background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 

 

 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 
 
 
 

Dorota Niedzielska-Barczyk 

 
 
 
 
 
 
 
 

Przygotowywanie surowców i mas ceramicznych 
813[01].Z2.02 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1

Recenzenci: 
mgr inŜ. Katarzyna Golec 
mgr inŜ. Beata Figarska-Wysocka 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 

mgr inŜ. Dorota Niedzielska-Barczyk 

 
 
 
Konsultacja: 
mgr inŜ. Gabriela Poloczek 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  813[01].Z2.02 
„Przygotowywanie  surowców  i  mas  ceramicznych”,  zawartego  w  modułowym  programie 
nauczania dla zawodu operator urządzeń przemysłu ceramicznego. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2

SPIS TREŚCI 
 

1.

 

Wprowadzenie 

2.

 

Wymagania wstępne 

3.

 

Cele kształcenia 

4.

 

Przykładowe scenariusze zajęć 

5.

 

Ćwiczenia 

13 

5.1. Surowce ceramiczne 

13 

5.1.1. Ćwiczenia 

13 

5.2. Urządzenia dozujące i waŜące 

16 

5.2.1. Ćwiczenia 

16 

5.3. Urządzenia do rozdrabniania surowców ceramicznych 

18 

5.3.1. Ćwiczenia 

18 

5.4. Wzbogacanie i przesiewanie surowców ceramicznych 

21 

5.4.1. Ćwiczenia 

21 

5.5. Przygotowanie mas ceramicznych 

23 

5.5.1. Ćwiczenia 

23 

5.6. Ciąg mieląco – suszący glin 

28 

5.6.1. Ćwiczenia 

28 

5.7. Otrzymywanie szamotu i klinkieru 

29 

5.7.1. Ćwiczenia 

29 

6.

 

Ewaluacja osiągnięć uczniów 

31 

7.

 

Literatura 

45 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3

1.  WPROWADZENIE 
 

Przekazujemy  Państwu  poradnik  dla  nauczyciela,  który  będzie  pomocy  w  prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  zawodowej  kształcącej  w  zawodzie  operator  urządzeń 
przemysłu ceramicznego 

W poradniku zamieszczono: 

 

wymagania  wstępne,  które  określają,  jakie  wiadomości  powinien  posiadać  uczeń  przed 
przystąpieniem do nauki w wybranym zawodzie, 

 

cele  kształcenia,  czyli  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

 

przykładowe  scenariusze  zajęć,  w  których  nakreślono  sposób  przeprowadzenia  zajęć 
w modułowym systemie kształcenia, 

 

propozycje  ćwiczeń,  które  mają  na  celu  wykształcenie  u  uczniów  umiejętności 
praktycznych, 

 

przykładowe zestawy zadań testowych, 

 

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki. 
Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami 

aktywizującymi, ze szczególnym uwzględnieniem: 

 

pokazu z objaśnieniem, 

 

samokształcenia kierowanego, 

 

metody tekstu przewodniego, 

 

dyskusji dydaktycznej, 

 

ć

wiczeń praktycznych. 

Forma  organizacyjna  pracy  uczniów  moŜe  równieŜ  być  zróŜnicowana,  począwszy 

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

W  celu  przeprowadzenia  sprawdzianu  wiadomości  i  umiejętności  ucznia,  nauczyciel  moŜe 

posłuŜyć  się  zestawami  zadań  testowych,  które  są  zamieszczone  w  rozdziale  6  „Ewaluacja 
osiągnięć uczniów”. 

W tym rozdziale podano równieŜ: 

 

klucz odpowiedzi, 

 

instrukcję dla nauczyciela, 

 

instrukcję dla ucznia, 

 

przykładową kartę odpowiedzi. 
PoniŜej  został  przedstawiony  diagram  powiązań  pomiędzy  pokrewnymi  jednostkami 

wraz  z  ich  opisami.  Dzięki  temu  będzie  moŜna  sprawdzić,  czy  uczniowie  dysponują  juŜ 
dostateczną  wiedzą  by  móc  rozpocząć  pracę  z  jednostką  modułową  „Przygotowywanie 
surowców i mas ceramicznych”.  

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

813[01].Z2.03 

Formowanie wyrobów 

z mas plastycznych 

813[01].Z2.05 

Formowanie wyrobów 

z mas lejnych 

813[01].Z2.01 

Stosowanie podstawowych pojęć 

z zakresu chemii ceramicznej 

813[01].Z2.02 

Przygotowywanie surowców i mas 

ceramicznych 

813[01].Z2.04 

Formowanie wyrobów 

z mas sypkich 

813[01].Z2.06 

Suszenie  

wyrobów ceramicznych 

813[01].Z2.07 

Wypalanie  

wyrobów ceramicznych 

813[01].Z2.08 

Zdobienie i szkliwienie wyrobów 

ceramicznych 

813[01].Z2 

Technologia produkcji wyrobów 

ceramicznych 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

5

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 
 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

stosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  przy  wykonywaniu  czynności 
związanych z przygotowaniem surowców i mas ceramicznych, 

 

posługiwać się dokumentacją techniczną, 

 

stosować podstawowe pojęcia z zakresu chemii ceramicznej, 

 

klasyfikować skały występujące w skorupie ziemskiej, 

 

czytać symbole rysunkowe maszyn i urządzeń przemysłu ceramicznego. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

6

3.  CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

określić kryteria przydatności surowców, 

 

scharakteryzować podstawowe surowce ceramiczne i materiały pomocnicze, 

 

rozróŜnić podstawowe surowce i ocenić ich przydatność, 

 

określić składniki masy ceramicznej na podstawie receptury, 

 

określić role surowców ilastych i schudzających topniki oraz ich wpływ na właściwości 
mas ceramicznych, 

 

przygotować masy plastyczne, gęstwy odlewnicze, granulat do prasowania w warunkach 
laboratoryjnych i przemysłowych, 

 

sporządzić masy ceramiczne zgodnie z recepturami produkcyjnymi, 

 

określić kryteria przydatności surowców, 

 

rozróŜnić urządzenia do przygotowania surowców i mas ceramicznych, 

 

posłuŜyć się terminologią z zakresu technologii ceramicznej, 

 

scharakteryzować  zasady  uŜytkowania  maszyn  i  urządzeń  do  przygotowania  surowców 
i mas, 

 

sklasyfikować urządzenia dozujące i waŜące, 

 

scharakteryzować zasady działania i obsługi urządzeń dozujących  

 

i waŜących surowce i masy, 

 

dozować i odwaŜyć surowce i masy, 

 

scharakteryzować  budowę  i  zasadę  działania  urządzeń  rozdrabniających  do  surowców 
miękkich, 

 

scharakteryzować budowę i zasadę działania kruszarek do surowców twardych, 

 

rozdrobnić i kruszyć surowce, 

 

sklasyfikować urządzenia do mielenia i wyjaśnić zasadę działania, 

 

zmielić surowce, 

 

scharakteryzować  budowę  i  zasadę  działania  oraz  obsługę  urządzeń  do  przesiewania  na 
sucho surowców i gęstw ceramicznych, 

 

scharakteryzować  budowę  i  zasadę  działania  oraz  obsługę  urządzeń  do  przesiewania  na 
mokro surowców i gęstw ceramicznych, 

 

wyjaśnić budowę i zasadę działania oddzielaczy magnetycznych, 

 

scharakteryzować zasadę działania mieszarek do mas i gęstw ceramicznych, 

 

scharakteryzować urządzenia odwadniające, 

 

skontrolować przebieg pracy urządzeń do przygotowania surowców i mas ceramicznych, 

 

odczytać instrukcje obsługi urządzeń dozujących, rozdrabniających i mielących, 

 

zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpoŜarowej 
i ochrony  środowiska  podczas  obsługi  maszyn  i  urządzeń  do  przygotowania  surowców 
i mas ceramicznych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

7

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 
 

Osoba prowadząca: 

…………………………………….………….......... 

Modułowy program nauczania:  

Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01]. 

Moduł:  

Technologia produkcji wyrobów ceramicznych 813[01].Z2 

Jednostka modułowa:  

Przygotowanie 

surowców 

mas 

ceramicznych 

813[01].Z2.02 

Temat: Wstępne rozdrabnianie surowców nieplastycznych w kruszarkach szczękowych.  

Cel  ogólny:  Nabycie  umiejętności  praktycznych  z zakresu  obsługi  urządzeń  laboratoryjnych 

wstępnego rozdrabniania surowców nieplastycznych. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

przygotować kruszarkę do rozdrabniania, 

 

odczytać instrukcję obsługi urządzenia, 

 

obliczyć stopień rozdrobnienia surowca, 

 

zastosować przepisy bhp podczas prowadzenia pracy. 

 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 

 

organizowania i planowania pracy, 

 

pracy w zespole, 

 

oceny pracy zespołu. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

waga, 

 

pojemnik na surowiec, 

 

kruszarka szczękowa laboratoryjna, 

 

surowiec, np. dolomit, 

 

przymiar, 

 

instrukcja obsługi kruszarki. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

praca w grupach 2÷3 osobowych. 

