„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Dorota Niedzielska-Barczyk

Zdobienie i szkliwienie wyrobów ceramicznych
813[01].Z2.08

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Agnieszka Taborek
mgr inż. Teresa Traczyk



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Dorota Niedzielska-Barczyk



Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek






Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 813[01].Z2.08
„Zdobienie i szkliwienie wyrobów ceramicznych”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu operator urządzeń przemysłu ceramicznego.


























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

8

5.

Ćwiczenia

12

5.1. Szkliwa

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Zdobienie wyrobów ceramicznych

16

5.2.1. Ćwiczenia

16

5.3. Wykańczanie wyrobów. Wady wyrobów szkliwionych i zdobionych

19

5.3.1. Ćwiczenia

19

5.4. Gotowe wyroby ceramiczne

22

5.4.1. Ćwiczenia

22

6.

Ewaluacja osiągnięć uczniów

25

7.

Literatura

39

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocy w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej kształcącej w zawodzie Operator urządzeń
przemysłu ceramicznego.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

przykładowe zestawy zadań testowych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

aktywizującymi, ze szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

samokształcenia kierowanego,

−

metody tekstu przewodniego,

−

dyskusji dydaktycznej,

−

ć

wiczeń praktycznych.

Forma organizacyjna pracy uczniów może również być zróżnicowana, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zestawami zadań testowych, które są zamieszczone w rozdziale 6
„Ewaluacja osiągnięć uczniów”.

W tym rozdziale podano również:

−

klucz odpowiedzi,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

przykładową kartę odpowiedzi.
Poniżej został przedstawiony diagram powiązań pomiędzy pokrewnymi jednostkami

wraz z ich opisami. Dzięki temu będzie można sprawdzić, czy uczniowie dysponują już
dostateczną wiedzą by móc rozpocząć pracę z jednostką modułową „Zdobienie i szkliwienie
wyrobów ceramicznych”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

813[01].Z2.01

Stosowanie podstawowych

pojęć z zakresu chemii ceramicznej

813[01].Z2.03

Formowanie wyrobów

z mas plastycznych

813[01].Z2.02

Przygotowywanie surowców

i mas ceramicznych

813[01].Z2.04

Formowanie wyrobów

z mas sypkich

813[01].Z2.08

Zdobienie i szkliwienie wyrobów

ceramicznych

813[01].Z2.06

Suszenie wyrobów ceramicznych

813[01].Z2.07

Wypalanie wyrobów ceramicznych

813[01].Z2.05

Formowanie wyrobów z mas

lejnych

813[01].Z2

Technologia produkcji wyrobów

ceramicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

analizować przebieg produkcji wybranych wyrobów ceramicznych,

−

rozpoznawać metodę formowania wyrobów ceramicznych,

−

dokonywać wypalania wyrobów ceramicznych,

−

dokonywać doboru pieca ceramicznego do wypału dekoracji naszkliwnej,

−

zapisywać wybrane związki przy użyciu symboliki chemicznej,

−

korzystać z różnych źródeł informacji, w tym także z internetu,

−

czytać ze zrozumieniem,

−

rozwiązywać test wielokrotnego wyboru,

−

pracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować budowę pieców do topienia fryt,

−

sklasyfikować szkliwa,

−

określić skład szkliwa,

−

scharakteryzować metody przygotowania szkliw surowych i stapianych,

−

określić właściwości szkliw podczas ogrzewania,

−

scharakteryzować metody nanoszenia szkliwa na półfabrykaty,

−

sklasyfikować urządzenia do nanoszenia szkliwa na wyroby,

−

scharakteryzować urządzenia do nanoszenia szkliwa na wyroby,

−

obsłużyć urządzenia do nanoszenia szkliwa na wyroby,

−

pokryć szkliwem wyroby ceramiczne różnymi metodami,

−

scharakteryzować sposoby zdobienia wyrobów,

−

dobrać związki chemiczne i materiały do zdobienia wyrobów,

−

rozpoznać kwasy i sole stosowane do chemicznego zdobienia,

−

wytworzyć szkliwo ceramiczne,

−

scharakteryzować techniki nanoszenia dekoracji podszkliwnej,

−

scharakteryzować techniki nanoszenia dekoracji naszkliwnej,

−

ozdobić określony wyrób,

−

zgromadzić narzędzia, dobrać urządzenia i sprzęt do wykończania wyrobów
ceramicznych,

−

ocenić jakość wyrobu po szkliwieniu i zdobieniu,

−

wykonać podstawowe badania jakości gotowych wyrobów,

−

zmagazynować gotowe wyroby,

−

określić zasady przygotowania wyrobów do spedycji,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
podczas zdobienia i szkliwienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

…………………………………….…………..........

