitałowych i usługowych.
Tak jak powstanie gospodarki światowej wiąże się głównie z pierwszą rewolucją przemysłową, tak
globalizację wiążę się z drugą rewolucją przemysłową a więc z przyspieszeniem postępu technicznego a w
szczególności rewolucja informatyczna (komputer, telefon, łączność satelitarna, Internet). Cały proces
przyspieszyły bardzo niskie i ciągle obniżające się koszty eksploatacji i użytku tych urządzeń. Tak oto w
dziedzinie handlu międzynarodowego możliwość korzystania z technologii informatycznych i przesyłu
informacji miała ogromny wpływ na możliwości nawiązywania stosunków handlowych, na zdobywanie
informacji i kontroli.
Dzięki informatyzacji, możliwy stał się handel internetowy nie tylko dobrami rzeczywistymi i faktycznymi
ale również takimi rzeczami jak programy komputerowe, bazy danych, które mogę pokonywać granice bez
użycia klasycznych środków transportu, dzięki czemu odnotowuje się niezwykle istotną redukcję kosztów.
Rozwój środków przekazów, a więc mediów i globalizacja informacji pokonujące ogromne odległości w
przeciągu sekundy, spowodował swoiste ujednolicenie rynków zbytu. Modele bardziej efektywne i
praktyczne zostały zauważone i wprowadzane tam gdzie dotychczas stosowane były rozwiązania gorsze.
Owszem spowodowało to zamknięcie lokalnych przedsiębiorstw (przypadek rozlewni wody gazowanych,
które jeszcze 40 lat temu były w wielu wsiach, jednak były mało opłacalne. Wprowadzenie na rynek wód
produkowanych przez wielkie koncerny, pozytywnie odbiło się na konsumentach, którzy płacą za taką wodę
mniej) ale podniosło poprzeczkę konkurencji a co za tym idzie obniżyło koszty.
Komputeryzacja i niezawodność połączeń między instytucjami finansowymi pozwoliły na osiągnięcie
międzynarodowej mobilności kapitału finansowego. Globalizacja informacji miała też ogromny wpływ na
postęp inwestycji bezpośrednich oraz rozwoju korporacji transnarodowych. Dzięki tego typu osiągnięciom
technicznym mamy lepszą synchronizację produkcji między filiami przedsiębiorstwa zlokalizowanego w
różnych krajach. Dzięki globalizacji informacji i rozwój technologii, zaczął kwitnąć outsourcing, który był i
jest nadal główną ścieżką rozwoju np. krajów azjatyckich. Pewność szybkiego przepływu informacji daje
możliwość efektywnego zarządzania filiami przedsiębiorstwa w różnych krajach, a zatem daje możliwość

efektywnej alokacji zasobów i efektywne ich wykorzystanie w skali globalnej ( tam gdzie taniej i więcej tam
przemieszcza się produkcja).
Postęp komputeryzacji i telekomunikacji a także postęp technologiczny w transporcie. Globalizacja rozwija
się dzięki postępowi technicznemu ale także upadek systemu komunistycznego w Europie środkowej i
wschodniej ale też postępująca liberalizacja obrotów handlowych, kapitałowych i usługowych w wyniku
działania WTO, OECD i regionalnych ugrupowań integracyjnych.
7. CZY REWOLUCJA ICT SPRZYJA INTENSYFIKACJI KONKURENCJI I ROZWOJOWI
NOWYCH FORM WSPÓŁPRACY I WARUNKÓW PODZIAŁU KORZYŚCI?
Otwarcie i liberalizacja systemów sprzyjają zwiększeniu intensywności przepływów towarów, usług,
kapitału, technologii i pracy. Wzrost tych przepływów i powiązań w znacznej mierze jest wynikiem
rewolucji w telekomunikacji, mass mediach i Internecie, jak również w transporcie. Poszerzyły one i
pogłębiły oraz rozwinęły nowe formy międzynarodowego podziały pracy.
Postęp technologiczny i rewolucja ICT (Information and Communication Technologies)zmieniają nie tylko
pole, ale także warunki i sposoby działania podmiotów gospodarujących, zmieniają też warunki
konkurencji. Wzrasta rola czynników rynkowych związanych z indywidualizacją podaży, jej jakością, i
innowacyjnością. W coraz większym stopniu przedmiotem obrotu są usługi, technologie, kapitał, praca,
informacje oraz prawa własności.
Technologie ICT, globalizacja, wzrost konkurencji zmieniły naturę konkurencji w sposób nieoczekiwany
dla tradycyjnych, wielkich producentów i dostawców. Technologie te pobudziły także nowe, wcześniej
nieuświadomione potrzeby.
Outsourcing

usług

specjalistycznych

dla

przedsiębiorstw,

zwłaszcza

informatycznych

telekomunikacyjnych typu ICT, wywiera silny wpływ na zmianę warunków, charakter i metody walki
konkurencyjnej, także w tradycyjnych sektorach przemysłu i produkcji.
Przełom w postaci rewolucji teleinformatycznej ostatnich lat łamie wiele tradycyjnych barier i granic
głęboko zmieniając charakter i metody konkurencji. Przenika on i zmienia wiele tradycyjnych obszarów
działalności gospodarczej, otwierając równocześnie nowe perspektywy rozwoju.
Współcześnie technologie informatyczne stanowią główną siłę sprawczą zmian w światowej gospodarce i
instytucjach. Szybki postęp technologiczny zintensyfikował konkurencję i spowodował, że elektronika z
informatyką stały się wiodącymi siłami wzrostu gospodarczego.
Niezwykły postęp w dziedzinie informatyki oraz jednoczesny spadek kosztów produkcji sprzętu przyczynił
się do wzrostu jej zastosowania, obejmującego niemal całą działalność przemysłową, a także umożliwił
utworzenie sieci informatycznej o zasięgu globalnym.
Oprócz pozytywnych konsekwencji skala i siła oddziaływania tych zmian wywołały obawy o skutki dla
wolności indywidualnej, prawa do prywatności, kulturalnej tożsamości, problemów ochrony przemysłowej,
bezpieczeństwa kraju, prawa do kontrolowania przez państwo przepływu informacji oraz praw własności
autorskich.
Prawdziwa siła technologii (w tym informatycznych) polega nie na tym, że jest ona pomocna w
usprawnianiu dotychczasowego funkcjonowania, lecz na tym, że niejednokrotnie stwarza możliwość
wprowadzenia nowych sposobów wykonywania pracy i zwiększenia wartości dodanej.
Przełom teleinformatyczny ostatnich lat łamie wiele barier i granic, głęboko zmieniając zasięg, charakter i
metody konkurencji. Przenika i zmienia wiele tradycyjnych obszarów działalności gospodarczej,
równocześnie otwierając nowe. Przyczynia się do złamania tradycyjnych monopoli. Wraz z liberalizacją
międzynarodowych finansów wpływa na dynamiczny wzrost obrotów finansowych w skali globalnej.
Elektronika i informatyka stały się wiodącymi siłami wzrostu gospodarczego. Model energochłonnej i
surowcochłonnej gospodarki o dużej skali produkcji ustąpił modelowi opartemu na jakości, elastyczności i
innowacjach. Wzrost znaczenia informatyki wiąże się z przełomem w mikroelektronice oraz połączeniu
technologii telekomunikacyjnych i komputerowych, automatyki i robotyzacji. Niezwykły postęp w
dziedzinie informatyki oraz jednoczesny spadek kosztów produkcji sprzętu przyczyniły się do skokowego
wzrostu jej zastosowania i utworzenia sieci informatycznej o zasięgu globalnym.
8.

JAKI

SPOSÓB

REWOLUCJA

ICT

SPRZYJA

GLOBALIZACJI

USŁUG

PROFESJONALNYCH? PODAJ PRZYKŁADY.
Liberalizacji międzynarodowego systemu współpracy gospodarczej, który wspierają MFW, WTO, OECD,
G-8 oraz regionalne ugrupowania integracyjne, towarzyszy proces koncentracji i centralizacji kapitału oraz
rosnące znaczenie nie tylko własności kapitału, ale w coraz większym stopniu technologii, praw autorskich,
własności intelektualnej, ale także marek, znaków i wzorów handlowych. Wzrasta znaczenie

międzynarodowych grup kapitałowych i koncernów oraz tworzonych przez nie sieci i aliansów
strategicznych.
Przełom w technologiach informatycznych i telekomunikacji przyczynił się do złamania tradycyjnych
monopoli, a wraz z liberalizacją finansów międzynarodowych – do bardzo dynamicznego rozwoju usług
teleinformatycznych i finansowych w skali międzynarodowej.
Model energochłonnej i surowcochłonnej gospodarki o dużej skali produkcji ustąpił modelowi opartemu o
zmiany w organizacji, technologii i konkurencyjności opartej o jakość, elastyczność i przyspieszony proces
innowacji. Te radykalne zmiany w istotnym stopniu związane są z upowszechnieniem się i przenikaniem
zastosowań technologii elektronicznych i informatycznych.
Informatyka swoje podstawy zawdzięcza przełomowi w mikroelektronice i związanym z tym połączeniu
technologii komunikacyjnych i komputerowych, automatyki i robotyzacji.
Proces produkcji i zarządzania firmą stał się zbyt złożony, by opierać go na specjalizacji, zadaniach,
formalnych procedurach oraz zarządzaniu finansowym. Takie podejście, dobre w epoce przemysłowej
obecnie w dobie przełomu informatycznego, konkurencji jakością i innowacyjnością jest niedostosowanie
do współczesnych warunków konkurencji. To, co do niedawna było paradygmatem produkcji
wielkoprzemysłowej, zastępowane jest paradygmatem wymagającego, globalnego rynku.
Nastąpił znaczny wzrost kwalifikacji pracowników, dostępu do informacji, baz danych i możliwości nie
sekwencyjnego, a równoległego wykonywania czynności. Techniki informacyjne umożliwiają też
oderwanie procesu przetwarzania danych od jednego miejsca.
Klasyczne struktury biznesu oparte na specjalizacji pracy i podziale procesów na proste zadania, złożone
procedury i systemy kontroli zmniejszają elastyczność i innowacyjność przedsiębiorstwa – zwłaszcza
dużych organizacji. Brak elastyczności i zdolności reagowania na sygnały, brak koncentracji uwagi na
kliencie, nacisk na aktywność, procedury, kontrolę wewnętrzną sprzyjają rozbudowie administracji, a nie
innowacyjności.
Model industrialny opiera się na przesłance ograniczonych umiejętności pracowników i niskim poziomie
dokształcania się. Rewolucja informatyczna, nowe koncepcje zarządzania, związane z upowszechnianiem
takich metod, jak re-engeneering (przeprojektowanie firmy), benchmarking, outsourcing, TQM, GMP, ISO
etc. wskazują na znaczne odejścia od standaryzacji w kierunku indywidualizacji. Postulują odchodzenie od
mechanicznych, taśmowych, standardowych działań na rzecz integracji procesów, menedżerów
zarządzających projektami, zespołami. Technologie informatyczne umożliwiają zmiany, innowacje,
przeprojektowanie firmy.
O ile tradycyjne usługi na rzecz ludności charakteryzują się niską efektywnością, o tyle profesjonalne
niejednokrotnie przyczyniają się do silnego wzrostu efektywności i radykalnej poprawy jakości produkcji.
Outsourcing usług specjalistycznych umożliwia przedsiębiorstwom zmniejszanie zatrudnienia,
zredukowanie poziomu kosztów stałych i pogłębienie specjalizacji. Wywiera także silny wpływ na zmianę
warunków, charakter i metody walki konkurencyjnej przedsiębiorstw także w tradycyjnych sektorach
przemysłu i produkcji.
Umożliwia rezygnację z tych czynności, które w łańcuchu wartości tworzonej przez przedsiębiorstwa
charakteryzują się względnie niską efektywnością i nie są związane z przewagą konkurencyjną. Dzięki
outsourcingowi przedsiębiorstwa eliminują te fazy produkcji, które zmniejszają przewagę konkurencyjną
osiąganą w głównej domenie działalności firmy. W ten sposób restrukturyzacja przeprowadzona dzięki
outsourcingowi sprzyja umocnieniu konkurencyjności i zdolności konkurencyjnej przedsiębiorstw.
Wzrost znaczenia usług i technologii informatycznych przyczynił się do istotnych zmian w strukturze
gospodarczej, funkcjonowaniu rynków i konkurencji krajów najbardziej rozwiniętych. Nastąpił silny wzrost
udziału usług w tworzeniu produktu krajowego oraz w zatrudnieniu.
Do lat 90. głównym czynnikiem wzrostu znaczenia usług w zatrudnieniu i tworzeniu PKB był szybko
rosnący popyt na usługi związane ze zdrowiem, odpoczynkiem, edukacją, świadczeniami socjalnymi,
handlem, transportem, dystrybucją i finansami. W ostatnim okresie radykalnie zwiększyło się znaczenie
specjalistycznych usług dla przedsiębiorstw.
Znaczący postęp w liberalizacji międzynarodowych obrotów usługowych nastąpił w latach 80. i 90.
ubiegłego wieku. Podstawowe znaczenie miało pomyślne zakończenie rundy tokijskiej, a następnie rundy
urugwajskiej oraz utworzenie Jednolitego Rynku Europejskiego.

9. OMÓW WPŁYW REWOLUCJI ICT NA KOSZTY TRANSAKCYJNE I RYZYKO W
MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKACH GOSPODARCZYCH

Rewolucja ICT wpłynęła nie tylko na intensywność przepływu i dostęp do informacji, jej koszty, sposób
działania na rynku i konkurowania, ale także na metody zarządzania, produkcję, jej efektywność, koszty i
ryzyko. Postęp technologiczny oraz w transporcie przyczyniły się do ostatecznego odejścia od XX-wiecznej
integracji pionowej i dominacji przemysłu oraz przyjęcia paradygmatu elastyczności, konkurencyjności i
rozwoju, opartego na wiedzy i kapitale ludzkim. W konsekwencji przyczyniły się do wzrostu znaczenia i
sprawności mechanizmów rynkowych, konkurencji i pogłębienia międzynarodowego podziału pracy.
Otwartości i liberalizacji systemów narodowych oraz rewolucji ICT towarzyszy więc poszerzenie pola dla
działań rynkowych podmiotów gospodarczych.
Rewolucja ICT i efektywne wykorzystanie tych technologii stanowi współcześnie kluczowy, niezależnie od
poziomu i struktury gospodarczej państw, czynnik rozwoju ekonomicznego. To wyjątkowe znaczenie
nowoczesnych technologii elektronicznych ściśle wiąże się z cechami, charakteryzującymi tę branżę:



Produkcja elektroniczna nie jest ani energochłonna ani materiałochłonna – przemysł ma charakter nauko- i
kapitałochłonny.



Wymaga ona dobrze rozwiniętej infrastruktury i rozwoju kapitału ludzkiego.



Przemysł charakteryzuje się krótkim cyklem życia produktu.Produkcja obejmuje dwie fazy: pierwsza
wymagająca innowacyjności, dużych nakładów kapitałochłonnych i venture capital oraz druga związana z
produkcją, montażem i dystrybucją oraz dużymi nakładami wykwalifikowanej pracy.



Cała produkcja jest łatwa do przenoszenia, mobilna i rozrzucona po całym świecie.



W produkcji kluczowych elementów technologicznych dominuje kilka wielkich przedsiębiorstw, ale jest
także ogromna liczba zróżnicowanych produktów i intensywna konkurencja w większości segmentów
rynku elektronicznego.



Różnorodność produktów, zastosowań, standardów komputerów i komunikacji przyczynia się do wzrostu
znaczenia softwaru i integracji systemów oraz telekomunikacji.

W informatyce konkurencyjność wiąże się przede wszystkim z:



osiągnięciem korzyści skali poprzez dostęp do wielkich rynków zbytu, które wspierać może polityka
protekcyjna lub forsowanie strategii internacjonalizacji



poprawą warunków zbytu przez osiągnięcie dużego udziału w rynku określonej rodziny, grupy wyrobów,
opartych o tę samą bazę technologiczną i produkcyjną (specjalizacją wewnątrzgałęziową)



upowszechnianiem określonych standardów dostosowanych do zróżnicowanej produkcji różnego rodzaju
urządzeń peryferyjnych



zawieraniem aliansów technologicznych i dystrybucyjnych.

W warunkach przyspieszonego postępu technologicznego, rozwoju nowych usług i form współpracy proces
produkcji i zarządzania firmą stał się zbyt złożony, by opierać go na formalnych procedurach oraz
zarządzaniu finansowym. Podejście takie, dobre w epoce przemysłowej, obecnie w dobie konkurencji
jakością i innowacyjnością nie jest skuteczne.
W krajach poprzemysłowym (post-industrial) paradygmat produkcji wielkoprzemysłowej zastąpiony został
paradygmatem elastyczności i wiedzy. Klasyczne struktury biznesu oparte na specjalizacji pracy i podziale
procesów na proste zadania, a także złożone procedury i systemy kontroli nie sprzyjają elastyczności i
innowacyjności, zwłaszcza dużych przedsiębiorstw.
Rewolucja informatyczna, nowe koncepcje zarządzania związane z upowszechnieniem takich metod, jak re-
engineering (przeprojektowanie firmy), benchmarking, outsourcing, TQM, GMP, ISO, umożliwiają odejście
od standaryzacji w kierunku indywidualizacji. Miejsce mechanicznych, taśmowych, standardowych działań
zajmują elastyczne formy zarządzania projektami i zespołami.
Prawdziwa siła technologii informatycznych nie polega na tym, że mogą one pomóc
usprawnićdotychczasowe funkcjonowanie, lecz na tym, że stwarzają możliwości dla nowych sposobów
wykonywania pracy, prowadząc do wzrostu wartości dodanej.
Rewolucja technologiczna ICT, przenikając granice, wpływa nie tylko na realne procesy gospodarcze, ale
także na zachowania i wybory jednostek gospodarujących, sposoby zarządzania, konkurowania. Oddziałuje
także na instytucje i politykę państwa.
Sprzyja zarówno liberalizacji, otwieraniu systemów instytucjalno-regulacyjnych, jak i ich dostosowaniu do
nowych możliwości międzynarodowego podziału pracy. Z kolei liberalizacja polityki i systemów
gospodarczych zwiększa intensywność współpracy i przepływów towarów, usług, kapitału, finansów i
technologii.
10. W JAKI SPOSÓB PRYWATYZACJA I LIBERALIZACJA GOSPODARKI PRZYCZYNIA SIĘ
DO WZROSTU ZDOLNOŚCI KONKURENCYJNEJ.

Liberalizacja gospodarki jest działaniem z zakresu polityki gospodarczej, polegającym na ograniczeniu
ingerencji państwa w funkcjonowanie mechanizmów rynkowych. Liberalizacja jest zazwyczaj elementem
pakietu reform, których celem jest zdynamizowanie rozwoju gospodarczego kraju. Liberalizację
przeprowadza się głównie po to, aby zwiększyć skalę przedsiębiorczości i aktywności przedsiębiorstw
prywatnych, zachęcić do inwestowania i rozwijania działalności. Lepsze wyniki w zakresie wzrostu osiąga
się też poprzez zwiększenie intensywności konkurencji rynkowej (likwidując np. bariery, które utrudniają
nowym producentom sprzedaż towarów i usług – bariery takie faworyzują monopolistów) i usprawnić
działanie mechanizmów rynkowych (eliminując niewłaściwe sygnały płynące z rynku – np. likwidując
dotacje do cen produktów, skutkiem których konsumenci nie wiedzą, jaki jest rzeczywisty koszt produkcji
zużywanych dóbr).
Liberalizacja gospodarki odnosi się najczęściej do następujących dziedzin:



Liberalizacja cen, czyli powstrzymanie się państwa od ingerencji w kształtowanie się cen wyznaczanych

przez rynek (ingerencja taka odbywa się zazwyczaj albo w drodze systemu dotacji do cen, albo
administracyjnej kontroli kształtowania się cen).



Liberalizacja obrotów towarowych z zagranicą, a w szczególności obniżenie ceł i innych barier dla handlu
w celu zwiększenia konkurencji rynkowej.



Liberalizacja funkcjonowania rynku finansowego i kapitałowego, oznaczająca zwiększenie swobody
świadczenia usług przez instytucje finansowe – zarówno przez instytucje krajowe, jak zagraniczne
(zjawisko to łączy się zazwyczaj z liberalizacją obrotów kapitałowych z zagranicą, a więc swobodą
inwestowania kapitału zarówno przez inwestorów zagranicznych w kraju, jak krajowych za granicą).



Liberalizacja przepisów dotyczących działalności gospodarczej, a w szczególności eliminacja barier

utrudniających rozpoczynanie działalności przez nowe podmioty i chroniących pozycję monopolistów.

Istnieje w świecie realna tendencja do liberalizacji obrotów handlowych. Poza tym takie ugrupowania jak
np. UE, widząc ogromne korzyści z liberalizacji zdecydowały się na całkowite zniesienie tych ograniczeń.
Korzyści z handlu międzynarodowego, które stanowią powód do otwierania gospodarki to możliwość
zwiększenia zbytu, a przez to wielkości produkcji. Pozwala to na uzyskanie wewnętrznych korzyści skali,
których osiągnięcie nie byłoby możliwe bez liberalizacji przepływów handlowych. Poza tym otwarcie
gospodarki pozwala na pojawienie się na rynku nowych producentów i przedsiębiorców, dzięki czemu
wzmaga się konkurencja, klienci mają większy wybór produktów.
Jednym z podstawowych i najważniejszych przejawów procesu globalizacji jest boom wzrostu
zagranicznych inwestycji bezpośrednich, które są jednym z najbardziej dynamicznych elementów
współczesnej gospodarki światowej. Przyrost zagr. Inw. Bezpośrednich łączy się bezpośrednio z postępem
technicznym, a zwłaszcza z rewolucyjnymi zmianami w dziedzinie przetwarzania informacji oraz dostępu
do informacji Ważne w całym tym procesie, były też procesy integracyjne (UE) jak również proces
prywatyzacji i deregulacji niektórych branż gospodarek, które do tej pory znajdowały się wyłącznie w
rękach państwa (lotnictwo czy telekomunikacja). Prywatyzacja sprawia, że przedsiębiorstwa działają w
sposób dużo bardziej efektywny i mają zatem większe szanse i chęci włączenia się w wymianę
międzynarodową. Bedąc również bardziej efektywnymi są zatem bardziej konkurencyjne na arenie
międzynarodowej a więc mają szansę na odniesienie dużych korzyści. Prywatyzacja i deregulacja
zwiększają możliwości zagranicznej ekspansji kapitałowej przedsiębiorstw.
Spośród różnorodnych motywów prywatyzacji najczęściej wymieniane są: efektywnościowy (podniesienie
ekonomicznej sprawności, czyli efektywności przedsiębiorstw i całej gospodarki), ekonomiczny
(podniesienie dochodowości przedsiębiorstw i bogactwa państwa oraz społeczeństwa), ideologiczny
(ograniczenie roli państwa w życiu gospodarczym na korzyść instytucji prywatnych), społeczny
(podniesienie poziomu życia społeczeństwa, jego upodmiotowienie, ograniczenie biurokracji, większa
swoboda gospodarcza zapewniająca demokrację gospodarczą i polityczną).
Szeroka liberalizacja transakcji bieżących i kapitałowych oraz rozwój międzynarodowych rynków
finansowych są niezwykle istotnymi cechami charakterystycznymi dzisiejszej wymiany handlowej. Ponad
140 krajów zobowiązało się do zapewnienia swobody przepływu kapitału w ramach transakcji obrotów
bieżących. Transakcje kapitałowe oraz wymiana walut zostały zliberalizowane w wielu krajach, w wyniku,
czego wysokość kursów wymiany walut oraz stóp procentowych jest kształtowana w coraz większym
stopniu przez rynek. Mobilność kapitału zwiększyła się nie tylko na skutek liberalizacji przepisów, ale
także, a może nawet przede wszystkim, na skutek rozwoju nowych powiązań handlowych, i nowych
technologii w dziedzinie komunikacji, a także powstania licznych produktów finansowych, przez co granice
państw stanowią coraz łatwiejszą przeszkodę do pokonania dla przepływów finansowych. Otwarcie

gospodarek zwiększyło ryzyko niestabilności powodowanej zwłaszcza nagłymi zmianami decyzji
inwestorów zagranicznych, czego przejawem były ucieczki kapitału, przyczyniające się do regionalnych
kryzysów finansowych. Ich skala i negatywne skutki spowodowały zachwianie wiary w nieprzerwany i
niezakłócony rozwój ogólnoświatowej integracji gospodarczej.
11. KRYZYS FINANSOWY NA ŚWIECIE A WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
Kryzys finansowy rozpoczął się 3 stycznia 2007 roku. Bankructwo ogłosiła spółka Ownit Mortgage
Solutions Inc. Upadła pierwsza w USA instytucja finansowa oferująca ryzykowne kredyty hipoteczne
osobom prawie lub całkowicie niewypłacalnym (tzw. subprime). Na początku dekady udzielano bardzo
dużo kredytów hipotecznych w USA. Nikt się nie przejmował ryzykiem, ponieważ panowało powszechne
przekonanie, że trwająca galopada cen nieruchomości pokryje wszelkie ewentualne straty z tytułu
niespłaconych kredytów. Ale na początku 2007 r. ceny domów zaczęły spadać. W ciągu czterech miesięcy
upadło kolejnych 25 instytucji kredytowych, z największą New Century Financial na czele. Zapaść na rynku
nieruchomości uruchomiła lont bomby z opóźnionym zapłonem - tysiące banków na całym świecie trzymały
rozmaite papiery dłużne zabezpieczone złymi kredytami hipotecznymi. Im bardziej spadał rynek
nieruchomości, tym mniej warte były te papiery kupowane kiedyś za bajońskie sumy. W sierpniu 2007 roku
Prezydent George W. Bush ogłosił program pomocy dla Amerykanów mających kłopot ze spłatą hipoteki.
W tym samym roku kryzys dotarł do Europy. Dotknął między innymi brytyjski bank Northern Rock, który
mocno zainwestował w amerykańskie obligacje hipoteczne. Sześć miesięcy później został on oficjalnie
znacjonalizowany. W ten sposób brytyjski skarb państwa zwiększył zadłużenie o 100 miliardów funtów.
Amerykańska Rezerwa Federalna udzieliła bankom 41 mld dol. ratunkowych pożyczek. Była to największa
nadzwyczajna pożyczka od czasu zamachów z 11 września 2001 roku. W marcu rozpoczęła się seria
bankowych bankructw. Przez nadmiar inwestycji w hipoteczne obligacje upadł bank Bear Stearns. Za
symboliczne dwa dolary za akcję przejął go JPMorgan Case. We wrześniu 2008 roku mieliśmy do czynienia
z bankową zapaścią. Największe instytucje rynku hipotecznego USA - Fannie Mae oraz Freddie Mac -
zostały przejęte przez rząd federalny. Zbankrutował istniejący od 158 lat bank inwestycyjny Lehman
Brothers. Merrill Lynch został przejęty przez Bank of America za blisko 50 mld dol., zaś największy
amerykański ubezpieczyciel AIG zostaje de facto znacjonalizowany (rząd ratuje go kwotą 85 mld dol.).
We wrześniu 2008 roku amerykański sekretarz skarbu Henry Paulson przedstawił plan ratunkowy dla
sektora finansowego. Państwo ma wykupić złe długi za 700 mld dol. Izba Reprezentantów odrzuciła
ratunkowy plan Paulsona. Główny indeks giełdy nowojorskiej DJIA spada tego dnia o 777 punktów. To
największy spadek w historii amerykańskiej giełdy. Jednak w październiku 2008 roku plan został przyjęty.
Senat przyjmuje zmodyfikowaną wersję planu Paulsona. Ale rynki pozostały nieprzekonane. Trzy dni
później giełda w Londynie zamknęła się ośmioprocentowym spadkiem (największym od 20 lat).
Kanclerz Angela Merkel zapewniła, że niemiecki rząd nie dopuści do tego, by problemy zagrożonego
upadkiem banku Hypo Real Estate rozchwiały cały system finansowy Niemiec. Państwo chciało wziąć na
siebie gwarancje dla wszystkich depozytów bankowych, należących do obywateli. Poręczeń na depozyty
bankowe udzieliły także Irlandia i Grecja. Niemiecki rząd do twierdził, że takie rozwiązanie nie jest
konieczne. Zmiana stanowiska była konsekwencją zawirowań wokół banku Hypo Real Estate.
Specjalizujący się w kredytach hipotecznych oraz finansowaniu projektów publicznych Hypo jest
pierwszym z notowanych w indeksie giełdowych DAX niemieckich koncernów, który popadł w poważne
tarapaty w związku z kryzysem na rynkach finansowych.
Szwajcaria przeznaczyła na wsparcie rodzimych banków 60 mld dolarów. Większość tej kwoty została
przeznaczona na utworzenie specjalnego funduszu przeznaczonego na wykupywanie niepłynnych papierów
wartościowych. Pakiet ratunkowy zakładał też zaostrzenie przepisów dotyczących działalności banków.
W odpowiedzi na kryzys ministrowie finansów krajów UE porozumieli się w sprawie podwyższenia
gwarancji depozytów bankowych z obowiązkowych 20 tys. do co najmniej 50 tys. euro. Miał to być sygnał
dla wszystkich obywateli UE, że ich pieniądze w bankach są bezpieczne. Kraje mogły wprowadzić dalej
idące gwarancje – nawet do 100 tys. euro.
Przyjęto również unijny pakiet ratunkowy dla banków. Kraje członkowskie postanowiły wobec kryzysu
działać wspólnie, by uniknąć szkodliwej rywalizacji o to, który z nich lepiej chroni depozyty bardziej
wspiera zagrożone banki. Postanowienia pakietu ratunkowego to:



interwencje powinny być czasowe, a pomoc powinna być jedynie przejściowa,



interesy podatników będą brane pod uwagę w pierwszej kolejności,



rządy będą miały prawo zmieniać zarządy zagrożonych banków,



zarządy banków nie będą mogły zachowywać nieuprawnionych korzyści, tzn. rządy będą mogły ingerować
w sprawę nadmiernych wynagrodzeń.

12. REWOLUCJA KOMPUTEROWA I TELEKOMUNIKACYJNA, ROZWÓJ INTERNETU,
TECHNOLOGIE CYFROWE I GIS, GENETYKA, NANOTECHNOLOGIE
Wpływ kapitału zagranicznego na gospodarki międzynarodowe przybrał w ostatnich dekadach ubiegłego
stulecia na sile dzięki gwałtownemu rozwojowi nowoczesnych technologii i technik telekomunikacji, które
znacznie ułatwiły transfer funduszy, technologii, informacji i wzorów kulturowych. Technologie te
przenikają wszystkie sektory gospodarki oraz różne regiony krajów i świata. Dla części krajów są one
źródłem wzrostu gospodarczego, dla drugich jednak jednym z elementów pogłębiających przepaść
pomiędzy nimi a krajami najbardziej zaawansowanymi w rozwoju technologicznym - tzw. przepaść
cyfrowa.