 
Czas: 4 godziny dydaktyczne. 
 
Uczestnicy: 

 

uczniowie  dwuletniej  zasadniczej  szkoły  zawodowej  kształcącej  w  zawodzie  operator 
urządzeń przemysłu ceramicznego. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

8

Przebieg zajęć 
Zadanie dla ucznia: 

Rozdrobnij  wstępnie  kawałki  dolomitu  (2  kg)  do  ziaren  wielkości  7  mm,  przy  uŜyciu 

laboratoryjnej kruszarki szczękowej. 
 
Faza wstępna: 
1.

 

Sprawy organizacyjne. 

2.

 

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 

3.

 

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu. 

4.

 

Podział uczniów na zespoły. 

5.

 

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia. 

 
Faza właściwa:
 praca metodą przewodniego tekstu – fazy 1–5 

Faza 

Przykłady pytań 

Oczekiwane odpowiedzi 

Jakie  metody  rozdrabniania  moŜna 
rozróŜnić? 

Ś

cieranie,  ściskanie,  miaŜdŜenie, 

uderzanie. 

Jakie 

rodzaje 

rozdrabniania 

wyróŜniamy? 

Grube, średnie, drobne, mielenie 

Z  jakich  etapów  składa  się  proces 
rozdrabniania? 

Rozdrabnianie 

wstępne, 

wtórne, 

mielenie. 

1. Informacje 

Jakie  urządzenia  mogą  realizować 
określony 

etap 

rozdrabniania 

w przypadku 

surowców 

nieplastycznych? 

Wstępnie  –  kruszarka  szczękowa, 
wtórnie kruszarka walcowa, mielenie 
– młyny kulowe. 

Jakie 

podstawowe 

czynności 

przygotowawcze  naleŜy  wykonać 
przed  rozdrabnianiem  na  kruszarce 
szczękowej? 

Zapoznać  się  z  instrukcją  obsługi, 
zgromadzić 

surowiec 

do 

rozdrabniania, 

odwaŜyć 

porcję 

surowca do rozdrobnienia. 

W  jaki  sposób  określisz  wielkość 
ziaren mlewa? 

NaleŜy 

ustawić 

odpowiedniej 

wielkości 

szczelinę 

między 

szczękami. 

Jak obliczysz stopień rozdrobnienia?  Ze wzoru: 

n=d/d

1

 

2. Planowanie 

Jakie 

ś

rodki 

ochrony 

osobistej 

uŜyjesz obsługując kruszarkę? 

Maseczkę  przeciwpyłową,  ochrona 
uszu i włączona wentylacja. 

3. Ustalenia 

 

uczniowie  pracując  w  grupach,  proponują  kolejność  czynności,  jakie 
będą  musieli  zrealizować  podczas  rozdrabniania  surowca  w  kruszarce 
szczękowej; 

 

uczniowie  konsultują  z  nauczycielem  plan  działań  i  prezentują 
uzyskane do tej pory informacje; 

4. Wykonanie 

Uczniowie  postępują  według  ustalonego  wcześniej  planu,  konsultując 
trudniejsze czynności obsługi kruszarki z nauczycielem. 

5. Sprawdzenie 

Sprawdzenie,  czy  uczniowie  odwaŜyli  porcję  surowca  do  rozdrabniania, 
czy  szczelina  między  szczękami  wynosi  7mm,  czy  właściwie  obliczyli 
stopień rozdrobnienia, czy zachowali przepisy bhp. 

6. Analiza 

końcowa 

Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  ustalają,  które  etapy  rozwiązania  zadania 
sprawiły  im  trudności.  Nauczyciel  powinien  podsumować  całe  ćwiczenie, 
wskazać,  jakie  waŜne  umiejętności  zostały  przyswojone,  jakie  wystąpiły 
nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

9

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania. 

 
Praca domowa 

Wykonać  raport  z  przeprowadzonych  zajęć  praktycznych.  Powinien  on  zawierać:  cel 

pracy, szczegółowy opis problemu, który był rozwiązywany, opis kolejnych czynności, jakie 
wykonano oraz uwagi i wnioski końcowe. 
 
ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA: 
Załącznik A – Instrukcja pracy dla uczniów metodą przewodniego tekstu 

W jaki sposób będziecie pracować na zajęciach? 
Otrzymaliście  od  nauczyciela  problem  do  rozwiązania  (załącznik  B),  nad  którym 

zastanowicie  się  wspólnie.  Będziecie  pracować  metodą  przewodniego  tekstu  składającą  się 
z sześciu faz. 

W  pierwszej  fazie  pracy  „Informacje  wstępne”,  a  takŜe  w  drugiej  fazie  „Planowanie”, 

pomogą  Wam  pytania  prowadzące  (załącznik  C  i  załącznik  D).  Odpowiedzi  na  te  pytania 
opracujecie pisemnie, jeśli będziecie mieć wątpliwości, nauczyciel udzieli Wam pomocy. 

W  fazie  „Ustalenia”  zaproponujecie  kolejność  czynności,  jakie  będziecie  wykonywać 

podczas rozdrabniania surowca w kruszarce szczękowej. Ponadto sprawdźcie, czy stanowisko 
jest przygotowane do pracy i czy posiadacie juŜ wszystkie potrzebne pomoce. Na zakończenie 
tego punktu zajęć skonsultujcie swój plan działania z nauczycielem i zaprezentujcie uzyskane 
do tej pory informacje. 

W  fazie  „Wykonanie”  przystąpcie  do  wykonywania  ćwiczenia,  według  ustalonego 

wcześniej planu. 

W  fazie  „Sprawdzenie”  sprawdźcie  ostatecznie,  czy  zostały  szczęki  właściwie 

rozstawione, a stopień rozdrobnienia poprawnie obliczony. 

W  ostatniej  fazie  „Analiza  końcowa”  zastanowicie  się  nad  całym  procesem 

rozwiązywania przez Wasz zespół problemu i wskaŜecie, które etapy pracy nad rozwiązaniem 
zadania sprawiały Wam trudności i jakie były tego przyczyny. 
 
Załącznik B – Zadanie dla zespołów uczniowskich. 
Zadanie: 

Rozdrobnij  wstępnie  kawałki  dolomitu  (2  kg)  do  ziaren  wielkości  7  mm,  przy  uŜyciu 

laboratoryjnej kruszarki szczękowej. 
 
Załącznik C – Pytania prowadzące do fazy I – Informacje wstępne. 

 

1.

 

Jakie metody rozdrabniania moŜna rozróŜnić? 

2.

 

Jakie rodzaje rozdrabniania wyróŜniamy? 

3.

 

Z jakich etapów składa się proces rozdrabniania? 

4.

 

Jakie  urządzenia  mogą  realizować  określony  etap  rozdrabniania  w  przypadku  surowców 
nieplastycznych? 

 
Załącznik D – Pytania prowadzące do fazy II – Planowanie. 
1.

 

Jakie  podstawowe  czynności  przygotowawcze  naleŜy  wykonać  przed  rozdrabnianiem  na 
kruszarce szczękowej? 

2.

 

W jaki sposób określisz wielkość ziaren mlewa? 

3.

 

Jak obliczysz stopień rozdrobnienia? 

4.

 

Jakie środki ochrony osobistej uŜyjesz obsługując kruszarkę? 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca:  

…………………………………….………….......... 

Modułowy program nauczania:  

Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01]. 

Moduł:  

Technologia produkcji wyrobów ceramicznych 813[01].Z2 

Jednostka modułowa:  

Przygotowanie 

surowców 

mas 

ceramicznych 

813[01].Z2.02 

Temat: Przygotowanie masy plastycznej w mieszalniku Wernera. 

Cel  ogólny:  Obsługiwanie  mieszalnika  z  mieszadłem  zetowym  i  przygotowanie  masy 

plastycznej. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

przygotować urządzenie do pracy, 

 

odczytać ze zrozumieniem instrukcje obsługi urządzenia, 

 

obsłuŜyć urządzenie zgodnie z instrukcją, 

 

sporządzić masę zgodnie z recepturą, 

 

skontrolować organoleptycznie masę, 

 

dobrać środki ochrony osobistej i zastosować przepisy bhp w trakcie wykonania ćwiczeń. 

 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 

 

organizowania i planowania pracy, 

 

pracy w zespole, 

 

oceny pracy zespołu. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

surowce,  

 

mieszalnik z mieszadłem zetowym, 

 

instrukcja obsługi mieszarki, 

 

instrukcja stanowiskowa, 

 

wagi (co najmniej 2 szt), 

 

instrukcja obsługi wagi, 

 

ś

rodki ochrony osobistej, 

 

zbiornik na masę, 

 

sprzęt laboratoryjny. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

praca w zespołach 2–3 osobowych. 

 
Czas: 4 godziny dydaktyczne. 
 