Modułowy program nauczania: Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01]
Moduł:

Technologia produkcji wyrobów ceramicznych 813[01].Z2

Jednostka modułowa:

Zdobienie i szkliwienie wyrobów ceramicznych 813[01].Z2.08

Temat: Przygotowanie szkliw surowych – podsumowanie zagadnienia.

Cel ogólny: Uporządkowanie wiedzy z zakresu przebiegu produkcji szkliw surowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić skład szkliwa surowego,

−

scharakteryzować etapy przygotowania szkliwa surowego,

−

omówić, co się składa na jakość surowego szkliwa,

−

podać zasadę bhp dla obsługi młyna kulowego.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

komunikacji interpersonalnej,

−

samoprezentacji,

−

samooceny.

Metody nauczania–uczenia się:

−

burza mózgów,

−

ć

wiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca całego zespołu.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru A0,

−

klej,

−

kartki A5 z zapisanymi kluczowymi pojęciami,

Uczestnicy:

−

uczniowie dwuletniej zasadniczej szkoły zawodowej, kształcący się w zawodzie operator
urządzeń przemysłu ceramicznego.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć i sposobu pracy w sieci. Zorganizowanie

miejsca na sieć.

3. Realizacja tematu

–

nauczyciel w paru słowach przypomina przebieg przygotowania szkliwa surowego,

–

uczniowie podają skojarzenia (hasła) wiążące się z tematem,

–

nauczyciel zapisuje hasła na tablicy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

–

uczniowie losują kartki z kluczowymi pojęciami, dotyczącymi tematu, przygotowane
przez nauczyciela,

–

każdy uczeń losuje tylko jedną kartkę,

–

istnieje możliwość wymiany kartek między uczniami, aby była pewność, że każdy
będzie miał coś do powiedzenia,

–

rozpoczyna uczeń, który wylosował kartkę z pojęciem „szkliwo surowe”,

–

kontynuuje ten z uczniów, który uważa, że jego pojęcie (hasło) ma związek
z poprzednim,

–

uczeń nawiązuje do poprzednigo lub poprzednich i rozwija swoje pojęcie (hasło),

–

kto zakończy wypowiedź, kładzie kartkę przed sobą w widocznym miejscu,

–

po omówieniu wszystkich haseł, uczniowie przylepiają swoje kartki na papierze A0,
tworząc

–

schemat zależności (czynności) zmierzających do przygotowania szkliwa surowego.

4. Zakończenie zajęć:

−

nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć,

−

nauczyciel ocenia najlepsze prezentacje pojęć kluczowych, wysłuchuje opinii
uczniów.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczniowie oceniają zajęcia w skali 0–6, biorąc pod uwagę swoje zaangażowanie oraz
wiadomości. Wybraną cyfrę zapisują anonimowo na karteczce i oddają nauczycielowi na
koniec zajęć.

ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA:
Załącznik A – Kluczowe pojęcia na kartki formatu A5 dla uczniów.

SZKLIWA SUROWE

KONTROLA LABORATORYJNA

SUROWCE

SPUSZCZENIE MŁYNA

PRZYGOTOWANIE MŁYNA

ODśELAZIANIE GĘSTWY SZKLIWA

ZASYPANIE SUROWCÓW DO MŁYNA

KULOWEGO

ZAMKNIĘCIE MŁYNA

UZUPEŁNIENIE MŁYNA

PRZECHOWYWANIE SZKLIWA

MIELENIE SZKLIWA

TRANSPORT SZKLIWA

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Załącznik B – Prawidłowa kolejność pojęć – dla nauczyciela.