Występuje bardzo duże ryzyko pogłębienia poprzez technologie trudności gospodarczych tych krajów, które
nie mają umiejętności i możliwości do dokonania inwestycji wymaganych dla zbudowania innowacyjnych
"społeczeństw wiedzy". Ponadto, o ile koszty użycia technologii teleinformatycznych są wysokie, to koszty
niezrobienia tego są znacznie większe. Dla osiągnięcia wzrostu gospodarczego ważny jest też stan
infrastruktury teleinformatycznej. . Jednym z działań dla wsparcia jej rozwoju może być wpływ państwa na
ceny połączeń telefonicznych. Im one są niższe, na co państwo może wpływać poprzez politykę
konkurencyjną, tym wyższe są perspektywy na rozwój Internetu. Dużą rolę odgrywają tu uregulowania
antymonopolowe.
Dopóki będzie popyt na nowe technologie danej dziedziny, dopóty będzie się ona rozwijała, a przez to
wpływała na wzrost PKB. Podobnie z internetem, nowymi technologiami i ich zastosowaniami
biznesowymi: dopóki był na nie popyt ze strony kolejnych rzesz entuzjastów, dopóty ceny akcji firm
technologicznych na giełdach rosły. Innowacje technologiczne przyczyniają się do wzrostu pozostałych
czynników produkcji: kapitału (zwiększają akumulację kapitału), pracy (zwiększają poziom zatrudnienia) i
całkowitej produktywności czynników produkcji (zwiększają jakość siły roboczej). (Genetyka +
nanotechnologie = przemysł farmaceutyczny, szczepionki, leki = duża kasa).
13. UPADEK PARADYGMATU INTEGRACJI PIONOWEJ, SKALI PRODUKCJI
Można powiedzieć, że paradygmat integracji pionowej oraz skali produkcji upadły wraz z postępującym
rozwojem, innowacyjnością i otwieraniem gospodarek światowych. Integracja pionowa czyli skupianie
poszczególnych, czasem nawet bardzo odległych od siebie faz produkcji w obrębie jednego
przedsiebiorstwa straciła na znaczeniu wraz z rozwojem technik ułatwiających pokonywanie barier
stawianych przez czaswoprzestrzen (telekomunikacja, transport) oraz stopniowym otwieraniem się
szczególnie gospodarek krajów rozwijających się na świat. Obecnie dużo taniej i efektywniej jest stosować
tzw. outsourcing, czyli oddwać część obowiązków w ręce firm pracujących w innym kraju/na innym
kontynencie.
W przypadku skali produkcji mamy do czynienia z podobnym trendem gdyż tutaj także decydującą rolę
odgrywa postęp techniczny i innowacyjność. Nowoczesny świat stawia na jakość a nie ilość stąd
paradygmat skali produkcji odchodzi obecnie na drugi plan. Najlepiej rozwinięte gospodarki świata kładą
obecnie największy nacisk na rozwój wysokich technologii (promy kosmiczne, zaawansowane sprzęty
medyczne), a więc sprzęt, który nie musi być produkowany masowo aby cechować się dużą stopą zwrotu.
14. UPOWSZECHNIENIE STANDARDÓW MIĘDZYNARODOWYCH JAKOŚCI, GMP, ISO etc.
Pierwszym światowym standardem zarządzania systemem jakości był BS 5750, który został opublikowany
przez British Standards Institution w 1979 roku. W 1987 standard ten stał się normą ISO 9000 inspirując
dalszą serię międzynarodowych standardów. Norma ta została poprawiona w 1994 i udoskonalona w 2000
roku zapewniając międzynarodowy sukces systemu zarządzania jakością z liczbą ponad 776 000 wydanych
certyfikatów wg ISO 9001:2000 w 161 krajach pod koniec 2005 roku.
Kolejne "odświeżenie" standardu miało miejsce w roku 2008 co zaowocowało normą ISO 9001:2008.
Wydana 14 listopada 2008 roku przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną norma, została wydana
w języku polskim w lutym 2009 roku przez Polski Komitet Normalizacyjny z oznaczeniem PN-EN ISO
9001:2009. Zastępuje ona normy PN-ISO 9001:2001 oraz PN-ISO 9001:2008 (wersja oryginalna została
przyjęta z oznaczeniem PN w 2008 roku) i jest to jedyna norma zawierająca wymagania dla systemu
zarządzania jakością, przeznaczona dla celów certyfikacji.
Od 2010 roku w Polsce alternatywną normą spełniającą te same wymagania jest certyfikat PL-ISO 9001
wydawany przez Ogólnopolską Grupę IT, która jest wyłącznym organem akredytacyjnym. Certyfikat jest
tożsamy z normą ISO, jest jednak unowocześniony o realia panujące w Polsce.

W sektorze usług, wg opinii instytucji politycznych UE, zwłaszcza Komisji Europejskiej, harmonizacja
wymagań jakościowych stwarza możliwość liberalizacji handlu usługami na rynku europejskim. Jednak cały
czas wielu przedsiębiorców np. z branży turystycznej uważa, że koszty opracowania i wdrożenia norm
przewyższają korzyści ekonomiczne i organizacyjne ich stosowania. Za zagrożenie uważają też możliwość
ograniczenia zróżnicowania usług, które mogliby świadczyć, co więcej, traktują standardy jakości jako
chwilową modę, a nie ogólnoświatowy trend. Niemniej przyjęte i wdrożone standardy jakości, najlepiej
potwierdzone certyfikatem to najlepszy gwarant spełnienia wymagań klientów przez firmę.
Wybrane międzynarodowe standardy jakości:
ISO 9001:2008 Systemy zarządzania jakością - Wymagania (z ang. EN ISO 9001:2008 Quality
management systems - Requirements) - międzynarodowa norma określająca wymagania, które powinien
spełniać system zarządzania jakością w organizacji.
Normę tę mogą stosować wszystkie organizacje, niezależnie od ich wielkości i rodzaju. Ukierunkowana jest
ona na zrozumienie i spełnienie wymagań klienta, a więc określonych potrzeb względem wyrobów danej
organizacji, przyjęcie podejścia procesowego, dostarczanie wyników skuteczności procesów oraz ich ciągłe
doskonalenie, w oparciu o obiektywne pomiary.
Respektowanie norm ISO jest dobrowolne. Jako organizacja pozarządowa ISO nie może narzucać,
wymuszać ich stosowania. Autorytet organizacji wynika z międzynarodowej reprezentacji, sposobu
ustanawiania norm: na zasadzie konsensu, oraz ze zrozumienia wpływu normalizacji na ekonomikę.
Do głównych wymagań normy ISO 9001 należą m.in.: wprowadzenie nadzoru nad dokumentacją i zapisami,
zaangażowanie kierownictwa w budowanie systemu zarządzania jakością, usystematyzowanie zarządzania
zasobami, ustanowienie procesów realizacji wyrobu, dokonywanie systematycznych pomiarów
(zadowolenia klienta, wyrobów, procesów).
Wszystkie te wymagania są szczegółowo opisane w przedmiotowej normie i uwzględniają osiem zasad
jakości:
1.

zorientowanie na klienta (pozycja organizacji na rynku jest zależna od jej klientów);

przywództwo (kierownictwo organizacji wypracowuje kierunki jego rozwoju);

zaangażowanie ludzi (najcenniejszym dobrem organizacji są ludzie);

podejście procesowe (skuteczność i efektywność organizacji zależą w głównej mierze od jakości

realizowanych w niej procesów);

systemowe podejście do zarządzania (zarządzanie jakością jest traktowane jako zarządzanie

wzajemnie ze sobą powiązanymi procesami);

ciągłe doskonalenie (stałym celem organizacji jest ciągłe doskonalenie realizowanych w niej

procesów);

rzeczowe podejście do podejmowania decyzji (podejmowanie decyzji opiera się na analitycznej,

logicznej bądź intuicyjnej analizie wszelkich dostępnych danych i informacji);

wzajemne korzyści w stosunkach z dostawcami (tworzenie wzajemnie korzystnych stosunków z

dostawcami materiałów i usług stanowi dla organizacji gwarancję wysokiej jakości).

GMP, czyli Good Manufacturing Practice (Dobra Praktyka Wytwarzania), oznacza zestaw standardów
stosowanych w produkcji przemysłowej, a coraz częściej także w gastronomii.
Standardy GMP zapewniają wysoką jakość, czystość użytych surowców i komponentów gotowego
produktu. Zapewniają również pełną kontrolę nad jakością i pochodzeniem surowców. Standardy GMP
opracowano pierwotnie dla przemysłu farmaceutycznego. Obecnie bywają stosowane przez niektóre firmy
kosmetyczne, producentów suplementów odżywczych itp. Stosowanie standardów GMP daje konsumentom
większy poziom komfortu i pewność co do wysokiej jakości produktu.
HACCP (ang. Hazard Analysis and Critical Control Points) - System Analizy Zagrożeń i Krytycznych
Punktów Kontroli - postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności przez identyfikację
i oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia wymagań zdrowotnych żywności oraz ryzyka wystąpienia
zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością produktami spożywczymi;
system ten ma również na celu określenie metod eliminacji lub ograniczania zagrożeń oraz ustalenie działań
korygujących. W Polsce istnieje obowiązek jego wdrożenia.
QS-9000 - system jakości dostawców na rynek motoryzacyjny. Podstawą tego systemu jest norma ISO 9001
z 1994 roku, rozszerzona o dodatkowe wymagania właściwe dla rynku motoryzacyjnego oraz specyficzne
dla jej autorów, czyli wielkiej trójki producentów samochodowych (Chrysler, Ford, General Motors).
15. PODSTAWOWE POJĘCIA: KONKURENCYJNOŚĆ I MIĘDZYNARODOWA ZDOLNOŚĆ
KONKURENCYJNA GOSPODAREK

Konkurencja gospodarcza jest rewalizacja podmiotów, mająca na celu osiągnięcie korzyści związanych z
działalnością gospodarczą na rynku krajowym i międzynarodowym. Podmiotami uczestniczącymi w tej
rywalizacji są zarówno osoby prowadzące działalność gospodarczą, przedsiębiorstwa, korporacje
mi,edzynarodowe, jak i państwa oraz samorządy i regiony. Przedmiotem, obszarem rywalizacji
gospodarczej jest zarówno rynek produktów i usług finalnych, jak i rynek czynników produkcji, tj. pracy,
kapitału i technologii.
Konkurencykność jest pojęciem odnoszącym się do podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. W
warunkach gospodarki rynkowej działalność gospodarcza ma sens ekonomiczy, gdy przyczynia się do
wypracowania nadwyżki w stosunku do poniesionych nakładów. Podmioty niewypracowująć tej nadwyżki
są eliminowane z rynku. Uwolnione zasoby produkcyjne, energia i przedsiębiorczość mogą wówczas zostać
wykorzystane w innej działalności.
Rynek jest miechanizmem, który umożliwia ocenę, selekcję podmiotów najbardziej efektywnych,
sprawnych i konkurencyjnych, a takżę eliminację tych, które nie spełniają wyżej wymenionych kryteriów.
Efektem tego procesu jest alokacja zasobów oraz zmiany dostosowujące w podmiotowej strukturze
działalności gospodarczej.
Podmiot prowadzącym działałność gospodarczą może być konkurencyjny bądż niekonkurencyjny. W
pierwszym przypadku osiąga bądż jest w stanie osiągnoć z działalnościi gospodarczej stonowisko większe
korzyści niż inni. Przyjmując, że korzyści te są wymierne, wyróżnić możemy podmioty przeciętne, wysoko-
i niskokonkurencyjne.
Konkurencyjność podmiotu można skalować w zakresie wyznaczonym przez maksymalne i minimalne
korzyści, jakie odnoszą gospodarujące podmioty.
Konkurencyjność jest więc pojęciem oceniającym podmioty uczestniczące w walce konkurencyjnej z
punktu widzenia osiąganych wyników, jak i ich zdolność do osiągnęcia korzyści w przyszłym zmieniającym
się otoczeniu konkurencyjnym.
PRZEDMIOT-KAPITAŁ-TECHNOLOGIE-USŁUGI-TOWARY
PODMIOTY NEKONURNCYJNE – PODMIOTY KONKURENCYJNE
Ponieważ podmioty uczesniczące w działalności gospodarczej różnią się wielkością, formą, organizacją i
innymi cechami oraz działają w różnych sektorach, porównujemy to, co stanowi cel i sens działalnośći
gospodarczej podmiotów rynkowych, czyli uzyskaną wartość dodaną.
Terminy „efektywność”, „sprawność” i „konkurencyjność” odnoszą się nie tylko do podmiotów, ale także
do określonych relacji nakladów i wyników, skuteczności działania, jak i stosowanie ma zapewnić
podmiotów, ale także do określonych relacji nakładów i wyników,skuteczności działania, jak i stosowanych
przez nie sposobów, środków i narzędzi wykorzystywanych w walce konkurencyjnej.
Przymiotniki:”kosztowa”, „cenowa”, „ilościowa”, „jakościowa”, „innowacyjna” oznaczają środki i żródła
przewag konkurencyjnych, których zastosowanie ma zapewnić podmiotowi uzyskanie stasunkowo
większych korzyści niż jego rywalom.
Przystępując do analizy konkurencyjności niezbędne jest roróżnenie konkurencyjności podmiotu i
konkurencyjności przedmiotu obrotu.
Konkurencyjność przedmiotu obrotu, np. towarów bądż usług, związana jest ze zdolnością podmiotu do
zapewnenia klientom większej wartości dodanej niż oferowane przez konkurentów towary i usługi.
Konkurencyjność jest jednak tylko ten podmiot, który jest w stanie jednocześnie zapewnić wartość dodaną
zrówno dla klientów, jak i dla inwestorów. Konieczność spełnenie tych dwóch warunków jednoczśnie
sprawia, że kategoria „konkurencyjność podmiotu” integruje ocenę marketyngową i inwestycyjną. Ozacza
eż, że konkurencyjność podmiotu jest wypadkową podaży i poppytu zarówno na rynku towarów i usług
finalnych, jak i na rynku czynników produkcji. Tak więc konkurencyjność podmiotu związana jest nie tylko
z obrotem handlowym, ale także z akumulacją, procesami inwestycyjnymi i rozwojem
gospodarczym.Rozwój gospodarczy i postęp ekonomiczny związane są z działalnością konkurencyjnych
podmiotów. Konkurencyjny jest ten podmiot, który w działalności gospodarczej tworzy taki poziom
wartości dodanej, który umożliwia mu z jednej strony zwiększenie atrakcyjności handlowej, niezbędnej dla
wzrostu jego udziału w rynku, a z drugiej zapewnia my osiągnięcie poziomu rentowności i akumulacji,
umożliwiających mu ponadprzeciętny rozwój.
Wzrost udziału w rynku oznacza zatem sukces handlowy, jednak jeśłi nie towarzyszy mu wyższy od
przeciętnego poziomu rentowności, to taki podmiot, mimo atrakcyjności i konkurencyjności oferowanych
towarów i usług, nie jest konkurencyjny.

Konkurencyjny jest ten kraj, który podejmuje działania sprzyjające przedsiębiorczości, a także konkurencji,
zwiększeniu akumulacji kapitału oraz innowacyjności i efektywności miechanizmów rynkowych, a więc
zwiększeniu produktywności i rentowności działalności gospodarczej.
Podmiot jest konkurencyjny tylko wówczas, gdy wzgłędnej attrakcyjności handlowej towarzyszy względnie
wysoki poziom rentowności nakladów, a więc uzyskiwanych korzyści.
Gdy atrakcyjność handlowa i inwestcyjna nie zapewnia inwestorom i podmiotom gospodarczym przeciętnej,
porównywalnej z konkurencją stopy zwrotu, oznacza to, że są one niekonkurencyjne.Stan ten wynika z
niskej zdolności podmiotu do tworzenia wartości dodanej.
16. GLOBALNA KONKURENCJA. INTEGRACJA RYNKÓW I CHARAKTER KONKURENCJI.
Globalizacja zmieniła naturę konkurencji w sposób nieoczekiwany, dla tradycyjnych wielkich producentów
i dostawców. Globalizacja stwarza nowe możliwości i zagrożenia rozwojowe. Gospodarki, które w
warunkach liberalizacji obrotów kapitałowych i technologicznych, know-how i przepływów osób z
wysokimi kwalifikacjami przyciągną inwestycje zagraniczne i nowe technologie, mają szansę osiągnąć
niezwykle wysokie tempo wzrostu.
Natomiast słabsze gospodarki, niezdolne dostosować się do nowych warunków rywalizacji rynkowej,
spychane są na margines rozwoju. Jeśli kraj nie jest w stanie stworzyć lepszego otoczenia biznesowego dla
rodzimych przedsiębiorstw, wówczas kapitał, technologie i wysoko wykwalifikowana siła robocza wędrują
do bardziej atrakcyjnych obszarów.
Obserwowanemu wzrostowi znaczenia wielkich korporacji w międzynarodowym podziale pracy i wymianie
towarzyszy wzrost powiązań produkcyjno-handlowych, opartych o powiązania kapitałowe, umowy
kooperacyjne i alianse strategiczne.
We współczesnym handlu towarami i usługami oraz w obrotach kapitałowych podstawową rolę odgrywają
wielcy dostawcy, a zwłaszcza korporacje transnarodowe, dysponujące wielkimi możliwościami
finansowymi, technologicznymi, produkcyjnymi, środkami transportowymi, rozbudowaną siecią
informatyczną i międzynarodowymi kanałami dystrybucji. Coraz większa część międzynarodowego obrotu
gospodarczego odbywa się w warunkach charakterystycznych dla konkurencji oligopolistycznej.
Internacjonalizacja życia gospodarczego, związana z postępującą liberalizacją wymiany handlu, usług i
przepływów finansowych, przyczynia się do zaostrzenia konkurencji i sprzyja obniżce cen, a także
lepszemu zaspokojeniu potrzeb konsumentów.
Zarówno konkurencja importu, jak i wzrost zagranicznych inwestycji bezpośrednich sprzyja nie tylko
napływowi kapitału, ale też nowych technologii wytwarzania, technik zarządzania, uruchamiania produkcji
nowych wyrobów, modeli i wzorów. Dodatkowo sprzyjają one poprawie organizacji, jakości, zarządzania
oraz corporate governance. Zastosowaniu nowoczesnych metod i technik zarządzania sprzyja również
rewolucja informatyczna.
Liberalizacja wymiany gospodarczej z zagranicą zasadniczo zwiększa intensywność konkurencji nie tylko w
grupie wyrobów i usług mało przetworzonych i standardowych, ale także wyrobów o wysokiej wartości
dodanej, zdywersyfikowanych, posiadających unikalne cechy. Wzrost konkurencyjnej podaży na rynku
krajowym istotnie zmniejsza negatywne konsekwencje możliwych zachowań monopolistycznych lokalnych
dostawców. Pozytywnie wpływa na zmniejszenie presji inflacyjnej i sprzyja wzmocnieniu siły nabywczej
pieniądza.
17. GLOBALNA KONKURENCJA A SYSTEMY GOSPODARCZE
Otwartość systemu gospodarczego to nie tylko liberalizacja instytucjonalna, to także dostosowanie instytucji
oraz wiedzy zachowań społecznych i polityki do szans i zagrożeń o charakterze globalnym. Im bardziej
rozwinięte cywilizacje (materialnie i kulturowo) jest społeczeństwo, tym większy posiada potencjał
sprostania nowym wyzwaniom związanym z globalizacją. Natomiast społeczeństwa znajdujące się na
niższym poziomie rozwoju ekonomicznego i cywilizacyjnego stają się bardziej przedmiotem niż podmiotem
gospodarowania.
Instytucje tworzone są przez społeczeństwa i tylko one mogą je zmieniać. Liberalizacja systemów
ekonomicznych ma więc granice polityczne i społeczne. Jednocześnie szanse, jakie otwiera liberalizacja
ekonomiczna, skłaniają do poszukiwania optymalnych rozwiązań, które harmonijnie łączą racjonalność
ekonomiczną z suwerennością polityczną i preferencjami społecznymi.
Reformy systemowe powinny sprzyjać umacnianiu potencjału i wyzwalaniu inicjatywy, przedsiębiorczości
społeczeństwa tak, aby bilans korzyści i kosztów był dla niego pozytywny. Tylko wówczas społeczeństwo
poprze niezbędne zmiany instytucjonalne. Jeśli proponowane reformy wzbudzą obawy i naruszają interesy
zbyt wielu grup społecznych, to mogą zostać odrzucone.

Instytucjami międzynarodowymi w największym stopniu popierającymi proces globalizacji ekonomicznej
są Międzynarodowy Fundusz Walutowy, grupa Banku Światowego i Światowa Organizacja Handlu
(dawniej GATT), OECD i G-7. Mniejsze znaczenie mają organizacje systemu ONZ, jak ILO, WHO,
UNCTAD, UNDP.
Działalność statutowa tych pierwszych przyczynia się do zwiększenia stopnia liberalizacji
międzynarodowego obrotu gospodarczego, wzrostu poziomu stabilizacji ekonomicznej na świecie i
międzynarodowej pomocy gospodarczej.
Procesowi globalizacji, jak dotychczas, nie towarzyszy przeniesienie uprawnień narodowych na instytucje
upoważnione do pełnienia funkcji rządu światowego. Hipotetycznego rządu, który odpowiadałby przed
społecznością międzynarodową i nadzorował proces globalizacji. Zamiast tego mamy system, w którym
istotne role pełnią autonomiczne instytucje MFW, Bank Światowy, Światowa Organizacja Handlu, oraz
kilku ministrów finansów, prezesów banków centralnych najbardziej wpływowych krajów świata.
21.

WOLNOŚĆ GOSPODARCZA I KONKURENCJA A SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA

MECHANIZMÓW RYNKOWYCH.
- mechanizmy rynkowe funkcjonują najlepiej w warunkach wolnej gospodarki, czyli takiej, w której ilość
regulacji jest minimalna (brał ceł, niskie podatki etc).
- obok wolności gospodarczej dla prawidłowego działania mechanizmów rynkowych istotna jest też tak
zwana neutralność regulacji, niezniekształcająca bodźców rynkowych. Cecha neutralności istotna jest dla
zachowania zdrowej konkurencji na rynku. Oznacza to, że podmioty na nim działające powinny być
poddawane takiemu samemu prawu i zasadom działania a regulacje powinny być transparentne i nie
przeczące sobie nawzajem.
- mówi się, że mechanizmy rynkowe jakkolwiek skuteczne, zawodzą na niektórych obszarach rynku - tyczy
się to tak zwanych czystych dóbr publicznych do których zalicza się między innymi obrona narodowa czy
budowa infrastruktury. Są to dziedziny, w których wolność gospodarcza i konkurencja nie wystarczają bądź
moga w niedostateczny sposób zaspokajac potrzeby konsumentów.
22. NADZÓR KORPORACYJNY W KRAJACH OECD
Definicja nadzoru korporacyjnego wg OECD: „nadzór korporacyjny zależności pomiędzy kierownictwem
spółki, jej organami oraz akcjonariuszami i pozostałymi interesariuszami ”.
Podstawa nadzoru w krajach OECD - Zasady nadzoru w krajach OECD ( 1999)- niewiążące standardyoraz
zbior dobrych praktyk oraz wskazówek dotyczących ich wdrażania, adaptacja do uwarunkowań w poszcz.
krajach.
Opiera się on na następujących zaleceniach:



promowanie przejrzystego i efektywnego rynku



zgodność z zasadą państwa prawa  zrozumiałe, wykonalne i zgodne z zasadą państwa prawa

wymogi prawne i regulacje wpływajace na kształt ładu korporacyjnego w danej jurysdykcji



wyraźny podział odpowiedzialności między władzą nadzorczą, regulacyjną i wykonawczą

zapewniający zachowanie interesu publicznego oraz wykonywanie władzy w sposób obiektywny
Prawa akcjonariuszy i kluczowe funkcje właścicielskie - Zasady ładu korporacyjnego powinny chronić
prawa akcjonariuszy (np. rejestrację prawa własności, syst i terminowe otrzymywanie istotnych i rzetelnych
informacji,uczestnictwo w procesach decyzyjnych, powoływanie i odwoływanie członków rad
nadzorczych, partycypowanie w zyskach przedsiębiorstwa) i ułatwić akcjonariuszom korzystanie z nich.
Równoprawne traktowanie akcjonariuszy -Struktura ładu korporacyjnego powinna zapewnić
równoprawne traktowanie wszystkich akcjonariuszy, włączając akcjonariuszy zagranicznych i
mniejszościowych. Wszyscy akcjonariusze powinni mieć możliwość uzyskania rzeczywistej rekompensaty
za naruszenie ich praw.
Rola interesariuszy w procesach nadzoru korporacyjnego - Zasady ładu korporacyjnego powinny
uznawać wynikające z przepisów prawa lub wzajemnych porozumień uprawnienia wszystkich podmiotów -
interesariuszy, których dotyczy działalność spółki oraz popierać aktywną współpracę pomiędzy spółką a
interesariuszami mającą na celu tworzenie wartości, miejsc pracy i podtrzymywania kondycji finansowej
przedsiębiorstwa.
Jawność i przejrzystość -Zasady ładu korporacyjnego powinny gwarantować precyzyjne i terminowe
ujawnianie informacji dotyczących spółki, w tym informacji dotyczących sytuacji finansowej, wyników
działalności i struktury właścicielskiej.

Zakres odpowiedzialności Rady Nadzorczej -Zasady ładu korporacyjnego powinny gwarantować nadzór
Rady Nadzorczej nad ogólną strategią spółki oraz nad sposobem kierowania spółką przez zarząd jak również
zapewnić odpowiedzialność Rady wobec spółki i akcjonariuszy.
25.

WSPÓŁZALEŻNOŚCI

MIĘDZY

STOPNIEM

OTWARTOŚCI

SYSTEMU

GODSPODARCZEGO A POLITYKĄ MAKROEKONOMICZNĄ, POLITYKA HANDLOWĄ I
KURSOWĄ.
Istnieją silne zależności między odpowiednia polityka makroekonomiczna, handlowa i kursowa a stopniem
otwartości systemu gospodarczego. Stopień otwartości systemu gospodarczego to inaczej stopień swobody
przepływu towarów, usług i ludzi. Polityka makroekonomiczna i handlowa w dużym skrócie polega na
decydowaniu o tym w jakim stopniu gospodarka ma być samowystarczalna a w jakim stopniu zintegrowana
z gospodarkami zewnętrznymi. Decyzja ta może mieć znaczny wpływ na politykę kursową banku
centralnego. W przypadku gdy gospodarka jest silnie zintegrowana z innymi, celem polityki kursowej jest
utrzymywanie wahań kursów walut na niskim poziomie gdyż w przeciwnym wypadku kraj może być
postrzegany jako niewiarygodny partner handlowy. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku gospodarek
zamkniętych gdzie polityka kursowa nie ma tak dużego znaczenia. Relacja pomiędzy sztywnymi a wolnymi
kursami walut natomiast nie jest już tak oczywista, gdyż w dużej mierze zależy od decyzji politycznych. Na
świcie tym niemniej panuje tendencja do uwalniania kursu walut, i oddawania ich prawdziwej wartości w
ocenę rynkowi.
26. POLITYKA MONETARNA W WARUNKACH SWOBODY PRZEPŁYWÓW TOWAROWYCH
I KAPITAŁOWYCH W STOSUNKACH KRAJU Z ZAGRANICĄ
Polityka pieniężna (monetarna) polega na oddziaływaniu przez państwo na wielkość wydatków przez
zmniejszenie lub zwiekszenie podazy pieniądza. Srodkiem umożliwiającym państwu bezpośrni wpływ na
podaz pieniądza jest stop a procentowa. Podnosząc i obnizając stope procentową państwo uruchamia
sekwencje nastepujacych wydarzeń:



w danym kraju następuje pogorszenie bilansu płatniczego i państwo podejmuje decyzje o realizacji polityki
dostosowawczej majacej na celu przywrócenierownowagi zewnętrznej



władze monetarnewprowadzają politykę drogiego pieniądza: podnosza stopy procentowe zmniejszajac w
ten sposób podaż pieniądza



spadek podaży pieniądza powoduje spadek wydatków na inwestycje



spadek wydatków na inwestycje powoduje spadek dochodów, który w wyniku dzialania mnożnika w
gospodarce otwartej jest większy od początkowego spadku wydatków na inwestycje



spadek dochodu prowadzi do obnizenia importu będącego funkcją dochodu



obnizenie importu prowadzi do poprawy bilansu płatniczego

Gdyby celem polityki dostosowawczej nie było wyeliminowanie deficytu ale likwidacja nadwyżki bilansu
płatniczego, polityka pienięzna mająca doprowadzić do do przywrócenia równowagi zewnętrznej
polegałaby na zwiekszeniu podaży pieniądza poprzez obniżenie stopy procentowej. Uruchomiony w ten
sosób mechanizm działałby w przeciwnym kierunku niż przedstawiony powyżej. W rezultacie za
posrednictwem wzrostu wydatków inwestycyjnych, dochodu i importu wzrost podazy pieniądza
doprowadziłby do przywrócenia równowagi zewnętrznej.
Oprócz wpływu na wielkość importu polityka pienięzna przyczynia się do przywrocenia równowagi bilansu
platniczego równiez poprzezswój wpływ na obroty kapitalowe. W przypadku nadwyzki bilansu platniczego
i zastosowania polityki taniego pieniądza to oprócz przedstawionej powyzej ma miejsce również
poniższasekwencja zdarzeń:



wzrost podazy pieniądza zwiazany jestze spadkiem stopy procentowej



obnizenie stopy procentowej prowadzi do powstania róznicy miedzy stopą procentowa w kraju i zagranicą



powstanie rożnicy wpoziomie stopy procentowej miedzy krajem a zagranicą powoduje odpływ kapitału
krótkoterminowego z danego kraju



odpływ kapitału prowadzi do zmniejszenianadwyżki bilansu platniczego i przywrócenia rownowagi
zewnętrznej

W przypadku jezeliwpunkcie wyjścia kraj bedzie odczuwal deficyt bilansu platniczego i w związku z tym
wprowadzi polityke drogiego pieniądza to przedstawiony mechanizm bedzie działał w przeciwnym kierunku
i wzrost stopy procentowej doprowadzi do przepływu kapitału krótkoterminowego, sprzyjając w ten sposób
przywróceniu równowagi bilansu płatniczego.
27. POLITYKA FISKALNA. ZMIANY W SYSTEMIE I POZIOMIE FISKALIZMU A
RÓWNOWAGA PŁATNICZA I KURS WALUTOWY.

System i polityka finnsowa a kurs walutowy i równowaga ekonomiczna.
Do czynników ekonomicznych określających kurs waluty zaliczamy:



podaż i popyt na waluty obce na krajowym i rynku walutowyM



stan bilansu handlowego i płatniczego



różnice w stopie inflacji i stopach procentowych między danym krajem a innym



poziom cen w kraju i za granicą



zakres reglamentacji walutowej



politykę walutową i pieniężno-kredytową



stan koniunktury i działalności gospodarczej w kraju i za granicą

Równowaga bilansu handlowego- gdy bilans w pewnym okresie nie wykazuje ani deficytu ani nadwyżki
Nierównowaga może być spowodowana czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi.
1)

Zewnętrzne:

zmiany wzajemnej realcji światowych cen towarów eksportowanych i importowanych przez dany

kraj (terms of trade)

Wewnętrzne:

zmiany dochodu narodowego

zmiany relacji cen krajowych do zagranicznych

W celu zrównoważania bilansu płatniczego państwo podejmuje środki mające na celu skorygowanie
okreśłonych rodzajów obrotów rzeczowych i finansowych z zagranicą.
Do środków takich należy zaliczyć zmianę kursu walutowego, która wywołuje natychmiastową zmianę
warunków rynkowych i ma charakter najpełniejszy.
Wszystkie możliwe systemy kursu zakładają konieczność lub przynajmniej celowość interwencji banku
centralnego na rynku walutowm w celu powstrzymania lub łagodzenia ruchów kursu
Niedostatek płynności czyli zdolności do regulowania zapadająch zobowiązań, objawia się tym, że rządy i
banki centralne napotykają barierę bilansu płatniczego przyrealizacji celów wewnętrznych takich jak wysoki
poziom zatrudnienia i pożądasne tempo wzrostu gospodarczego. Trudności z finansowaniem deficytów
zewnętrznych zmuszają je do prowadzenia polityki deflacyjnej, zaostrzenia protekcji handlowej, dewaluacji,
a w skrajnych przypadkach – reglamentacji dewizowej.
Nadmiar płynności dla odmiany przejawia się w tym, że polityka gospodarcza poszczególnych państw bywa
nadmiernie ekspansywna, finansowo rozluźniona, co wywołuje tendencje inflacyjne.
Wzrost popytu na dewizy może wystąpić w efekcie wzrostu stopy procentowej za granicą, a przez to
zwiększonej atrakcyjności tamtejszych lokat albo spadku stopy krajowej. Wzrost popytu na dewizy może
być też wynikiem oczekiwanych zmian kursowych spodziewanym wyższym kursem dewiz w przyszłości
lub niższym kursem waluty krajowej. Zwiększony popyt na dewizy może też mieć źródło w zmianie
strumieni handlu np. może to być skutek wewnętrznej infalcji, wzrostu realnych dochodów w danym kraju i
płynącego stąd zwiększonego zapotrzebowania na import przy nie zmienionej strukturze gustów. Prowadzi
to do wzrostu kursów dewiz.
Wzrost podaży dewiz spowoduje obniżkę ich kursu. Może to być skutek podwyższenia stopy procentowej w
kraju lub obniżenia jej za granicą, lub też zmiany oczekiwań kursowych w kierunku niekorzystnym dla
posiadaczy dewiz.
Państwo może wprowadzić usztywnienie kursu kursowego – w takiej sytuacji bank centralny ogłasza
urzędowy kurs krajowego pieniądza oraz ustala zakres jego dopuszczalnych wahań przez wyznaczenie
górnego i dolnego punktu interwencyjnego. Są to górny i dolny poziom kursu, przy kórym bank centralny
zobowiązuje się kupować albo sprzedawać dewizy w zamian za włąsny pieniądz. Decydującym czynnikiem
ponownego zrównoważnie rynku nie jest już ruch kursu, ale spadek albo wzrost poziomu urzędowych
rezerw dewizowych, którymi posługuje się bank centralny.
Państwo może wybrać stopień usztywnienia kursu i optymalny mechanizm kursowy w zależności od cech
strukruralnych i instytucjonalnych poszczególnych gopsodarek.
Kurs pływający tradycyjnie uważano za mechnizm dajacy polityce finansowej państwa autonomię potrzebną
do realizacji celów wewnętrznych, jak możliwie wysoki poziom zatrudnienia i szybszy wzrost gospodarczy.
W czystym modelu floatingu problem bilansu rozwiązuje się automatycznie przez giętkie dostosowanie do
kursu rynkowego. Jednak w praktyce może działać destabilizująco na gospodarkę i poziom cen, poniewaź
jest podatny na gwałtowne przypadkowe i spekulacyjne wahnięcia.
Kurs całkowicie stały teoretycznie narzuca krajom małym i średnim okreśłone tory agregatów monetranych
i poziomu cen, ale w praktyce nie musi przeszkadzać w realizji nadrzędnych celów wewnętrznych.