Uczestnicy: 

 

uczniowie  dwuletniej  zasadniczej  szkoły  zawodowej  kształcącej  w  zawodzie  operator 
urządzeń przemysłu ceramicznego. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11

Zadanie dla ucznia: 
Przygotuj masę plastyczną w mieszarce zetowej, według receptury podanej poniŜej. 

 
Tabela do ćw. 3
 Receptura robocza 

Składnik 

Ilość 

Uziarnienie 

Kaolin pławiony 

1,4 kg 

PoniŜej 1 mm 

Skaleń 

0,3 kg 

1÷2 mm 

Piasek kwarcowy 

0,3 kg 

0÷2 mm 

Woda 

0,4 litra 

 
Przebieg zajęć: 
Faza wstępna: 
1.

 

Sprawy organizacyjne. 

2.

 

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 

3.

 

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu. 

4.

 

Podział uczniów na zespoły. 

5.

 

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia. 

 
Faza właściwa:
 praca metodą przewodniego tekstu – fazy 1–5 

Faza 

Przykłady pytań 

Oczekiwane odpowiedzi 

Jakie  typy  mas  ceramicznych  znasz 
–  podział  ze  względu  na  zawartość 
wilgoci? 

Lejna, plastyczna, sypka. 

Jakie 

właściwości 

ma 

masa 

plastyczna? 

Zawiera  określoną  ilość  wody,  jest 
plastyczna,  dobrze  urabialna,  nie 
odkształca się itp. 

Jakie 

znasz 

mieszalniki 

do 

sporządzania mas plastycznych? 

Zetowe, 

łopatkowe 

dwuwałowe, 

gniotownik. 

1. Informacje 

Jakie  surowce  dominują  w  składzie 
mas plastycznych? 

Surowce ilaste 

Co  naleŜy  zrobić  przed  rozpoczęciem 
sporządzania masy plastycznej? 

OdwaŜyć  surowce,  zapoznać  się 
z instrukcją obsługi mieszalnika. 

Jakie 

ś

rodki 

ochrony 

osobistej 

naleŜy dobrać? 

Maseczka  ochronna,  rękawice,  odzieŜ 
ochronna, włączyć wentylację. 

Co  naleŜy  zrobić,  aby  stwierdzić,  Ŝe 
masa jest gotowa?  

NaleŜy sprawdzić jej jednorodność. 

2. Planowanie 

Co  wchodzi  w  zakres  badania 
organoleptycznego masy ceramicznej?  

Sprawdzanie 

przez 

roztarcie 

w palcach i ocena wzrokowa. 

3. Ustalenia 

 

uczniowie  pracując  w  grupach,  proponują  kolejność  czynności,  jakie 
będą musieli wykonać podczas sporządzania masy plastycznej; 

 

uczniowie  konsultują  z  nauczycielem  plan  działań  i  prezentują 
uzyskane do tej pory informacje; 

4. Wykonanie 

Uczniowie  zapoznają  się  z  instrukcją  obsługi  mieszalnika  zetowego, 
mieszają składniki masy do uzyskania jednorodności. 

5. Sprawdzenie 

Sprawdzenie, czy ilości składników masy zostały odwaŜone zgodnie  
z recepturą roboczą, czy masa uzyskała jednorodność. 

6. Analiza 

końcowa 

Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  ustalają,  które  etapy  rozwiązania  zadania 
sprawiły  im  trudności.  Nauczyciel  powinien  podsumować  całe  ćwiczenie, 
wskazać,  jakie  waŜne  umiejętności  zostały  przyswojone,  jakie  wystąpiły 
nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania. 

 
Praca domowa 

Wykonać  raport  z  przeprowadzonych  zajęć  praktycznych.  Powinien  on  zawierać:  cel 

pracy, szczegółowy opis problemu, który był rozwiązywany, opis kolejnych czynności, jakie 
wykonano oraz uwagi i wnioski końcowe. 
 
ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA: 
Załącznika A – Instrukcja pracy dla uczniów metodą przewodniego tekstu. 

W jaki sposób będziesz pracować na zajęciach? 
Otrzymaliście  od  nauczyciela  problem  do  rozwiązania  (załącznik  B),  nad  którym 

zastanowicie  się  wspólnie.  Będziecie  pracować  metodą  przewodniego  tekstu  składającą  się 
z sześciu faz. 

W  pierwszej  fazie  pracy  „Informacje  wstępne”,  a  takŜe  w  drugiej  fazie  „Planowanie”, 

pomogą  Wam  pytania  prowadzące  (załącznik  C  i  załącznik  D).  Odpowiedzi  na  te  pytania 
opracujecie pisemnie, jeśli będziecie mieć wątpliwości, nauczyciel udzieli Wam pomocy. 

W  fazie  „Ustalenia”  zaproponujecie  kolejność  czynności,  jakie  będziecie  wykonywać 

podczas  sporządzania  masy  ceramicznej.  Ponadto  sprawdźcie,  czy  stanowisko  jest 
przygotowane  do  pracy  i  czy  posiadacie  juŜ  wszystkie  potrzebne  pomoce.  Na  zakończenie 
tego punktu zajęć skonsultujcie swój plan działania z nauczycielem i zaprezentujcie uzyskane 
do tej pory informacje. 

W  fazie  „Wykonanie”  przystąpcie  do  wykonywania  ćwiczenia,  według  ustalonego 

wcześniej planu. 

W fazie „Sprawdzenie” sprawdźcie, czy składniki odwaŜono zgodnie z recepturą robocza 

dla masy plastycznej, czy gotowa masa uzyskała jednorodność.  

W  ostatniej  fazie  „Analiza  końcowa”  zastanowicie  się  nad  całym  procesem 

rozwiązywania przez Wasz zespół problemu i wskaŜecie, które etapy pracy nad rozwiązaniem 
zadania sprawiały Wam trudności i jakie były tego przyczyny. 
 
Załącznik B – Zadania dla zespołów uczniowskich. 
Zadanie: 
Przygotuj masę plastyczną w mieszarce zetowej, według receptury podanej poniŜej. 

 
Tabela do ćw. 3
 Receptura robocza 

Składnik 

Ilość 

Uziarnienie 

Kaolin pławiony 

1,4kg 

PoniŜej 1mm 

Skaleń 

0,3kg 

1-2mm 

Piasek kwarcowy 

0,3kg 

0-2mm 

Woda 

0,4 litra 

 
Załącznik C – Pytania prowadzące do fazy I – Informacje wstępne. 
1.

 

Jakie typy mas ceramicznych znasz – podział ze względu na zawartość wilgoci? 

2.

 

Jakie właściwości ma masa plastyczna? 

3.

 

Jakie znasz mieszalniki do sporządzania mas plastycznych? 

4.

 

Jakie surowce dominują w składzie mas plastycznych? 

 
Załącznik D – Pytania prowadzące do fazy II – Planowanie. 
1.

 

Co naleŜy zrobić przed rozpoczęciem sporządzania masy plastycznej? 

2.

 

Jakie środki ochrony osobistej naleŜy dobrać? 

3.

 

Co naleŜy zrobić, aby stwierdzić, Ŝe masa jest gotowa?  

4.

 

Co wchodzi w zakres badania organoleptycznego masy ceramicznej?  

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13

5.  ĆWICZENIA 

 
5.1. 

Surowce ceramiczne 

 
5.1.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Przeprowadź  analizę  tabeli  nr  1  tego  poradnika  i  odpowiedź  na  zadane  pytanie:  Jakie 

powinny  być  parametry  surowca  plastycznego,  który  moŜna  zastosować  na  kafle  oraz  jakie 
kryteria musi spełniać surowiec ilasty, aby go stosować na wyroby ogniotrwałe szamotowe.  

 
Wskazówki do realizacji 
Jest  to  jedno  z  ćwiczeń  kształtujących  umiejętność  czytania  ze  zrozumieniem 

i przetwarzania danych zawartych w tabelach. Zadanie to wykonują uczniowie samodzielnie. 
Przewidywany czas realizacji to 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przeanalizować zawartość tabeli 1, 

3)

 

wynotować parametry surowca plastycznego na kafle, 

4)

 

wynotować parametry surowca przydatnego na wyroby ogniotrwałe szamotowe, 

5)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

notatnik, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

 

Ćwiczenie 2 

Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe: 
 

Zdanie: 

Prawda 

Fałsz 

Ilość  wody,  którą  naleŜy  dodać  do  gliny,  aby  uzyskać  masę,  określa 
się nazwą wody zarobowej i wyraŜa w procentach.  

 

 

Surowiec schudzający zwiększa plastyczność masy ceramicznej. 

 

 

ZłoŜa,  które  powstały  w  miejscu  skały  macierzystej  nazywa  się 
wtórnymi. 

 

 

Surowce  plastyczne  podczas  suszenia  mają  skłonność  do  pękania,  co 
nazywamy interwałem spiekania. 
Od  plastyczności  glin  zaleŜy  ich  właściwość  określana  jako  zdolność 
wiązania materiałów nieplastycznych.  