1. Szkliwo surowe
2. Surowce
3. Przygotowanie młyna
4. Zasypanie surowców do młyna
5. Uzupełnienia młyna
6. Zamknięcie młyna
7. Mielenie surowców na szkliwo
8. Kontrola laboratoryjna
9. Spuszczenie młyna
10. Odżelazianie gęstwy szkliwa
11. Przechowywanie szkliwa
12. Transport szkliwa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

…………………………………….

Modułowy program nauczania: Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01]
Moduł:

Technologia produkcji wyrobów ceramicznych 813[01].Z2

Jednostka modułowa:

Zdobienie i szkliwienie wyrobów ceramicznych 813[01].Z2.08

Temat: Rozpoznawanie technik zdobienia na wyrobach gotowych.

Cel ogólny: Umiejętność ustalania klas dekoracji dla wyrobów porcelany stołowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić techniki zdobienia na wyrobach gotowych,

−

punktować elementy dekoracyjne,

−

określić klasę dekoracji.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy grupy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach rywalizujących .

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru A3,

−

flamastry,

−

tabela klasyfikacji układów dekoracji,

−

tabela punktowania elementów wykonywanych w różnych technikach zdobienia,

−

wyroby porcelanowe zdobione różnymi technikami,

−

małe kolorowe karteczki (od 3 do 5 w ilości zależnej od liczby uczniów).

Uczestnicy:

−

uczniowie dwuletniej zasadniczej szkoły zawodowej, kształcący się w zawodzie operator
urządzeń przemysłu ceramicznego.

Przebieg zajęć:
1.

Sprawy organizacyjne.

2.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

3.

Zaznajomienie uczniów z pracą „wędrujące zadania”.

4.

Realizacja tematu:

−

nauczyciel wyjaśnia czym są klasy dekoracji wyrobów porcelanowych, co składa się
na zaszeregowanie do danej klasy dekoracji,

−

nauczyciel prezentuje wyrób porcelanowy dekorowany i określa klasę dekoracji dla
tego wyrobu,

−

nauczyciel dzieli uczniów na 3–5 grup za pomocą kolorowych kartek, które
uczniowie losują,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

−

nauczyciel rozdaje grupom komplety tabel z klasyfikacją dekoracji i punktacji
elementów wykonywanych różnymi technikami i prosi uczniów o zapoznanie się
z ich treścią,

−

nauczyciel udziela wszelkich wyjaśnień związanych z zapisem w tabelach,

−

nauczyciel rozdaje grupom arkusze papieru formatu A3, flamastry i po jednym
wyrobie porcelanowym,

−

uczniowie przystępują do pracy, czyli wykonują opis i klasyfikują wyrób do klasy
dekoracji, korzystając z tabel,

−

następnie, na sygnał nauczyciela, każda grupa przekazuje swój przedmiot grupie
z prawej strony, a otrzymuje wyrób z lewej strony – do chwili, aż każda grupa
wykona opisy wszystkich wędrujących przedmiotów,

−

przedstawiciele grup omawiają poszczególne wyroby – następuje porównanie
i określenie poprawności oceny klasy dekoracji dla konkretnego wyrobu.

5.

Zakończenie zajęć:

−

nauczyciel podsumowuje i wyjaśnia uczniom praktyczne znaczenie określania klasy
dekoracji dla wyrobu porcelanowego.

Praca domowa

Oceń klasę dekoracji dla dowolnie wybranego wyrobu porcelanowego, który posiadasz

w domu.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1.

Szkliwa

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.

Zdanie:

Prawda

Fałsz

Szkliwo ceramiczne zaliczamy do szkieł krzemianowych.

Szkliwo ceramiczne o temperaturze topliwości 1400

o

C nazywamy

szkliwem niskotopliwym.

Przeciwieństwem szkliw błyszczących są szkliwa matowe.

Topienie fryty w piecu obrotowym jest szybkie, tanie i wygodne w
obsłudze.

Szkliwienie talerzy metodą przez zanurzenie prowadzi się z użyciem
pistoletu natryskowego.

W komorę natryskową wyposażone są agregaty do szkliwienia
izolatorów.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując indywidualnie decydują czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe.