28. SYSTEM I RÓWNOWAGA BUDŻETOWA A KURS I RÓWNOWAGA PŁATNICZA
Równowaga budżetowa.
Finanse publiczne pełnią wiele funkcji w tym służą do stabilizacji koniunktury i zatrudnienia. Sama
równowaga budżetowa w znacznym stopniu zależna jest od stanu koniunktury. Najwięsza nierównowaga
budżetowa ma miejsce w okresie wojen, katastrof naturalnych i kryzysów gospodarczych. Po II wojnie
światowej w krajach OECD do czasu wybuchu kryzysu energetycznego w październiku 1973 mimo
akceptacji keynesizmu i odnotowanego w latach 60. silnego wzrostu wydatków socjalnych państwa,
równowaga budżetowa była stosunkowo wysoka. W większości krajów wysokość długu publicznego w
stosunku do PKB była znacznie niższa, niż ma to miejsce obecnie.
W latach 1960-1990 wydatki budżetowe na świadczenia społeczne rosły szybciej niż dochody.
Zwiększająca się nierównowaga łagodzona była wzrostem obciążeń podatkami pośrednimi i akcyzą, zmianą
struktury wydatków budżetowych, a w niektórych krajach dochodami z innych tytułów np. prywatyzacji.
Lata 70 były czasem narastania trudności w utrzymaniu rownowagi budzetowej krajów UE. Podsatwowymi
tego przyczynami oprócz rosnących wydatków były: radykalna zmiana terms of trade, importowana inflacja
i zjawisko stagflacji. Traktat z Maastricht i Pakt Stabilności iWzrostu przyczyniły się do wzmożenia
wysiłków i zdyscyplinowania krajów członkowskich w redukowaniu deficytu budżetowego. Pod koniec lat
90. wiele dotąd chronicznie deficytowych krajów UE osiągnęło nadwyżki budżetowe. Niestety, w latach
nastęnych wraz ze spadkiem dynamiki gospodarczej ponownie pojawił się deficyt.
Kurs walutowy.
W 1976 odrzucono system stałych kursów walutowych. Od tego czasu członkowie MFW mają prawo
wyboru mechanizmu kursowego. Muszą jednak oficjalnie powiadomić os woich wyborach MFW i określić
mechanizmy i sposoby jego wdrożenia. Stosowane jest kilka rodzajów:



rynkowy o szerokim paśmie wahań i pasywnej polityce interwencyjnej państwa



rynkowy o stosunkowo wąskim paśmie wahań i aktywnej polityce kursowej



kursy związane z walutą kluczową w ramach currency board

Inne stanowią odmiany wymienionych. Przejście od kursów stałych do rynkowych poprzedzane jest
zazwyczaj liberalizacją płatności. Urynkowienie kursów zwiększyło z jednej strony pasmo ich wahań, a z
drugiej ściśle związało systemy finansów krajowych z systemem międzynarodowym Zmieniło też charakter
interwencji na rynkach walutowych. Spadło znaczenie środków bezpośrednich na rzezcz pośrednich. Śrdoki
administracyjne zostały więc zastąpione mechanizmem rynkowym. Urynkowienie kursów przyczyniło się
do zmniejszenia potrezby ich stosowania i zmiany sposobu interweniowania. Obecnie środki
administracyjne niemal wylącznie służą do stabilizacji systemu finansowego i zapobieganiu zjawiskom
kryzysowym. Jeśli kurs walutowy kształtowany jest rynkowo w ramach stosunkowo dużego pasma
dopuszczalnych wahań, wówczas rynkowy mechanizm kursowy, dostosowując się do zmiennej sytuacji,
uruchamia mechanizm wyrównawczy.W przypadku gdy kurs walutowy jest usztywniony bądź bank
centralny decyduje się na interwencję na rynku walutowym, mogą powstać warunki sprzyjające walutowej
spekulacji kursowej. Wówczas kraj może się stać przedmiotem działań spekulacyjnych wielkich
międzynarodowych hedge funds, co grozi kryzysem walutowym. Takie niebezpieczeństwo grozi gospodarce
Chin. Przy stosunkowo niskiej inflacji i wysokiej dynamice wzrostu wydajności pracy, eksportu i napływie
zagranicznych inwestycji bezpośrednich stały kurs yuana do dolara jest coraz bardziej niedowartościowany
w stosunku do jego realnego efektywnego kursu. Stan taki zwiększa rozpiętość między kursem nominalnym
a siłą nabywczą chińskiego pieniądza w kraju. Zaniżenie kursu nominalnego przyczynia się do
ekspansywnego rozwoju nadwyżki eksportowej Chin. System stałych nominalnych kursów bądź wiązania
walut narodowych z dolarem w ramach currency board w warunkach ekspansywnego rozwoju i wzrostu
wydajności pracy prowadzi do deprecjacji nominalnego kursu walutowego. Przyczynia się do zwiększenia
rentowności eksportu w walucie krajowej i jednoczesnego osłabienia cenowej konkurencyjnosci importu, a
tym samym skłania do ekspansywnego wzrostu nadwyzki eksportowej. Polityka taka sprzyja wzrostowi
inwestycji i zatrudnienia w przedsiębiorstwach i sektorach najbardziej rentownych, w których gospodarka
osiąga przewagę komperatywną. Liberalizacja systemu finansowego kraju, w tym płatności, obrotów
kapitałowych i wprowadzenie rynkowego kształtowania kursu walutowego, w pewnym sensie oznacza
ograniczenie autonomii wyboru polityki gospodarczej rządu i jego możliwości interwencji. Zwiększa
znaczenie międzynarodowych rynków finansowych i globalnej konkurencji.
29. RÓWNOWAGA PŁATNICZA KRAJU. MECHANIZMY I SPOSOBY JEJ PRZYWRACANIA
Bilans płatniczy jest zrównoważony, gdy nie występują transakcje wyrównawcze, czyli takie których celem
jest zrównoważenie bilansu płatniczego (np. zmiany stanu oficjalnych rezerw państwowych). Z równowagą

bilansu płatniczego mamy do czynienia również, gdy transakcje autonomiczne (podejmowane wyłącznie z
chęci osiągnięcia zysk, niezależnie od sytuacji w bilansie płatniczym) równoważą się.
Równowaga w krótkim okresie - w krótkim okresie bilans na ogół jest niezrównoważony, ponieważ proces
gospodarowania jest ciągły i czas jego trwania nie pokrywa się z okresem obrachunkowym.
Równowaga w długim okresie: deficyty i nadwyżki bilansu płatniczego w kolejnych latach mogą się w
sumie równoważyć i dlatego w dłuższym okresie bilans płatniczy może być zrównoważony.
Trwała równowaga bilansu płatniczego - ma miejsce wtedy, gdy bilans płatniczy w kolejnych latach jest
zrównoważony lub gdy w następujących po sobie latach deficyty i nadwyżki kompensują się.
Pozorna równowaga - stan bilansu, który osiągnięto w efekcie zastosowania przez władze pewnych środków
polityki gospodarczej.
Rzeczywista równowaga - to stan, jaki następuje mimo braku jakiejkolwiek interwencji władz w tym
zakresie.
Do podstawowych środków mających wpływ na zewnętrzną równowagę ekonomiczną zaliczamy: system
monetarny, system fiskalny i politykę fiskalną, system i politykę dochodową, system kształtowania cen i
politykę cenową oraz warunków konkurencji, środki administracyjno-prawne.
Mechanizm dostosowania rynkowego obejmuje środki cenowe i dochodowe.
Mechanizm cenowy - opiera się na reakcjach zmian popytu i podaży na zmiany cen w krajach deficytowych
i nadwyżkowych. Do cen zaliczamy nie tylko ceny towarów i usług, lecz także pieniądza(stopą procentową)
oraz pracy(płace). Kurs walutowy jest też celem pieniądza krajowego wyrażonego w walutach obcych.
Mechanizm dochodowy -System i polityka dochodowa wiąże się w znacznym stopniu z budżetem i
podatkami, zasadami kształtowania płac w przedsiębiorstwach publicznych i państwowych oraz system
ubezpieczeń społecznych (funduszowy czy repartycyjny). Znaczący wpływ na równowagę wewnętrzną i
pośrednio płatniczą ma także system, roszczeniowy lub negocjacyjny, kształtowania płac przez związki
zawodowe i pracodawców.
30. OCENA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ I RYZYKA FINANSOWEGO KRAJU
Przy ocenie zdolności kredytowej kraju znaczenie ma wiele czynników. Zdolność obniża to, co zwiększa
prawdopodobieństwo trwałego rozdźwięku między dochodami i obsługą długu.
Czynniki ryzyka określające prawdopodobieństwo zawieszenia płatności lub renegocjacji części długu:
Poziom zadłużenia – np. dług łączny w stosunku do PKB albo zadłużenie zagraniczne w stosunku do
eksportu. Generalnie im wyższy dług, tym większe kłopoty z jego obsługą. Nie należy jednak przywiązywać
nadmiernej wagi do nominalnego poziomu długu, gdyz znaczenie ma również poziom stóp % - np. w
Japonii i Chinach sztucznie zaniżane , a niskie stopy procentowe oznaczają obniżenie kosztów obsługi
długu.
Struktura zadłużenia : dług odwrócony np. zagraniczne waluty i pożyczki krótkookresowe (wartość
obciążeń jest pozytywnie skorelowana z wartością aktywów - ciężar długu i koszty jego obsługi maleją w
czasie pomyślnej koniunktury i rosną w czasie złej). W przypadku długu zabezpieczonego (np.
długookresowe pożyczki po stałej stopie w walucie krajowe) zachodzi odwrotna korelacja. Duży udział
długu odwróconego powoduje, że dany kraj jest bardzo podatny na kryzysy zadłużenia, a duży udział długu
zabezpieczonego pozwala tłumić zewnętrzne szoki. Bardzo wysoki udział długu odwróconego jest
niezwykle niebezpieczny, ponieważ wzmacnia negatywne szoki i może sprawić, że wydarzenia wymkną się
spod kontroli. Niestety, taka struktura zadłużenia jest bardzo popularna, ponieważ w dobrych czasach, kiedy
poziom długu z reguły rośnie, wzmacnia ona pozytywne szoki.
Poziom zmienności w gospodarce. Bardziej stabilne gospodarki mogą sobie pozwolić na większe
zadłużenie, ponieważ ich dochody są mniej podatne na gwałtowne fluktuacje. Szczególnie zagrożone są
natomiast kraje zależne od eksportu surowców, których ceny są niestabilne, a na dodatek ich spadkowi
prawie zawsze towarzyszy redukcja globalnej płynności( badzo niekorzystne połączenie dla wysoko
zadłużonych gospodarek z dużymi sektorami surowcowymi).
Struktura bazy inwestorów. Bankructwo państwa zawsze jest decyzją polityczną, którą łatwiej podjąć, jeśli
wierzyciele dysponują niewielką władzą i wpływami politycznymi w danym kraju. Rządy nie podlegają
przepisom upadłościowym.
31. ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA KRAJU
Atrakcyjność inwestycyjna kraju ściśle łączy się z pojęciem konkurencyjności międzynarodowej:



rentowność;



perspektywy rozwoju kraju;



stabilność systemu;



równowaga makroekonomiczna;



jakość instytucji;



poziom fiskalizmu;



jakość, potencjalna wydajność i koszt pracy;



ochrona wierzycieli i inwestorów;



poziom ryzyka inwestycyjnego.

Pozycja kraju zależy od realizowanej polityki gospodarczej, uwzględniającej tak wymogi szeroko
pojmowanej równowagi, jak i promocji wzrostu oraz rozwoju. Związana jest też nie tylko z wąsko
interpretowanymi wynikami ekonomicznymi, ale i z uwarunkowaniami o charakterze instytucjonalnym
(polityka handlu zagranicznego, równowagi budżetowej, struktura wydatków publicznych, ale również i
elastyczność rynku pracy, rozwój infrastruktury oraz kształcenie kadr.)
Przewaga konkurencyjna kraju może mieć swoje źródło w:



względnie niższych kosztach,



względnie wyższej innowacyjności i elastyczności gospodarki,



dywersyfikacji oraz indywidualizacji produktów i usług,



synergii zewnętrznych związanych z przynależnością państwa do ugrupowań integracyjnych

W nawiązaniu do rankingów np. Global Competetiveness Report, World Competetiveness Yearbook
stwierdzić można, że czynnikami determinującymi międzynarodową konkurencyjność gospodarki są między
innymi:



zasoby, mobilność i efektywność kapitału ludzkiego,



innowacyjność gospodarki,



zasoby i efektywność kapitału rzeczowego,



poziom techniczny gospodarki,



sprawność mechanizmu konkurencji,



sprawność polityki gospodarczej,



stan infrastruktury,



zasoby naturalne i efektywność ich wykorzystania

33. SYSTEMY INSTYTUCJONALNE PAŃSTW A KONKURENCYJNOŚĆ I ATRAKCYJNOŚĆ
INWESTYCYJNA GOSPODAREK
Narodowe systemy instyucjonalne gospodarki tworzą warunki mnej lub bardziej sprzyjające
przedsiębiorczości, innowacyjności, oszczednościom, inwestycjom, dynamice i równowadze gospodarczej.
Wpływają na zachowania i wybory ekonomiczne jakie podejmują uczestnicy rynku.którymi są nie tylko
przedsiębiorstwa ale także konsumenci, pracownicy, inwestorzy. Jakość instytucji i realizowanych przez nie
funkcji ma zasadniczy wpływ na pozim kosztów transakcyjnych i ryzyka systemowego (koszty związane z
dopuszczeniem do obrotu, bezpieczeństwem obrotu i redukcją ryzyka, zawieraniem transakcji, kosztami
prawnymi, rozliczeniami, pozyskiwaniem informacji). Im jakość instytucji jest wyższa tym mniejsze koszty
transakcyjne i ryzyko systemowe a zarazem większe możliwości rozwoju ekonomicznego.
Hertiage Fundation prowadzi badania i przygotowuje opracowania dot. jakości instytucji i wolności
gospodarczej oraz ich wpływu na międzynarodową konkurencyjność gospodarczą. Od wielu lat w czołowce
rankingów opracowywanych przez fundacje znajduje się Hongkong uważany za jedną z najbardziej wolnych
i liberalnych gospodarek na swiecie. Gospodarki charakteryzujące się wysoką jakością instytucji stanowią
atrakcyjne miejsce dla inwestorów krajowych i zagranicznych.
Konkurencyjność systemów gospodarek jest uwarunkowana czynnikami na poziomie met-, makro- mezo i
mikroekonomicznym: Do pozimu meta zalicza się uwarunkowania związane z systemami wartości,
społeczno kulturowe, społeczne i polityczne. Do poziomu makro –system prawny i politykę praw własności,
finansową, fiskalną, pracy i wspołpracy z zagranicą. Poziom mezo obejmuje politykę infrastrukturalną, w
tym edukacyjną, naukowo-badawczą, telekomunikacyjną, ochrony środowiska, ubezpieczeń społecznych,
politykę regionalną, działalność związków zawodowych. Z kolei poziom mikro dotyczy ładu prawnego i
organizacyjnego decydujacego o warunkach działania przedsiębiorstw, kodeksu spółek, ładu
korporacyjnego, prawa upadłościowego.
W systemie gospodarki rynkowej podstawowe znaczenie dla konkurencyjnościi gospodarki mają: otwarty
system praw własności, zakres wolności gospodarczej i prywatyzacji.
System jest wówczas sprawny gdy sprzyja przedsiębiorczości poprzez tworzenie stabilnych warunków
prawnych, makroekonomicznych dla prowadzenia działalności, redukującyh ryzyko i otwierająch nowe

możliwości rozwojowe, minimalizującyh bariery i koszty podejmowania i prowadzenia działalności
gospodarczej, pobudzającyh konkurencję i sprzyjających harmonizacji działalności gospodarczej.
34. LIBERALIZACJA A KONKURENCJA I WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
Internacjonalizacja życia gospodarczego, związana z postepującaliberalizacją wymiany handlowu, usług i
przepływów finansowych przyczynia sie do zaostrzenia konkurencji i sprzyja obniżce cen, a takze lepszemu
zaspokojeniu potrzeb konsumentów. Zarówno konkurencja importu jak i wzrost zagranicznych inwestycji
bezposrednich sprzyja nie tylko napływowi kapitału aletez nowych technologii wytwarzania, technik
zarządzania, uruchamiania produkcji nowych wyrobów , modeli i wzorów. Dodatkowo sprzyjają one
poprawie organizacji, jakosci zarządzania orza nadzoru korporacyjnego.
Liberalizacja wymiany gospodarczej z zagranicą zasadniczo zwiększa intensywność konkurencji nie tylko w
grupie wyrobów i usług mało przetworzonych i standardowych ale także wyrobów o wysokiej wartości
dodanej, zdywersyfikowanych, posiadających unikalne cechy. Wzrost konkurencji podaz na rynku
krajowym istotnie zmniejsza negatywne konsekwencje mozliwości zachowan monopolistycznych lokalnych
dostawców. Pozytywnie wpływa na zmniejszenie presji inflacyjnej i sprzyja wzmocnieniu siły nabywczej
pieniądza.
Liberalizacja i pojawienie się konkurencji zagranicznej w naturalny sposób przyczynia się do porównań i
wyzwolenia oraz ukierunkowania działań zarządów i pracowników przedsiębiorstw lokalnych, mającyh na
celu sprostanie najlepszym. Konkurencja jednocześnie wymusza i umożliwia otwarcie sie organizacji oraz
uruchamia proces stałego porownywania się i uczenia od najlepszych, wzbogacania własnych
umiejętnoścbi, a także poszukiwania lepszych rozwiązań. W dobie konkurencji globalnej przedsiębiorstwa
moga uzyskać przewagę konkurencyjną m.in.dzięki efektywnemu zarządzaniu powiązaniami z innymi
firmami. Alianse technologczne, powiązania kapitalowe są metoda tworzenia przewagi konkurencyjnej
przez rozwój wspópracy z innymi przedsiębiorstwami, będącymi aktualnie lub potencjalnie konkurentami
firmy. Stwarzają nowe możliwości rozwoju nowych kompetencji, technologii, produktów i usług.

36. TNC A RYNEK ŚWIATOWY, KONKURENCJA I WSPÓŁPRACA
-rozwój ICT, internet, korporacje transnarodowe-> wszystko to sprzyja rozwojowi współpracy
międzynarodowej a takze nasilajacej sie konkurencji ( rywalizacja korporacji transnarodowych).
Mianem globalizacji informacji mozna nazwac ICT, które w zadsadniczy sposób wpływaja na dzisiejsza
globalna gospodarke a także funkcjonowanie korporacji transnarodowych. .Gospodarka globalna stała się w
znacznym stopniu możliwa dzięki rozwojowi telekomunikacji i nowoczesnych technik informatycznych. Ich
rola we współczesnej gospodarce jest tak wielka, że często mówi się, iż staje się ona cyfrowa czy wręcz
wirtualna, a przemysły wytwarzające urządzenia do przetwarzania i przesyłania informacji nazywa się
„nową gospodarki" (new economy).Niekiedy termin ten bywa rozciągany także na te dziedziny gospodarki,
w

których

technologie

informatyczne

telekomunikacyjne

znajdują

szczególnie

duże

zastosowanie.Urządzenia do przesyłania informacji oraz instytucje zajmujące się tego rodzaju działalnością
traktowano przez lata jako element infrastruktury podstawowej, tworzony i zarządzany na ogół przez
państwo. Rosnąca rola tego podsystemu infrastruktury i jego rozwój sprawiły, że stał się on wyodrębnionym
systemem, tworzonym i zarządzanym w coraz większym stopniu przez kapitał prywatny, często o
ponadnarodowym charakterze.Nowoczesna, dostępna i sprawna telekomunikacja staje się zasadniczym
warunkiem wysokiej konkurencyjności narodów i ich efektywnego uczestnictwa w gospodarce globalnej.
Kraje w celu pokonania progu technologicznego, wynikającego z istnienia luki informatycznej, ponoszą
znaczne nakłady na rozwój telekomunikacji. Jednocześnie rządy krajów starających się o uzyskanie i
utrzymanie wysokiej konkurencyjności podejmują liczne działania wspierające rozwój technologii
informacyjnych i telekomunikacyjnych. Ich rozwój stanowi priorytet dla rządu Singapuru, Finlandii, Estonii,
Szwecji, Tajlandii, Jordanii, Irlandii, Hongkongu i Islandii.Wiele uwagi poświęcają rozwojowi
infrastruktury informacyjnej rządy Malezji, Indii, Egiptu, Chin, Holandii, mniej rządy krajów najlepiej
rozwiniętych gospodarczo i najbardziej zaawansowanych technologicznie, gdzie uznaje się, że obecnie
rozwój ICT (Information and Communication Technology) jest już przede wszystkim zadaniem sektora
prywatnego.
Korporacje transnarodowe w procesie globalizacji.
ażne znaczenie korporacji transnarodowych jest związane z ich potęgą ekonomiczną. Działalność korporacji
spełnia bowiem w gospodarce światowej wiele ważnych funkcji, które służą rozwojowi i przemianom w
skali globalnej, regionalnej i krajowej. Realizując swą politykę ekspansji (inwestycyjna, kooperacyjna,
handlowa) korporacje dokonują przemieszczania zasobów i zdolności wytwórczych, pobudzają wzrost i

efektywność gospodarczą. Ponadto przyczyniają się do restrukturalizacji sektorów i przedsiębiorstw,
aktywizują konkurencję i lokalną przedsiębiorczość, transmitują nowe metody i wzorce gospodarowania
oraz umacniają międzynarodowe powiązania i współzależności. Korporacje transnarodowe w swojej
działalności wykorzystują różnice w geograficznym rozmieszczeniu czynników produkcji oraz różnice w
polityce ekonomicznej poszczególnych krajów. Przykładem takiego wykorzystywania różnic jest
zróżnicowanie poziomu podatków i subsydiów. Pierwotnie głównym motywem zaangażowania się
korporacji w danym kraju lub regionie były zasoby bogactw naturalnych oraz zasoby w postaci taniej siły
roboczej. Współcześnie te pierwotne motywy stały się mniej istotne na rzecz kwalifikacji, mocy
badawczych i wytwórczych czy technologii. Takie argumenty tłumaczą koncentrację działalności korporacji
w krajach wysoko rozwiniętych. O lokalizacji inwestycji obecnie decydują takie czynniki jak:
komplementarne umiejętności, infrastruktura czy też dostawcy potrafiący sprawnie i elastycznie
wykorzystywać nowoczesne technologie. Działalność największych, globalnie ze sobą konkurujących
korporacji przyczyniła się do zmian w funkcjonowaniu gospodarki światowej, przede wszystkim w zakresie
umiędzynarodowienia działalności gospodarczej, rozszerzenia rynku i jego liberalizacji jak również
regionalizacji, oligopolizacji i instytucjonalizacji. Dominujący udział korporacji transnarodowych w
światowych przepływach towarów i zagranicznych inwestycji bezpośrednich oraz w procesach globalizacji
warunkuje rosnący wpływ korporacji na umiędzynarodowienie działalności gospodarczej.
-KTN maja swoje sieci globane
-w dobie globalizacji KTN rywalizują o przyciągnięcie kapitału
globalizacja a rozwój internetu
Internet to nie tylko globalna pajęczyna pokrywajaca cały swiat. Ale także potężna infostrada którą
przepływają dziesiątki tysięcy gigabajtów informacji. Rewolucja informacyjna przyniosła wiele
pozytywnych zmian. Rozwój technik informatycznych i Internetu pozwala na coraz szerszy dostęp do
informacji, do coraz większej ilości zasobów informacyjnych umieszczonych w sieci. Rośnie rola informacji
w prowadzeniu interesów przez przedsiębiorstwa. Od szybkiego przepływu informacji zależą notowania na
giełdach a tym samym kondycja finansowa wielu firm i osób prywatnych. Trudno w dzisiejszych czasach
wyobrazić sobie choćby cały sektor bankowy bez usług jakie udostępnia Internet. Dzięki sieci olbrzymie
sumy pieniędzy mogą być przekazane w najdalsze zakątki globu w ciągu paru sekund. Dzięki globalnej sieci
możemy korzystać z bankomatów i płacić kartami kredytowymi.
Handel i usługi to obiecująca oraz błyskawicznie rozwijająca się płaszczyzna Internetu. Internet jest
miejscem działalności gospodarczej, zarówno handlowej (sprzedaży i aukcji), jak i usługowej (bankowość
internetowa, ubezpieczenia). Największym atutem sprzedaży przez Internet są mniejsze koszty operacyjne
sklepu internetowego w porównaniu ze sklepem istniejącym fizycznie oraz większy asortyment towarów.
Internet oraz cyfrowy rynek sprzyjają nowej fali konkurencyjności. Internet określa nową przewagę
konkurencyjną firm oraz oferuje całkowicie nową propozycję dla klientów, stwarza nowe formy integracji
oraz zmienia zachowanie klientów. Znaczenie Internetu jako elementu konkurencyjności między firmami w
dużym stopniu zależy od dalszego wzrostu liczy użytkowników sieci. Technologie informatyczne i
związany z nimi elektroniczny biznes wciąż się rozwijają. Stwarza to pole manewru nie tylko dla globalnych
ale również lokalnych firm do konkurowania na wspólnym, jeszcze wciąż nowym rynku.
Przykładów wykorzystania Internetu w biznesie jest wiele. Wśród użytkowników sieci dla celów
ekonomicznych wymienić należy firmy globalne, które głównie oferują ujednolicone produkty na całym
świecie. Doskonałym przykładem mogą posłużyć strony The Coca Cola Company oraz Procter & Gamble .
Obecnie coraz większa ilość lokalnych firm posiada swoje strony WWW oraz bannery reklamowe w sieci.
Żeby dokonać przelewu nie musimy już odwiedzać banku osobiście, wystarczy nam wirtualne konto
bankowe oraz dostęp do Internetu.
37. NOWE FORMY WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ
1)międzynarodowe instytucje i organizacje ekonomiczne ( w tym: zrzeszenia, kartele,
międzynarodowe konsorcja ).
2)międzypaństwowe organizacje ekonomiczne i ekonomiczno

‐społeczne takie jak:

a) Międzynarodowy Fundusz Walutowy
b)Bank Światowy i jego grupa
c)Układ Ogólny w Sprawie Taryf i Handlu (przekształcony w WTO)
d) Organizacja Narodów Zjednoczonych łącznie z grupą Narodów Zjednoczonych 3) organizacje
integracyjne : UE, EFTA, NAFTA, LAFTA, Mercosur, SPARTECA, APEC, ASEAN, CEFTA, ECOWAS
(Economic Community of West Africa Countries)

4) przedsiębiorstwa transnarodowe:
a)Franczyza :
- Franczyza dystrybucji produktu: Franczyzobiorca otrzymuje prawo do użytkowania danej marki oraz know
how w postaci asortymentu produktów lub usług(charakterystyczny dla firm które dopiero zaczynają rozwój
sieci i chcą szybko osiągnąć korzyści skali)
- Franczyza formuły przedsiębiorstwa: franczyzodawca w sposób ścisły ustala z franczyzobiorcą zasady
prowadzenia placówek partnerskich czy punktów usługowych. Partner sieci otrzymuje kompleksową wiedzę
z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem oraz sprzedaży produktów i świadczenia usług. Dostaje wytyczne
dotyczące wizualizacji placówki franczyzowej, uniformów noszonych przez personel, obsługi klienta,
promocji i marketingu. Franczyzę "formuły przedsiębiorstwa" wybierają firmy z długim stażem istnienia na
rynku, które zajmują silną pozycję konkurencyjną, reprezentują znaną markę i posiadają dużą renomę.
Partnerzy takiej firmy zobowiązani są więc do przestrzegania sztywnych zasad konceptu biznesowego,
polityki sprzedaży produktów i usług oraz zarządzanie jakością według standardów wyznaczonych przez
franczyzodawcę.
b)Outsourcing - powierzenie przez organizację realizacji określonego procesu usługodawcy określając
szczegółowo efekty, jakie zleceniodawca zamierza uzyskać, ale bez instrukcji dotyczących sposobu
wykonywania poszczególnych zadań, pozostawiając inicjatywę w tym zakresie zleceniobiorcy
39. ZDOLNOŚĆ KONKURENCYJNA JAKO POTENCJAŁ BUDOWY WARTOŚCI DLA
KLIENTÓW I INWESTORÓW.
„Współcześnie zdolność konkurencyjną kraju, jak i przedsiębiorstwa tworzą: wiedza, umiejętności, know-
how, technologie, struktury organizacyjne (…) a więc czynniki zasadniczo niematerialne (soft)”[J. W.
Bossak, W. Bieńkowski, Międzynarodowa zdolność konkurencyjna kraju i przedsiębiorstw]
Gdy dodamy do tego znaczenie wizerunku, image, reputacji i marki, to widać wiodącą rolę promocji w
marketingu terytorialnym zorientowanym na budowę konkurencyjności.
Zdolność konkurencyjna – umiejętność polegająca na budowaniu i wykorzystaniu sieci międzynarodowych
powiązań i harmonizacji działań grup tworzonych przez kapitał międzynarodowy w celu wzrostu wartości
spółki a w przypadku kraju – wzrost poziomu dochodu realnego per capita.
Zdolność konkurencyjna wiąże się ze strategią rozwoju oraz z relacjami podmiotu z otoczeniemi dotyczy
alokacji zasobów oraz inwestycji i stosunku do pojawiających się w jego otoczeniu szans i zagrożeń.
Zdolność konkurencyjna podmiotu = produktywność nakładów + sprawność mechanizmów organizacji +
efektywność działania +przedsiębiorczość i elastyczność + innowacyjność
Zdolność konkurencyjna to pojęcie szersze niż pozycja i konkurencyjność – jest to ocena potencjału
rozwojowego państwa, składają się na nią zasadniczo czynniki niematerialne (soft), np. : wiedza,
umiejętności, knowhow, technologie, struktury organizacyjne itd.
Przy tworzeniu zdolności konkurencyjnej jest miejsce dla strategicznego zarządzania, dla polityki
gospodarczej, planowania (wspomagania) rozwoju(może także marketingu narodowego)
Obecną pozycję, a także zdolność konkurencyjną przedsiębiorstwa kształtują przede wszystkim: jakość
organizacji i zarządzania oraz umiejętność rozwijania kluczowych kompetencji stanowiących źródło
przewagi konkurencyjnej
Budowa kompetencji w kontekście rozwoju branży wymaga przede wszystkim wizji rozwoju branży i kraju,
kierunków zmian w preferencjach klientów, technologii, warunków konkurencji. Przedsiębiorstwa
innowacyjne opierają ją na wiedzy technologicznej, z zakresu zarządzania, marketingowej i strategicznej. .
ZK przesiębiorstwa i pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa określa:
Wzrost wydajności czynników produkcji TFP związany z redukcją jednostkowych kosztów pracy, kapitału,
technologii, dystrybucji.
Wzrost wartości dodanej, związany ze stopniem przetworzenia i indywidualizacją produkcji, poprawą
jakości i uzyskiwaniem premii za jakość, markę
Wzrost wartości dodanej, związany z uzyskiwaniem premii za innowacyjność, z rozwojem produkcji
związanej z dochodową elastycznością popytu
Wzrost wartości dodanej, związanej z ustanawianiem powiązań kapitałowych i sieciowych z
transnarodowymi grupami kapitałowymi, osiągającymi korzyści z redukowania kosztów transakcyjnych,
ryzyka, optymalizacji podatkowej
A teraz sama ZK przedsiębiorstwa jest określana jeszcze przez:
Otoczenie konkurencyjne firmy, w tym poziom kosztów transakcyjnych i ryzyka, warunki i perspektywy
rozwoju ekonomicznego kraju, jakość kapitału ludzkiego i infrastruktury prawnej, rynkowej.