 

 

Ogniotrwałość zwykła jest to temperatura, w której próbka z badanego 
surowca ulega odkształceniu pod cięŜarem własnym.  

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14

Topnikiem  nazywamy  substancję,  która  obniŜa  temp.  spiekania  masy 
ceramicznej.  

 

 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  sprawdzenie  na  ile  uczniowie  potrafią  posłuŜyć  się 

terminologią  z  zakresu  technologii  ceramiki.  Uczniowie  powinni  pracować  samodzielnie. 
Nauczyciel wskazuje uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 20 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przeanalizować treść kaŜdego zdania, 

3)

 

podjąć decyzję czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe, 

4)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik. 

 
Ćwiczenie 3 

Określ, przydatność surowców na potrzeby przemysłu ceramicznego – połącz w logiczne 

pary i uzupełnij tabelkę: 

 

 

 

 

 

 

  

1.

 

Gliny  nie  ogniotrwałe,  zawierają  duŜo  topników, 
po wypaleniu (1000

o

C) nie są spieczone 

A.

 

PORCELANA STOŁOWA 

2.

 

Kaoliny i glina biało wypalająca się  

B.

 

WYRÓB SZAMOTOWY 

3.

 

Glina ogniotrwała powyŜej 158sP 

C.

 

RURA KANALIZACYJNA 

4.

 

Glina b. plastyczna, po wypaleniu szara, kremowa, 
róŜowa, temp. spiekania 1100÷1200

o

C  

D.

 

CEGŁA KLINKIEROWA 

5.

 

Glina  po  wypaleniu  900÷1100

o

C,  nasiąkliwa, 

o barwie czerwonej, zawiera duŜo związków Ŝelaza 

E.

 

WYRÓB GARNCARSKI 
I KAFLE 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem tego ćwiczenia jest sprawdzenie na ile uczniowie potrafią w praktyce wykorzystać 

wiedzę  teoretyczną.  Uczniowie  powinni  pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  wskazuje 
uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 15 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przeanalizować opisy surowców, 

3)

 

przeanalizować zestawienie wyrobów, 

4)

 

wyszukać charakterystycznych informacji o treści jednoznacznej, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15

5)

 

połączyć surowiec z wyrobem, 

6)

 

uzupełnić tabelkę, 

7)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 
Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

notatnik. 

 
Ćwiczenie 4 

Rozpoznaj i omów wybrane surowce ceramiczne – wskaŜ ich zastosowanie.  
 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  sprawdzenie  na  ile  uczniowie  potrafią  rozróŜnić  surowce 

ceramiczne.  Nauczyciel  powinien  przygotować  jak  najwięcej  surowców,  zarówno 
plastycznych i nieplastycznych. Nauczyciel moŜe pokazać katalogi i albumy minerałów i skał. 
Uczniowie  mogą  pracować  w  parach.  Nauczyciel  wskazuje  uczniów  do  prezentacji. 
Przewidywany czas realizacji to 90 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się z właściwą treścią poradnika, 

2)

 

zapoznać się z literaturą wskazaną przez nauczyciela, 

3)

 

obejrzeć zgrupowane surowce ceramiczne, 

4)

 

rozróŜnić i podzielić surowce na dwie grupy: plastyczne i nieplastyczne, 

5)

 

nazwać surowce, 

6)

 

sporządzić krótką notatkę o kaŜdym z nich, 

7)

 

wskazać przydatność w przemyśle ceramicznym poszczególnych surowców, 

8)

 

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela, 

 

surowce ceramiczne plastyczne, 

 

surowce ceramiczne nieplastyczne. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16

5.2.  Urządzenia dozujące i waŜące 

 
5.2.1.  Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Zaplanuj dozowanie surowca w kawałkach o max średnicy 50 mm, podajnikiem stalowo- 

-taśmowym, i wydajności na poziomie 5,5 tony/godz. surowca.  

 

Tabela do ćwiczenia 1 Teoretyczne wydajności podajnika stalowo-taśmowego 

Podajnik 

stalowo-taśmowy 

Prędkość przesuwu 

taśmy m/min 

Wydajność 

podajnika t/h 

Typ A 

0,08 

1,03 

Typ B 

0,40 

3,4 

Typ C 

0,70 

5,6 

Typ D 

1,36 

7,6 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem tego ćwiczenia jest sprawdzenie na ile uczniowie potrafią w praktyce wykorzystać 

wiedzę  teoretyczną.  Uczniowie  powinni  pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  wskazuje 
uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 15 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się z określonymi treściami z poradnika,, 

2)

 

zebrać wszystkie informacje o podajniku, 

3)

 

określić jakie parametry są waŜne w pracy tego urządzenia, 

4)

 

zebrać niezbędne dane liczbowe, 

5)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

notatnik, 

 

tabelka do ćwiczenia 1. 

 
Ćwiczenie 2 

OdwaŜ  25  kg  piasku  na  wadze  dziesiętnej  z  dokładnością  0,1  kg  –  po  zapoznaniu  się 

z instrukcją obsługi wagi.  

 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  kształtowanie  umiejętności  waŜenia  na  wagach  dziesiętnych. 

Uczniowie  powinni  pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  zwraca  uczniom  uwagę  na 
dokładność  waŜenia  i  zachowanie  przepisów  bhp.  Wyjaśnia  i  moŜe  zademonstrować  róŜne 
typy wag dziesiętnych.. Przewidywany czas realizacji to 60 minut. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się z dostępnymi wagami, 

2)

 

zapoznać się z instrukcjami obsługi tych wag, 

3)

 

wykonać ćwiczenie zgodnie z przepisami bhp, 

4)

 

wybrać wagę spełniającą wymagania określone w ćwiczeniu, 

5)

 

dobrać środki ochrony osobistej, 

6)

 

odwaŜyć 25 kg piasku z dokładnością 0,1 kg,  

7)

 

zaprezentować wykonanie ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

wagi (co najmniej 2 sztuki), 

 

instrukcje obsługi wag, 

 

piasek kwarcowy co najmniej 25 kg na jednego ucznia, 

 

pojemnik, 

 

łopatka, 

 

ś

rodki ochrony osobistej. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18

5.3. 

Urządzenia do rozdrabniania surowców 

 
5.3.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Uzupełnij tabelę, wpisując właściwe urządzenie do rozdrabniania surowców.  
 

Etapy rozdrabniania 

Surowiec plastyczny 

Surowiec nieplastyczny 

Rozdrabnianie wstępne 

 

 

Rozdrabnianie wtórne 

 

 

Mielenie 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  sprawdzenie  na  ile  uczniowie  potrafią  w  praktyce  dobrać 

właściwe  urządzenie  dla  potrzeb  technologicznych.  Uczniowie  powinni  pracować 
samodzielnie. Nauczyciel wskazuje uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 
15 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się z określonymi treściami z poradnika, 

2)

 

przeanalizować etap rozdrabniania wstępnego, 

3)

 

wpisać urządzenia stosowane na wstępie rozdrabniania, 

4)

 

przeanalizować etap drugi – wtórne rozdrabnianie, 

5)

 

wpisać urządzenia stosowane do wtórnego rozdrabniania, 

6)

 

przeanalizować proces mielenia, 

7)

 

wpisać urządzenia do mielenia surowców, 

8)

 

zaprezentować wyniki ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

katalogi urządzeń, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 2 

Przeprowadź na mokro w młynie kulowym mielenie 5 kg  gliny surowej  suchej. Stopień 

zmielenia wg pozostałości na sicie kontrolnym o oczku 0,06 mm powinien wynieść 1÷3%. 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  zdobycie  umiejętności  ucznia  w  obsłudze  młyna.  Uczniowie 

mogą  pracować  w  zespołach  2-3  osobowych.  Nauczyciel  wskazuje  zagroŜenia  wynikające 
z obsługi  tego  typu  urządzenia,  podkreśla  zasadę  stosowania  przepisów  bhp  przy  obsłudze 
młyna. Przewidywany czas realizacji to 180 minut. 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się z literaturą wskazaną przez nauczyciela, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi młyna, 

3)

 

przygotować (odwaŜyć) wsad do młyna (surowiec, woda, mielniki) (1:1:1), 

4)

 

dokonać zasypu młyna, 

5)

 

wykonywać ćwiczenie zgodnie z przepisami bhp i instrukcją stanowiskową, 

6)

 

mielić glinę - 120 minut lub dłuŜej, 

7)

 

przerwać pracę młyna, 

8)

 

sprawdzić stopień rozdrobnienia gliny,  

9)

 

pobrać próbkę gliny z młyna, 

10)

 

skontrolować uziarnienie na sicie kontrolnym 0,06 mm, 

11)

 

przerwać mielenie (spełnione 1÷3%), 

12)

 

opróŜnić młyn, 

13)