Uczniowie, wybrani przez nauczyciela kolejno omawiają zdania, uzasadniając wybraną
odpowiedź. Czas wykonania zadania 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dotyczące szkliw,

2)

przeanalizować zdania decydując czy jest prawdziwe czy fałszywe,

3)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij puste rubryki w tabelce pojęciami wymienionymi poniżej charakteryzujące

metody szkliwienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Zanurzanie

Natryskiwanie

Polewanie

talerzyk

izolatory

kafle

półmisek; płytki ścienne; maski ochronne i komory wyciągowe; choroba reumatyczna;
umywalki; choroba reumatyczna

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie analizują luki sformułowaniami znajdującymi się pod

tabelką, Uczniowie, wybrani przez nauczyciela kolejno omawiają zapisy w pionie,
uzasadniając wybraną odpowiedź. Czas wykonania zadania 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dotyczące szkliw,

2)

przeanalizować treść tabelki i wpisać w brakujące miejsca sformułowania znajdujące się
pod tabelką,

3)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Przygotuj szkliwo surowe w młynie kulowym laboratoryjnym o składzie surowcowym:

kaolin pławiony 1200 g, kwarc 2500 g, skaleń 800 g, dolomit 750 g, złom ostry 750 g.
Uwaga: pamiętaj o środkach ochrony indywidualnej i napełnieniu młyna w stosunku 1:1:1.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w grupach (zależy od ilości urządzeń). Nauczyciel przypomina

przepisy bhp na stanowisku obsługi młyna kulowego. Czas wykonania ćwiczenia 225 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dotyczące szkliw,

2)

sprawdzić stan techniczny wagi i młyna kulowego,

3)

zapoznać się z instrukcją obsługi w/w urządzeń,

4)

odważyć surowce na szkliwo,

5)

odważyć i zadozować do młyna właściwą ilość mielników,

6)

odmierzyć i zadozować do młyna właściwą ilość wody,

7)

zadozować do młyna odważone surowce na szkliwo,

8)

zamknąć szczelnie młyn i go uruchomić,

9)

zmielić składniki na szkliwo (~120 minut),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

10)

skontrolować stopień rozmielenia do pozostałości 0,05-0,1% na sicie z prześwitem 0,06mm,

11)

przelać gotowe szkliwo z młyna do zbiornika na szkliwo i przekazać do szkliwierni,

12)

omówić wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

młyn kulowy,

−

waga,

−

instrukcja obsługi młyna kulowego,

−

instrukcja obsługo wagi,

−

surowce, jak wyżej,

−

sito kontrolne 0,06 mm,

−

zbiornik na szkliwo,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Określ skład szkliwa surowego porcelanowego – dobierając właściwe tlenki,

wprowadzane do zestawu z różnymi surowcami.

W tym celu ze zbiorów: „tlenek” i „surowiec” – dobierz właściwe składniki i uzupełnij

tabelkę.

tlenek

surowiec wprowadzający tlenek

Tlenek: Na

2

O, K

2

O, CaO, MgO, ZnO, BaO, SiO

2

, B

2

O

3

, Al

2

O

3

, PbO

Surowiec: skaleń sodowy, soda, saletra sodowa, boraks, skaleń potasowy, węglan potasu,
saletra potasowa, marmur, kreda, kalcyt, dolomit, magnezyt, glejta, minia, biel cynkowa,
węglan baru, kaolinit, kwarc, piasek kwarcowy, kwas borowy

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Nauczyciel wskazuje osoby do zaprezentowania

wykonania ćwiczenia. Czas na wykonanie ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dotyczące szkliw,

2)

zdefiniować pojęcie „szkliwo porcelanowe”,

3)

przeanalizować zestaw tlenków i surowców,

4)

przedyskutować swój pomysł z innymi,

5)

uzupełnić tabelkę,

6)

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.2.

Zdobienie wyrobów ceramicznych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Połącz hasło z opisem.

Hasło

Opis

1. Relief

A.

Samodzielny element dekoracyjny lub służy do wykończenia dekoracji
naniesionych inną techniką.

2. Sztafaż

B.

Należy do powszechnie stosowanej najtańszej metody dekoracji
masowej.