Liberalizacja i globalizacja międzynarodowych stosunków ekonomicznych wciąga do współpracy
międzynarodowej kraju.
Sfera jakości zarządzania operacyjnego, przede wszystkim, jeśli chodzi o wyroby standardowe.
Strategiczne zarządzanie przedsiębiorstwem związane z redukcją kosztów i zdolnością do budowy strategii
rozwojowych, opartych o indywidualizację, jakość i innowacyjność.
Pierwotne źródła przewagi konkurencyjnej, związane z kluczowymi kompetencjami przedsiębiorstwa.
W krótkim okresie cechy oferowanych produktów i usług, a w długim okresie zdolność rozwoju
kompetencji, determinujących efektywne wprowadzani na rynek nowych produktów i usług.
Zdolność firmy do bardziej efektywnego niż konkurenci rozpoznawania i tworzenia kluczowych
kompetencji, zdolności do łączenia i wykorzystywania technologii i umiejętności tworzonych w firmie i
nabywanych na rynku.
Zdolność konkurencyjna podmiotu= produktywność nakładów + sprawność mechanizmów organizacji +
efektywność i skuteczność działania + przedsiębiorczość i elastyczność + innowacyjność
40.

OTOCZENIE

STRATEGICZNE

A KONKURENCYJNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA

PRZEDSIĘBIORSTWA
otoczenie firmy - obejmuje wszystkie te czynniki które oddziaływają na możliwości rozwoju firmy
doprowadzają do zawarcia transakcji oraz budowy współzależności z docelowymi nabywcami.
W literaturze można spotkać inne określenia otoczenia np. środowisko zewnętrzne firmy lub system
wywierający

wpływ

system

(firmę)

znajdujący

się

pod

jego

wpływem

Otoczenie firmy składa się z elementów którymi przedsiębiorstwo nie może zarządzać tak jak własnymi
zasobami. Jednak musi otoczenie identyfikować, analizować, przewidywać oraz oceniać jego potencjalny
wpływ na własne decyzje. Działania te mają ogromne znaczenie dla przedsiębiorstw turystycznych, dlatego
że współczesne otoczenie uważane jest za burzliwe turbulencyjne wymagające, stresujące a nawet wrogie.
Jego

cechy

to:

wzrastająca

niepewność,

brak

stabilności

wysoki

stopień

ryzyka.

Otoczenie makro jest wspólne dla wszystkich przedsiębiorstw w Polsce. Otoczenie mikro to jest otoczenie
odnoszące

się

dla

konkretnego

przedsiębiorstwa

działającego

danym

obszarze.

Odbiorcy: Istotne znaczenie mają głębokość i rozległość rynku odbiorców wpływając m.in. na wybór
technologii produkcji, czy też na wielkość organizacji. Obok głębokości i rozległości rynku istotnym
czynnikiem są oczekiwania odbiorców, które wpływają na różnicowanie organizacji przedsiębiorstwa i jego
działań marketingowych. Wyodrębnienie grup odbiorcó…w pozwala na zróżnicowanie form badania
obsługi

rozliczeń

finansowych.

Dostawcy: Dostępność źródeł zapotrzebowania w materiały, maszyny i urządzenia narzuca w znacznym
stopniu strukturę działań marketingowych. Może też polegać na skupionych wokół siebie kooperantach
wyspecjalizowanych w produkcji podzespołów detali itp. Wychodząc z nimi w spółki joint venture lub do
wykupu

ich

całości.

Konkurenci: Inne organizacje zaspokajające podobne potrzeby otoczenia i/lub mające podobne
zapotrzebowania na świadczenia ze strony otoczenia. Charakterystycznymi wielkościami, które pozwalają
organizacji zidentyfikować rynek konkurentów, walkę wewnątrz tego rynku są m.in.: liczba i siła
działających konkurentów, wzrost dziedziny, stopień zróżnicowania konkurentów, bariery wyjścia na rynek.
Przedsiębiorstwo na podstawie tych danych może opracować i wybrać strategię, a co za tym idzie,
dostosować swoją strukturę działań marketingowych.
Współczesna gospodarka charakteryzuje się dużą zmiennością, głęboką konkurencyjnością. Sytuacja ta
wymusza na przedsiębiorstwach potrzebę nowatorstwa, ciągłego rozwoju i coraz większego orientowania
się na potrzeby klienta. Przedsiębiorstwa poszukują nowych metod zarządzania w celu podnoszenia
konkurencyjności organizacji. Konkurencyjność to warunek konieczny, aby firma odnosiła sukcesy na
rynku. Efektywność w dużej mierze zależy od zmian strukturalnych np. coraz częściej zmniejsza się
rozmiary

przedsiębiorstwa.

Koncepcja łańcucha wartości M. Portera mówi, że nie można szukać przewagi konkurencyjnej w firmie jako
całości. Firma realizuje bowiem wiele czynności, a każda z nich uczestniczy w tworzeniu wartości produktu.
Niektóre z nich mogą być słabym punktem łańcucha i słabym elementem tej wartości. Te słabe punkty
ogniwa zlecone na zewnątrz przedsiębiorstwa mogą stać się czynnikiem wpływającym na większą
efektywność działania przedsiębiorstwa. OUTSOURCING oznacza wykorzystanie zasobów zewnętrznych,
czyli wydzielenie ze struktury organizacyjnej określonych funkcji i przekazanie ich zewnętrznej jednostce
gospodarczej ( innemu podmiotowi). Istotą tego procesu jest przekazywanie do realizacji zadań, funkcji i
procesów podmiotom specjalizującym się w danej dziedzinie. Firma macierzysta zaś koncentruje się na

działalności zasadniczej, w której ma przewagę konkurencyjną, natomiast obszary, które stanowią
działalność pomocniczą lub uboczną są wydzielane na zewnątrz. Silne strony muszą pozostać w firmie
macierzystej. Proces ten oznacza nawiązanie długotrwałej współpracy partnerskiej, w której
odpowiedzialność prawna i ekonomiczna spoczywa na firmie macierzystej. Przykładami takich procesów
outsourcowanych

Polsce

są

często:

informatyka,

czy

transport.

Outsourcing to koncepcja wzmocnienia konkurencyjności.
Otoczenie konkurencyjne decyduje o stopie zysku w sektorze, ma tez decydujący wpływ na charakter
konkurencji i możliwe strategie rozwoju (w każdym sektorze można wyróżnić firmy, które uzyskują
przewagę kosztową, stosują strategię niskich cen, strategie zwiększania premii za jakość, indywidualizację
lub dywersyfikację asortymentową czy inne innowacyjne strategie).
Przewaga konkurencyjna jest to osiągnięcie przez przedsiębiorstwo nadrzędnej pozycji wobec większej
liczby konkurentów. Jest ona relatywną miarą jej funkcjonowania na rynku - pozwala na zaoferowanie
klientowi usług lub produktów odpowiadających jego oczekiwaniom, a lepszych niż oferty konkurencji.
Wyraża się to w wyższej jakości produktu, niższej cenie i lepszej obsłudze lub bardziej kompleksowym
zaspokojeniu potrzeb klienta.
Osiąganie tej przewagi oznacza najpierw zwiększenie stopnia niezależności działania od konkurentów. To z
kolei oznacza rozszerzenie zakresu swobody operowania instrumentami w taki sposób, który umożliwia
przedsiębiorstwu zwiększanie efektów działania na rynku. Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje przewagi
konkurencyjnej:
Przewaga jakościowa
Przewaga jakościowa: tutaj zaliczamy te działania i instrumenty marketingowe, które mogą ulegać zmianom
jakościowym np. produkt, opakowanie, dystrybucja, usługi i warunki ich oferowania. Poprzez nadanie
powyższym instrumentom wyższej lub odmiennej jakości niż konkurenci oraz dostosowania jej do
preferencji nabywców przedsiębiorstwo może osiągnąć przewagę jakościową (dużą siłę przetargową wobec
nabywcy).
Przewaga cenowa
Przewaga cenowa: tutaj z kolei podstawą do osiągnięcia tej przewagi są te instrumenty marketingu i
działania marketingowe, które są bezpośrednio związane z materialnym zainteresowaniem nabywców.
Wymaga to kształtowania cen na niższym poziomie, a innych instrumentów zainteresowania nabywców
(np.promocja) na wyższym poziomie niż konkurenci.
Przewaga informacyjna
Przewaga informacyjna: jest związana z procesami kreowania informacji. Może ona spełniać dwie funkcje:
służebną w procesie osiągania przez przedsiębiorstwo jakościowej i cenowej przewagi konkurencyjnej -
związane jest to z informowaniem przez przedsiębiorstwo nabywców o wyższym (innym) poziomie jakości
np. produktów i działań np. obsługa klienta, a także niższym niż u konkurentów poziomie cen jak i o
większych czy innych korzyściach oferowanych nabywcom.
autonomiczną, skierowaną na kształtowanie preferencji nabywców w sposób skuteczniejszy niż konkurenci
przy danym poziomie jakości i cen produktów czy usług - co zmierza do wywołania wśród nabywców
akceptacji oferty przy danej jakości i cenie. Jest ona ukierunkowana na kształtowanie preferencji nabywców.
Rola przewagi konkurencyjnej
Jeśli przedsiębiorstwo osiągnie jakościowa przewagę konkurencyjną to tym samym zwiększa sobie swobodę
w dziedzinie operowania cenami oraz innymi instrumentami związanymi z materialnymi zainteresowaniami
nabywców. Uzyskując przewagę cenową zwiększa swobodę w dziedzinie operowania instrumentami
pozacenowymi. Natomiast uzyskując przewagę informacyjną skutecznie kształtuje preferencje nabywców,
uzyskując ich akceptację dla uruchamianych instrumentów i działań.
Przedsiębiorstwo po osiągnięciu przewagi konkurencyjnej dąży również do powiększenia jej wielkości.
Wraz ze wzrostem tej przewagi zwiększa się stopień ich niezależności w dziedzinie operowania
instrumentami, których zmiany sprzyjają powiększaniu efektów działania na rynku. Rodzaj oraz wielkość
przewagi konkurencyjnej decyduje o stopniu jej trwałości. Osiągnięciu oraz zwiększeniu przez
przedsiębiorstwo stopnia trwałości, sprzyja stosowanie marketingu czyli zintegrowanego zbioru
instrumentów. Odpowiednie jego stosowanie przyczynia się do zwiększenia oraz utrwalenia przewagi
konkurencyjnej.
Celem każdej firmy jest uzyskanie przewagi konkurencyjnej, którą każda firma powinna utrzymywać -
może to być m.in. wytworzenie większego zysku od średniego w branży czy posiadanie znaczącego udziału

w rynku. Każde przedsiębiorstwo, aby uzyskać powyższe cele powinno pamiętać o kompetentnym
pracowniku, który tą przewagę konkurencyjną na rynku będzie umiał wylansować
Konkluzja:
Rynek jest dla nas atrakcyjny w sytuacji gdy mamy lub możemy uzyskać na nim przewagę konkurencyjną,
cenową, jakościową lub informacyjną, najważniejszym jest na bieżąco monitorować otoczenie
konkurencyjne i stale powiększać swoją przewagę, tym samym umacniać swoją pozycję na rynku.
Podstawowe sposoby zwiększania wartości i konkurencyjności firmy.
[w tym pytaniu zasadniczo to wolna amerykanka co przyjdzie na myśl to można zapisać, gdyż w sytuacji
zwiększenia konkurencyjności firmy rośnie jednocześnie jej wartość i na odwrót]
Zmniejszenie współczynnika ryzyka:
Obniżenie progu rentowności (zmniejszenie kosztów stałych)
Poprawa płynności gotówkowej
Zmniejszenie ryzyka finansowego do poziomu akceptowanego przez wierzycieli
Przekonanie (inwestorów i wierzycieli) o wysokiej jakości zarządzania i trafności podjętej i realizowanej
strategii rozwoju
Efektywność kosztowa związana jest z jakością zarządzania, doświadczeniem, analizą i ergonomią miejsc
pracy i wdrażaniem procedur mających zapewnić kontrolę i znajomość wszystkich etapów wytwarzania
(łańcucha wartości).
Zwiększenie efektywności:
Dostosowanie skali produkcji do optimum technologicznego i logistycznego oraz handlowego
Redukcja kosztów dostaw
Zmiana w strukturze aktywności
Przewaga konkurencyjna poprzez:
Zwiększenie stopnia przetwórstwa produktów
Indywidualizacja produktu {customization}
Usługi
Podnoszenie jakości produktów i usług
Zdobycie lojalności klientów
Konkurencyjność – zdolność do osiągnięcia z działalności gospodarczej korzyści większej niż inni,

u
rozwój, oceniana na podstawie osiągniętych wyników
41.

POLITYKA

PODATKOWA

BUDŻETOWA

PAŃSTW

WSPÓŁPRACA

MIĘDZYNARODOWA.
Polityka fiskalna, najprościej rzecz ujmując, jest to działalność państwa obejmująca wydatki rządowe i
podatki.
Jeśli rząd chce zwiększyć swe wydatki przy założeniu, że dochody w postaci podatków nie ulegają zmianie,
może to uczynić powiększając deficyt budżetowy. Zakładając, że podaż pieniądza nie będzie zwiększana
przez dodatkową emisję, jedynym źródłem zwiększającym dochody państwa jest w tej sytuacji emisja i
sprzedaż obligacji. Gdy cena obligacji będzie korzystna dla nabywców w porównaniu ze stopą procentową,
nastąpi ich wykupienie, co w efekcie spowoduje wzrost stopy procentowej. Zmiana stopy procentowej
wpływa na popyt inwestycyjny. Zakładając, że rząd zwiększył swe wydatki o wielkość dochodów
uzyskanych ze sprzedaży obligacji, podnosząc w ten sposób popyt globalny, to wzrost stopy procentowej
może ograniczyć popyt globalny przez zmniejszenie się popytu inwestycyjnego jako wyniku wzrostu stopy
procentowej. Spowoduje to w konsekwencji zmniejszenie się dochodu narodowego. Państwo może także
oddziaływać na wielkość dochodu narodowego przez politykę podatkową, zmieniając wielkość podatków
lub stopę podatkową.
Obniżenie podatków podnosi dochody będące do dyspozycji. Oznacza to możliwość zwiększania wydatków
konsumpcyjnych. Przy stabilnej stopie procentowej dochód narodowy rośnie przez działanie efektów
mnożnikowych. Wzrost dochodu powoduje wzrost popytu na rynku pieniężnym, co z kolei warunkuje
wzrost stopy procentowej. Należy jednak pamiętać, że obniżenie podatków oznacza wzrost deficytu
budżetowego i państwo może starać się o zwiększanie swych dochodów przez dodatkową emisję obligacji
państwowych.
Wzrost podaży obligacji obniży ich cenę, powodując zarazem wzrost stopy procentowej. Wpłynie to na
obniżenie popytu inwestycyjnego i w efekcie doprowadzi do obniżenia dochodu narodowego. Wysoka stopa

procentowa powoduje więc spadek efektywności polityki finansowej. Przy założeniu, że stopa procentowa
jest bardzo niska i bardzo nisko oprocentowane są papiery wartościowe, nastąpi bardzo duży wzrost popytu
spekulacyjnego na pieniądz gotówkowy (na płynność). Sytuacja taka w teorii keynesowskiej zwana jest
pułapką płynności, gdyż dalsze obniżanie stopy procentowej nie spowoduje zmian w powstałej sytuacji.
Wzrost wydatków państwowych lub też obniżenie podatków zostają w całości przeniesione na całkowity
popyt, a przyrost dochodu - będący efektem tych działań - pozostaje w postaci gotówki (płynności).
Narzędzia polityki fiskalnej mogą być także stosowane przez państwo w celu obniżenia popytu globalnego.
Gdy np. wzrost popytu jest wyższy od wzrostu podaży i może to doprowadzić do załamania gospodarczego,
wtedy rząd może podnieść podatki lub obniżyć wydatki rządowe. W wyniku tych działań nastąpi spadek
popytu, dochodu narodowego i także stopy procentowej.
Praktyka gospodarcza wskazuje, że efekty polityki fiskalnej dają lepsze rezultaty, gdy zostają zastosowane
w czasie kryzysu przy znacznym spadku dochodu narodowego i zatrudnienia, niż w czasie dobrej
koniunktury. Narzędzia polityki fiskalnej nie są w stosunku do siebie substytucyjne i istnieją dość
zasadnicze różnice w efektach ich zastosowania. Pierwsza różnica związana jest z ukształtowaniem się
struktury dochodu narodowego w wyniku prowadzonej polityki fiskalnej. Wzrost wydatków rządowych
powiększa udział państwa w dochodzie narodowym, gdyż podnosi się stopa procentowa i maleje popyt
inwestycyjny. Rekompensowane to jest wzrostem zakupów rządowych. Może to doprowadzić do
długookresowego wzrostu wydatków państwa w całości dochodu narodowego - zjawisko to nosi nazwę
mechanizmu zapadki. Gdy państwo interweniuje, np. przez obniżkę podatków, zwiększony zostaje popyt,
rośnie dochód narodowy i poziom stopy procentowej. Wzrost stopy procentowej obniża popyt inwestycyjny,
który jest rekompensowany nie wzrostem wydatków rządowych, a wzrostem konsumpcji.
Druga różnica polega na tym, że skuteczność polityki przez kształtowanie wydatków rządowych jest
większa aniżeli stosowanie polityki podatkowej. Wydatki państwa mają bezpośredni wpływ na bieżący
popyt w gospodarce, natomiast obniżka podatków może, ale nie musi, zwiększyć popyt, gdyż decyzje są
podejmowane tutaj przez indywidualnych konsumentów.
42.

SYSTEMY

PODATKOWE

KIERUNKI

ICH

ZMIAN

WSPÓŁPRACA

MIĘDZYNARODOWA
System podatkowy – wewnętrznie spójny, tworzący logiczną całość zestaw regulacji podatkowych,
instytucji i mechanizmów zapewniających sfinansowaniezadań państwa. Jest on kompromisem czynników
społecznych, ekonomicznych i politycznych. System podatkowy jest wypadkową czynników historycznych,
potrzeb rozwojowych i preferencji społecznych.

Podatki- można podzielić na pośrednie (VAT, akcyza) oraz bezpośrednie. Wśród podatków bezpośrednich
można wyróżnic podatki od osób prawnych i osób fizycznych. Taki podział ma na celu odmienne
potraktowanie dochodów kosumowanych (dochodów gospodarstw domowych) i dochodów inwestowanych
(nierozdzielonych zysków przedsiębiorstw)
Stany Zjednoczone
W Stanach Zjednoczonych w dochodach podatkowych ponad 90% stanowią podatki bezpośrednie, Vat to
zaledwie kilka procent. Jest to wynik polityki fiskalnej. Model amerykański to model progresji podatkowej.
Podatki od osób fizycznych składają się z 4 progów podatkowych, z których najniższy to 15%. System
podatkowy w USA jest wynikiem przeprowadzonych przez Reagana reform podatkowych. W 1981 r. na
mocy Economic Recovery Tax Act obniżył stawki podatkowe, wprowadził niższe opodatkowanie
oszczędności i inwestorów, aby pobudzić przedsiębiorczość. Zwolnił indywidualne konta emerytalne z
opodatkowania, zwiększył sumy zwolnione od podatku od zysków kapitałowych i wprowadził ulgi dla
badań w Europie. Następnie na mocy The Tax Reform Act z 1986 Reagan wyeliminował wszystkie ulgi
podatkowe, poszerzył bazę podatkową oraz kolejny raz obniżył stawki podatku dochodowego. W rezultacie
fiskalnej polityki Reagana w USA wykształcił się system podatkowy wspierający przedsiębiorczość, system
ubezpieczeń społecznych oparty na systemie funduszowym.
Europa Zachodnia
W Europie Zachodniej obowiązuje model progresji podatkowej. Liczba progów podatkowych waha się od
kilku (np. Wielka Brytania – 2) do kilkunastu (Francja -13). Również rozpiętość stawek jest zróżnicowana -
najniższe kształtują się od 10 do 20%, najwyższe od 20 do 57%.
W Europie Zachodniej podatki pośrednie stanowią 50-55% wszystkich dochodów podatkowych
W Wielkiej Brytanii występują dwie stawki podatku dochodowego od osób fizycznych 20% i 40%. Podatki
pośrednie stanowią ponad 50% w strukturze dochodów podatkowych. Jest to wynikiem konserwatywnej

polityki prowadzonej przez premier Thatcher. Prowadzona przez nią polityka zakładała zmnejszenie udziału
budżetu w PKB, obniżenie świadczeń społecznych i ograniczenie podatków bezpośrednich na rzecz
pośrednich (opodatkowanie konsumpcji). Vat to podatek pośredni przeniesiony na kupującego – ma on
zniechęcić do konsumpcji, jest ustalony niezależnie od stopnia dochodu kupującego dany towar bądź usługę.
Niemcy
W Niemczech występuje społeczna gospodarka rynkowa. W Niemczech podatki bezpośrednie to trochę
ponad 40% w strukturze dochodów podatkowych. Z tego więszość przypada na dochody podatkowe od osób
fizycznych. Historycznie duża rola transferów społęcznych. W 1998 wydatki na ubezpieczenia społeczne
stanowiły 56% w strukturze wydatków budżetowych.
43. POLITYKA PODATKOWA I BUDŻETOWA A POZIOM AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ.
W systemie demokratycznym państwo ponosi odpowiedzialność za przebieg procesów gospodarczych i
dlatego nie może się od nich dystansować ani unikać zmierzania się z takimi zjawiskami jak inflacja i
bezrobocie. Państwo może oddziaływać na gospodarkę za pomocą dwóch rodzajów polityki – monetarnej i
fiskalnej.
Polityka fiskalna obejmuje wszystkie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w celu
uzyskania kontroli i oddziaływania na podział dochodów oraz na ogólny poziom aktywności gospodarczej w
kraju. Jej głównym celem jest dostarczenie państwu dochodów, ale w jej zakres wchodzą również wydatki.
Polityka fiskalna polega więc na wykorzystaniu różnych instrumentów, które służą:



Pokrycie zapotrzebowania państwa na pieniądze



Realizacji statutowych zadań państwa za pomocą zgromadzonych środków



Realizacji celów pozafiskalnych państwa takich jak:

tworzenie warunków pełniejszego wykorzystania zdolności wytwórczych gospodarki

tworzenie warunków gromadzenia oszczędności pieniężnych przez optymalizację obciążeń

podatkowych,

walka ze skutkami bezrobocia i promowanie procesu tworzenia nowych miejsc pracy,

korekta nadmiernego zróżnicowania dochodów w społeczeństwie będącego skutkiem bezwzględnie

działającego mechanizmu rynkowego,

łagodzenie negatywnych skutków ubocznych działalności podmiotów rynkowych, które kierują się

przede wszystkim motywem zysku.

Państwo poprzez stosowania odpowiednich metod polityki fiskalnej może oddziaływać na kształtowanie się
koniunktury. Zmiany cyklu koniunkturalnego koncentrują się przede wszystkim na zmianach popytu.
Zadaniem państwa powinno być dążenie do stabilizującego oddziaływania na kształtowanie się popytu i
dostosowania polityki budżetowej do przebiegu koniunktury.
W okresie ożywienia gospodarczego można podwyższyć podatki, by ograniczyć indywidualne dochody i
popyt przez co można wpłynąć na ograniczenie stopy inflacji. W okresie recesji państwo poprzez
zwiększenie wydatków budżetowych może wpłynąć na zwiększenie ogólnego popytu, który z kolei będzie
czynnikiem oddziaływującym na ożywienie gospodarcze.
Zarówno podatki, jak i transfery socjalne oraz subwencje powinny być tak konstruowane, aby można było
szybko reagować na skutki wahań koniunktury.
Instrumenty polityki fiskalnej:



Podatki bezpośrednie



Podatki pośrednie



Zależność między stopą opodatkowania dochodów a wpływami do budżetu państwa

Dobrze prowadzona polityka fiskalna powinna prowadzić do wzrostu gospodarczego a także
charakteryzować się stabilnością oraz umiejętnością łączenia celów fiskalnych z celami pozafiskalnymi
(ekonomicznymi i społecznymi) Powinna zaspokoić potrzeby władz publicznych w zakresie dochodów a
jednocześnie pomagać się rozwijać podmiotom gospodarczym, zaspokajać potrzeby konsumpcyjne
gospodarstw domowych i tworzyć warunki oszczędzania i inwestowania. Ponadto finanse publiczne
powinny mieć w większym stopniu charakter gospodarczo-socjalny, a w mniejszym administracyjny. Bez
uwzględnienia tej kwestii budżet nie będzie mógł zadowalająco wypełnić funkcji alokacyjnej, rozdzielczej i
stabilizacyjnej.
44, 45 POLITYKA PODATKOWA A ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA KRAJU. POLITYKA
PODATKOWA PAŃSTWA A PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I INNOWACYJNOŚĆ GOSPODARKI
Aby zrozumieć wpływ podatków na atrakcyjność inwestycyjną kraju oraz rozwój przedsiębiorczości należy
zrozumieć ich istotę czyli przyjąć że są one podstawą dochodó budżetowych. Pozostałe źródła odgrywają w

praktyce niewielką rolę. Podatki są to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne
pobierane przez państwo na podstwie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków
państwowych. Płatnikami podatków mogą być osoby fizyczne i prawne. Podatki uzasadnione są głównie
koniecznością:



zdobycia pieniędzy na finansowanie wydatków sektora publicznego



dokonywania redystrybucji dochodów między różne sektory gospodarki i grupy ludności dysponujące
róznymi dochodami



ograniczenia konsumpcji niektórych produktów



wykorzystania ich jako narzędzia wpływu na koniunkturę i inflację

Negatywny wpływ podatków:



spadek skłonności do oszczędzania, inwestowania, pracy: świadomość obciążeń podatkowych zniechęca
do pracy, oszczedzania lub inwestowania, wielokrotnie powoduje odpływ kapitału z kraju, co można było
zaobserwować przy wprowadzniu podatku od oszczędności w Polsce



osłabienie aktywności gospodarczej; znaczne obciążenia z tytułu podatków zmniejszają możliwości
inwestycyjne przedsiębiorstw, co hamuje rozwój gospodarczy całego państwa



powszechne unikanie podatków i rozwój szarej strefy, nadmierne obciążenia skaniają do poszukiwania
dróg ucieczki od opodatkowania



odpływ kapitału za granicę



zakłócenie warunków konkurencji w wymiarze krajowym, ale przede wszystkim międzynarodowym;
różnice w stawkach podatków są cześto czynnikiem przeświadczającym o konkurencyjności danego dobra
na rynku światowym



krzywa Laffera, która mówi, że istnieje moment gdy podwyższanie obciążeń podatkowych nie zwiększa
dochodów budżetu państwa z tytułu opodatkowania, wręcz przeciwnie – powoduje spadek dynamiki
rozwoju przedsiębiorczości i całej gospodarki

Państwo poprzez odpowiednią politykę powinno wspierać rozwój przedsiębiorczości w kraju. Typem takiej
polityki może być obniżanie podatku CIT, tworzenie specjalnych stref ekonomicznych, okresów
przejściowych.
O innowacji
Firma innowacyjna (Oslo Manual)
-wprowadziła innowacje w rozpatrywanym okresie
-nie muszą one jednak przynieść sukcesu komercyjnego
-innowacyjne firmy dzielimy na: +opracowują samodzielnie innowacje lub we współpracy
+przystwająją innowacje stworzone przez inne firmy
Kryteria wyróżniające firmę innowacyjną:
1.Ilościowe
-udział nakładów na B+R w wartości sprzedaży
-udział nowych produktów i technologii wprowadzonych w danym okresie w wartości sprzedaży
-udział pracowników zajmujących się B+R w zatrudnieniu ogółem
2.Jakościowe
-zdolność do generowania innowacji, kreatywność
-umiejętność wykorzystania innowacyjnego potencjału firmy do utrzymania wysokiej pozycji
konkurencyjnej, opartej o kluczowe kompetencje
-zdolność przewidywania przyszłości
-stała łączność z klientami, by poznać bieżące i przyszłe potrzeby
-posiadanie zespołu innowatorów gwarantujących innowacyjniość firmy
-odpowiednie informacje dające możliwość oceny
-elastyczność działania w dostosowaniu się do zmieniających się warunków działania
Cechy firmy innowacyjnej:
-elastyczność
-zaangażowanie w sprawy jednostki
-wykorzystanie potencjłąu pracy zespołowej
-silne kompetencje podstawowe
-zamiłowanie do różnorodności
Narodowy System Innowacji (NSI), Regionalny System Innowacji (RSI):
systemowe koncepcje zwiększania innowacyjności państw i przedsiębiorstw System innowacji

-podmioty z sektora publicznego i prywatnego
-powiązane realcjami rynkowymi i nierynkowymi
-w oparciu o regulacje prawne, zwyczaje
-podmioty generują, wdrażają i upowszechniają innowacje
Narodowy System Innowacji (NSI)
-do podnoszenia innowacyjności kraju
-państwo dysponuje narzędziami prawno-administracyjnymi
-może wiązać podmioty i ukierunkowywać ich współpracę, by dokonywali zmian w nauce i gospodarce za
pomocą innowacji
Uczestnicy NSI: rząd, instutucje edukacyjne, instytuty badawcze, firmy
Realcje: przepływ wiedzy, środków finansowych, ludzi
Kategorie i instytucje tworzące NSI
1.Naczelne organy państwa
2.Agendy rządowe i inne centralne instytucje wsparcia
3.Instytucje edukacyjne
3.Podmioty gospodarcze: firmy mające zaplecze do B+R
dzielą się na:
-polskie przedsiębiorstwa przemysłowe
-polskie przedsiębiorstwa usługowe
-korporacje transnarodowe
Narodowy system innowacji w Polsce
NSI determinują:
-dotychczas osiągnięty potencjał gospodarczym
-zamierzone, proinnowacyjne posunięcia prawne i administracyjne władz kraju
-uwarunkowania historyczne, ustrojowe,kulturowe
RSI:
-łączy podmioty trwale związane z regionem i podmioty prowadzące w regionie działalność w sposób
długookresowych
-by generować i wdrażać innowacje
-cel: osiągnięcie wyższej konkurencyjności przez region
Koncepcje RSI;
1.