 

uporządkować stanowisko, 

14)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie.  
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

młyn kulowy, 

 

instrukcja stanowiskowa, 

 

instrukcja obsługi młyna, 

 

glina, 

 

waga, 

 

sito o oczku 0,06 mm, 

 

czerpak, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 3 

Rozdrobnij  wstępnie  kawałki  dolomitu  (2  kg)  do  ziaren  wielkości  7  mm,  przy  uŜyciu 

laboratoryjnej kruszarki szczękowej. 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  zdobycie  umiejętności  ucznia  w  obsłudze  urządzeń 

laboratoryjnych,  przeznaczonych  do  rozdrabniania  surowców.  Uczniowie  mogą  pracować 
w zespołach 2-3 osobowych. Nauczyciel wskazuje zagroŜenia wynikające z obsługi tego typu 
urządzenia,  przypomina  zasady  bhp  bezpiecznej  pracy  na  tym  stanowisku.  Przewidywany 
czas realizacji to 180 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi kruszarki szczękowej, 

3)

 

wykonać ćwiczenie zgodnie z przepisami bhp, 

4)

 

odwaŜ surowiec do rozdrobnienia, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20

5)

 

sprawdź stan techniczny kruszarki, 

6)

 

przygotuj kruszarkę do pracy (nastaw otwór wypustowy zgodnie z treścią ćwiczenia), 

7)

 

rozpocznij kruszenie surowca, 

8)

 

przerwij kruszenie, gdy rozdrobnisz zadaną porcję materiału, 

9)

 

uporządkuj stanowisko pracy, 

10)

 

zaprezentuj wykonane ćwiczenie. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

waga, 

 

pojemnik na surowiec, 

 

kruszarka szczękowa laboratoryjna, 

 

surowiec, np. dolomit, 

 

instrukcja obsługi kruszarki. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21

5.4. 

Wzbogacanie i przesiewanie surowców ceramicznych 

 
5.4.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe: 
 

Zdanie: 

Prawda 

Fałsz 

W układzie szeregowym sita ułoŜone są jedno nad drugim, natomiast 
w układzie stopniowym – na jednym poziomie. 

 

 

Metodę  magnetyczną  stosuje  się  w  celu  usunięcia  zanieczyszczeń 
obniŜających jakość produkowanych wyrobów. 

 

 

Bębnowy  separator  elektromagnetyczny  to  przykład  urządzenia  do 
oczyszczania surowców sypkich, 

 

 

Przesiewacz wibracyjny stosuje się do cedzenia mas lejnych. 

 

 

Przesiewanie  w  strumieniu  powietrza  prowadzi  się  dla  surowców 
o bardzo duŜym uziarnieniu. 

 

 

Przesiewacz 

bębnowy 

zaliczamy 

do 

grupy 

przesiewaczy 

skrzyniowych. 

 

 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  sprawdzenie  na  ile  uczniowie  opanowali  umiejętność 

rozpoznawania  i  zasad  działania  przesiewaczy.  Uczniowie  powinni  pracować  samodzielnie. 
Nauczyciel wskazuje uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 15 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przeanalizować treść kaŜdego zdania, 

3)

 

podjąć decyzję czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe, 

4)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik. 

 
Ćwiczenie 2 

Narysuj  schemat  przesiewacza  bębnowego  –  nazwij  poszczególne  elementy 

konstrukcyjne oraz wskaŜ rozkład uziarnienia na długości bębna (np. 4 frakcje). 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  sprawdzenie  na  ile  uczniowie  potrafią  w  praktyce 

rozpoznawać  elementy  konstrukcyjne  maszyn  i  urządzeń,  czy  znają  zasady  pracy  tych 
urządzeń.  Uczniowie  powinni  pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  wskazuje  uczniów  do 
prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 30 minut. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przeanalizować treść polecenia, 

3)

 

narysować schemat przesiewacza, 

4)

 

nazwać poszczególne elementy konstrukcyjne, 

5)

 

podzielić bęben na właściwą ilość przegród, 

6)

 

wskazać rozkład uziarnienia w przegrodach, 

7)

 

zaprezentować wykonanie ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

papier A4, 

 

pisaki. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23

5.5. 

Przygotowanie mas ceramicznych 

 
5.5.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Uzupełnij tabelę, wpisując typ mieszarki. 

 

Rodzaj masy 

Masa lejna 

Masa plastyczna 

Masa sypka 

Mieszarka 

 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  sprawdzenie  na  ile  uczniowie  potrafią  w  praktyce 

rozpoznawać maszyny i urządzenia do przygotowania mas ceramicznych. Uczniowie powinni 
pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  wskazuje  uczniów  do  prezentacji.  Przewidywany  czas 
realizacji to 10 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

wypisać znane Ci mieszarki, 

3)

 

przeanalizować budowę i działanie mieszarek, 

4)

 

dobrać mieszarki do rodzaju masy, 

5)

 

uzupełnić tabelkę, 

6)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

katalogi urządzeń, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 2 

Określ  rolę  składników  masy  podanych  w  recepturach  roboczych:  topnik,  surowiec 

plastyczny, surowiec schudzający, lepiszcze – uzupełnij tabelki: 

 

Tabela do ćw. 2 Receptura robocza I: Wyroby szamotowe. 

SUROWIEC 

Ilość w % 

ROLA W MASIE 

Glina ogniotrwała 

surowa 

40÷50 

 

Szamot 0–2 mm 

25÷30 

 

Szamot 2–4 mm 

25÷30 

 

 

Tabela do ćw. 2 Receptura robocza II: Wyroby magnezytowe. 

SUROWIEC 

Ilość w % 

ROLA W MASIE 

Magnezyt spieczony 

70 

 

Magnezyt spieczony 

poniŜej 0,09 mm 

30 

 

Ług posiarczynowy 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24

Tabela do ćw. 2 Receptura robocza II: Wyroby porcelanowe. 

SUROWIEC 

Ilość w % 

ROLA W MASIE 

Kaolin 

40÷50 

 

Kwarc 

25÷30 

 

Skaleń 

25÷30 

 

 

Tabela do ćw.2 Receptura robocza IV: Wyroby fajansowe. 

SUROWIEC 

Ilość w % 

ROLA W MASIE 

Glina surowa 

40÷50 

 

Kwarc 

40 

 

Skaleń 

 

Węglan wapnia 

 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  sprawdzenie  na  ile  uczniowie  potrafią  w  praktyce 

rozpoznawać  rodzaj  surowca  i  jego  wpływ  na  masę  ceramiczną.  Uczniowie  powinni 
pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  wskazuje  uczniów  do  prezentacji.  Przewidywany  czas 
realizacji to 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

zdefiniować pojęcia związane z ćwiczeniem, 

3)

 

przeanalizować zebrane receptury, 

4)

 

ustalić rolę poszczególnych surowców, 

5)

 

uzupełnić tabelki, 

6)

 

zaprezentować wykonanie ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 3 

Przygotuj masę plastyczną w mieszarce zetowej, według receptury podanej poniŜej. 

 
Tabela do ćw. 3
 Receptura robocza 

Składnik 

Ilość 

Uziarnienie 

Kaolin pławiony 

1,4 kg 

PoniŜej 1 mm 

Skaleń 

0,3 kg 

1÷2 mm 

Piasek kwarcowy 

0,3 kg 

0÷2 mm 

Woda 

0,4 litra 

 

Wskazówki do realizacji 
Celem tego ćwiczenia jest zdobycie umiejętności obsługi mieszarki zetowej oraz sposobu 

sporządzania  masy  plastycznej.  Sprawdzenie  na  ile  uczniowie  potrafią  w  praktyce  dozować, 
czy znają zasady pracy tych urządzeń. Uczniowie mogą pracować w zespołach 2 osobowych. 
Nauczyciel  zwraca  uwagę  uczniów  na  bezpieczne  wykonywanie  zadania,  podkreśla, 
aby ćwiczenie wykonać zgodnie z przepisami bhp. Przewidywany czas realizacji to 90 minut. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przeanalizować przebieg ćwiczenia, 

3)

 

wykonywać ćwiczenie zgodnie z przepisami bhp, 

4)

 

przygotować niezbędny sprzęt laboratoryjny, 

5)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi mieszarki, 

6)

 

sprawdzić stan techniczny mieszarki, 

7)

 

przygotować środki ochrony osobistej, 

8)

 

sprawdzić stan techniczny wagi, 

9)

 

odwaŜyć surowce zgodnie z recepturą, 

10)

 

przygotować masę w mieszarce zgodnie z instrukcją stanowiskową obsługi urządzenia, 

11)

 

mieszać składniki na masę, aŜ uzyskasz jednorodność masy, 

12)

 

skontrolować organoleptycznie jednorodność masy, 

13)

 

przenieść gotową masę z koryta mieszarki do zbiornika na masę, 

14)

 

zabezpieczyć masę przed utratą wilgoci, 

15)

 

oczyścić sprzęt i uporządkować stanowisko pracy, 

16)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

surowce,  

 

mieszalnik z mieszadłem zetowym, 

 

instrukcja obsługi mieszarki, 

 

instrukcja stanowiskowa, 

 

waga, 

 

instrukcja obsługi wagi, 

 

ś

rodki ochrony osobistej, 

 

zbiornik na masę, 

 

sprzęt laboratoryjny. 