3. Kalkomania C.

Wypukły lub wklęsły wzór wykonany w czerepie wyrobu z tej samej
masy.

4. Obwódka

D.

Podkreślenie farbą wypukłości reliefu i/lub wysmukłości kształtu
wyrobu.

Hasło

1

2

3

4

Opis

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w dwuosobowych grupach, analizują treści zawarte w tabelce

i wspólnie decydują o sposobie połączenia hasła z opisem. Wskazani przez nauczyciela
uczniowie przedstawiają odpowiedź. Czas wykonania zadania 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dotyczące zdobienia,

2)

zastanowić się nad opisem poszczególnych haseł,

3)

obejrzeć wyroby gotowe

4)

połączyć hasło z opisem, uzupełniając miejsce w tabelce,

5)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

gotowe wyroby porcelanowe,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj sposób zdobienia, uzupełniając puste rubryki w tabelce, pojęciami

wymienionymi poniżej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Barwienie mas

Zdobienie

plastyczne

Zdobienie

podszkliwne

Zdobienie

naszkliwne

Zdobienie
szkliwami

dekoracyjnymi

1–10%
barwnika

krystaliczne,
spękane

podczas
formowania

kalkomania; znak firmowy; po wypaleniu ze szkliwem; w czasie przygotowania masy; przed
wypalaniem; przed szkliwieniem; relief wypukły

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują w dwuosobowych grupach, analizują treści zawarte w tabelce i pod

tabelką, wspólnie decydują o sposobie wypełnienia tabeli sformułowaniami umieszczonymi
pod tabelką. Wskazani przez nauczyciela przedstawiciele grup prezentują swoją pracę. Czas
wykonania ćwiczenia 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dotyczące zdobienia,

2)

przeanalizować treść tabelki i wpisać w brakujące miejsca sformułowania znajdujące się
poniżej tabelki,

3)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dobierz i sporządź jeden z podanych w tabeli 3 roztworów soli barwiących i dokonaj

malowania na niebiesko wazonu biskwitowego fajansowego przy użyciu pędzla malarskiego.

Tabela 3. Roztwory soli metali barwiących [1, s.160]

Nazwa roztworu

Skład procentowy roztworu

Roztwór kobaltu

75,0 azotan kobaltu, 25,0 woda

Roztwór chromu

75,0 azotan chromu, 25,0 woda

Roztwór miedziowy

75,0 azotan miedzi, 25,0 woda

Roztwór magnezu

86,0 azotan magnezu, 14,0 woda

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w dwuosobowych grupach, przygotowując roztwór soli barwiącej,

a następnie pojedynczo, wykonują zdobienie wazonów. Celem ćwiczenia jest właściwy dobór
związków chemicznych do przygotowania roztworów barwiących oraz wykonanie zdobienia
techniką pędzla malarskiego. Przewidywany czas na ćwiczenie około 120 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dotyczące zdobienia,

2)

przeanalizować treść tabelki i wybrać roztwór, który sporządzi, aby uzyskać barwę
niebieską,

3)

sporządzić roztwór w ilości 100 g,

4)

przygotować zestaw pędzli,

5)

wybrać wazon do zdobienia,

6)

pomalować w dowolny sposób wazon,

7)

omówić wykonanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

waga,

−

sole matali barwiących,

−

sprzęt laboratoryjny,

−

zestaw pędzli malarskich,

−

wyroby (wazony) biskwitowe fajansowe,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.3.

Wykańczanie wyrobów. Wady wyrobów szkliwionych
i zdobionych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższy tekst.

Proces wykańczania poszczególnych wyrobów przeprowadza się przede wszystkim w celu
przygotowania wyrobów do procesu ...................... .
Z płytek ściennych należy zdjąć szkliwo z ..................... . Wyroby stołowe wypalane
pojedynczo muszą mieć usunięte szkliwo ze ......................... . Wyroby wypalane parami
(filiżanki) należy oczyścić ze szkliwa na ............. dolnej filiżanki i na obydwu .....................
Wyroby wypalane na specjalnych podkładkach należy oczyścić tylko na .......................... ,
podpierających wyrób w piecu.
Roztarcie zgrubień i zacieków szkliwa nazywamy ............................... szkliwa.