Klastry : wyspecjalizowane skupiska, sieci firm i instytucji naukowo-badawczych realizujących

procesy innowacyjne

Regiony: kombinacja atutów, poszczególne regiony mają swoje granice

Podsystemy RSI:
-generowania dyfuzji i wiedzy: uczelnie, centra transferu technologii
-wdrażania i dyfuzji innowacji: centra transferu technologii, firmy
-instytucji publicznych: władze w regionie
47. MERKANTYLIZM, LIBERALIZM, PROTEKCJONIZM GOSPODARCZY I PAŃSTWO
ROZWOJOWE

Merkantylizm jest doktryną ekonomiczną charakterystyczną dla wczesnej epoki nowożytnej i
kształtowania się imperiów kolonialnych w XVII i XVIII wieku. Pojęcie zostało wprowadzone przez Jeana
Baptiste'a Colberta i spopularyzowane głównie przez krytyków merkantylizmu, przedstawicieli klasycznych
teorii ekonomicznych, w tym Adama Smitha.Podstawowym założeniem merkantylizmu jest teza, że państwa
są w stanie nieustannej konkurencji. Głównym pojęciem wprowadzonym do ekonomii przez merkantylizm
jest bilans handlowy - tylko korzystny bilans handlowy - niewielki import i dynamiczny eksport, zapewniać
mogą, wedle merkantylizmu, bogactwo kraju. Wzrost bogactwa jednego państwa - przejawiającego się
poprzez posiadanie kruszcu wyznaczającego wartość waluty, może nastąpić tylko kosztem innych
uczestników rynku. Merkantylizm nie dopuszczał, jak klasyczna teoria ekonomii, że handel może stanowić
korzyść dla obydwu uczestników wymiany. Źródłem bogactwa państwa może być tylko eksport wyrobów
gotowych. Merkantylizm jako niekorzystne traktował też importowanie surowców, które, w miarę
możliwości, należy pozyskiwać we własnym zakresie. Jeśli dany surowiec nie występuje w kraju, należy
pozyskać kolonie, gdzie jest on powszechnie dostępny. Merkantylizm w praktyce najpełniej był realizowany
w XVII i XVIII wiecznych monarchiach absolutnych oraz w Anglii i w Niderlandach. Postawa

merkantylistyczna kazała państwom rozwijać zamorskie kolonie jako obszar do pozyskiwania surowców i
kruszcu. Przykładowo Anglia sprowadzała drewno z własnej kolonii - Kanady, choć na rynku było dostępne
o wiele tańsze drewno skandynawskie. Merkantylizm wprowadził cła zewnętrzne.Polityka
merkantylistyczna państwa doprowadzała do zaburzeń cen - przykładowo w Niderlandach wyroby
przemysłowe i luksusowe były powszechnie dostępne, a żywność droga. W Anglii przedmiotem eksportu i
zamożności kraju było sukno - jego produkcji podporządkowana była znaczna cześć stosunków
społecznych. Dla Rzeczpospolitej Obojga Narodów przedmiotem eksportu było zboże, produkowane w
wielkich latyfundiach w posiadaniu magnaterii i szlachty, w których pracowali chłopi pańszczyźniani.
Eksport zboża poprzez port w Gdańsku był gwarantem zamożności polskiej i litewskiej magnaterii i jednym
z czynników utrwalających ustrój złotej wolności szlacheckiej. Szlachta żyła w przekonaniu, że strzeże
spichlerza Europy, co miało stanowić o wyjątkowości tego stanu.

Liberalizm (z łaciny liberalis – dotyczący wolności, od liber – wolny), doktryna społeczno-polityczna
zakładająca ograniczenie funkcji państwa w sferze gospodarki i poszerzenie zakresu wolności jednostki.
Powstała na przełomie XVII i XVIII w. U jej podstaw leżą: indywidualizm, nadrzędność jednostki nad
społeczeństwem, wolność człowieka, prawo do zdobywania własności, swoboda działalności gospodarczej,
ograniczenie roli państwa, prawa natury jako normy regulujące życie wszystkich ludzi, podział władz ze
ścisłym wyodrębnieniem jej kompetencji, tj. stosowanie praw, rządzenie i wykonywanie sprawiedliwości.
Liberałowie uważają, że istnieją przyrodzone, odwieczne prawa człowieka, których żadna władza nie może
naruszać. Najważniejszym prawem jest wolność dysponowania własnością. Własność bowiem jest uważana
za gwarancję wolności.

Liberalizm postuluje kształtowanie gospodarki państwa według nieskrępowanych zasad wolnego rynku. W
myśl tej doktryny państwo powinno zajmować się głównie ochroną własności prywatnej i stwarzać warunki
do rozwoju działalności gospodarczej opartej na zasadzie wolnej konkurencji. Terminu liberalizm
prawdopodobnie użył po raz pierwszy N. Bonaparte w swojej odezwie wydanej po zamachu 18 Brumaire’a
w 1799. Narodziny liberalizmu związane są z walką mieszczaństwa z absolutyzmem, kształtowaniem się
kapitalizmu, umacnianiem idei suwerenności państwa, rozwojem oświeceniowego racjonalizmu. Za
prekursorski, w dziedzinie formowania koncepcji liberalizm, uważa się dorobek intelektualny H. Grotiusa,
T. Hobbesa oraz B. Spinozy. Szczególne znaczenie dla rozwoju społeczno-polityczno myśli liberalnej
przypisuje się angielskiemu filozofowi J. Locke`owi, a także dwóm Francuzom Monteskiuszowi i J.J.
Rousseau. Za twórcę teorii ekonomicznego liberalizmu uznawany jest A. Smith. Okres rozkwitu liberalizmu
przypadł na XIX w. (tzw. liberalizm triumfujący). Jego zasady wprowadzone zostały w Stanach
Zjednoczonych i w większości państw europejskich. Na przełomie XIX i XX w. narodził się tzw. liberalizm
socjalny, jako rezultat krytyki założeń klasycznego liberalizmu politycznego i ekonomicznego. Głównym
przedmiotem krytyki był leseferyzm, niedocenianie przez państwo problemów socjalnych i politycznych
oraz przywiązywanie zbyt dużej wagi do wolności ekonomicznej jednostki. Idee leseferyzmu socjalnego
stały się podstawą polityki interwencjonizmu państwowego i teorii państwa opiekuńczego. Po II wojnie
światowej liberalizm podzielił się na dwa nurty: liberalno-demokratyczny, głoszący m.in. idee wolności i
równouprawnienia wszystkich jednostek, demokratyzacji systemu politycznego, konkurencyjności partii
politycznych, upowszechnienia bezpłatnej, laickiej oświaty, rozdziału Kościoła od państwa oraz liberalizm
konserwatywny lub neoliberalizm.
Protekcjonizm – jest to polityka ochrony produkcji i handlu krajowego przed konkurencją zagraniczną,
głównie za pomocą ceł nakładanych na przywożone towary. W stosunku do rynku krajowego głównym
narzędziem polityki protekcjonistycznej są cła przywozowe i cła eksportowe oraz subsydia. Ochrona
produkcji krajowej może także dotyczyć rynków eksportowych. Narzędziem ochrony są w tym wypadku
premie eksportowe. Niektóre kraje wykorzystują pozacelne formy protekcjonizmu. Należą do nich przepisy
sanitarno-zdrowotne, przepisy o ochronie środowiska naturalnego w odniesieniu do towarów
importowanych.Protekcjonizm może również dotyczyć ochrony waluty własnego kraju. Jest to tak zwany
protekcjonizm walutowy. Polega on na stosowaniu odpowiednich restrykcji, których celem jest sterowanie
ruchem kursu rynkowego waluty w kierunku zgodnym z polityka gospodarczą kraju.
Cele protekcjonizmu:



poprawa term sof trade



powstrzymanie napływu taniej siły roboczej



pomoc w przywróceniu pełnego zatrudnienia

49. SYSTEMY PODATKOWE W EŚW. DUMPING PODATKOWY?
Głęboka reforma podatkowa dokonana w krajach Europy Środkowej i WNP wynikała z przyjętego kierunku
zmian systemu gospodarczego i stąd podejmowano niektóre podobne rozwiązania. Dotyczyły one głównych
podatków. W wyniku reform wprowadzono nowe podatki od dochodów osobistych (PIT), od dochodów
przedsiębiorstw (CIT) oraz podatek VAT.
W krajach UE-8(nowe kraje członkowskie z Europy-srodkowo wschodniej) reformy podatkowe
następowały również w sposób różnorodny w poszczególnych krajach. I tak najwcześniej reformy podjęły
Węgry, które jeszcze w końcu lat 80-tych wprowadziły podatek PIT, CIT i VAT. Większość pozostałych
krajów wprowadziła wszystkie te podatki w latach 1991-1994. Jedynym wyjątkiem jest Słowenia, która
wprowadziła VAT dopiero w 1999 roku
Dekada lat 90-tych oraz początek XXI wieku przyniosły dwie tendencje. Po pierwsze, państwa obniżały
stopy podatku CIT, wprowadzały jedną stawkę lub wręcz go eliminowały (przypadek Estonii). Redukcja
stawek jest widoczna w szczególności od roku 2000 i doprowadziła do większego zbliżenia stawek CIT,
które obecnie oscylują pomiędzy 16% a 28%.
Państwa UE-8 przyjęły podatek VAT w latach 1988-1995, z wyjątkiem wspomnianej wyżej Słowenii. W
ciągu lat 90-tych i do roku 2003 stawki tego podatku nie ulegały częstym zmianom, w szczególności
dotyczy to stawki podstawowej. Wyjątkiem jest Słowacja , która w 2004 roku wprowadziła jedną stawkę
VAT na poziomie 19% oraz Czechy, które również obniżyły tą stawkę z 22 do 19%.
W Europie Środkowo-Wschodniej, a w szczególności na Bałkanach, pojawiła się swoista konkurencja
podatkowa. Władze poszczególnych krajów obniżają i upraszczają podatki, aby przyciągnąć
więcej zagranicznych inwestorów. Wprowadzane są podatki liniowe, a tam, gdzie one już obowiązują,
zmniejsza się ich stawki. Jest to z pewnością zdrowe zjawisko, którego korzyści odczują przede wszystkim
mieszkańcy tego regionu.

dumping

podatkowy (fiskalny)

poprzez

podatki

dokonuje

się redystrybucja

dochodu

społecznego pomiędzy krajami. W praktyce oznacza to, że część dochodów jest w sposób jawny lub ukryty
transferowana do krajów o niższych podatkach. Skutkiem tego jest albo dalsze podwyższenie podatków w
krajach niestosujących dumpingu podatkowego wobec ubytku dochodów budżetu państwa, lub ograniczanie
wydatków, bądź też powiększanie długu publicznego. Nie może więc zaskakiwać fakt, że po przystąpieniu
10 nowych krajów do UE, Francja i Niemcy zagroziły wstrzymaniem wpłat do budżetu , ze względu na
istotnie niższe stawki podatkowe od dochodów przedsiębiorstw w takich krajach jak: Słowacja, Polska,
Czechy, kraje nadbałtyckie, do których przedsiębiorcy zaczęli przenosić działalność gospodarczą
50. SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE I RAJE PODATKOWE A MIEDZYNARODOWA
WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA.
Specjalne strefy ekonomiczne (SSE) to wyodrębnione administracyjnie obszary Polski, gdzie inwestorzy
mogą prowadzić działalność gospodarczą na preferencyjnych warunkach. Celem funkcjonowania tego
instrumentu wsparcia jest przyspieszenie rozwoju regionów poprzez przyciąganie nowych inwestycji i
promocję tworzenia miejsc pracy
Cele

utworzenia

specjalnych

stref

ekonomicznych

były

następujące:

tworzenie

miejsc

pracy

w regionach o

wysokim

bezrobociu

strukturalnym;

- przełamywanie monokultury przemysłu i dywersyfikacja struktury produkcji w poszczególnych
regionach;
- aktywizacja w stosunku do otoczenia poza strefą, nawiązywanie związków kooperacyjnych z polskimi
dostawcami

spoza

strefy;

generowanie

wzrostu

PKB

poszczególnych

regionach;

- zapewnienie wpływów z tytułu podatku VAT oraz wzrostu dochodów z innych świadczeń;
-

wspomaganie

lokalnej

infrastruktury

technicznej;

- ograniczenie wydatków budżetowych przeznaczanych na wypłaty zasiłków dla bezrobotnych, którzy
znajdą zatrudnienie w specjalnych strefach ekonomicznych.
Całkowite zwolnienie podatkowe, w warunkach ówcześnie obowiązujących wysokich stóp podatkowych,
stanowiło

silny

instrument

przyciągania

nowych inwestycji.

Jednocześnie zastosowany w sse system wsparcia nowych inwestycji nie był zgodny z zasadami udzielania
pomocy

publicznej

krajach

Unii

Europejskiej.

Przystąpienie Polski do UE wymusiło harmonizację zasad udzielania pomocy publicznej w strefach, co
istotnie

obniżyło

ich

atrakcyjność.

Obecnie pomimo ograniczenia wielkości pomocy publicznej strefy nadal są silnym i stosunkowo łatwo
dostępnym instrumentem finansowego wspierania nowych inwestycji. Liczne wnioski władz lokalnych o
obejmowanie strefami nowych terenów świadczą o dużym zainteresowaniu potencjalnych inwestorów
rozpoczęciem działalności w ramach sse.

Raj podatkowy - termin używany w odniesieniu do państw, w których przepisy podatkowe są wyjątkowo
łagodne dla obcokrajowców i kapitału zagranicznego. Raje podatkowe są wykorzystywane przez bogatych
przedsiębiorców oraz ich firmy, do transferowania zysków i unikania płacenia podatków w krajach
macierzystych, co jest zgodne z obowiązującym prawem.
Metoda „raju podatkowego” (w dużym uproszczeniu) polega na utworzeniu spółki z siedzibą w
takim państwie i wykorzystanie jej jako elementu transferowania zysków, przez tworzenie fikcyjnych
kosztów działalności. Najpopularniejszą metodą jest sprzedaż licencji na znaki graficzne, lub praw do nazw
za ogromne sumy, będącymi znaczną częścią osiąganych zysków. Po uwzględnieniu takiego kosztu w
rachunku wyników przedsiębiorstwa, zmniejsza podstawę opodatkowania, a tym samym płaci
mniejszy podatek dochodowy. Innym sposobem minimalizacji płaconego podatku w kraju macierzystym
jest transfer produktów (półproduktów, towarów etc.) po cenie wytworzenia (podmiot sprzedaje swoje
produkty firmie-córce zarejestrowanej w raju podatkowym po cenie wytworzenia - w ten sposób nie osiąga
on zysku na sprzedaży), zaś firma zarejestrowana w raju podatkowym sprzedaje te produkty z marżą - w ten
sposób powstaje zysk (różnica między ceną sprzedaży a ceną zakupu), od którego płaci się niski podatek.
Zagadnienie rajów podatkowych związane jest z pojęciem cen transferowych (ang. transfer pricing), które w
dużym uproszczeniu polega na tym, iż podmioty powiązane kapitałowo tak kształtują ceny towarów lub
usług (także dóbr niematerialnych np. licencji) we wzajemnych transakcjach, aby wykazać dochody do
opodatkowania w państwach o korzystnych systemach podatkowych, np. w rajach podatkowych.
Wprowadzenie

19% podatku CIT w Polsce zmniejszyło

wśród

działających

kraju przedsiębiorców motywację do uciekania się do wyżej opisanych sztuczek podatkowych
51. SUNSYDIA, PREFERENCJE PODATKOWE, POMOC FINANSOWA, GWARANCJE
EKSPORTOWE, POLITYKA KURSOWA A KONKURENCJA MIĘDZYNARODOWA
Subsydia to wszelkiego rodzaju wsparcie udzielane przez rząd krajowym podmiotom gospodarczym. Przez
swój wpływ na zmniejszenie kosztów wytwarzania subsydia mogą mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na
wielkość zarówno eksportu jak i importu poszczególnych towarów. Wyróżnia się 2 rodzaje subsydiów:
subsydia produkcji krajowej i subsydia eksportowe.Celem subsydiowania produkcji krajowej jest
wyeliminowanie lub zmniejszenie importu określonego dobra lub też osiagnięcie innych uznanych za istotne
celów gospodarczych lub społecznych (np. zmniejszenie bezrobocia).
Celem subsydium eksportowego jest uzyskanie nadwyżki eksportowej określonego dobra lub zwiększenie
już występującego eksportu. Najprostszą formą subsydiów eksportowych są premie pieniężne wypłacane
eksporterom. Do subsydiów eksportowych zalicza się także środki pośrednio wpływające na obniżenie
kosztów ponoszonych przez eksportera, a tym samym zwiększające atrakcyjność transakcji eksportowych,
takie jak np: preferencje podatkowe, gwarancje eksportowe, udzielanie przez agendy rządowe tanich
kredytów importerom zagranicznym.
Subsydium produkcji krajowej podmiot gospodarczy otrzymuje wraz z podjęciem produkcji danego dobra, a
subsydium eksportowe w momencie jego wywozu.
Wprowadzenie subsydiów produkcji krajowej powoduje społeczne straty netto gdyż wydatki państwa na
subsydia są tylko cześciowo niwelowane przez korzyści uzyskiwane przez inne podmioty. Straty te są
jednak mniejsze od strat które powstałyby gdyby w celu ograniczenia importu chciano poslużyć się cłem.
Do dóbr których wytwarzanie jest w bardzo dużym stopniu subsydiowane należą produkty rolne.
Wprowadzenie subsydiów eksportowych powoduje społeczne straty netto gdyż korzysci osiągane przez
krajowych producentów w wyniku ich wprowadzenia tylko częściowo pokrywają wydatki ponoszone przez
skarb państwa.
Subsydia nie tylko przynoszą straty netto wprowadzającemu je krajowi ale także stanowią poważny czynnik
wypaczający rzeczywiste relacje nakładów istniejących między poszczególnymi krajami. W ten sposób
zakłócają wolnść wymiany międzynarodowej i zmniejszają możliwość uzyskiwania przez społeczność
międzynarodową korzyści z wymiany. Próba ochrony własnego rynku przez jedno państwo powoduje
natychmiast podobną rekację pozostałych państw co może przyczynić się do ograniczenia wymiany
miedzynarodowej a tym samym do ograniczenia osiąganych korzyści. W celu zmniejszenia negatywnego
wpływu subsydiów na handel międzynarodowy podczas Rundy Urugwajskiej uznano za legalne w

odniesienu do subsydiów produkcji krajowej jedynie subsydiowanie prac badawczych i inwestycji
wymaganych w związku z ochroną ąrodowiska, a także wspomaganie finansowe regionów zacofanych. Nie
uznano również za nielegalne wewnętrznego wsparcia produkcji rolnej, państwa zgodziły się natomiast na
redukcję subsydiów wpierających produkcję rolną. Znacznie ostrzejszymi rygorami objęto subsydia
eksportowe. Jako zakazane uznano w odniesieniu do artykułów przemysłowych m.in. bezpośrednie wypłaty
dla eksporterów, wszelkiego rodzaju ulgi podatkowe i celne, preferencyjne stawki transportowe oraz
preferencyjne kredyty eksportowe. Stworzono również system który umożliwia uruchomienie procedur
pozwalającyh na legalne wprowadzenie ceł wyrównawczych przez kraje zagrożone stosowaniem
subsydiów. Na stosowanie subwencji eksportowych zezwolono jedynie krajom w okresie transformacji.
Nadal zezwala się na stosowanie subsydiów eksportowych w stosunku do produktow rolnych, państwa
zgodziły się natomiast na redukcję tych subsydiów, a także nie wprowadzanie takich subsydiów na artykuły
rolne nie objęte takim wsparciem w okresie wcześniejszym.
Polityka kursowa to świadoma polityka państwa zmierzająca do obniżenia lub podwyższenia ceny waluty
narodowej w walutach innych krajów. W systemie kursów stałych polityka kursowa polega na zmianie
parytetu waluty w złocie lub walucie wymienialnej na złoto. W zależności od kierunku tej zmiany możemy
mówić o dewaluacji (zmniejszenie ilości zlota lub waluty wymienialnej na złoto, które można otrzymać za
walutę narodową) lub rewaluacji (zwiększenie). W systemie kursów płynnych gdzie poziom kursów jest
określany na rynku państwo może wpływać na poziom kursu swej waluty wpływając na wielkość jej podaży
i popytu. Jeżeli państwo jest zainteresowane obniżeniem ceny własnej waluty wyrażonej w innych walutach
(deprecjacja) to zwiększa je podaż na rynku walutowym, nabywając za nią waluty obce
Istotą i celem dewaluacji jest względne potanienie towarów krajowych i względne podrożenie
zagranicznych co w rezultacie może doprowadzić do wzrostu eksportu i obniżenia importu, a w
konsekwencji także do poprawy bilansu płatniczego. Dewaluacja pociaga za sobą jednak poważne
zagrożenie w postaci inflacji.
52. TNC I WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA A WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
GOSPODAREK
Własność intelektualna to rozmaite rezultaty intelektualnej działalności człowieka. Określa się je również
mianem „dóbr niematerialnych” i grupuje zasadniczo w dwa zbiory: własność przemysłową oraz własność
autorską. Własność intelektualna ma jednak charakter dynamiczny. Dlatego też jej zakresem obejmowane są
coraz to nowe dobra. Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) definiuje pojęcie własności
intelektualnej (ang. intellectual property) jako zbiór praw odnoszących się w szczególności do:



dzieł literackich, artystycznych i naukowych,



interpretacji artystów interpretatorów oraz wykonań artystów wykonawców,



fonogramów i programów radiowych i telewizyjnych,



wynalazków we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej,



odkryć naukowych,



wzorów przemysłowych,



znaków towarowych i usługowych,



nazw handlowych i oznaczeń handlowych,



ochrony przed nieuczciwą konkurencją.

W warunkach współczesnej międzynarodowej konkurencji, która zasadniczo ma charakter oligopolistyczny,
zmniejsza sie znaczenie czynników związanych z kosztami i efektywnością produkcji. Coraz wiekszą rolę
odgrywają specyficzne przewagi związane z różnego rodzaju prawami własności, prawami autorskimi,
wiedzą technologiczną, patentami, marką oraz know-how w zakresie zarzadznia. Szczególnie jest to
widoczne na przykładach największych korporacji międzynarodowych TNC. Własnosc intelektualna
stanowi teraz źródlo przewagi konkurencyjnej danego przedsiebiorstwa. TNC przescigaja sie w tworzeniu
nowych technologii, po to by ich prodtukt byl lepszy, mniej zawodny i wyprodukowany w bardziej
efektywny sposob.
Rozwój ICT, know how, nowe patenty i TNC - > wszystko to sprzyja rozwojowi współpracy
międzynarodowej a takze nasilajacej sie konkurencji ( rywalizacja korporacji transnarodowych).
Rozwój współpracy w skali miedzynarodowej scisle powiazany jest z przedsiębiorstwami oraz instytucjami
będącymi podmiotami na arenie międzynarodowej. Siła za jaką przedsiebiorstwa te odnosza sukcesy zależy
od ich przewagi konkurencyjnej.
Konieczność uczestnictwa w międzynarodowej współpracy podyktowana jest szeregiem ważnych
względów,

zwłaszcza

gospodarczych,

społecznych

naukowych.

Uznaną prawdą jest dziś, że współpraca międzynarodowa przyczyniła się do rozwoju gospodarki i czyni
współpracę gospodarczą bardziej efektywną, przede wszystkim mniej kosztochłonną. Organizacje
międzynarodowe zajmują się współpracą naukową, przemysłową i prawną).
W krajach wysoko rozwinietych nastepuje pzresuniecie produkcji z dóbr prostych do bardziej
zaawansowanych. Podstawowym źródłem konkurencyjności jest konkurencyjność kosztowa. To od niej
przechodzi sie na wyzsze poziomy konkurencyjności np. związane z innowacyjnością. „Przechodzenie” do
wyzszych poziomów konkurencyjności związane jest ze wzrostem ryzyka oraz stopy zwrotu. Dlatego takze
TNC czesto współpracuje na polu wlasnosci intelektualnej, by usprawnic procesy razem. Jest to tańszy
sposob, czesto mniej zawodny, firmy mogą sie od siebie wiele nauczyc i czesto powstaja jeszcze lepsze
produkty. Sony + Ericsson
Wzrost ochrony prawnej własności intelektualnej ogranicza konkurencje. Dlatego też przewage
konkurencyjną posiadają jedynie te przedsiębiorstwa, których zaplecze naukowo badawcze, oraz wydatki
na badania i rozwój zwiększają innowacyjność.
53. WŁASNOŚĆ KAPITAŁU I WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA (PATENTY, TECHNOLOGIE,
KNOW-HOW,

ZNAKI

HANDLOWE,

FRANCHISING,

PRAWA

AUTORSKIE)

ORAZ

INFORMACJE I EKSPERTYZY A OBRÓT MIĘDZYNARODOWY.
Własność kapitału - własność środków produkcji (rzeczowych i finansowych)
Własność intelektualna to rozmaite rezultaty intelektualnej działalności człowieka. Określa się je również
mianem „dóbr niematerialnych” i grupuje zasadniczo w dwa zbiory: własność przemysłową oraz własność
autorską. Własność intelektualna ma jednak charakter dynamiczny. Dlatego też jej zakresem obejmowane są
coraz to nowe dobra. Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) definiuje pojęcie własności
intelektualnej (ang. intellectual property) jako zbiór praw odnoszących się w szczególności do:



dzieł literackich, artystycznych i naukowych,



interpretacji artystów interpretatorów oraz wykonań artystów wykonawców,



fonogramów i programów radiowych i telewizyjnych,



wynalazków we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej,



odkryć naukowych,



wzorów przemysłowych,



znaków towarowych i usługowych,



nazw handlowych i oznaczeń handlowych,



ochrony przed nieuczciwą konkurencją.

Przepływ informacji, ekspertyz, własności kapitału i własnosci intelektualnej jest teraz dosc powszechny,
poprzez globalizacje. Taki miedzynarodowy przepływ tworzy Obrót międzynarodowy. ( to ruch towarów,
usług i środków finansowych między poszczególnymi krajami.)
Im gospodarka jest bardziej otwarta , tym obrot miedzyanrodowy jest wiekszy .
Konieczność uczestnictwa w międzynarodowej współpracy, czyli uczestniczenia w obrocie
miedzynaorodowym podyktowana jest szeregiem ważnych względów, zwłaszcza gospodarczych,
społecznych

naukowych.

Uznaną prawdą jest dziś, że wiekszy obrot miedzyanarodowy przyczynił się do rozwoju gospodarki i czyni
współpracę gospodarczą bardziej efektywną, przede wszystkim mniej kosztochłonną.
54. FDI A WYKORZYSTANIE PRZEWAGI INNOWACYJNEJ I TECHNOLOGICZNEJ.
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) są najbardziej zaawansowanym sposobem wejścia na rynki
obce.

literaturze

ekonomicznej

istnieją

różne

definicje

BIZ.

Krugman

i M. Obstfeld określają bezpośrednie inwestycje zagraniczne jako międzynarodowy transfer kapitału w celu
utworzenia w innym kraju filii i sprawowania nad nią kontroli. Pojecie to obejmuje swym zasięgiem:



zakup udziałów w już istniejących firmach zagranicznych,



założenie nowej filii za granicą



utworzenie joint venture z podmiotem zagranicznym,



nabycie majątku nieruchomego zagranicą w celu rozszerzenia dotychczasowej działalności.

Bezpośrednią inwestycją zagraniczną według klasyfikacji Międzynarodowego Funduszu Walutowego i
OECD

jest

natomiast

inwestycja

podejmowana

celu

uzyskania

trwałego

wpływu

na działalność przedsiębiorstwa w innym kraju. A. Budnikowski definiuje inwestycje bezpośrednie jako
podejmowanie od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej za granicą lub też przejmowanie
kierownictwa już istniejącego przedsiębiorstwa.

Z powyżej przytoczonych definicji wynika, że ich autorzy są zgodni co do kwestii konieczności
sprawowania kontroli nad firmą przez inwestora zagranicznego. Prawo sprawowania kontroli przez
inwestora ma istotne znaczenie, gdyż ma on możliwość kształtowania polityki oraz wpływania na decyzje
kontrolowanego przedsiębiorstwa we wszystkich dziedzinach jego działalności. Inwestycje bezpośrednie nie
są tylko prostym transferem kapitału finansowego, którego celem jest przyniesienie wyłącznie zysku
wynikającego z globalnej strategii przedsiębiorstwa. Kapitał finansowy stanowi raczej instrument
umożliwiający

przemieszczanie

się

przez

granice

zestawu

czynników

produkcji

w celu ich efektywniejszego eksploatowania, a także lepszego wykorzystania przewagi konkurencyjnej na
rynku zagranicznym. Tak więc obok transferu kapitału następuje także transfer technologii, wiedzy, metod
zarządzania oraz marketingu.

55.

WŁASNOŚĆ

INTELEKTUALNA

PRZEWAGA

MONOPOLISTYCZNA

KONKURENCYJNOŚĆ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ORAZ 58. TNC A OBRÓT
PRAWAMI WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ
Wiedza - rozumiana zazwyczaj jako „przekonanie, które kieruje działaniami organizacji” - generuje
innowacje procesowe, produktowe, organizacyjne, menedżerskie i finansowe. Tworzy nowe, bardziej
konkurencyjne towary i pozwala na lepsze zaspokojenie potrzeb konsumentów. Dzięki swej ekspansji
zagranicznej KTN poprawiają efektywność wykorzystania własnej wiedzy jako unikalnego zasobu, a także
wzbogacają ją w drodze wykorzystania walorów lokalizacji i nawiązywania kooperacji z innymi jej
dysponentami. W ramach KTN „zbiornikami” wiedzy są:
1) indywidualni pracownicy i ich grupy,
2) tzw. artefakty - zasoby wiedzy zgromadzone „w postaci praktyk będących rutynowymi czynnościami,
sekwencją działań oraz interakcjami”,
3) różne podmioty organizacyjne: zakłady pracy funkcjonujące w filiach, poszczególne filie i sama firma
macierzysta.
Proces tworzenia wiedzy, jej poszukiwania, pozyskiwania i aplikacji przez KTN jest wspierany innymi,
komplementarnymi w stosunku do niej zasobami posiadanymi przez korporację (ludzkimi, finansowymi i
rzeczowymi). Przy tym nowa wiedza wytworzona przez samą KTN stanowi jej wyłączną własność
intelektualną (może więc być np. opatentowana), a nie staje się dobrem publicznym.
Upowszechnienie i niebywale szybki rozwój nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych (na ich
oznaczenie Zorska używa skrótu: IKT), z Internetem na czele, przyczyniło się w ostatnich latach nie tylko do
zwiększenia i wzbogacenia zasobu wiedzy posiadanej przez KTN, lecz także do podniesienia efektywności
procesu odkrywania nowych zjawisk i właściwości (tj. pojawienia się nowych wynalazków) oraz
przyśpieszenia prac wdrożeniowych, zwłaszcza dzięki stosowaniu technik wirtualnego modelowania oraz
symulacji w badaniach i projektowaniu.
Dzięki wykorzystywaniu IKT nasila się walka konkurencyjna między KTN, bo w szczególności Internet
umożliwia :
a) lepsze dostosowanie oferty produktów i usług do oczekiwań i wymagań klientów, b) dotarcie do nowych
segmentów lokalnego, regionalnego i globalnego rynku,
c) ułatwienie imitacji nowych wyrobów oraz nielegalnego korzystania z cudzej własności intelektualnej.
Ale KTN, które najefektywniej potrafią zastosować IKT, przyśpieszają procesy swej specjalizacji,
rekombinacji łańcuchów tworzenia wartości, konfigurowania, integrowania i pomnażania wiedzy w
ponadgranicznych sieciach oraz delokalizacji działalności (bo odległość traci znaczenie, gdy rekompensują
ją korzyści nowej lokalizacji).
Za pioniera badań nad determinantami BIZ i KTN w warunkach konkurencji niedoskonałej uznawany jest
Ch. P. Kindleberger (1969 r.). Zauważył on trafnie, że zagraniczni inwestorzy są w mniej korzystnej sytuacji
niż miejscowi przedsiębiorcy o tyle, że ci drudzy lepiej niż pierwsi znają specyfikę działania na rynku
własnego kraju. Skoro jednak KTN decydują się na podejmowanie BIZ i ponoszenie dodatkowych kosztów
z tym związanych, to muszą posiadać przewagę (atuty) wynikające z zajmowania pozycji oligopolistycznej
lub monopolistycznej w określonym segmencie stosunków międzynarodowych.
Poważny wkład w rozwój omawianych teorii wnieśli również Dunning (1973 r.), Hymer (1976 r.), Calver
(1981 r.), Buckley-Casson (1985 r.), Leitch-Barret (1992 r.) i wielu innych ekonomistów.
Autorzy teorii przewag monopolistycznych szczegółowo przeanalizowali różnorodne ich rodzaje.
Zazwyczaj wyróżnia się 4 typy przewag KTN , tj. przewagę finansową, technologiczną, menedżerską i
marketingową.