 
Ćwiczenie 4 

Przygotuj  w  mieszalniku  z  mieszadłem  śmigłowym  gęstwę  masy  lejnej  porcelanowej 

o wilgotności  35%  w  stosunku  do  suchych  składników,  według  receptury  roboczej 
zamieszczonej w tabeli poniŜej.  

 

Tabela do ćw. 4. Receptura robocza 

Surowiec 

Ilość 

Kaolin pławiony 

5 kg 

Skaleń potasowy 

2,5 kg 

Kwarc 

2,5 kg 

Woda 

3500 ml 

Szkło wodne 

400 ml 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26

Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  zdobycie  umiejętności  praktycznego  obsługiwania  bełtacza 

i sporządzanie masy lejnej o określonych parametrach. Nauczyciel podkreśla znaczenie zachowania 
przepisów  bhp  i  wykonywania  wszystkich  czynności  zgodnie  z  przepisami  bhp.  Uczniowie 
powinni pracować w zespołach 2 osobowych. Przewidywany czas realizacji to 90 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zaplanować kolejne czynności podczas sporządzania masy lejnej porcelanowej, 

2)

 

zapoznać się z treścią poradnika: masa lejna, 

3)

 

zapoznać się ze stanowiskiem pracy, 

4)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi mieszarki z mieszadłem śmigłowym, 

5)

 

wykonywać ćwiczenie zgodnie z przepisami bhp, 

6)

 

odwaŜyć surowce w ilości zgodnej z recepturą, 

7)

 

sprawdzić stan techniczny mieszarki, 

8)

 

dozować surowce do mieszarki zgodnie z instrukcją obsługi urządzenia, 

9)

 

mieszać składniki do uzyskania jednorodności masy lejnej, 

10)

 

ocenić organoleptycznie jakość sporządzonej masy, 

11)

 

przelać  gotową  masę  z  mieszarki  z  mieszadłem  śmigłowym  do  zbiornika  na  masę 
z mieszadłem planetarnym w celu długotrwałego odpowietrzania, 

12)

 

oczyścić urządzenie i uporządkować stanowisko pracy, 

13)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

surowce rozdrobnione i wysuszone, 

 

mieszalnik z mieszadłem śmigłowym, 

 

mieszalnik z mieszadłem planetarnym, 

 

waga, 

 

sprzęt laboratoryjny, 

 

ś

rodki ochrony osobistej, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 5 

Przygotuj w laboratoryjnym gniotowniku mokrym masę sypką (granulat) do formowania 

metodą prasowania wg receptury. Skontroluj uziarnienie surowca. 
 

Tabela do ćw.5 Receptura robocza na wyroby kwarcowo-szamotowe 

Surowiec 

Uziarnienie 

Ilość 

Glina ogniotrwała surowa 

0÷1 mm 

0,1 kg 

Kwarc mielony 

0÷2 mm 

0,9 kg 

Szamot mielony 

0÷2 mm 

1,0 kg 

Woda 

400 ml 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27

Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  zdobycie  przez  uczniów  umiejętności  pracy  na  urządzeniach 

laboratoryjnych.  Uczniowie  powinni  pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  przypomina 
o konieczności  wykonywania  ćwiczenia  zgodnie  z  przepisami  bhp.  Nauczyciel  wskazuje 
uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 90 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zaplanować kolejne czynności podczas sporządzania masy sypkiej, 

2)

 

dobrać środki ochrony osobistej, 

3)

 

wykonywać ćwiczenie zgodnie z przepisami bhp,  

4)

 

przygotować surowce zgodnie z recepturą, 

5)

 

przygotować właściwe sita kontrolne, 

6)

 

skontrolować uziarnienie surowców, 

7)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi gniotownika, 

8)

 

odwaŜyć surowce, 

9)

 

odmierzyć wodę, 

10)

 

dozować surowce zgodnie z instrukcją stanowiskową i obsługi urządzenia, 

11)

 

mieszać składniki na masę zgodnie z instrukcją, 

12)

 

określić organoleptycznie jakość sporządzonej masy, 

13)

 

przenieść gotową masę do zbiornika na masę, 

14)

 

uporządkować stanowisko pracy, 

15)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

surowce wg receptury, 

 

gniotownik mokry, 

 

sita kontrolne 2 szt., 

 

waga, 

 

sprzęt laboratoryjny, 

 

ś

rodki ochrony osobistej, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28

5.6. 

Ciąg mieląco-suszący glin 

 
5.6.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1
 

Narysuj  schemat  suszarni  obrotowej  i  zaznacz  wszystkie  elementy  konstrukcyjne, 

decydujące o zasadzie działania oraz kierunki przepływu spalin i gliny. 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem tego ćwiczenia jest zdobycie przez uczniów umiejętności rozpoznawania budowy 

urządzeń  ceramicznych,  określenia  funkcji,  jakie  pełnią  w  danej  konstrukcji  Uczniowie 
powinni  pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  udziela  wskazówek,  naprowadza  na  właściwe 
rozwiązanie – wskazuje uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 40 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przypomnieć sobie elementy konstrukcyjne suszarni obrotowej, 

3)

 

narysować schemat suszarni obrotowej, 

4)

 

nazwać poszczególne elementy konstrukcyjne suszarni, 

5)

 

zaznaczyć kierunki przepływu spalin i gliny, 

6)

 

uzupełnić opis wg uznania, 

7)

 

zaprezentować wykonanie ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

papier A4, 

 

pisaki kolorowe, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29

5.7. 

Otrzymywanie szamotu i klinkieru 

 
5.7.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1
 

Połącz terminy z określeniami – uzupełnij tabelkę. 
 

TERMIN 

OKREŚLENIE 

1.

 

KLINKIER 

A.

 

Palona glina 

2.

 

SZAMOT 

B.

 

Składnik skorupy ziemskiej. 

3.

 

TOPNIK 

C.

 

Skupienie minerałów  

4.

 

ZŁOśE 

D.

 

Ułatwia spiekanie mas  

5.

 

MINERAŁ 

E.

 

E. Ilość surowca zawartego w złoŜu 

6.

 

SKAŁA 

F.

 

F. Spieczone tlenki  

7.

 

ZASOBY 

G.

 

Skupienie 

surowca 

mineralnego 

odpowiedniej 

zasobności, 

którego 

eksploatacja opłaca się 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Wskazówki do realizacji 
Celem  tego  ćwiczenia  jest  sprawdzenie  przyswojenia  i  stosowania  przez  uczniów 

terminologii  z  zakresu  ceramiki.  Uczniowie  powinni  pracować  samodzielnie.  Nauczyciel 
wskazuje uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 10 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przypomnieć sobie znaczenie poszczególnych terminów, 

3)

 

dobrać w pary: termin - określenie, 

4)

 

uzupełnić zapis w tabelce, 

5)

 

zaprezentować wykonanie ćwiczenia. 
 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 2 

Narysuj  schemat  pieca  obrotowego  i  zaznacz  elementy  konstrukcyjne,  kierunki 

przepływu  spalin  i  wsadu  oraz  zaznacz  i  nazwij  umowne  strefy  na  długości  walczaka  pieca 
do praŜenia klinkieru magnezytowego. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30

Wskazówki do realizacji 
Celem tego ćwiczenia jest zdobycie przez uczniów umiejętności rozpoznawania budowy 

urządzeń  ceramicznych,  określenia  funkcji,  jakie  pełnią  w  danej  konstrukcji  Uczniowie 
powinni  pracować  samodzielnie.  Nauczyciel  udziela  wskazówek,  naprowadza  na  właściwe 
rozwiązanie – wskazuje uczniów do prezentacji. Przewidywany czas realizacji to 40 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

przeczytać określone treści z poradnika, 

2)

 

przypomnieć sobie elementy konstrukcyjne pieca obrotowego, 

3)

 

narysować schemat pieca obrotowego, 

4)

 

nazwać poszczególne elementy konstrukcyjne pieca, 

5)

 

zaznaczyć kierunki przepływu spalin i wsadu, 

6)

 

uzupełnić opis wg uznania, 

7)

 

podzielić walczak na umowne strefy, 

8)

 

nazwać zaznaczone strefy, 

9)

 

zaprezentować wykonanie ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ć

wiczenie praktyczne, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

 

poradnik, 

 

papier A4, 

 

pisaki kolorowe, 

 

literatura wskazana przez nauczyciela. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 
Test 1 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Przygotowywanie  surowców 
i mas ceramicznych”
 

 
Test składa się z 21 zadań, z których: 

 

zadania: 1÷15 są z poziomu podstawowego, 

 

zadania 16÷21 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt 

 
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

 

dopuszczający – rozwiązanie, co najmniej 11 zadań, 

 

dostateczny – rozwiązanie, co najmniej 14 zadań,  

 

dobry  –  rozwiązanie,  co  najmniej  17  zadań,  w  tym  3  zadania  z  poziom 
ponadpodstawowego, 

 

bardzo  dobry  –  rozwiązanie,  co  najmniej  19  zadań,  w  tym  4  zadań  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 
Klucz  odpowiedzi:  1. d,  2. b,  3. b,  4. d,  5. c,  6. c,  7. c,  8. d,  9. c,  10. b,  11. b, 
12. 
a, 13. d, 14. c, 15. c, 16. d, 17. d, 18. c, 19. d, 20. c, 21. b. 
 