Wskazówki do realizacji
Przy realizacji tego ćwiczenia warto obejrzeć z uczniami wyroby gotowe zwracając ich

uwagę na miejsca pozbawione szkliwa na poszczególnych wyrobach. Uczniowie pracują
samodzielnie, uzupełniając tekst z lukami w miejscach wykropkowanych. Wskazani przez
nauczyciela uczniowie prezentują wykonane ćwiczenie. Na wykonanie ćwiczenia mają około
20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dotyczące wykończania wyrobów ceramicznych,

2)

zapoznać się z dostępnymi gotowymi wyrobami porcelanowymi lub półporcelanowymi,

3)

przeanalizować treść tekstu i wpisać w brakujące miejsca pasujące słowa,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia

−

notatnik,

−

gotowe wyroby porcelanowe i/lub półporcelanowe,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przyporządkuj wadę do zdobienia podszkliwnego lub naszkliwnego i określ przyczynę

powstania danej wady. Korzystaj z podpowiedzi: zbyt rozcieńczone złoto, wytarte formy
gipsowe, zbyt gruba warstwa farby, zbyt niska temperatura wypalania, niestaranna praca
malarzy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Uzupełnij zgodnie z poleceniem tabelę.

Wada

Przyczyna powstałej wady

Sposób zdobienia

Niewyraźne reliefy

Suchość farb (matowość)

Pryszczenie farby

Ś

cieralność złota

Zanieczyszczenia farbą

Wskazówki do realizacji
Po wykonaniu tego ćwiczenia uczniowie powinni nabrać nawyków, odnośnie

rozpoznawania wad. Zadanie to może wykonywać uczeń samodzielnie lub w parach.
Przewidywany czas realizacji to 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika dla ucznia,

2)

zapoznać się z dostępnymi wyrobami z przykładami wad,

3)

przeanalizować treść tabeli oraz podpowiedzi,

4)

skonsultować się z innymi uczniami,

5)

wpisać w brakujące miejsca sformułowania z podpowiedzi,

6)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

wyroby z wadami,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj samodzielnego szkliwienia metodą przez zanurzenie oraz wykończ po

szkliwieniu półfabrykat stołowy porcelanowy.

Wskazówki do realizacji:
Po wykonaniu tego ćwiczenia uczniowie powinni opanować metodę szkliwienia

wyrobów stołowych metodą przez zanurzenie oraz dokonać wykończania wyrobu po
szkliwieniu. Nauczyciel powinien udzielić wskazówek, jak trzymać wyrób podczas
zanurzania, np. talerz, filiżankę. Czas realizacji ćwiczenia zależy od ilości wyrobów do
szkliwienia, około 120 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zaplanować kolejne czynności podczas szkliwienia,

2)

zapoznać się z asortymentem wyrobów do szkliwienia,

3)

przygotować zbiornik ze szkliwem surowym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4)

przygotować środki ochrony indywidualnej,

5)

przygotować urządzenie do usuwania szkliwa ze stopek naczyń,

6)

przystąpić do szkliwienia przez zanurzanie,

7)

wykończyć wyroby poprzez otarcie szkliwa ze stopek na urządzeniu do usuwania
szkliwa,

8)

odstawić wyrób do wysuszenia,

9)

omówić wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

wyroby do szkliwienia,

−

zbiornik ze szkliwem,

−

urządzenie do usuwania szkliwa ze stopek naczyń,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.4.

Gotowe wyroby ceramiczne

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj samodzielnego badania jakości cech zewnętrznych cegły pełnej uwzględniając:

sprawdzenie wymiarów, wielkości skrzywień i sprawdzenie dźwięku.