Przewaga finansowa: KTN dysponują ogromnym własnym kapitałem (nieporównywalnie większym niż
firmy lokalne) oraz korzystają z wielu zewnętrznych źródeł finansowania swej działalności.
Przewaga technologiczna KTN: Sprowadza się ona do prowadzenia własnych prac badawczo-rozwojowych,
znajomości unikalnych (chronionych patentami) metod i procesów produkcji, dysponowania nowoczesnymi
maszynami i urządzeniami technicznymi, wytwarzania produktów o znanych markach towarowych itp.
Przewaga menedżerska KTN: Ten atut polega na posiadaniu bogatej wiedzy i umiejętności w zakresie
zarządzania przedsiębiorstwem i organizacji pracy w skali międzynarodowej (ponadkrajowej), a zwłaszcza
koordynacji działalności (od mikro- do megaskali), planowania strategicznego, finansów (budżetowania) i
księgowości firmy, gromadzenia i wykorzystywania informacji, wykorzystania zasobów ludzkich, systemów
wynagrodzeń, pobudzania wydajności pracy i poprawy efektywności itp.
Przewaga marketingowa KTN: Strategie działalności marketingowej KTN obejmują produkcję, politykę cen
i dystrybucji, a także sferę komunikowania się z otoczeniem (nie tylko docieranie do klientów).
W sumie powyższe cząstkowe przewagi składają się na przewagę konkurencyjną poszczególnych KTN nad
ich głównymi rywalami (tj. innymi KTN) oraz nad lokalnymi firmami w krajach goszczących.
Przewaga konkurencyjna KTN przejawia się w szczególności poprzez:
a) umiejętność dużego różnicowania wytwarzanych produktów (dostosowywania ich do potrzeb różnych
kategorii odbiorców w poszczególnych oraz do warunków konkurencji; obok faktycznego różnicowania
wprowadzanie pozornych różnic między towarami określonego rodzaju, np. tylko inne opakowanie),
b) w formie przywództwa cenowego w dziedzinach, w których poszczególne KTN posiadają pozycję
dominującą (o charakterze monopolistycznym lub oligopolistycznym).
Interpretację BIZ jako efekt oligopolistycznego zachowania się przedsiębiorstw na rynku światowym
szerzej przedstawił po raz pierwszy w 1973 r. F.T. Knickerbocker, który wskazywał na współzależność
decyzji firm działających w warunkach oligopolistycznej struktury rynku.
Autorem innej wersji teorii wyjaśniającej BIZ w kontekście oligopolu jest E.M. Graham. Chodzi tu o
„strategię wymiany pogróżek”, według której, jeśli rywale danej KTN dokonali BIZ w jego kraju
macierzystym, to taka korporacja powinna podjąć działalność w krajach pochodzenia swych konkurentów
celem „kontrolowania” ich zachowań i ograniczania nadmiernej ekspansji (co wyjaśnia m. in. krzyżujące
się BIZ).
56. SPÓŁKI KAPITAŁOWE A PROBLEM AGENCJI
Problem agencji ( pryncypała – agenta) powstaje w warunkach niekompletnej i asymetrycznej informacji i
dotyczy zachowań oportunistycznych ( moral hazard) i konfliktu interesów.Relacja agencji występuje
wówczas, gdy jakaś osoba lub grupa osób z powodu niedostatecznej informacji nie jest w stanie sprawić aby
działania występującej w jej imieniu innej osoby bądź grupy osób służyły jej najlepiej pojętym interesom
(Agent posiada więcej informacji niż mocodawca).
Współcześnie wielkie spółki akcyjne (korporacje) są koalicjami uczestników o konfliktowych celach.
Interesach i oczekiwaniach. Zabezpieczenie interesów poszczególnych grup wymaga zawierania
odpowiednich umów czyli kontraktów. Ich przygotowanie, egzekwowanie i nadzór nad realizacja wymaga
ponoszenia kosztów nazywanych kosztami agencyjnymi ( koszty kontroli agenta, koszty wzbudzenia
zaufania pryncypała, oraz koszty alternatywne, czyli strata rezydualna, która wynika z niedoskonałego
nadzoru i jest rezultatem zmniejszenia dochodów właścicieli wskutek odstąpienia od naczelnej zasady
działania kierownictwa- maksymalizacji majątku akcjonariuszy).
W wielkich spółkach akcyjnych nastąpił proces oddzielenia własności od zarządzania (kontroli) nazywany
także profesjonalizacją zarządzania. Proces ten oznacza, iż właścicielami większości dużych spółek są
akcjonariusze natomiast zarządzaniem nimi zajmują się wynajęci menedżerowie. W kategoriach teorii
agencji akcjonariuszy można traktować jako pryncypała. Oczekuje on, ze spółki będą efektywnie zarządzane
i zwiększać się będzie rynkowa wartość ich akcji. Zarząd spółki spełnia natomiast wobec akcjonariuszy
funkcje agenta. Menedżerowie mogą mieć na uwadze realizacje własnych celów i podejmować działania
pozostające w sprzeczności z interesami akcjonariuszy / np.menedżer posiada część udziałów
przedsiębiorstwa lub nie posiada ich w ogóle. – gdy posiada część udziałów to nie pokrywa całości kosztów,
a czerpie 100% korzyści i maksymalizuje korzyści pozapieniężne, gdy przedsiębiorstwo generuje wysokie
przepływy finansowe, a nie dysponuje atrakcyjnymi bieżącymi projektami i lokuje fundusze na rozbudowę
firmy– poziom wynagrodzeń menedżera jest często uzależniony od wielkości zasobów i wielkości firmy,
problem podziału ryzyka/.
57. AMERYKAŃSKA DOMINACJA W OBROCIE PRAWAMI WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ
Zgodnie z prawem amerykańskim własność intelektualna to wszelkiego rodzaju inwencje twórcze, takie jak:

wynalazki, dzieła literackie lub artystyczne oraz symbole, nazwy lub znaki używane w przemyśle i handlu.
Prawo własności intelektualnej dzieli się na dwie kategorie:



Prawa Autorskie (Copyright), w których mieszczą się:

dzieła literackie, nowele, poematy, sztuki, filmy

dzieła muzyczne

dzieła artystyczne, takie jak rysunki, obrazy, fotografie, rzeźby, rysunki architektoniczne



Własność Przemysłową, do której zaliczamy:

patenty na wynalazki

znaki handlowe

oznaczenia geograficzne

Obecnie przedmiotem własności i obrotu gospodarczego w coraz większym stopniu są różnego rodzaju
prawa związane z myślą technologiczną, wiedzą, informacją, działalnością artystyczną, autorską, know-how
i dostępem do sieci zbytu. Prawo własności obejmuje regulacje prawne związane z prawami autorskimi,
działalnością artystyczną, wynalazczą, racjonalizatorską. Mamy do czynienia z niezwykłym wzrostem
znaczenia wiedzy, informacji, różnorodnych form finansowania i zarządzania ryzykiem, rozwojem nowych
form działalności związanych m.in. z rewolucją technologiczną.
Kraje innowacyjne, takie jak Stany Zjednoczone, osiągają coraz większe dochody z eksportu technologii i
dążą do upowszechnienia w skali światowej zasad ochrony patentowej, technologicznej, intelektualnej i
autorskiej. Zapewnienie przestrzegania tych praw w skali międzynarodowej, zwłaszcza związanych z
farmacją, działalnością artystyczną, prawami autorskimi, prawami do wizerunku, firmy, logo i innych,
wzbudza liczne kontrowersje i obawy, przede wszystkim krajów rozwijających się. Konswkwencją są
gorące spory i dyskusje w ramach Światowej Organizacji Handlu.
Amerykanie dominują nad resztą świata w obrocie prawami własności intelektualnej dzięki swoim zasobom
technologicznym. Czynnik technologiczny jest jednym z najbardziej istotnych determinantów wzrostu i
rozwoju gospodarczego, obecnie ma on pierwszorzędne znaczenie ze względu na szybsze niż kiedykolwiek
tempo rozprzestrzeniania się nowych rozwiązań technologicznych w poszczególnych krajach i w świecie.
Stany Zjednocznone wygrywają inwestując w nowoczesne technologie,dużo zyskują dzieki najbardziej
wyspecjalizowanej kadrze. Większe wydatki na technologię i wiedzę niż w innych krajach świata sprawiają,
że Stany Zjednoczone zgłaszają dwukrotnie więcej patentów (w przeliczeniu na 1 mln mieszkanców) niż
kraje UE oraz niewiele mniej niż Japonia, co jednak ze względów na ponad dwukrotnie większą liczbę
ludności w USA daje im bezwględny prymat w świecie, świadczący o bezwzględnie najwyższym stopniu
innowacyjności.
59. SPÓŁKI KAPITAŁOWE A PROBLEM AGENCJI.
Podejście takie jest ściśle związane z zagadnieniem kosztów transakcyjnych oraz z ujęciem przedsiębiorstwa
jako wiązki kontraktów i stanowi rozwinięcie tych koncepcji. Teoria agencji dotyczy relacji występujących
pomiędzy stronami kontraktu reprezentującymi określone postawy, które charakteryzują się preferowaniem
własnych korzyści, niechęcią do ryzyka oraz asymetrią w dostępie do informacji. Relacje te określa się
często jako „agent – pryncypał” i są one charakterystyczne zwłaszcza dla działalności w ramach
przedsiębiorstwa, ale występują również pomiędzy jednostkami współpracującymi na rynku. Zgodnie z
założeniami prezentowanej koncepcji agent wykonuje zadania powierzone mu przez pryncypała, a dzięki
przewadze informacyjnej nad pryncypałem może manipulować tymi informacjami dla własnych korzyści.
Wśród zasadniczych motywów takiego postępowania wyróżnia się rozbieżność preferencji dotyczących
celów działalności pomiędzy jednostkami reprezentującymi różne grupy interesariuszy przedsiębiorstwa.
Wysokie koszty ograniczają możliwość monitorowania wykonawcy. W oparciu o doświadczenia
zaprezentowane w pracy S. P. Shapiro [2005] należy zwrócić uwagę, że problem ten nabiera szczególnego
znaczenia w relacjach z usługodawcami, którym powierza się do realizacji określone zadania pomocnicze.
Harmonijna współpraca i obustronne korzyści uzależnione są w dominującej mierze od uzgodnienia celów
umożliwiających integrowanie wysiłków partnerów, którzy równocześnie będą dążyć do zapewnienia
równego dostępu do informacji. Podejście takie umożliwia redukcję zakresu koniecznych działań w zakresie
nadzoru partnerów, a odpowiednie postanowienia dotyczące wyróżnionych zagadnień powinny zostać ujęte
w kontrakcie.
60. NADZÓR KORPORACYJNY. ORGANY SPÓŁEK. SYSTEM PODEJMOWANIA DECYZJI I
ODPOWIEDZIALNOŚCI.

Nadzór korporacyjny.

Pojęcie nadzoru korporacyjnego sięga już starożytności. Po raz pierwszy nadzór korporacyjny opisał Homer
w Odysei, przedstawiając problemy wynikające z rozdzielenia własności i zarządzania tą własnością. Do
ekonomii to pojęcie wprowadził A. Smith w 1776 roku, gdzie w swojej książce pod tytułem: „ The Wealth
of Nations”, opisał i zanalizował rozdzielenie

własności i kontroli w ówczesnych

korporacjach, jak i

wynikające z tego konsekwencje. Natomiast do współczesnej teorii ekonomii CORPORATE
GOVERNANCE ( nazwany w Polsce: nadzorem korporacyjnym ) został wprowadzony przez A. Berle’a i G.
Meansa

połowie

lat

trzydziestych

wieku.

Pierwotna nazwa nadzoru korporacyjnego pochodzi, tak jak wspomniałyśmy wcześniej, z języka
angielskiego, od terminu: CORPORATE GOVERNANCE. Według ekspertów , nadzór korporacyjny stał
się zasadniczym czynnikiem przetrwania korporacji w warunkach globalizacji rynku.

Nadzór korporacyjny - system kontroli oraz nadzoru nad korporacją, pełniony przez jej właścicieli oraz
pozostałych interesariuszy (pracowników, dostawców, kooperantów).
Inne definicje:



J. Kay, A. Silberstone Uważali, że corporate governance zależy przede wszystkim od zastosowanego
podejścia teoretycznego, gdyż wszystko jest ukształtowane przez wpływy historyczne, instytucjonalne
struktury, które to prowadzą do określonego sposobu widzenia tego czym jest, a czym powinien być
nadzór korporacyjny.



J. Brooks Nadzór korporacyjny to nowoczesna nazwa problemu przez dekady nurtującego spółki ,
określonego w języku angielskim accountability (odpowiedzialność <=> rozrachunek ). Dotyczy sposobu,
w jaki menedżerowie odpowiadają przed akcjonariuszami i innymi grupami udziałowymi ( rozliczają się
przed nimi ) oraz zapewniają spółce strukturę właściwie służącą realizacji tego celu.



K. Lannoo Nadzór korporacyjny można utożsamiać z organizacją relacji pomiędzy właścicielami a
menedżerami korporacji, które to są zróżnicowane w zależności od warunków ekonomicznych i tradycji
narodowych.



M. C. Jensen, W.Mecking Nadzór korporacyjny koncentruje się na badaniu powiązań ( relacji ) pomiędzy
właścicielami firmy a najętymi przez nich agentami, którzy w ich imieniu zarządzają firmą (kontrolują ją )
i mają obowiązek maksymalizowania posiadania jej właścicieli. Właściciele cedują zaś część swoich
uprawnień do podejmowania decyzji. Celem nadzoru korporacyjnego jest zapewnienie zgodności tych
decyzji z interesami właścicieli firmy.

Pojęcie nadzoru korporacyjnego jest nierozłączne ze zdefiniowaniem relacji pomiędzy akcjonariuszami a
menedżerami korporacji. Wszystkie przytoczone powyżej definicje wyrażają konieczność
usystematyzowania relacji właśnie pomiędzy tymi grupami. Zainteresowanie nadzorem korporacyjnym
wymusili głównie menedżerowie zajmujący się inwestycjami. Celem ich działań był wzrost dochodów
klientów na skutek egzekwowania przysługujących im, jako akcjonariuszom praw, w tym także
uczestnictwo w zgromadzeniach akcjonariuszy spółek handlowych na giełdzie.
Możemy wyróżnić dwie grupy interesów:



interesy menedżerów  dążą do maksymalizacji swojej siły, bezpieczeństwa statusu i bogactwa;



interesy akcjonariuszy  dążą do powiększania swojego stanu posiadania (bogactwa); ich troską jest

maksymalizacja.

Jak widać interesy akcjonariuszy i interesy menedżerów nieco się różnią, dlatego też najważniejszym
wyzwaniem dla obecnych i przyszłych polityków będzie stworzenie i rozwój odpowiednich ram
koncepcyjnych nadzoru korporacyjnego, które zapewniłyby uzyskanie korzyści z bezpośredniego
monitorowania spółek przez akcjonariuszy i jednocześnie skutecznie przeciwdziałałyby uzyskiwaniu przez
akcjonariuszy

nadmiernych

korzyści

kosztem

pozostałych

grup

udziałowych

spółki.

Obecnie można wyróżnić następującą ideę strukturalną w korporacji:



AKCJONARIUSZE - jako właściciele spółki ponoszą ryzyko i mają prawo do zysków rezydualnych

Mają również prawo do sprawowania nadzoru nad spółką w celu uzyskania korzyści.



RADA NADZORCZA - najbardziej efektywne narzędzie nadzoru korporacyjnego zależne od właścicieli;

wybierani często przez rozproszonych akcjonariuszy.



DYREKTORZY ZARZĄDZAJĄCY (MENEDŻEROWIE) - efektywnie zarządzają korporacją w imieniu
akcjonariuszy, wybierani przez radę nadzorczą; mają obowiązek uzyskiwania i maksymalizowania zysków
akcjonariuszy przy zachowaniu zasady ostrożności; ponoszą pełną odpowiedzialność przed
akcjonariuszami za podejmowane decyzje i działania.

Nadzór korporacyjny w Polsce opiera się na następujących regulacjach prawnych:



Prawo działalności gospodarczej; Ustawa z dnia 19 listopada 1999 roku;



Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym;



Ustawa z dnia 8 listopada 2000 roku Kodeks Spółek Handlowych;



Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie rodzaju, formy i zakresu informacji bieżących i okresowych.

Każde z powyższych uregulowań prawnych odgrywa znaczącą rolę w zakresie nadzoru korporacyjnego,
gdyż systematyzuje funkcjonowanie gospodarki rynkowej w Polsce.
W ramach nadzoru korpoacyjnego istnieją dwa modele, których nazwy odnoszą się bezpośrednio do części
świata, w którym funkcjonują:



model anglosaski (USA, Wielka Brytania);



model kontynentalny (kontynentalna Europa, Japonia)

Modele te różnią się między sobą trzema zasadniczymi kwestiami:



rola banków i rynku kapitałowego w finansowaniu inwestycji;



celem istnienia korporacji;



miejscem kontroli korporacji.

Sytuacja nadzoru korporacyjnego na świecie jest niejednolita. Istnieją dwa najważniejsze czynniki, które
powodują powstawanie różnic między modelami nadzoru korporacyjnego na róznych obszarach. Są to
system prawa i czynniki kulturowo-społeczne. Przepisy nadzoru korporacyjnego powstają pod wpływem
przepisów prawa miejscowego. Faktyczny sposób dokonywania nadzoru korporacyjnego kształtuje się zaś
pod wpływem kultury i tradycji narodowej. W różnych krajach panują więc różne warunki rozwoju nadzoru
korporacyjnego. Wpływa to na powstawanie róznych modeli sprawowania nadzoru korporacyjnego.
Organy spółek
Organami spółek kapitałowych (do których zalicza się spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spólki
akcyjne) są:



zarząd, będący organem wykonawczym spółki; prowadzi on sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz;



rada nadzorcza, która jest organem nadzoru w spółce; do jej obowiązków należy czuwanie nad realizacją

przez organ wykonawczy celów spółki określonych w statucie (w umowie spółki oraz uchwałach
wspólników) i nadzorowanie legalności działania spółki;



komisja rewizyjna, będąca organem kontroli, w zasadzie o jedynym ustawowym uprawnieniu do oceny

sprawozdania finansowego za rok obrotowy spółki z możliwością poszerzenia tego uprawnienia o
kompetencje z zakresu nadzoru;



walne zgromadzenie (zgromadzenie wspólników), będące organem o kompetencjach stanowiących,

identyfikujące uprawnienia władcze wspólników do spółki, ale też posiadające uprawnienia związane z
zarządem majątkiem spółki i jej funkcjonowaniem jako organizacji.

Ograny spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:



Zgromadzenie wspólników – najwyższa władza spółki, podejmuje uchwały większością zwykłą lub (w
ważnych dla spółki sprawach – kwalifikowaną) w głosowaniu jawnym, lub niekiedy (np. wybory, lub gdy
zażąda tego przynajmniej jeden wspólnik) – tajnym;



Zarząd – powoływany przez Zgromadzenie Wspólników, lub przez Radę Nadzorczą jeżeli została
ustanowiona, minimalny skład to 1 osoba;



Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna (organy te nie są wymagane prawem i moga funkcjonować

jednocześnie oby dwa jak żaden z nich) – sprawujące nadzór nad działalnością Zarządu;

Organy spółki akcyjnej:



Zarząd. Jest to obowiązkowy organ spółki akcyjnej. Powoływany jest przez radę nadzorczą maksymalnie

na okres 5 lat. Zarząd reprezentuje spółkę na zewnątrz i prowadzi jej sprawy. Członkami zarządu mogą
być wyłącznie osoby fizyczne. Jeżeli statut nie stanowi inaczej to zarząd podejmuje uchwały większością
głosów.



Rada nadzorcza. To organ nadzorczy w spółce. Składa się z minimum trzech członków, a w spółkach

notowanych na giełdzie - pięciu. Powoływani są oni przez walne zgromadzenie akcjonariuszy.
Uprawnienia rady: badanie wszystkich dokumentów spółki; żądanie od pracowników oraz zarządu
wyjaśnień, sprawozdań i analiz; rewizja stanu majątku spółki. Przepisy prawne nie pozwalają, aby w
spółce akcyjnej członek rady nadzorczej zasiadał jednocześnie w innych organach spółki. Uchwały
zapadają bezwzględną większością głosów, jeśli statut nie stanowi inaczej.



Walne zgromadzenie akcjonariuszy. Jest to organ w skład którego wchodzą udziałowcy spółki.

Decyduje o najważniejszych sprawach związanych z działalnością spółki. Akcjonariusze mogą brać udział

w walnym zgromadzeniu osobiście, a także przez pełnomocników. Możliwe jest również głosowanie za
pośrednictwem pełnomocników, ale tylko wówczas gdy pełnomocnictwo udzielone jest na piśmie i
dołączone do protokołu walnego zgromadzenia. Zgromadzenie może także wydawać uchwały we
wszystkich sprawach, o ile nie należą one do kompetencji zarządu lub rady nadzorczej

Spółki osobowe dzielimy na jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne.
Spółka jawna. Spółka jawna nie posiada ponadto organów (zarządu, czy rady nadzorczej, bądź komisji
rewizyjnej), a wszelkie funkcje zarządcze i kontrolne sprawowane są przez jej wspólników, w sposób
ukształtowany w umowie spółki. Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Spółkę może
reprezentować także prokurent.
Spółka partnerska Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę, chyba, że umowa spółki stanowi
inaczej. Wspólnicy spółki partnerskiej mogą powołać zarząd. Spółkę może reprezentować także prokurent.
Spółka komandytowa Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo
prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Komandytariusz może
reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Spółkę może reprezentować także prokurent.
Spółka komandytowo-akcyjna Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub
prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Akcjonariusz może
reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Spółkę może reprezentować także prokurent. W spółce
komandytowo-akcyjnej może być ustanowiona rada nadzorcza. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza
dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe.
Odpowiedzialność w spółkach.
Spółka jawna. Modelowym przykładem spółki osobowej jest spółka jawna. Jest to jednocześnie ta postać
organizacyjna spółki, która wiąże się z największym ryzykiem finansowym dla wspólników, stąd określana
jest jako wspólnota przeznaczenia. Zgodnie bowiem z przepisami każdy ze wspólników ponosi
nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, tzn. odpowiada całym swoim majątkiem.
Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jest nie tylko nieograniczona ale i nieograniczalna.
Inaczej mówiąc, wspólnicy w drodze ustaleń między sobą nie mogą wyłączyć odpowiedzialności żadnego
z nich, ani nawet takiej odpowiedzialności ograniczyć. Oczywiście, wspólnicy mogą się porozumieć, iż
tylko jeden z nich będzie odpowiadał całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, a odpowiedzialność
pozostałych zostanie ograniczona do pewnej, ustalonej wysokości. Takie porozumienie nie wyłącza jednak
możliwości dochodzenia roszczeń przez wierzycieli spółki od tego wspólnika, którego odpowiedzialność
została umownie ograniczona. Jednakże, w razie gdyby wierzyciel zaspokoił roszczenia z jego majątku, taki
wspólnik będzie mógł dochodzić zwrotu poniesionych kosztów od pozostałych wspólników, w takim
stopniu w jakim przekracza to ustalony dla niego umownie poziom odpowiedzialności.
Spółka partnerska. Spółki partnerskie mogą być zakładane wyłącznie przez osoby wykonujące tzw. wolne
zawody, jak np. lekarz, adwokat czy inżynier budowlany. Wobec tak specyficznego ukształtowania
dopuszczalności zakładania spółek partnerskich, ustawodawca zakreślił nieco inne ramy odpowiedzialności
wspólników. Otóż, odpowiedzialność osobista wspólnika spółki partnerskiej (partnera), czyli
odpowiedzialność całym swoim majątkiem, nie dotyczy zobowiązań spółki powstałych w związku
z osobistym wykonywaniem wolnego zawodu przez pozostałych wspólników (partnerów), a także
zobowiązań powstałych w wyniku działań lub zaniechań osób świadczących pracę lub inne usługi dla spółki
podlegających kierownictwu innego partnera. Podkreślić należy, iż odpowiedzialność wspólników spółki
partnerskiej może zostać rozszerzona, w ten sposób, iż każdy z nich będzie ponosił odpowiedzialność bez
ograniczeń - jak w spółce jawnej, czyli również za zobowiązania powstałe przy wykonywania wolnego
zawodu przez pozostałych wspólników. Natomiast, poza zakresem odpowiedzialności wynikającej
z wykonywania wolnego zawodu w ramach spółki przez każdego ze wspólników, wspólnicy ponoszą
odpowiedzialność za zobowiązania spółki w pozostałym zakresie bez ograniczeń - tak jak w przypadku
spółki jawnej.
Spółka komandytowa i Spółka komandytowo – akcyjna. W przypadku spółki komandytowej mamy dwie
grupy

wspólników:

komandytariuszy

i komplementariuszy.

Komplementariusze

odpowiadają

za zobowiązania spółki bez ograniczeń, tak jak wspólnicy spółki jawnej. Natomiast odpowiedzialność
komandytariuszy jest ograniczona do wysokości tzw. sumy komandytowej, która jest określana w umowie
spółki. Podobnie jak w przypadku spółki komandytowej, sytuacja kształtuje się w spółce komandytowo -
akcyjnej. I tu mamy dwie grupy wspólników - komplementariuszy i akcjonariuszy, z tą jednak różnicą, iż
akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Natomiast, sytuacja komplementariuszy kształtuje
się w analogiczny sposób jak w spółce komandytowej.

Spółki kapitałowe (sp. z o.o. i akcyjnych):



Odpowiedzialność wobec spółki . Zasady odpowiedzialności członków władz wobec spółki za wyrządzoną
jej szkodę są dla obu spółek kapitałowych bardzo zbliżone. I tak: członek zarządu, rady nadzorczej (w
spółce z o.o. także komisji rewizyjnej) oraz likwidator odpowiadają wobec spółki za każdą szkodę
wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki
(statutu), chyba że nie ponosi winy, przy czym zasadą jest, że osoby te powinny przy wykonywaniu swoich
obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru ich działalności. Jak z
powyższego wynika, członkowie władz ponoszą odpowiedzialność za szkodę tylko wówczas, gdy została
ona wyrządzona przez takie działanie lub zaniechanie, które jest sprzeczne z prawem lub z
postanowieniami umowy spółki (statutu). W przypadku gdy działanie podjęte przez członka władz co
prawda doprowadziło do wyrządzenia spółce szkody, ale było ono zgodne z prawem i umową spółki czy
statutem, odpowiedzialność nie powstaje.



Odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki. Ewentualna odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki może
dotyczyć jedynie członków zarządu, a członków pozostałych organów spółki już nie. Nie jest to
odpowiedzialność odszkodowawcza, a po prostu odpowiedzialność za zaciągnięte przez spółkę
zobowiązania. Zarówno członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i spółki
akcyjnej, ponoszą wobec wierzycieli spółki odpowiedzialność, w przypadku gdy umyślnie lub przez
niedbalstwo podali fałszywe dane w oświadczeniu składanym sądowi rejestrowemu o wniesieniu do spółki
(przy jej powstaniu lub przy podwyższeniu kapitału) wkładów na pokrycie kapitału zakładowego w
wymaganej przez prawo wysokości. Odpowiedzialność tę ponoszą solidarnie ze spółką i jest ona
ograniczona czasowo na okres trzech lat od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia
kapitału zakładowego.

System podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie.
We współczesnym przedsiębiorstwie procesy podejmowania decyzji stanowią najważniejszy element w
zarządzaniu firmą. Dlatego też tak wielki nacisk nakłada się na menadżerów, aby wciąż się rozwijali,
doskonaląc się w sprawnym sposobie podejmowania decyzji. Sukces skutecznego zarządzania opiera się, w
głównej mierze, właśnie na odpowiednio podjętych decyzjach, które w nieuchronny sposób zbliżają firmę
do osiągnięcia przez nią założonych celów.
Każda decyzja powinna spełniad swoje założenia, to znaczy powinna skutecznie oraz efektywnie zapewniad
przedsiębiorstwu stabilną pozycję na rynku. Decyzja powinna mied swój określony czas, to znaczy moment,
w którym występuje, tak, aby zsynchronizował się on z innymi czynnikami zachodzącymi w otoczeniu w
celu sprawnego zapewnienia optymalnego efektu ekonomicznego.
Procedury decydowania. Istnieją określone procedury postępowania w procesie podejmowania decyzji.
Obejmują one pięd podstawowych etapów: diagnozę problemu, formułowanie problemu, konstrukcję
modelu, analizę modelu oraz wdrażanie wyników. Etapy te można oczywiście rozszerzyd w zależności od
potrzeb.
Reguły decydowania. Teoria decyzji określa pewne reguły postępowania, zmierzające do podjęcia
prawidłowej decyzji poprzez selekcję różnych jej wariantów i wyszukanie wariantu optymalnego. Menadżer
przed podjęciem decyzji powinien wypróbowad kilka różnych reguł, aby określid, która z nich jest
najkorzystniejsza w danej sytuacji. Opracowano siedem takich reguł, które w znaczny sposób mogą ułatwid
podejmowanie słusznych decyzji, a w szczególności ich przygotowanie. Pierwsze cztery reguły uznawane są
za podstawowe i one są najczęściej używane:



Reguła poszukiwania dominacji – polega ona na znalezieniu wariantu, który pod względem oceny
dominuje nad innymi,



Reguła logicznej koniunkcji – sprawdzane są wszystkie atrybuty spełniające założone wartości krytyczne,
po czym wybierany jest wariant działania, który spełnia wszystkie progi krytyczne,



Reguła dysjunkcji – wybierany jest wariant, w którym przynajmniej jedno z ocenionych kryteriów
osiągnęło lub przekroczyło założony punkt krytyczny,



Reguła leksykograficzna – wybierany jest wariant, który pod względem najważniejszej cechy jest
najlepszy. Jeśli między wariantami zachodzi równośd, porównuje się następne pod względem hierarchii
cechy.



Reguła eliminacji,



Reguła maksymalizacji,



Reguła sumowania użyteczności.

Techniki decydowania. Techniki decydowania to sposoby postępowania, które są wykorzystywane podczas
procesu podejmowania decyzji. Techniki te dzielimy na tradycyjne i nowoczesne (tabela 3.1.), a ich
stosowanie możemy uzależnid od rodzajów problemu.
Modele podejmowania decyzji. Modele podejmowania decyzji to nic innego, jak pewne wzorce
postępowania w określonych sytuacjach decyzyjnych, zmierzające do maksymalizacji efektu podjętej
decyzji. Spośród wielu wzorców można wyróżnid następujące:



Racjonalny – decyzja wynika z logicznego, uporządkowanego działania, obejmuje wszystkie operacje
myślowe od rozpoznania problemu, aż do jego finalizacji.



Proceduralny (biurokratyczny) – decyzja musi byd podjęta zgodnie z przyjętymi regułami, procedurami,
przepisami.



Fundamentalistyczny – decyzje wynikają z przyjętych koncepcji, teorii lub narzuconego systemu wartości.



Pragmatyczny (kompromisowy) – decyzja stanowi rozwiązanie kompromisowe, uwzględniające sprzeczne
stanowiska.



Tradycyjny – decyzja podejmowana jest pod wpływem zgromadzonych doświadczeo i tradycji w
działaniu.



Wizjonerski – decyzja oparta jest na wewnętrznym przekonaniu decydenta, inspiracji czy olśnieniu.



Polityczny – decyzja jest wynikiem gry sił, przewagi jednej grupy nad drugą.

62. AMERYKAŃSKI MODEL NADZORU KORPORACYJNEGO
Historia:
Podstawy amerykańskiego modelu nadzoru korporacyjnego (lub tzw. ładu korporacyjnego) zostały
ukształtowane około 1791 r., kiedy parlament New Jersey powołał Society for the Establishment of Useful
Manufactures (SUM). Prospekt tej korporacji stwierdzał, że będzie ona zarządzana przez radę 13
dyrektorów wybranych przez akcjonariuszy, niezależnie 5 akcjonariuszy utworzy komitet audytu,
posiadający dostęp do danych finansowych.
Na ukształtowanie się systemu w obecnej formie miały wpływ różne wydarzenia, poczynając od – wielkiego
krachu na giełdzie w 1929 r. – po którym poglądy na funkcjonowanie korporacji, ich znaczenia dla
społeczeństwa i akcjonariuszy, zaczęły być szerzej analizowane przez kręgi naukowe, po różne postulaty
pojawiające się w związku ze światową ekspansją korporacji założonych w USA, która nastąpiła po II
wojnie światowej, a także pojawieniem się teorii agencji i kosztów transakcyjnych, kryzysem azjatyckim w
latach dziewięćdziesiątych oraz falą bankructw we wczesnych latach 2000 (Enron, Worldcom).
Wszystkie te wydarzenia miały wpływ na obecny kształt nadzoru korporacyjnego w USA. W różnych
okresach podstawowym postulatem zmian była większa ochrona akcjonariuszy indywidualnych,
instytucjonalnych, czy też interesów społecznych.
Cechy charakterystyczne:



W swoich założeniach amerykański model nadzoru korporacyjnego ma zapewniać akcjonariuszom
maksymalizację ich celów (zysku, wzrostu wartości akcji).



Korporacja zarządzana jest przez Radę Dyrektorów (przeważnie 13), wybieranych przez akcjonariuszy.



W składzie rady znajdują się przeważnie dyrektorzy zewnętrzni i wewnętrzni, skupieni w kilku
komitetach, z których najważniejszy to komitet audytu.



Rada dyrektorów wybiera dyrektora generalnego, który zajmuje się bieżącym zarządem korporacją.