Plan testu 

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Określić rolę surowca w masie ceramicznej 

Zastosować terminologię ceramiczną 

Określić skład masy do produkcji cegły 

Określić zastosowanie maszyn do 
przygotowania surowca 

Rozpoznać urządzenie dozujące 

Rozpoznać piec ceramiczny 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32

Zastosować terminologię ceramiczną 

Określić zastosowanie surowców 

Określić zastosowanie surowców 

10 

Rozpoznać surowiec naturalny 

11 

Rozpoznać maszyny ceramiczne 

12 

Rozpoznać maszyny ceramiczne 

13 

Zastosować terminologię ceramiczną 

14 

Określić zastosowanie mieszadeł 

15 

Zastosować przepisy bhp podczas 
przygotowania surowca 

16 

Określić przydatność surowca 

PP 

17 

Określić piec ceramiczny 

PP 

18 

Określić warunki praŜenia glin 

PP 

19 

Określić warunki składowania surowca 

PP 

20 

Scharakteryzować metody rozdrabniania 

PP 

21 

Określić zasadę działania mieszadeł 

PP 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem,  co  najmniej 
jedno tygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiarów dydaktycznych. 

3.

 

Zapoznaj  uczniów  z  rodzajami  zadań  podanych  w  zestawie  zadań  testowych  oraz 
z zasadami punktowania odpowiedzi. 

4.

 

Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych, 
jakie będą w teście. 

5.

 

Omów  z  uczniami  sposób  udzielania  odpowiedzi  podczas  sprawdzianu  (karta 
odpowiedzi). 

6.

 

Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy. 

7.

 

Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony 
na udzielanie odpowiedzi. 

8.

 

Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  pomiaru 
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości). 

9.

 

5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie 
zakończenia udzielania odpowiedzi. 

10.

 

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 

11.

 

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 

12.

 

Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które 
sprawiły uczniom najwięcej trudności. 

13.

 

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 

14.

 

Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  unikniecie  niepowodzeń 
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test zawiera 21 zadań. odnośnie W teście zamieszczono zadania wielokrotnego wyboru, 
gdzie tylko jedna z wymienionych odpowiedzi jest zawsze prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi  –  zaznacz  prawidłową 
odpowiedź  znakiem  X  (w  przypadku  pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć 
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

6.

 

Test składa się z dwóch części o róŜnym stopniu trudności: I część– poziom podstawowy, 
II część – poziom ponadpodstawowy 

7.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.

 

Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóŜ  jego 
rozwiązanie  na  później  i  wróć  do  niego,  gdy  zostanie  Ci  wolny  czas.  Trudności  mogą 
przysporzyć Ci zadania: 16÷21, gdyŜ są one na poziomie trudniejszym niŜ pozostałe. 

9.

 

Na rozwiązanie testu masz 30 minut. 

Powodzenia! 

 

Materiały dla ucznia: 

 

instrukcja, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.

 

Surowcem schudzającym masę ceramiczną jest 
a)

 

glina. 

b)

 

skaleń. 

c)

 

kaolin. 

d)

 

piasek kwarcowy. 

 

2.

 

Wodę, którą podajemy do masy, w celu uzyskania właściwej konsystencji nazywamy 
a)

 

właściwą. 

b)

 

zarobową. 

c)

 

chemiczną. 

d)

 

strukturalną. 

 

3.

 

Podstawowym surowcem na masę do produkcji cegły jest 
a)

 

less. 

b)

 

glina. 

c)

 

kaolin. 

d)

 

boksyt. 

 

4.

 

Dobre przerobienie i wymieszanie masy uzyskasz stosując 
a)

 

mieszadło dwuwałowe. 

b)

 

kruszarkę walcową. 

c)

 

gniotownik. 

d)

 

przecierak. 

 

5.

 

Równoczesne dozowanie dwóch surowców jest moŜliwe zasilaczem 
a)

 

ś

limakowym. 

b)

 

talerzowym. 

c)

 

skrzyniowym. 

d)

 

okrągłym. 
 

6.

 

PraŜenie surowców ceramicznych prowadzi się w piecu 
a)

 

tunelowym. 

b)

 

komorowym. 

c)

 

obrotowym. 

d)

 

wielkim. 

 

7.

 

Szamot to inaczej glina 
a)

 

surowa. 

b)

 

pławiona. 

c)

 

palona. 

d)

 

szlamowana. 

 

8.

 

Rolę półproduktu w przemyśle ceramicznym spełnia 
a)

 

glina. 

b)

 

topnik. 

c)

 

wapień. 

d)

 

klinkier. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35

 

9.

 

Minerały o duŜej zawartości tlenku glinu to 
a)

 

kwarc, dolomit. 

b)

 

dolomit, kalcyt. 

c)

 

korund, diaspor. 

d)

 

magnezyt, sylimanit. 

 

10.

 

Do surowców sztucznych nie zaliczamy 
a)

 

palonki. 

b)

 

pegmatytów. 

c)

 

karborundu. 

d)

 

złomu szamotowego. 

 

11.

 

Rozdrabnianie wstępne prowadzi się w 
a)

 

kruszarce walcowej. 

b)

 

kruszarce szczękowej. 

c)

 

kruszarce prętowej. 

d)

 

gniotowniku mokrym. 

 

12.

 

Urządzenie, którego elementem roboczym jest szczęka to 
a)

 

łamacz. 

b)

 

bełtacz. 

c)

 

walce. 

d)

 

dezintegrator. 

 

13.

 

Spośród wymienionych minerałów, minerał ilasty to 
a)

 

gips. 

b)

 

kalcyt. 

c)

 

magnezyt. 

d)

 

montmorylonit. 

 

14.

 

Mieszadło planetarne słuŜy do 
a)

 

odwadniania masy ceramicznej. 

b)

 

rozdrabniania masy plastycznej. 

c)

 

odpowietrzania masy lejnej. 

d)

 

nawilŜenia masy ceramicznej. 

 

15.

 

Pracownik chroni układ słuchu gdy obsługuje 
a)

 

suszarnię komorową. 

b)

 

mieszadło planetarne. 

c)

 

młyn kulowy. 

d)

 

piec obrotowy. 

 
16.

 

Szkodliwą domieszką organiczną w glinach nie jest 
a)

 

przewarstwiony torf. 

b)

 

szczątki roślin. 

c)

 

zbutwiały korzeń. 

d)

 

ziarna wapieni. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

36

 

17.

 

Zaletą pieca obrotowego nie jest 
a)

 

duŜa wydajność. 

b)

 

duŜy stopień zmechanizowania. 

c)

 

nie zbrylanie się wsadu. 

d)

 

tworzenie się zrostów na obmurzu. 

 

18.

 

Glinę wypala się na szamot w temperaturze 
a)

 

800÷900

o

C. 

b)

 

1000÷1200

o

C. 

c)

 

1200÷1400

o

C. 

d)

 

1800÷2000

o

C. 

 

19.

 

Dołowaniu poddaje się 
a)

 

piasek kwarcowy. 

b)

 

dolomit. 

c)

 

skaleń. 

d)

 

glinę. 

 

20.

 

Do metod rozdrabniania surowców nie zaliczamy 
a)

 

miaŜdŜenia. 

b)

 

ś

cierania. 

c)

 

pławienia. 

d)

 

ś

cinania. 

 

21.

 

Mieszalnikiem działającym w sposób ciągły jest mieszalnik 
a)

 

talerzowy Eiricha. 

b)

 

łopatkowy dwuwałowy. 

c)

 

zetowy. 

d)

 

ś

migłowy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

37

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko: .......................................................................................................................... 
 

Przygotowywanie surowców i mas ceramicznych 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

21 

 

Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

38

Test 2 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Przygotowywanie  surowców 
i mas ceramicznych”
 

 
Test składa się z 20 zadań, z których: 

 

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego, 

 

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt 

 
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

 

dopuszczający – rozwiązanie, co najmniej 10 zadań, 

 

dostateczny – rozwiązanie, co najmniej 12 zadań,  

 

dobry  –  rozwiązanie,  co  najmniej  16  zadań,  w  tym  3  zadania  z  poziom 
ponadpodstawowego 

 

bardzo  dobry  –  rozwiązanie,  co  najmniej  19  zadań,  w  tym  4  zadań  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 
Klucz  odpowiedzi:  1. a,  2. c,  3. b,  4. b,  5. a,  6. b,  7. d,  8. c,  9. b,  10. c,  11. d, 
12. 
b, 13. c, 14. a, 15. d, 16. d, 17. b, 18. a, 19. d, 20. b.  
 