Wskazówki do realizacji
Przy realizacji tego ćwiczenia warto obejrzeć z uczniami wyroby gotowe (im więcej

sztuk tym lepiej) zwracając ich uwagę na cechy, które będą badać. Nauczyciel powinien
wskazać właściwe treści w normach tematycznych. Uczniowie pracują samodzielnie.
Wskazani przez nauczyciela uczniowie prezentują wykonane ćwiczenie. Na wykonanie
ć

wiczenia mają około 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zaplanować kolejne czynności podczas sprawdzania wybranych cech zewnętrznych,

2)

przygotować niezbędny sprzęt do badań,

3)

zmierzyć wymiary wyrobów,

4)

porównać pomiar z danymi umieszczonymi w normie,

5)

zmierzyć wielkości skrzywień,

6)

porównać wyniki z danymi w normie,

7)

sprawdzić dźwięk wyrobów poprzez uderzanie ich młotkiem stalowym,

8)

wyciągnąć wnioski z pomiaru dźwięku,

9)

zaprezentować wykonanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

wyroby do badań (np. cegła pełna: min. 8 sztuk),

−

przymiar z podziałką milimetrową,

−

metalowy kątownik,

−

młotek stalowy,

−

normy tematyczne,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj samodzielnego badania jakości wyrobów gotowych porcelanowych,

uwzględniając: sprawdzenie pojemności, masy i dźwięku.

Wskazówki do realizacji
Przy realizacji tego ćwiczenia warto obejrzeć z uczniami wyroby gotowe (im więcej

sztuk tym lepiej) zwracając ich uwagę na cechy, które będą badać. Nauczyciel powinien
wskazać właściwe treści w normach tematycznych. Uczniowie pracują samodzielnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Wskazani przez nauczyciela uczniowie prezentują wykonane ćwiczenie. Na wykonanie
ć

wiczenia mają około 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zaplanować kolejne czynności podczas sprawdzania wybranych cech zewnętrznych,

2)

przygotować niezbędny sprzęt do badań,

3)

zmierzyć pojemność wyrobów cylindrem miarowym,

4)

zważyć na wadze wyroby,

5)

porównać uzyskane wyniki z danymi umieszczonymi w odpowiedniej normie

przedmiotowej,

6)

sprawdzić dźwięk prętem stalowym,

7)

ocenić dźwięk słuchem,

8)

wyciągnąć wnioski do przeprowadzonych badań,

9)

zaprezentować przeprowadzone ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

wyroby porcelanowe do badań,

−

cylinder miarowy o pojemności 500 cm

3

,

−

waga o dokładności 5 g,

−

pręt stalowy,

−

normy tematyczne,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dobierz typ magazynu do rodzaju gotowego wyrobu – uzupełnij tabelę określeniami:

magazyn otwarty, magazyn półotwarty, magazyn zamknięty.

Gotowy wyrób

Typ magazynu

Cegła zwykła

Porcelana stołowa

Pustaki Akermana

Cegła ogniotrwała magnezytowa

Fajans stołowy

Płytki ścienne

Wyroby sanitarne

Cegła dziurawka

Izolatory

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Wskazówki do realizacji
Przy realizacji tego ćwiczenia warto obejrzeć z uczniami ilustracje magazynów, odwołać

się do ich pamięci związanej z wycieczkami zawodowymi. Uczniowie pracują samodzielnie
lecz mogą przedyskutować swoje propozycje w grupie. Wskazani przez nauczyciela
uczniowie prezentują wykonane ćwiczenie. Na wykonanie ćwiczenia mają około 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać określone treści z Poradnika,

2)

dobrać typ magazynu do rodzaju gotowego wyrobu,

3)

przedyskutować swoje propozycje w grupie,

4)

zaprezentować wykonanie ćwiczenia,

5)

uzupełnić tabelę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

notatnik,

−

ilustracje magazynów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

6.

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Zdobienie i szkliwienie
wyrobów ceramicznych”

Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1–17 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 18–24 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – rozwiązanie, co najmniej 10 zadań,

−

dostateczny – rozwiązanie, co najmniej 12 zadań,

−

dobry – rozwiązanie, co najmniej 18 zadań, w tym 4 zadań z poziom
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – rozwiązanie, co najmniej 22 zadań, w tym 6 zadań z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. d, 5. a, 6. b, 7. a, 8. c, 9. d, 10. c, 11. d,
12. d, 13. b, 14. b, 15. b, 16. b, 17. a, 18. a, 19. d, 20. d, 21. d, 22. a, 23. d, 24. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić skład szkliwa porcelanowego