Tradycyjnie dyrektor generalny ma w stosunku do akcjonariuszy dwa podstawowe obowiązki –

obowiązek lojalności i należytej staranności.



System amerykański zakłada że podstawowym interesariuszem w korporacji są akcjonariusze, w
związku z tym cały model nadzoru korporacyjnego skoncentrowany jest na relacjach pomiędzy radą
dyrektorów, a akcjonariuszami.

Krytyka:



Nakierowanie się korporacji wyłącznie na zysk, powodujące marginalizację pozycji innych interesariuszy
(pracowników, społeczeństwa, państwa).



Dążenie do generowania coraz większych zysków może powodować brak odpowiedzialności za
długoterminowe plany korporacji, poprzez zorientowanie na krótkoterminowe wyniki, co więcej zdaniem
niektórych „zachęca do tworzenia się patologii w instytucjach”.

63. NIEMIECKI I FRANCUSKI MODEL NADZORU KORPORACYJNEGO
Nadzór korporacyjny to zbiór zasad postępowania, skierowanych zarówno do organów spółek oraz
członków tych organów, jak i do większościowych i mniejszościowych akcjonariuszy. Zasady ładu

korporacyjnego odnoszą się do szeroko rozumianego zarządzania spółką. W Europie współistnieją trzy
główne modele ładu korporacyjnego: model brytyjski, model łaciński i model niemiecki.
Model łaciński stosowany jest we Francji, Włoszech, Hiszpanii i Belgii. Ocenia się, że zasady i
mechanizmy nadzoru korporacyjnego w tych krajach są relatywnie słabo rozwinięte. Model łaciński
dopuszcza dwie postaci struktury organów nadzoru korporacyjnego. Pierwsza, w którym występuje
pojedynczy organ nadzoru korporacyjnego, czyli rada dyrektorów, wzorowany jest na modelu brytyjskim
lub amerykańskim. Druga możliwość to zaprojektowanie organów nadzoru korporacyjnego na wzór
niemiecki, czyli podzielenie obowiązków, wynikających ze sprawowania nadzoru korporacyjnego pomiędzy
dwa organy – zarząd i radę nadzorczą. Decyzja o wyborze struktury należy do właścicieli przedsiębiorstwa.
Zarówno mianowanie, jak i odwołanie rady dyrektorów wymaga zgody więcej niż połowy akcjonariuszy
uprawnionych do głosowania na walnym zgromadzeniu. W większości przypadków 2/3 składu rady to
członkowie niezaangażowani w bieżące zarządzanie korporacją, zazwyczaj reprezentujący akcjonariuszy
mających znaczący pakiet akcji.
Akcjonariusze pełnią dużo większą rolę niż w firmach funkcjonujących według tradycji niemieckiej, ale jest
to wpływ daleko mniejszy niż w korporacjach angloamerykańskich. Natomiast zwraca uwagę fakt, że rola
akcjonariuszy mniejszościowych jest bardzo ograniczona.
W krajach, w których funkcjonuje łaciński system nadzoru korporacyjnego, występują mało aktywne giełdy,
zarówno, pod względem liczby korporacji, jak i liczby transakcji. Jednocześnie brakuje aktywnego rynku
kontroli korporacji, charakterystyczna jest natomiast znacząca koncentracja własności akcji.
Model niemiecki jego elementy są obecne w polskim systemie nadzoru korporacyjnego. W modelu
niemieckim publiczne korporacje z ograniczoną odpowiedzialnością (AG) oraz prywatne korporacje z
ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH) zatrudniające przynajmniej 500 pracowników są zobowiązane
posiadać radę nadzorczą (Ausfisichtsrat) oraz zarząd (Vorstand).
Funkcje rady nadzorczej. Po pierwsze ma za zadanie akceptowanie raportów przygotowywanych przez
zarząd. Sama rada nie ma obowiązku poszukiwania informacji czy badania konkretnych spraw. Prawne
podstawy takich niezależnych dochodzeń istnieją, ale są stosowane bardzo rzadko. Jeśli raporty zostaną
uznane za niewystarczające, to zarząd jest proszony o złożenie dodatkowych wyjaśnień. Po drugie ma
nadzorować pracę zarządu korporacji w oparciu o otrzymywane okresowo raporty, które są podstawą
monitorowania działalności zarządu. Jednocześnie rada pełni funkcję doradczą.
Średnia liczba członków rady nadzorczej niemieckiej korporacji wynosi 13,25 i jest prawdopodobnie
największa w Europie. Członkowie rad to w większości emerytowani członkowie zarządu danej korporacji,
bankierzy, prawnicy oraz biznesmeni innych korporacji. W większości korporacji rady nadzorcze są
tworzone na zasadzie parytetu pracowników lub też w radach nadzorczych zasiadają reprezentanci
pracowników. Konsekwencją tego może być osłabienie roli rad, a z pewnością dywersyfikacja interesów
członków rady.
Za zarządzanie firmą odpowiedzialna jest rada nadzorcza wraz z zarządem. Oba te organy pozostają we
wzajemnej zależności. Jednak blisko połowa odchodzących na emeryturę prezesów zarządów przechodzi
automatycznie do rady nadzorczej korporacji.
Istnieje przekonanie, iż w modelu niemieckim interesy grup właścicieli nie są chronione w jednakowym
stopniu, np.ochrona interesów akcjonariuszy mniejszościowych jest relatywnie słaba. Ponadto według
niektórych ekspertów stosowana w modelu niemieckim praktyka nadzoru poprzez raporty zarządu nie
gwarantuje pełnej przejrzystości działań korporacj.
64. NADZÓR KORPORACYJNY A CELE I SPOSÓB ZARZĄDZANIA oraz 65. NADZÓR
KORPORACYJNY A KONKURENCYJNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA PRZEDSIĘBIORSTW
Cele nadzoru korporacyjnego określić można jako:



zapewnienie akcjonariuszom i interesariuszom efektywnych procedur i sposobów monitoringu oraz
nadzoru zarządów spółek kapitałowych



zapewnienie zgodnościzarzadzania z zaakceptowanymi przez rady nadzorcze celami właścicieli



harmonizowanie interesów stron zaangazowanych w firmę



zapewnienie atrakcyjności inwestycyjnej i dopływu środkow finansowych, zapewniajacyh rozwój firmy



maksymalizację wartości firmy z punktu widzenia właścicieli jak i innych interesariuszy tj. pracowników,
wierzycieli, dostawców, kadry zarządzającej

Cele, sposób i efektywność sprawowania nadzoru korporacjnego nad zarządzaniem spółkami kapitałowymi
mają zasadnicze znaczenie dla ich międzynarodowej konkurencyjności. Zależne są one nie tylko od
inwestorów, kadry mendżerskiej i pracownikow danego przedsiebiorstwa ale również w istotnym stopniu

zależą od podstawowych cech ustroju społeczno gospodarczego kraju tj. instytucji prawnych, struktury
gospodarczej i mechanizmów koordynacji działalności gospodarczej. W związku z tym w perspektywie
międzynarodowej wykazują duże zróżnicowanie.
Struktura własności ma zasadnicze znaczenie dla nadzoru korporacyjnego. Struktura ta i rodzaj
akcjonaruszy determinuje siłę i rodzaj ich wpływu na zarządzanie. Ma kluczowe znaczenie dla efektywności
mechanizmów kontroli i ocenę perspektyw rozwoju spółki. Inwestorzy finansowi ze wzgledu na
ograniczonia stopnia ich zaangazowanie się w pojedyncze spółki nie są zainteresowani bezposrednim
wpływem na poprawe jakości zarządzania.Analizują oni przede wszystkim poziom płynności akcji, ich
notowania oraz przejrzystość strategii rozwoju spółki. Jeśli parametry te pogarszają się , wówczas dokonują
oni zmiany w strukturze swego zaangazowania. Inwestor strategiczny zaangażowany w spółkę kapitałową
ze wzgledu na swoje kompetencje jest z reguły zainteresowany oddziaływaniem na sposób zarządzania.
Wpływa na jakość zarzadzania, i rozwój spółki ,nadzoruje zarząd, oceniając stopień realizacji ustalonych w
biznes planie celów finansowych, angażuje się w kształtowanie strategii firmy, redukuje ryzyko nietrafnych
decyzji, zmniejsza presje bieżących notowań na zarządzanie. Tak więc struktura własności, rodzaj inwestora
i jego stosunek do zarządzania i rozwoju firmy ma istotny wpływ na kształtowanie się zdolności
konkurencyjnej spółki.
65.

NADZÓR

KORPORACYJNY

KONKURENCYJNOŚĆ

MIĘDZYNARODOWA

PRZEDSIĘBIORSTW
Corporate governance(nadzór korporacyjny) wiąże się z istnieniem sieci relacji między kadrą
zarządzającą spółek, ich organami zarządzająco-nadzorczymi, wspólnikami/akcjonariuszami i innymi
interesariuszami (podmiotami zainteresowanymi działaniem spółki)
Nadzór korporacyjny oferuje ponadto strukturę, za pośrednictwem której ustalane są cele spółki, środki
realizacji tych celów oraz środki umożliwiające śledzenie wyników spółki.
Dobry nadzór korporacyjny powinien w sposób właściwy stymulować organ spółki i kadrę zarządzającą do
osiągania celów, których realizacja leży w interesie spółki i jej wspólników/akcjonariuszy, a także powinien
ułatwiać skuteczne śledzenie wyników, sprzyjając tym samym bardziej efektywnemu wykorzystaniu
zasobów przez firmy.
W modelu anglosaskim zakłada się duży nacisk na wyniki osiągane przez spółkę oraz ochronę
akcjonariuszy. Mniejsze znaczenie ma tu długookresowy rozwój przedsiębiorstwa. Główną cechą tego
modelu jest oparcie się na rynku kapitałowym, jako miejscu kontroli korporacji. Nadzór jest sprawowany
głównie przez inwestorów, którzy wyrażają swoją przychylność lub dezaprobatę dla działań zarządu
kupując/sprzedając akcje spółki i zabierając głos podczas walnych zgromadzeń akcjonariuszy. W modelu
tym kierownictwo nie podlega ścisłej kontroli wewnątrz organizacji ze względu na wysoką płynność rynku.
Relacje pomiędzy menedżerami a akcjonariuszami są krótkotrwałe i oficjalne.
Środki na bieżące inwestycje pozyskiwane są na rynkach kapitałowych – giełdach papierów wartościowych
i rynkach pozagiełdowych. Na skutek wykształcenia się płynnych i dużych rynków kapitałowych, w modelu
tym przedsiębiorstwa uniezależniły się od banków inwestycyjnych. Z ich pomocy korzystają rzadko, na
przykład w sytuacji, gdy planowane jest wrogie przejęcie
Relacje pomiędzy menedżerami a radą dyrektorów w modelu amerykańskim wyglądają zupełnie inaczej,
aniżeli takie same relacje w modelu kontynentalnym. Ciekawa rola przypada w takim przypadku
niezależnym członkom rady nadzorczej, czy też niezależnym dyrektorom w ramach modelu
amerykańskiego.
Aby zapewnić efektywność działania organizacji koniecznym jest stworzenie w przedsiębiorstwie
odpowiedniego systemu równowagi (checks and balances). Jest to problem kluczowy zarówno w
rozwiniętych gospodarkach rynkowych jak i w krajach tworzących dopiero systemy nadzoru
właścicielskiego.
Wpływ systemu prawnego na nadzór korporacyjny w krajach transformacji był również przedmiotem badań
specjalistów zagranicznych. R. La Porta wraz z zespołem stwierdził, że system prawny może wpływać na
wielkość rynków finansowych, wycenę przedsiębiorstwa, dostęp do zewnętrznego finansowania oraz
poziom koncentracji własności i kontroli.
Przykład nadużyć -> Podmioty dokonujące nadużyć w zakresie kontroli mogą zatrudniać wygodne dla
siebie osoby, zwalniać niewygodne osoby i mogą też starać się o organizowanie kontroli w wygodny dla
siebie sposób. Innym sposobem nadużyć może być gwałtowna ekspansja dokonywana poprzez
inwestowanie w obszarach, w których nie obowiązują zbyt rygorystyczne wymagania w zakresie
standardów rachunkowości.

67.

RÓŻNICE W AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ. CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE,

STRUKTURALNE, SYSTEMOWE, KONIUNKTURALNE, KULTUROWE
Aktywność zawodowa oznacza udział w procesię produkcji społeczeństwa, wykonywanie pracy, za którą
należy się wynagrodzenie. Ludność aktywna zawodowo obejmuje wszystkich pracujących zawodowo:



osóby zatrudnione na podstawie stosunku pracy,



pracodawców,pracujących na własny rachunek



osóby wykonujące pracę nakładczą,



agentów,



członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych,



duchownych pełniących obowiązki duszpasterskie,



żołnierzy służby zasądniczej;



bezrobotnych,



osóby w wieku produkcyjnym pozostające bez pracy, aktywnie jej poszukujące i gotowe niezwłocznie ją
podjąć

Aktywność zawodowa społeczeństw wskazuje duże zróżnicowanie. To efekt zarówno różnic w poziomie
rozwoju ekonomicznego, strukturach gospodarczych, jak i w sytuacji demograficznej. Na jej poziom
znaczny wpływ ma system społeczno-gospodarczy państwa i jakość jego instytucji. Poziom aktywności
zawodowej zarówno amerykańskiego, jak i wschodnioazjatyckich społeczeństw ze względów
demograficznych i ekonomicznych jest wyższy niż w Europie i innych częściach świata.
Im wyższy poziom rozwoju ekonomicznego i udział usług w zatrudnieniu, tym wyższy poziom aktywności
zawodowej. Wraz z uprzemysłowieniem procent aktywnych zawodowo wzrasta. Najwyższy jest w
społeczeństwach zaliczanych do poprzemysłowych. I tak procent aktywnych zawodowo w Chinach, Indiach,
Indonezji, Brazylii, Pakistanie, Bangladeszu, Nigerii, Egipcie i Filipinach kształtuje się na poziomie 35-
38%.
W większości krajów OECD procent aktywnych zawodowo sięga 40-50%. Jest on wysoki w Japonii,
Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, a niższy w Niemczech, Francji, Hiszpanii oraz we Włoszech.
Jeśli aktywność zawodową odniesiemy nie do całego społeczeństwa, ale tylko do osób w wieku
produkcyjnym (24-65 lat), to otrzymamy obraz, który jest mniej zależny od czynników demograficznych, a
bardziej od modelu społeczno-ekonomicznego kraju.
W Polsce pracuje co druga osoba w wieku produkcyjnym, podczas gdy w krajach o modelu anglosaskim i w
krajach skandynawskich udział ten sięga ¾, a we Francji, w Niemczech, we Włoszech 2/3. Różnice te w
części związane są z odmiennym poziomem bezrobocia jawnego i ukrytego.
W ocenie rzeczywistego stanu aktywności zawodowej należy także uwzględnić różnice w rozległości tzw.
szarej strefy. W Polsce w porównaniu z krajami Europy Zachodniej czy Stanami Zjednoczonymi i Japonią
nierejestrowaną działalność gospodarczą prowadzi stosunkowo większa liczba osób. Nie zmienia to faktu,
że na tle innych krajów OECD w Polsce udział osób w wieku produkcyjnym aktywnych zawodowo jest
wyraźnie niższy.
W perspektywie międzynarodowej udział pracowników najemnych w całości pracujących wykazuje duże
zróżnicowanie. W krajach wysoko rozwiniętych ekonomicznie udział pracowników najemnych w
zatrudnienie i rozmiary rynku pracy jest wyższy niż w krajach słabej rozwiniętych, gdzie znaczna część
osób pracuje we własnym gospodarstwie lub małych przedsiębiorstwach, najczęściej usługowych.
Na całym świecie aktywność zawodowa mężczyzn jest wyższa od aktywności kobiet. Po 35. roku życia
aktywność kobiet wraz z większymi obowiązkami domowymi, wychowaniem dzieci, opieką nad rodzicami
na ogół zmniejsza się. W krajach islamu aktywność zawodową wykazuje 50-70% mężczyzn w wieku
produkcyjnym, ale tylko 10% kobiet. W Ameryce Łacińskiej przy podobnym poziomie aktywności
zawodowej udział pracujących kobiet wynosi 30-50%.
W krajach wysoko rozwiniętych aktywność kobiet jest niewiele niższa niż mężczyzn. Należy jednak
podkreslić, że kobiety z reguły pracują krócej. Częściej podejmują pracę w niepełnym wymiarze czasu (part-
time). W rezultacie także w krajach wysoko rozwiniętych ekonomicznie czas pracy kobiet i ich
wynagrodzenia są znacznie niższe niż mężczyzn.
Stopa zależności wyrażająca stosunek liczby osób pracujących do niepracujących (dependency ratio) jest
wyższa za Oceanem Atlantyckim i w Azji Wschodniej niż na kontynencie europejskim, w Ameryce
Łacińskiej, Azji Południowej i Srodkowej, na Bliskim Wschodzie czy w Afryce.
Najdłużej w skali roku pracują mieszkańcy Azji Wschodniej, krócej Amerykanie, Skandynawowie i
Europejczycy wschodni. Społeczeństwa te wyróżniają się wysoką aktywnością zawodową i niskim

bezrobociem. Społeczeństwami, które pracują najkrócej, zachowując jednocześnie stosunkowo wysoki
poziom aktywności zawodowej, są Holendrzy, Belgowie, Francuzi, Niemcy, Włosi, Austriacy i Szwajcarzy.
70. RYNEK PRACY. MOBILNOŚĆ. SWOBODA ZATRUDNIANIA I ZWALNIANIA. KOSZTY
ZMIAN.
Rynek pracy - rodzaj rynku, na którym przedmiotem wymiany pomiędzy kupującym a sprzedającym jest
praca. W przypadku rynku pracy kupującym jest oferujący zatrudnienie pracodawca, a sprzedającym -
pracownik otrzymujący za swoją pracę określone wynagrodzenie.
Rynek pracy kształtowany jest poprzez podaż pracy oraz popyt na pracę. Podaż pracy to zasób siły roboczej
- ogół osób już pracujących bądź poszukujących zatrudnienia za określoną płacę. Popyt na pracę to
zgłaszane przez pracodawców zapotrzebowanie na pracę, czyli liczba osób, którą pracodawcy gotowi są
zatrudnić oferując określone wynagrodzenie. Najważniejszymi czynnikami wpływającymi na popyt na pracę
są koszty i wydajność pracy oraz zapotrzebowanie na dobra i usługi. Popyt na pracę jest więc popytem
pochodnym - wynikającym z popytu na produkty lub usługi, do wytworzenia których potrzebna jest praca.
Sytuacja, w której następuje zrównanie podaży pracy oraz popytu na pracę określa się mianem równowagi
na rynku pracy. Oznacza one pełne zatrudnienie - czyli taki stan na rynku pracy, kiedy wszystkie osoby
akceptujące określony poziom wynagrodzenia mogą znaleźć pracę. W gospodarce rynkowej równowaga na
rynku pracy oraz pełne zatrudnienie wiążą się ze zjawiskiem bezrobocia dobrowolnego i naturalnego.
Bezrobotne dobrowolnie są osoby niepodejmujące pracy z własnego wyboru. Natomiast bezrobocie
naturalne jest pochodną naturalnych procesów zachodzących na rynku pracy, jak likwidacja już istniejących
miejsc pracy i powstawanie nowych czy zachowania samych pracowników - chęć zmiany pracy,
przeprowadzka do innej miejscowości czy choroba uniemożliwiająca wykonywanie obowiązków
zawodowych.
Brak równowagi na rynku pracy objawia się na dwa sposoby. W sytuacji, kiedy podaż pracy jest większa niż
popyt na pracę, pojawia się zjawisko bezrobocia - część zdolnych do podjęcia pracy i poszukujących
zatrudnienia osób nie znajduje posady pomimo akceptowania oferowanych na rynku pracy wynagrodzeń. Z
kolei w sytuacji, kiedy popyt na pracę przewyższa podaż pracy, dochodzi do zjawiska nazywanego
deficytem siły roboczej, niedoborem kadr lub niedoborem talentów - oferując określony poziom
wynagrodzenia, część pracodawców nie może znaleźć pracowników posiadających wymagane kwalifikacje.
Zróżnicowanie podaży i popytu na pracę powoduje wykształcenie się względnie zamkniętych dla przepływu
siły roboczej segmentów rynku pracy. Ograniczony dostęp do niektórych części rynku pracy może być
spowodowany:



konkretnymi wymaganiami pracodawców, które dyskwalifikują określoną część pracowników;



czynnikami stworzonymi sztucznie na przykład przez wyłączenie z możliwości pozyskania zatrudnienia
osób nienależących do danej organizacji związkowej;



czynnikami kulturowymi, obyczajowymi;



innymi przeszkodami niemożliwymi do pokonania przez potencjalnego pracownika.

Ze względu na zasięg geograficzny, wyróżnia się rynki pracy o charakterze:



lokalnym - obejmującym daną miejscowość i jej okolice;



regionalnym - dotyczącym danego regionu (np. województwa);



krajowym,



zagranicznym,



globalnym.

Wyodrębnia się także rynki pracy ze względu na określone cechy pracowników, np.:



kwalifikacje (np. rynek pracy osób z wyższym wykształceniem lub rynek pracy niewykwalifikowanej siły
roboczej);



wiek (np. rynek pracy osób w wieku 15-24 lata lub w wieku poprodukcyjnym);



wykonywane zawody (np. rynek pracy kierowców czy nauczycieli);



rodzaj pracowników (np. rynek pracy kobiet czy absolwentów).

Podział według "statusu prawnego" pracy:



rynek oficjalny - gdy osoba pracuje zgodnie z prawem, a z jej płacy pobiera się składki ZUS, składki

zdrowotne, itp.



szara strefa (tzw. "praca na czarno"):

Cechy pracodawców, według których mogą być dokonywane podziały rynku pracy, to np.:



forma prawna działalności (np. firmy jednoosobowe, spółki akcyjne);



forma własności (np. firmy prywatne);



rodzaj działalności przedsiębiorstw (np. produkcja, handel, usługi);



wielkość zatrudnienia (np. firmy małe i średnie);



zakres działania (np. firmy regionalne);



pochodzenie kapitału (np. prywatny lub zagraniczny);



stopień specjalizacji czy dywersyfikacji przedsiębiorstw.

Mobilność zawodowa - umiejętność dostosowania się pracownika do wymogów rynku pracy poprzez:



gotowość do zmiany pracy, zawodu;



doskonalenie i poszerzanie swoich kwalifikacji zawodowych;



dostosowywanie się do ustawowych wymogów pracodawcy.

Główne przyczyny zjawiska mobilności zawodowej:



Bezrobocie



Rozwój nowych technologii



Prawa gospodarki wolnorynkowej: prawo popytu i podaży oraz wolnej konkurencji



Zmiana przepisów prawa pracy

Cechy człowieka mobilnego:



umie klarownie wtrażać swoje oczekiwania i przekładać je w działaniu na sukces,



potrafi cierpliwie realizować zamierzone

cele,



dokładny, skrupulatny, zorganizowany,



potrafi rozróżniać elementy mniej ważne od ważniejszych,



ma wyobrażnie, pozytywnie nastawiony do życia i przekonany o własnych możliwościach,



potrafi pracować w zespole, przekonywać innych do własnych poglądóworaz wspólnie realizować
zamierzone cele



umiejętnie analizuje dane i informacje, łączy je, dostrzega zależności oraz wyciąga na ich podstawie
wnioski



łatwo nawązuje kontakty z innymi i podtrzymuje je.

Dostęp do zatrudnienia i integracja społeczna. Pomimo promowania w Unii Ewuopejskiej równości i
zakazów dyskryminacji, wielu ludzi pada ofiarą wykluczenia z powodu niepełnosprawności, pochodzenia
etnicznego, problemów zdrowotnych. Wciąz zdarza się tak, że np. niepełnosprawny mógłby być bardzo
dobrym pracownikiem w wymarzonym zawodzie, w którym pełna sprawność nie jest potrzebna. Mimo tego,
uprzedzenia wobec osób niepełnosprawnych uniemożliwiają mu zdobycie zatrudnienia. Bywa, że wystarczy
wprowadzenie niedużych udogodnień architektonicznych, aby niepełnosprawny bezrobotny mógł stać się
pracownikiem. ESP wspiera szereg instytucji i organizacji pozarządowych, które starają się na rózne
sposoby zaradzić takiemu stanowi rzeczy. Wbrew pozorom, integracja społeczna ma wymiar nie tylko
socjalny, ale także ekonomiczny. Im więcej ludzi pracuje, tym większy produkt narodowy mogą wytworzyć.

Kobiety w pracy. Europejskie kobiety są obecnie dużo bardziej aktywne zawodowo i coraz bardziej
wykształcone niż kiedyś. Niemniej, wciąż liczne są przykłady nierównomiernego dostępu do rynku pracy
wśród obu płci. EFS wspiera projekty mające na celu wyrównanie płac mężczyzn i kobiet oraz zwiększenie
zatrudnienia wśród tych ostatnich. Ponadto, Fundusz finansuje projekty ułatwiające kobietom godzenie
życia rodzinnego i zawodowego, m.in. poprzez organizowanie opieki nad dziećmi. Na dofinansowanie mogą
też liczyć akcje zwalczające negatywne stereotypy dotyczące płci.
Zwalczanie dyskryminacji. EFS wspiera działania w państwach człnkowskich UE zwalczające
dyskryminację w dostępie do zatrudnienia i dyskryminacje w miejscu pracy. Na dofinansowanie mogą
liczyć projekty ułatwiające powrót na rynek osobom, które padły ofiarom dyskryminacji. Finansowane są
też projekty prowadzące do wzrostu świadomości, że dyskryminacja jest niedopuszczalna oraz propagujące
różnorodność w miejscu pracy. W szczególności, w ramach omawianego obszaru walczy się z
dyskryminacją emigrantów oraz starszych pracowników. Są dwa powody, dla których walczy się z
dyskryminacją:
1.

jest ona sprzeczna z wartościami, którymi kieruje się UE a także prawem unijnym.

przeciwdziałanie dyskryminacji umozliwia jej potencjalnym ofiarom znalezienie zatrudnienia i

przyczynienie się do wzrostu gospodarczego całej Unii.

Współpraca partnerska. Z doświadczenia wiadomo, że sprawy związane z zatrudnieniem, integracją
społeczną oraz kształcenie są zbyt złożone by można je było rozwiązywać w ramach jednej instytucji.
Konieczne jest podejście wielopoziomowe, oparte na współpracy wielu podmiotów. EFS promuje tworzenie

sieci powiązań obejmujących organizacje społeczne i pozarządowe, władze krajowe i samorządy regionalne,
szkoły wyższe i biznes. W szczególności, udział organizacji społecznych i pozarządowych jest pożądany w
działaniach dotyczących integracji społecznej, równości płci i równych szans.
72. RÓŻNICE W SYSTEMACH UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest determinowana przez system ubezpieczeń,
wybrany w danej instytucji. Wyróżnia się dwa podstawowe systemy:



System kapitałowy - pracownik przez cały czas swojej aktywności zawodowej odkłada składki, które są
lokowane na oprocentowanych rachunkach bankowych. Po przejściu na emeryturę pracownik może
dysponować całym kapitałem wraz z odsetkami, lub tylko comiesięcznymi świadczeniami pochodzącymi z
odsetek od kapitału, wypłacanymi dożywotnio. Po śmierci kapitał może być dziedziczony przez rodzinę
pracownika.



System redystrybutywny (repartycyjny, pay-as-you-go, PAYG) - składki pracownika trafiają do

wspólnej puli, z której wypłacane są na bieżące świadczenia dla osób, którym one przysługują w danym
momencie. Po przejściu na emeryturę świadczenia są wypłacane ze składek osób płacących je w danym
momencie. Po śmierci ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane, zaś suma składek wpłaconych
przez pracownika kontynuuje cyrkulację w systemie.

Systemy kapitałowe są znane już od XVI wieku, gdy były stosowane w różnego rodzaju cechach i
stowarzyszeniach branżowych. W wielu krajach europejskich już od XVII wieku stosowano lokaty bankowe
jako formę zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci lub osób w podeszłym wieku. Obecnie do ich
obsługi są wykorzystywane głównie fundusze oparte o bezpieczne instrumenty inwestycyjne.
Podstawą systemu redystrybutywnego jest tzw. umowa międzypokoleniowa, czyli założenie że młodsze
pokolenia będą finansować emerytury starszych. Podstawowym założeniem wydolności takiej umowy
jest przyrost rzeczywisty liczby ludności przynajmniej na poziomie gwarantującym stałą liczbę populacji. Z
tego powodu systemy redystrybutywne są wrażliwe na długotrwałe trendy demograficzne

[1]

Ze względu na stałość gwarantowanej wysokości świadczeń emerytalnych przy zmiennych wpływach,
systemy redystrybutywne są wrażliwe na chwilowe zachwiania koniunktury gospodarczej. Zwolennicy
systemu redystrybutywnego wskazują, że realizuje on cele solidarności społecznej, wyrównywania różnic
społecznych oraz zapewnia ciągłość systemu emerytalnego dla grup, które nie zgromadziłyby kapitału
emerytalnego w wyniku wahań koniunktury gospodarczej lub innych wydarzeń losowych (np. wojen).

73. KURSY WALUTOWE A PPP W CHINACH USE I KRAJACH UE
Zasada parytetu siły nabywczej (PPP) w wersji absolutnej stwierdza, że kurs walutowy powinien być równy
relacji cen takich samych koszyków konsumpcyjncy wyrazonych w dwóch różnych walutach. Np. Jesli
pewnien koszyk konsumpcyjny kosztuje w Europie 100Euro oraz ten sam koszyk kosztuje w USA 133USD
to kurs walutowy, cena EURO wyrazona w dolarach powinien wynieść 133/100=1,33USD/EURO
Zasada parytetu siły nabywczej w wersji wzglednej stwierdza, że zmiana kursu walutowego powinna być
równa różnicy w zmianach poziomów cen wyrazonych w dwóch różnych jednostkach pienięznych. Np. Jesli
ceny w strefie Euro wzrosły przeciętnieo 3% zas w USA o 2,4% to zgodnie z zasadą parytetu siły nabywczej
w wersji wzglednej Euro ulegnie deprecjacji w stosunku do dolar o ok 0,6%
Od pierwszej połowy lat 90tych Chiny utrzymuja stały kurs wymiany yuana do US$ oraz innych walut.W
tym czasie nastąpił ogromnego wzrostu wydajności pracy w Chinach. W przypadku płynnych kursow
walutowych zjawisko takie powoduje długookresową presje na wzmocnienie waluty. Z upływem czasu
chinski pracownik wytwarza bowiem w podobnym czasie pracy więcej towarów niż np. amerykański.
Oznacza to, że koszty wytwarzania w przemyśle chinskim spadają w stosunku do przemysłu
amerykańskiego, a więc eksport staje się bardziej opłacalny. Prowadzi to z jednej strony do szybszego
wzrostu płac, a przy płynnym kursie wymianydo wzmocnienia waluty. Stosowanie przez Chiny sztywnego
kursu wymiany i nie uwzględnianie w/w czynników doprowadziło to dużego niedowartościowania waluty
chińskiej wzgledem innych walut. Daje to Chińskiej gospodarce nastawionej na eksport i posiadającej i tak
zdecydowanie niższe koszty produkcji niż w USA czy krajach UE dodatkową przewagę w eksporcie gdyż
sprawia, że jej i tak tanie produkty są jeszcze tańsze niż wskazywałaby na to zasada parytet siły nabywczej.
74. STRATEGIA LIZBOŃSKA A NARODOWY PLAN ROZWOJU POLSKI
Celem Strategii Lizbońskiej, przyjętej na szczycie przywódców UE w marcu 2000 r. oraz uzupełnionej na
szczycie w Goeteborgu w czerwcu 2001 r. o wymiar środowiskowy, było uczynienie z Unii Europejskiej w
ciągu 10 lat najbardziej dynamicznej i konkurencyjnej gospodarki na świecie. Twórcy Strategii Lizbońskiej

przyjęli, że środkami realizacji Strategii Lizbońskiej będą działania systemowo-regulacyjne i koncentracja
wydatkow publicznych w pięciu obszarach. Są to:



innowacyjność i przechodzenie do gospodarki opartej na wiedzy, w tym w szczególności rozwój
społeczeństwa informacyjnego, badania i rozwój oraz edukacja;



liberalizacja i integracja rynków i sektorów w szczególności tych których wspólny rynek w całości nie

objął (telekomunikacji, rynków finansowych, energii, transportu i poczty);



rozwój przedsiębiorczości, w szczególności poprzez deregulację i likwidację barier administracyjno-

prawnych przy zakładaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej, łatwiejszy dostęp do kapitału i
technologii, ograniczenie zakłócającej konkurencję pomocy publicznej, tworzenie zdrowej konkurencji;



spójność społeczna i rozwój społecznie odpowiedzialny, a w szczególności aktywna polityka pełnego

zatrudnienia i lepszych miejsc pracy, uelastycznienie rynku pracy, unormowanie systemów społecznych,
ograniczenie biedy i wykluczenia społecznego;



ochrona środowiska naturalnego, a w szczególności ograniczenie zmian klimatycznych i zachowanie
zasobów naturalnych.

Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 służył natomiast jako podstawa negocjacji między Polską a Unią
Europejską w kwestii wysokości wsparcia ze strony funduszy wspólnotowych. Plan obejmuje działania w
zakresie wspierania przedsiębiorstw, rozwoju infrastruktury i rozwoju zasobów ludzkich. Celem
strategicznym Narodowego Planu Rozwoju jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i
przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia
oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie
regionalnym i krajowym.
Program pretenduje do miana polskiej wersji strategii lizbońskiej. Ale NPR to strategia zarządzania
wydatkami publicznymi w zakresie inwestycji w kapitał fizyczny (głównie infrastrukturę) i ludzki
(edukację), które subsydiowane są przez fundusze wspólnotowe. Tymczasem najbardziej istotna
i wartościowa część strategii lizbońskiej dotyczy reform regulacyjnych i instytucjonalnych, których celem
jest usprawnienie funkcjonowania rynków. NPR ze swej natury nie jest w stanie objąć działań, które dla
strategii są najbardziej istotne. Włączenie do NPR strategii lizbońskiej mogłoby zaowocować ewolucją tej
ostatniej w kierunku kolejnej polityki opartej na wydatkach - tym razem ukierunkowanych na badania
i rozwój oraz nowe technologie. Taka sytuacja zaowocowałaby w praktyce zasypywaniem pieniędzmi
problemów polskiej gospodarki, a nie ich rozwiązywaniem. Doszłoby np. do zwiększenia wydatków
na badania bez koniecznej restrukturyzacji sfery badawczo-rozwojowej.
Reformy w sferze regulacji i instytucji, będące istotą procesu lizbońskiego, wydają się ważniejsze dla
dalszego rozwoju polskiej gospodarki niż zarządzanie wydatkowaniem pieniędzy unijnych, które oczywiscie
tez nie jest bez znaczenia.
75. STRATEGIE LIZBOŃSKA A NARODOWY PLAN ROZWOJU POLSKI.
Strategia lizbońska – plan rozwoju przyjęty dla Unii Europejskiej przez Radę Europejską na posiedzeniu
w Lizbonie w roku 2000.
Celem planu, przyjętego na okres 10 lat, było uczynienie Europy najbardziej dynamicznym i
konkurencyjnym regionem gospodarczym na świecie, rozwijającym się szybciej niż Stany Zjednoczone.
Strategia opiera się przede wszystkim na założeniu, że gospodarka krajów europejskich wykorzysta do
maksimum innowacyjność opartą na szeroko zakrojonych badaniach naukowych, zwłaszcza w
nowoczesnych dziedzinach wiedzy, co miało się stać głównym motorem rozwoju. W związku z tym
zdefiniowano następujące cele do 2010 roku:



inwestycje na badania i rozwój (R&D) wzrosną do 3% PKB,



zredukowana zostaną biurokracja i utrudnienia dla przedsiębiorczości,



nastąpi wzrost zatrudnienia do 70% dla mężczyzn i 60% dla kobiet

Założenia Strategii Lizbońskiej są korzystne dla Polski. Nasz kraj bowiem ma szansę realizacji własnych
priorytetów. Dlatego też niezbędny jest Narodowy Plan Rozwoju, aby państwo polskie mogło właściwie
rozdysponować środki oferowane przez Unię Europejską. Realizowany obecnie pierwszy Plan,
przygotowany na lata 2004 - 2006, tworzony był w celu wykorzystania środków finansowych z dostępnych
funduszy strukturalnych. Inny natomiast ma sens NPR przewidziany na lata 2007 - 2013. Chodzi w nim o to,
aby wypracować program rozwoju dla Polski, pozwalający na rozpoczęcie przebudowy struktury
gospodarczej i społecznej, która sprzyjałaby podwyższeniu poziomu życia ludzi z jednej strony oraz
umożliwiałaby polskiej gospodarce osiągnięcie lepszej pozycji w światowych rankingach, i to przy pomocy
unijnych środków z drugiej strony. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 można traktować jako

polską wersją Strategii Lizbońskiej, który nie jest skoncentrowany na podnoszeniu konkurencyjności, ale
bardziej na rozwiązywaniu wewnętrznych problemów kraju.
76. SL A NPR 2007-2013. WARUNKI DOSTĘPU DO FUNDUSZY STRUKTURALNYCH I
FUNDUSZY ROZWOJU UE I POTENCJALNE ROZMIARY ŚRODKÓW O JAKIE MOŻE
UBIEGAĆ SIĘ POLSKA.
Środki finansowe z funduszy strukturalnych i spójności UE będą dla nas dostępne poprzez realizację
Narodowego Programu Rozwoju (NPR) na lata 2004 – 2006, który został przesłany przez Rząd Polski do
Brukseli w styczniu 2003r. i przez najbliższy rok nasz NPR będzie przedmiotem negocjacji z Komisją
Europejską w celu uzgodnienia dokumentu wspólnego, pod nazwą Podstawy Wsparcia Wspólnoty.
Łączna suma środków publicznych i prywatnych zaangażowanych w realizację NPR 2004-2006 wyniesie 16
709,5 mln euro, w tym środki publiczne (krajowe i unijne) wyniosą 14 891,5 mln euro. Zdecydowaną
(76,3%) część środków publicznych będą stanowić środki UE - 11 368,6 mln euro. Na wkład UE będą
składać się środki z 4 funduszy strukturalnych (łącznie 7 635,3 mln) i Funduszu Spójności (3 733,4 mln
euro).
77. UWARUNKOWANIA I PERSPEKTYWA CZŁONKOSTWA POLSKI W EUROPEJSKIEJ
UNII MONETARNEJ Pytanie 78 +
Do 2007r. Polska (jako jedny kraj do strefy euro) nie ogłosiła oficjalnie kalendarza dochodzenia do strefy
euro; We wrzesniu 2008r. Premier Tusk zapowiedział wejście do strefy euro w 2011 (potem okazało się że
chodzi o 2012); Kryzys 2008-2009 uniemożliwił spełnenie krteriów; Obecnie mówimy o 2015 roku.
Wymaga to obniżenie deficytu finansów publicznych z ok 8% w 2010r do poniżej 3% w 2012. Każdy rok
zwłoki to straty rzędu 1-1,5%PKB. ALE: proces realnej konwergencji powoduje, że różnica w stopach
procentowych między Polsą a strefą euro będzie malała, a to oznacza mniejsze korzyści w miare upływu
czasu; Koneczna jest także zmana Konstytucji, do czego potrzebna jest odpowiednia wielkość
parlamentarna. Wniosek: im szybciej – tym lepej!
78. KRYTERIA FISKALNE I MONETARNE Z MAASTRICHT A POLSKA
Aby unia monetarna mogła dobrze funkcjonować, zalecane jest aby wchodzące w jej skład gospodarki były
pod pewnymi względami do siebie podobne. Oznacza to, że kraje strefy euro powinny osiągnąć znaczny
stopień zbieżności, co dotyczy zarówno wielkości nominalnych. Przed powstaniem strefy euro, jej twórcy
zdawali sobie sprawę z wyzwań, jakie to przedsięwzięcie stawia przed nimi i w związku z tym opracowano
listę tzw. kryteriów konwergencji (zbieżności), które mają na celu określenie, czy dany kraj jest już
przygotowany do przyjęcia wspólnej waluty. Bez spełnienia tych warunków Polska nie będzie mogła
uzyskać członkostwa w strefie euro, które jest kolejnym etapem integracji po przystąpieniu do Unii
Europejskiej.
Spośród nominalnych kryteriów zbieżności wyróżniamy kryteria fiskalne, dwa kryteria pieniężne oraz
kryterium stabilności kursu:
1) kryterium drficytu budżetowego:kraj niw może być poddany procedurze nadmernego deficytu (EDP),

tzn. Deficyt budżetowy < 3% PKB (oprocz tego stosuję się także;

2) kryterium długu publicznego: <60% PKB;
3) kryterium inflacji: HICP<średni roczny HICP w trzesh krajach członkowskich UE „które osiągną

najepsze rezultaty pod względem stabilności cen”,+1,5pkt.%.

4) kryterium

stóp procentowych: rynkowa stopa procentowa długoterminowych papierów

skarbowych<średnia odpowiednich stop w trzech krajach UE, „które osiągają najlepsze rezultaty pod
względem stabilności cen”,+2pkt.%;

5) kryterium stabilności kursu walutowego: wachania kursu winny mieścić się w „normalnych

marginesach przewidywalnych mechanizmem wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez
co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do waluty innego Państwa Członkowskiego” (system
ERM 2), przy czym marginesy te wynoszą maksymum +/-15%, wokół centralnego parytetu.

Polska spełnia kryterium inflacyjne, stopy %, nie spełnia kryterium fiskalnego w odnesieniu do
deficytu budzetowego.
Zgodnie z podpisanym traktatem z Maastricht (TWE-1992) wsystkie kraje członkowskie UE powinny być w
UGW (wykluczenia Wielka Brytania i Dania). W ciągu niegocjacyj akcesyjnych w 2003 Polska nie zgłosiła
zastrzezeń w obrzarze negocjacyjnym „UGW” i przyjeła acquis wraz z obowiązkiem wejścia do UGW.
Polacy przyjeli Traktat Akcesyjny w referendum ogólnonarodowym w VI/2003r.=Polska musi wejść do
UGW.

79. BILANS KORZYŚCI I KOSZTÓW PRZYSTĄPIENIA POLSKI DO EUROPEJSKIEJ UNII
MONETARNEJ
Od momentu przystąpienia do UE, Polska bierze udział w III etapie Unii Gospodarczej i Walutowej, finałem
której będzie przyjęcie waluty europejskiej - euro.
Z krajów unijnych jedynie Wielka Brytania i Dania wynegocjowały możliwość zachowania własnej waluty.
Podpisane porozumienia co prawda nie narzucają Polsce konkretnej daty przystąpienia do unii walutowej,
jednak przed jej przyjęciem Polska musi spełnić kilka warunków, jak m.in. relacja długu publicznego do
PKB nie powinna przekraczać 60%, czy też nasz kraj powinien utrzymać co najmniej przez dwa lata kurs
złotówki w ustalonym paśmie wahań.
Rząd polski zakłada przyjęcie euro podobnie jak Czechy, Słowacja i Węgry pod koniec bieżącej dekady.
Decyzja o przyjęciu Polski do wspólnego obszaru walutowego zostanie podjęta przez Radę UE ds.
Ekonomicznych i Finansowych. Jednak opublikowane 20 października br. raporty Europejskiego Banku
Centralnego oraz Komisji Europejskiej wskazują, że Polska oraz Węgry nie spełniają żadnego z kryteriów
wejścia do strefy euro.
Sporządzenie bilansu członkostwa Polski w strefie euro wymaga rozważenia wszystkich za i przeciw.
Głównym kosztem wynikającym z przystąpienia do unii walutowej będzie utrata, na rzecz Europejskiego
Banku Centralnego (EBC), możliwości prowadzenia niezależnej polityki monetarnej. W tym świetle
wątpliwym jest, aby polityka pieniężna EBC była zgodna z polskim interesem gospodarczym.
Przyjęcie euro wiąże się także z utratą niezależności w zakresie kształtowania polityki stopy procentowej
oraz rezygnacją z płynnego kursu walutowego i jego funkcji stabilizującej. Po wprowadzeniu wspólnej
waluty, Polska stanie się bardziej narażona na tzw. ataki spekulacyjne, które mogą zaowocować znacznym
osłabieniem, i tak już kruchej, polskiej gospodarki. Utrata niezależności w kreowaniu polityki pieniężnej
może skutkować również obniżeniem produkcji, a co za tym idzie zwiększeniem bezrobocia. Gwałtowne i
spore wahania koniunktury mogą się stać przyczyną nieodpowiedniego wykorzystania kapitału i zasobów
ludzkich, a co za tym idzie zmniejszenia tempa wzrostu gospodarczego. W efekcie poziom życia Polaków
będzie gwałtownie spadać. W praktyce oznacza to, że najbiedniejsi zamiast trzech bochenków chleba na
tydzień będą mogli sobie pozwolić np. tylko na jeden.
Przystąpienie do strefy euro będzie prawdopodobnie wymagało także obniżenia inflacji. Będzie się to
wiązało ze zwiększeniem restrykcyjności polityki monetarnej i dalszym obniżaniem tempa wzrostu
gospodarczego.

Dlatego tak ważną kwestią jest uświadomienie sobie wymienionych wyżej zagrożeń, w rozważaniach nad
przystąpieniem Polski do strefy euro.
Korzyści



spełnienie kryteriów konwergencji stworzy warunki sprzyjające wzrostowi gospodarczemu



wzrostu wia-rygodności polityki makroekonomicznej kraju oraz ograniczy ryzyko występowania

gwałtownych przepływów kapitałowych des-tabilizujących gospodarkę.



Eliminacja ryzyka walutowego oraz kosztów transakcyjnych w sto-sunku do euro ułatwi polskim
przedsiębiorstwom prowadzenie handlu z krajami strefy euro.



Obniżenie kosztu kapitału powinno stymulować wzrost stopy in-westycji krajowych.



Brak ryzyka zmienności kursu złotego do euro



Przyjęcie euro po-winno zatem sprzyjać napływowi bezpośrednich inwestycji zagra-nicznych (BIZ),
uznawanych za jedną z najważniejszych deter-minant wzrostu gospodarczego.



Wzrost gospodarczy w krajach należących do strefy euro jest dużo niższy niż w krajach UE pozostających
poza nią.

80. UWARUNKOWANIA PRZYSTĄPIENIA POSLKI DO ERM II
ERM II (Exchandge Rate Mechanism II): 1)parytet centralny I pasmo wachań (wspólne uzgodnione, ale z
reguły +/- 2,25%); 2) wymóg utrzymania kursu w pasmie 3)wspólna interwencja w przypadku zagrożenia
zewnetrznego; 4) wymóg dwóch lat w ERM II a tendencja do aprecjacji realnej; 5)ryzyko spekulacji i
kryzysu walutowego
Jak wynika z prowadzonych analiz oraz doświadczeń innych państw przygotowania do wejścia do
mechanizmu ERM II powinny rozpocząć się na około 6 miesięcy przed planowaną datą. W momencie
przystępowania do mechanizmu ERM II nie jest wymagane spełnianie wszystkich kryteriów konwergencji,
jednakże bieżący stopień ich spełnienia oraz perspektywy mogą w znaczący sposób przekładać się na
kształtowanie się kursu walutowego i tym samym zdolność do spełnienia kryterium kursowego. Kryterium

kursowe wymaga, aby waluta państwa kandydującego przebywała w mechanizmie ERM II przez co
najmniej 2 lata. Jak wspomniano, jednym z formalnych warunków przyjęcia wspólnej waluty europejskiej
przez państwo członkowskie Unii Europejskiej jest osiągnięcie trwałej konwergencji nominalnej.
Analizując dane dotyczące kształtowania się stóp inflacji w Polsce i w strefie euro jako całości można
zauważyć zachodzące procesy zbieżności w tym obszarze. Różnice w stopach inflacji sięgające w 1997 r.
kilkunastu punktów procentowych zmniejszyły się do około 2 punktów procentowych w 2002 i na tym
poziomie utrzymywały się do połowy 2009 r. Kryzys ekonomiczny przełożył się jednakże na znacznie
silniejszy spadek stóp inflacji w państwach członkowskich strefy euro niż w Polsce i tym samym na
zwiększenie różnic w stopach inflacji. Zachodzące procesy konwergencji (zbieżności) zaobserwować można
również w poziomie długoterminowych stóp procentowych pomiędzy Polską a państwami członkowskimi
strefy euro.
O ile w 2001 r. różnice w tym obszarze między Polską a średnią dla strefy euro sięgały 6 punktów
procentowych, o tyle od 2005 r. różnice te oscylują wokół 2 punktów procentowych. Kryzys ekonomiczny
przełożył się jednakże na zwiększenie różnic w poziomach długoterminowych stóp procentowych pomiędzy
Polską a strefą euro powyżej 2 pkt. proc. Obserwowany proces zbieżności stóp inflacji i stóp procentowych
ma istotny wpływ na zdolność Polski do spełnienia kryteriów konwergencji. Od sierpnia 2002 r. do lipca
2004 r. oraz od listopada 2005 r. do września 2008 r. 12-miesięczna stopa inflacji HICP w Polsce
kształtowała się na poziomie niższym niż wartość referencyjna.
Od marca 2006 r. do kwietnia 2007 r. stopa inflacji w Polsce kształtowała się na tyle niskim poziomie, że
Polska wchodziła w skład grupy referencyjnej trzech państw członkowskich o najniższej stopie inflacji, na
podstawie których wyznaczana była wartość referencyjna. Obserwowany kryzys ekonomiczny przełożył się
bardzo silnie na zdolność zarówno Polski, jak i pozostałych nowych państw członkowskich z derogacją, do
spełniania kryterium stabilności cen. Od października 2008 r. do sierpnia 2009 r. żadne państwo spośród
nowych państw członkowskich z derogacją nie spełniało kryteriu stabilności cen.

Obecnie Polska nie spełnia kryterium stabilności cen, gdyż dwunastomiesięczna średnia inflacja

HICP w listopadzie 2009 r. kształtowała się na poziomie 3,9%, powyżej wartości referencyjnej, która
wyniosła 1,7%. Spośród nowych państw członkowskich z derogacją kryterium stabilności cen w listopadzie
2009 r. spełniały jedynie Czechy i Estonia. Czyli Polska spełnia kryterium inflacyjne, stopy %, nie
spełnia kryterium fiskalnego w odnesieniu do deficytu budzetowego.
82. KONKURENCYJNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA POLSKI wg WORLD COMPETITIVENESS
YEARBOOK
The IMD World Competitiveness Yearbook (WCY) is the world’s most renowned and comprehensive
annual report on the competitiveness of nations, ranking and analyzing how a nation’s environment creates
and sustains the competitiveness of enterprises. It measures 58 countries on the basis of 327 criteria.
Based on analysis made by leading scholars and by our own research and experience, the methodology of
the WCY thus divides the national environment into four main factors. In turn, each of these factors is
divided into 5 sub-factors which highlight every facet of the areas analyzed. Altogether, the WCY features
20 such sub-factors.
Najnowszy raport 2010
Pierwsze miejsca zajmują: Singapur, Hong Kong, USA, Szwajcaria, Australia
Polska zajmuje 32 miejsce (w raporcie na rok 2009 było to miejsce 44, na 2011 rok przewiduje się miejsce
28). Spośród 4 filarów najlepiej wypadamy w wynikach ekonomicznych (miejsce 24), najgorzej w zakresie
wydajności biznesowej (38 miejsce). Wśród 20 podczynników najlepszy wynik notuje nasza gospodarka
krajowa (16 miejsce) i ceny (20 miejsce). Najgorzej wypada infrastruktura techniczna oraz zdrowie i
środowisko (oba kryteria na 41 miejscu).
Największy postęp procentowy z roku 2009 na 2010 został zanotowany na polu możliwości adaptacyjnych
firm oraz odporności gospodarki. Największy regres zanotowano natomiast w poziomie deficytu
budżetowego oraz w tempie wzrostu realnego PKB.
Niemniej, jako siłę konkurencyjną polskiej gospodarki w zakresie filaru wyników ekonomicznych WCY
podaje właśnie tempo wzrostu realnego PKB per capita (miejsce 5) jak i ogółem (miejsce 6), a także koszt
życia (miejsce 8). Największą słabością konkurencyjną Polski są zagraniczne bezpośrednie inwestycje
giełdowe liczone jako % PKB (47 miejsce) oraz inflacja cen konsumenckich (miejsce 42).
Filar wydajności rządowej: Mocne strony: podatek od zysku dla przedsiębiorstw, otwarcie ofert sektora
publicznego dla zagranicznych inwestorów. Słabe strony: brak wsparcia dla powstawania nowych firm,
spójność społeczna pomijana przez rząd.

Filar wydajności biznesowej: Mocne strony: powszechna przedsiębiorczość menedżerów, elastyczność ludzi
w stawianiu czoła nowym wyzwaniom. Słabe strony: wartości przedsiębiorstwa nie uwzględniają wartości
pracowników, niedbanie przez firmy o przyciąganie i utrzymywanie nowych talentów.
Filar infrastruktury: Mocne strony: liczba udzielonych patentów, wysoka relacja liczby nauczycieli do
uczniów w nauczaniu podstawowym. Słabe strony: wolne wdrażanie zielonych technologii, jakość
transportu lotniczego nieułatwiająca rozwoju biznesu.
83. OCENA KONKURENCYJNOŚCI POLSKI wg GLOBAL COMPETITIVENESS REPORT
Globalny raport konkurencyjności (ang. Global Competitiveness Raport) – rezultat corocznego badania
porównawczego warunków rozwoju gospodarczego przeprowadzanego przez Światowe Forum
Ekonomiczne. Określa on zdolności poszczególnych państw do zapewnienia długookresowego wzrostu
gospodarczego. Raport został po raz pierwszy opublikowany w 1979 roku i jest systematycznie poszerzany
o nowe państwa (obecnie obejmuje 139).
Najnowszy raport 2010-11
Pierwsze miejsca zajmują: Szwajcaria, Szwecja, Singapur, USA, Niemcy
Polska zajmuje 39 miejsce (w raporcie na rok 2009-10 było to miejsce 46). Osiągnęła wynik ogólny 4,5 w
skali 1-7.
Wśród 12 filarów konkurencyjności najlepszy wynik został osiągnięty na polu zdrowia i edukacji
podstawowej (6,1), a najgorszy w zakresie innowacji (3,3). Bardzo słabo wypadła też infrastruktura (3,8).
Wg raportu Polska jest gospodarką na etapie transformacji między byciem napędzaną przez wydajność, a
opierającą swój wzrost o innowacje. Na tle innych państw na tym szczeblu rozwoju wyróżniamy się
pozytywnie wielkością naszego rynku, natomiast mamy zaległości w zakresie infrastruktury.
Za najbardziej problematyczne czynniki prowadzenia biznesu w Polsce uznano przede wszystkim regulacje
podatkowe. Poza tym: nieefektywną biurokrację rządową, restrykcyjne regulacje na rynku pracy, dostęp do
finansowania, stawki podatkowe. Najmniejsze zastrzeżenia budzą przestępstwa i kradzież oraz inflacja.
84. INTEGRACJA EKONOMICZNA POLSKI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ A STRATEGIA ROZWOJU
KRAJU
Strategia Rozwoju Kraju 2007–2015 (SRK) została przyjęta 29 listopada 2006 r. i podlega okresowej
aktualizacji, co najmniej raz na cztery lata. Jest to dokument strategiczny w którym zostały określone cele i
priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych lat oraz warunki które powinny ten rozwój
zapewnić. Strategia rozwoju ma istotny wpływ na integrację ekonomiczną Polski z Unią Europejską gdyż
jej rolą jest koordynowanie reform instytucjonalno-regulacyjnych z działaniami finansowymi ze środków
UE. Dokument ten ma doprowadzić do wypracowania efektu synergii pomiędzy tymi dwoma obszarami
wspomnianymi powyżej w celu osiągnięcia jak największego efektu prorozwojowego. Głównym celem
strategii rozwoju kraju jest podniesienie poziomu życia mieszkańców Polski czyli dokument ten ma
usprawnić i spróbować przyspieszyć proces integrowania się ekonomicznego Polski z UE (dojścia przez
Polskę do uśrednionych wskaźników gospodarczych dla całej UE).
85. EUROPEJSKA KARTA SPOŁECZNA A POLSKA POLITYKA SPOŁECZNA, STOSUNKI I
POLITYKA PRACY
Europejska Karta Społeczna - Podstawowy dokument Rady Europy, dotyczący praw społeczno-
ekonomicznych obywateli otwarty do podpisu 18 października 1961 r. w Turynie. Obowiązuje od 1965 r.
Polska ratyfikowała kartę 10 czerwca 1997 r. Karta ustanawia i stosunkowo dokładnie określa zobowiązania
państw w sferze szeroko rozumianej polityki społecznej. Pełne zatrudnienie, bezpieczeństwo pracy dzięki
wysokiemu poziomowi ochrony praw pracowniczych, wysoki poziom ochrony socjalnej, spójność
społeczna, to cele, do realizacji których zobowiązuje Karta.
W dniu 25.10.2005 r. stały przedstawiciel RP przy Radzie Europy podpisał Zrewidowaną Europejską Kartę
Społeczną (ZEKS) - międzynarodowy traktat z 1996 r., regulujący prawa społeczne w Europie. Polska jest
związana Europejską Kartą Społeczną (EKS) - traktatem z 1961 r.. Z uwagi na różnice w poziomie i
zakresie ochrony praw społecznych regulowanych tymi kartami złożenie podpisu pod ZEKS powinno być
potraktowane jako zamierzenie respektowania przez władze państwowe podwyższonych międzynarodowych
standardów ochrony praw człowieka, zaliczanych do kategorii praw społecznych w krajowym porządku
prawnym prawa pracy i zabezpieczenia społecznego oraz dostosowanie polityki społecznej w Polsce do
wymagań stawianych przez Radę Europy. Przepisy ZEKS przewidują, w razie nieprzestrzegania przez
państwa-strony Karty, możliwość skargi, z którą można się zwrócić do Europejskiego Komitetu Praw
Społecznych. Polskie ustawodawstwo nie spełnia wszystkich standardów zapewnianych przez przepisy

ZEKS. Dotyczy to zwłaszcza przepisów zapewniających dostosowania praw dzieci i młodzieży do ochrony
społecznej i ekonomicznej. Z tego względu Polska zwleka z ratyfikacją tego dokumentu.
86. WPŁYW INTEGRACJI Z UE NA STOSUNKI GOSPODARCZE POLSKI Z KRAJAMI SPOZA
UE
Polska, stając się członkiem UE, została objęta Wspólną Polityką Handlową. Od 1 maja 2004 r.
przedsiębiorców obowiązuje Wspólnotowy Kodeks Celny oraz Wspólna Taryfa Celna wobec państw
trzecich. W ramach tej polityki Polska została także objęta środkami ochronnymi w handlu z krajami
trzecimi (postępowania antydumpingowe, antysubsydyjne, tj. wyrównawcze oraz przeciw nadmiernemu
importowi). Obecnie zawieranie układów celnych i handlowych należy do kompetencji Wspólnoty. Polska
została zatem objęta wszystkimi międzynarodowymi umowami handlowymi, jakie Wspólnota zawarła z
krajami trzecimi. Podstawę prawną Wspólnej Polityki Handlowej stanowią artykuły 131–134 oraz artykuł
300 Przepisów ogólnych i końcowych TWE.
87. TRANSFORMACJA SYSTEMOWA W CHINACH I EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ.
PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE. SKUTKI DLA WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ.
Podobieństwa
-Efektem transformacji systemowej w Chinach i krajach Europy Środkowo-Wschodniej było dojście do
gospodarki mieszanej .
Różnice
-W Chinach procesy transformacji systemowej zostały narzucone odgórnie natomiast w krajach Europy
Środkowo-Wschodniej to społeczeństwo poprzez swoją presje na władze spowodowało rozpoczęcie
procesów transformacji systemowej.
- Chiny same znakomicie potrafiły zadbać o współdziałanie potęgi niewidzialnej ręki rynku i widzialnej
głowy państwa. => powolne stopniowe reformy ustrojowe zamiast gwałtownej postsocjalistycznej reformy
jaka odbyła się w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
Skutki dla współpracy międzynarodowej
Państwa Europy Środkowo-Wschodniej poprzez swoją sytuację musiały być zależne od pomocy Europy
zachodniej. To spowodowało zacieśnienie współpracy między całą Europą. Chiny poprzez gruntowne
reformy zaczęły rozwijać się w coraz szybszym tempie zmieniając swoją pozycję z kraju zależnego od
innych do sytuacji w której to o współpracę z Chinami zaczęły się starać inne państwa.
88. REFORMY TENG SIAO PINGA. STOPNIOWE OTWARCIE I LIBERALIZACJA A
WYZWOLENIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I POBUDZENIE KONKURENCJI.
Deng Xiaoping - ur. 22 sierpnia 1904, zm. 19 lutego 1997) – polityk chiński. W okresie od 1978 do 1989
faktyczny przywódca Chińskiej Republiki Ludowej, inicjator reform społeczno-gospodarczych oraz
otwarcia Chin na świat. Jeden z najważniejszych polityków w XX-wiecznej historii Chin.
Momentem przełomowym w karierze Denga i w historii Chin było posiedzenie III Plenum KC KPCh
jedenastej kadencji w grudniu 1978. Partia przyjęła zaproponowany przez Denga nowy kurs, w którym
położono nacisk na reformy gospodarcze i otwarcie Chin na świat.
W 1981, z inicjatywy Denga partia potępiła rewolucję kulturalną i poddała krytycznej ocenie dorobek Mao
Zedonga. W tym samym roku rozpoczęto proces reform gospodarczych i modernizacji kraju zgodnie z
zaproponowanym przez Denga modelem socjalizmu o chińskiej specyfice. Na wybrzeżu Chin wydzielone
zostały specjalne strefy ekonomiczne otwarte dla zachodniego kapitału. Rozpoczęto kształcenie
nowoczesnej kadry naukowo-technologicznej oraz biznesowej. W 1984 przeprowadzona została reforma
rolna, która zlikwidowała kolektywny system na wsi. Rozpoczęto stopniowe wprowadzanie w Chinach
gospodarki rynkowej. Otwarta została droga dla sektora prywatnego w gospodarce, zreorganizowano także
metody zarządzania sektorem państwowym. W roku 1993 Chiny zdecydowały się na radykalne otwarcie
kraju dla zagranicznych inwestycji bezpośrednich.
Częścią reform było również otwarcie Chin na świat. Chiny, dotychczas izolujące się stały się aktywnym
graczem na arenie międzynarodowej. Zacieśniona została współpraca ze Stanami Zjednoczonymi,
zaczęto też ściągać do Chin międzynarodowy kapitał. Deng sformułował także zasadę jeden kraj, dwa
systemy, która stała się kluczem do uregulowania sprawy Hongkongu i Makau. Na mocy zawartych
porozumień oba terytoria miały zostać włączone do ChRL, zachowując szeroką autonomię ustrojową i
gospodarczą.
Napływ zagranicznego kapitału, nowych technologii i know-how umożliwił wytwarzanie wielu nowych
produktów i usług oraz radykalną obniżkę kosztów produkcji. Znaczna w latach 1979-1993 deprecjacja
yuana istotnie zwiększyła rentowność eksportu. Warto wspomnieć, że w latach 80. chiński eksport oparty

był przede wszystkim na wyrobach wykorzystujących tanią i obfitą pracę. Eksport ten zwiększył się z
kilku miliardów USD na początku do 50 mld pod koniec dekady.
Wraz z reformami gospodarczymi rozpoczęto ograniczoną reformę systemu politycznego. Z inicjatywy
Denga wprowadzono kadencyjność stanowisk partyjno-państwowych, odmłodzono kadrę i zmniejszono
biurokrację. Zwiększono rolę samorządów. Ostrożnie zwiększano swobody obywatelskie, bezwzględnie
rozprawiając się jednak z silniejszymi dążeniami demokratycznymi, np. z zamieszkami studenckimi w 1986.
Wg Denga chiński system polityczny sprzyja stabilizacji i zapewnia wyższy stopień harmonii niż można by
osiągnąć w ramach systemu demokratycznego.
Deng nie wiąże efektywności, sprawności państwa z dominującą rolą sektora publicznego, lecz z
otwartością, rynkiem, przedsiębiorczością oraz własnością prywatną i konkurencją. Wg niego państwo nie
powinno mieć charakteru omnipotentnego, lecz pełnić rolę „ogrodnika”, który umiejętnie wykorzystuje
naturalne siły przyrody.