Plan testu 

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Określić składniki masy ceramicznej 

Scharakteryzować budowę mieszadła 

Określić właściwości masy ceramicznej 

Określić zastosowanie maszyn ceramicznych 

Określić urządzenie do odwadniania 

RozróŜnić maszyny do przygotowania surowca 

Określić charakter pracy mieszadła 

Scharakteryzować budowę młyna 

Określić warunki pracy urządzeń 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

39

10  Określić charakter pracy urządzeń 

11  Określić zastosowanie mieszadeł 

12  Określić budowę młynów 

13  Scharakteryzować etapy rozdrabniania 

14  Scharakteryzować przygotowanie masy lejnej 

15  Określić warunki otrzymywania klinkieru 

16 

Scharakteryzować przygotowanie masy 
ceramicznej 

PP 

17  Określić skład minerałów 

PP 

18  Scharakteryzować pracę przesiewacza 

PP 

19  Rozpoznać warunki rozdrabniania w kruszarce 

PP 

20  Wskazać jednostkę wydajności mieszalnika 

PP 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

40

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem,  co  najmniej 
jedno tygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiarów dydaktycznych. 

3.

 

Zapoznaj  uczniów  z  rodzajami  zadań  podanych  w  zestawie  zadań  testowych  oraz 
z zasadami punktowania odpowiedzi. 

4.

 

Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych, 
jakie będą w teście. 

5.

 

Omów  z  uczniami  sposób  udzielania  odpowiedzi  podczas  sprawdzianu  (karta 
odpowiedzi). 

6.

 

Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy. 

7.

 

Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony 
na udzielanie odpowiedzi. 

8.

 

Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  pomiaru 
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości). 

9.

 

5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie 
zakończenia udzielania odpowiedzi. 

10.

 

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 

11.

 

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 

12.

 

Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które 
sprawiły uczniom najwięcej trudności. 

13.

 

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 

14.

 

Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  unikniecie  niepowodzeń 
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test  zawiera  20  zadań.  W  teście  zamieszczono  zadania  wielokrotnego  wyboru,  gdzie 
tylko jedna z wymienionych odpowiedzi jest zawsze prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi  –  zaznacz  prawidłową 
odpowiedź  znakiem  X  (w  przypadku  pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć 
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

6.

 

Test składa się z dwóch części o róŜnym stopniu trudności: I część– poziom podstawowy, 
II część – poziom ponadpodstawowy. 

7.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.

 

Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóŜ  jego 
rozwiązanie  na  później  i  wróć  do  niego,  gdy  zostanie  Ci  wolny  czas.  Trudności  mogą 
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyŜ są one na poziomie trudniejszym niŜ pozostałe. 

9.

 

Na rozwiązanie testu masz 30 minut. 

Powodzenia! 

 

Materiały dla ucznia: 

 

instrukcja, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

41

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.

 

Rolę topnika w masie ceramicznej spełnia 
a)

 

ortoklaz. 

b)

 

kwarc. 

c)

 

gips. 

d)

 

magnezyt. 
 

2.

 

Minerał zawierający krzemionkę to 
a)

 

dolomit. 

b)

 

kalcyt. 

c)

 

kwarc. 

d)

 

gips. 
 

3.

 

Do odŜelazniania mas ceramicznych słuŜą 
a)

 

zasilacze skrzyniowe. 

b)

 

separatory magnetyczne. 

c)

 

elektrofiltry. 

d)

 

przecieraki. 
 

4.

 

Do wstępnego rozdrabniania surowców plastycznych słuŜą 
a)

 

gniotowniki. 

b)

 

strugarki. 

c)

 

młyny kulowe. 

d)

 

walce gładkie. 
 

5.

 

Do odwadniania mas ceramicznych słuŜy 
a)

 

prasa filtracyjna. 

b)

 

filtr workowy. 

c)

 

elektromagnes. 

d)

 

separator powietrzny. 
 

6.

 

Do mielenia gliny wysuszonej słuŜą 
a)

 

kruszarki walcowe. 

b)

 

dezintegratory. 

c)

 

gniotowniki. 

d)

 

kruszarki stoŜkowe. 
 

7.

 

Mieszalnikiem działającym w sposób ciągły jest mieszalnik  
a)

 

z mieszadłem śmigłowym. 

b)

 

talerzowy Eiricha. 

c)

 

zetowy Wernera. 

d)

 

łopatkowy dwuwałowy. 
 

8.

 

Mielniki wykorzystywane są w 
a)

 

gniotownikach. 

b)

 

bełtaczach. 

c)

 

młynach rurowych. 

d)

 

kruszarkach walcowych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

42

9.

 

Na mokro moŜe pracować 
a)

 

separator bębnowy. 

b)

 

młyn kulowy. 

c)

 

kruszarka prętowa. 

d)

 

gniotownik suchy. 
 

10.

 

Urządzeniem pracującym w sposób okresowy jest 
a)

 

kruszarka szczękowa. 

b)

 

separator bębnowy. 

c)

 

mieszadło Eiricha. 

d)

 

suszarnia obrotowa. 
 

11.

 

Masę plastyczną moŜna przygotować w mieszalniku 
a)

 

planetarnym. 

b)

 

ś

migłowym. 

c)

 

talerzowym. 

d)

 

zetowym. 
 

12.

 

StoŜkowe, rurowe, kaskadowe to odmiany konstrukcyjne 
a)

 

podajników. 

b)

 

młynów kulowych. 

c)

 

separatorów magnetycznych. 

d)

 

przesiewaczy. 
 

13.

 

Wtórne rozdrabnianie surowca plastycznego prowadzi się w 
a)

 

kruszarce stoŜkowej. 

b)

 

młynie kulowym. 

c)

 

suszarni obrotowej. 

d)

 

mieszadle planetarnym. 
 

14.

 

Odpowietrzanie masy lejnej moŜe być realizowane w mieszalniku 
a)

 

planetarnym. 

b)

 

zetowym. 

c)

 

ś

migłowym. 

d)

 

przeciwbieŜnym. 
 

15.

 

Klinkier magnezytowy spieka się w temperaturze 
a)

 

800÷900

o

C. 

b)

 

900÷1100

o

C. 

c)

 

1200÷1400

o

C. 

d)

 

1600÷1750

o

C. 

 
16.

 

W  procesie  formowania  odprowadzenie  pęcherzyków  powietrza  z  masy  ceramicznej 
nazywamy 
a)

 

filtrowaniem. 

b)

 

upłynnianiem. 

c)

 

dołowaniem. 

d)

 

odpowietrzaniem. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

43

17.

 

Minerał o składzie chemicznym Al

2

O

3

*SiO

2

*2H

2

O to 

a)

 

sylimanit. 

b)

 

kaolinit. 

c)

 

korund. 

d)

 

magnezyt. 

 

18.

 

Przesiewacz skrzyniowy ma dwa sita ułoŜone równolegle, dzięki temu otrzymujemy 
a)

 

trzy frakcje ziarnowe. 

b)

 

dwie frakcje ziarnowe. 

c)

 

cztery frakcje ziarnowe. 

d)

 

jedną frakcję ziarnową. 

 

19.

 

W kruszarce szczękowej wielkość kawałków surowca po rozdrobnieniu zaleŜy od 
a)

 

powierzchni szczęk. 

b)

 

grubości szczęk. 

c)

 

czasu kruszenia. 

d)

 

szerokości szczeliny między szczękami. 

 

20.

 

Wydajność mieszalnika łopatkowego dwuwałowego wyraŜamy w  
a)

 

obr./min. 

b)

 

m

3

/ godz.  

c)

 

kg. 

d)

 

g/cm

3

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

44

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko: .......................................................................................................................... 
 

Przygotowywanie surowców i mas ceramicznych 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

45

7.  LITERATURA 
 

1.

 

Fis B., Wyszyńska B.: Zarys technologii ceramiki. WSiP, Warszawa 1986 

2.

 

Janiec M.: Materiały ogniotrwałe. WSiP, Warsawa 1975 

3.

 

Kordek M., Kleinrok D.: Technologia ceramiki część I. WSiP, Warszawa 1992 

4.

 

Kordek M., Kleinrok D.: Technologia ceramiki część II. WSiP, Warszawa 1992 

5.

 

Kordek M., Kleinrok D.: Technologia ceramiki część III. WSiP, Warszawa 1992 

6.

 

Rospond M.: Maszyny i urządzenia przemysłu ceramicznego. WSiP, Warszawa 1984 

7.

 

Rusicki A., Raabe J.: Pracownia technologiczna ceramiki. WSiP, Warszawa 1982 

8.

 

Zbiorowa Praca.: Poradnik. Arkady, Warszawa 1978 

 
 

Literatura metodyczna 
1.

 

Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych. 
KOWEZiU, Warszawa 2003 

2.

 

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia 
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997 

3.

 

Szlosek  F.:  Wstęp  do  dydaktyki  przedmiotów  zawodowych.  Instytut  Technologii 
Eksploatacji, Radom 1998