A

P

c

2

Określić zastosowanie metody frytowania

B

P

b

3

Scharakteryzować szkliwo porcelanowe

B

P

a

4

Porównać wygląd zewnętrzny szkliwa

B

P

d

5

Rozróżnić piece ceramiczne

B

P

a

6

Określić kolejność operacji jednostkowych
w ciągu technologicznym

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

7

Określić zagrożenie wynikające z pracy
w dziale zdobienia

B

P

a

8

Dobrać metody szkliwienia do rodzaju
wyrobu

B

P

c

9

Wymienić wady procesu szkliwienia

B

P

d

10 Rozróżnić metody zdobień

B

P

c

11 Dobrać urządzenia do metod szkliwienia

B

P

d

12

Zastosować przepisy bhp dot. doboru
ś

rodków ochrony osobistej w czasie

zdobienia

B

P

d

13 Określić czas zdobienia reliefami

B

P

b

14 Wymienić metody wykańczania wyrobów

B

P

b

15 Określić wady wyrobów zdobionych

B

P

b

16 Określić zakres badań

B

P

b

17 Określić zakres badań

B

P

a

18 Scharakteryzować zdobienie podszkliwne

C

PP

a

19

Dokonać podziału urządzeń do szkliwienia
metodą natrysku

C

PP

d

20

Rozróżnić

elementy

maszyn

do wykańczania po szkliwieniu

C

PP

d

21

Scharakteryzować sposoby dekorowania w
technice pędzla malarskiego

C

PP

d

22

Określić zastosowanie tlenków w celu
uzyskania właściwej barwy farby

D

PP

a

23 Określić rodzaje magazynów

C

PP

d

24

Określić zasady transportu dla wskazanego
wyrobu

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jedno tygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiarów dydaktycznych.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajami zadań podanych w zestawie zadań testowych
oraz z zasadami punktowania odpowiedzi.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi podczas sprawdzianu (karta
odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Pięć minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom najwięcej trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu unikniecie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 24 zadania odnośnie Zdobienia i szkliwienia wyrobów ceramicznych.
W teście

zamieszczono

zadania

wielokrotnego

wyboru,

gdzie

tylko

jedna

z wymienionych odpowiedzi jest zawsze prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 18÷24, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

9.

Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Szkliwo porcelanowe charakteryzuje się dużą zawartością
a)

wapienia.

b)

dolomitu.

c)

skalenia.

d)

marmuru.

2.

Metodą frytowania nie przygotowuje się szkliwa
a)

borowo-ołowiowego.

b)

skaleniowego.

c)

ołowiowego.

d)

borowego.

3.

Szkliwo porcelanowe jest
a)

surowe, gładkie.

b)

ziemne, gładkie.

c)

frytowane, gładkie.

d)

solne, gładkie.

4.

Do opisu wyglądu zewnętrznego szkliwa nie zaliczamy stwierdzenia, że jest
a)

przeźroczyste.

b)

matowe.

c)

kryjące.

d)

surowe.

5.

Topienie fryty prowadzi się w piecu
a)

obrotowym.

b)

tunelowym

c)

szybowym.

d)

kręgowym.

6.

Wypalanie wyrobów porcelanowych na „ostro” poprzedza proces
a)

suszenia.

b)

formowania.

c)

szkliwienia.

d)

zdobienia kalką.

7.

Ołowica może być przyczyną choroby zawodowej pracownika działu
a)

przygotowania szkliw.

b)

suszarń.

c)

piecowni.

d)

formowni.

8.

Płytki ścienne szkliwi się najczęściej metodą
a)

zanurzania.

b)

natrysku.

c)

polewania.

d)

malowania pędzlem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

9.

Do wad procesu szkliwienia nie zaliczymy
a)

zbiegania się szkliwa.

b)

zgrubień szkliwa.

c)

przyklejania się wyrobu do półki piecowej.

d)

pryszczenia farby.

10.

Dekorowanie reliefami dotyczy zdobienia
a)

farbami podszkliwnymi.

b)

metalami szlachetnymi.

c)

plastycznego.

d)

farbami naszkliwnymi.

11.

Pistolet natryskowy stosowany jest do nakładania szkliwa metodą
a)

zanurzania.

b)

polewania.

c)

malowania.

d)

natryskiwania.

12.

Stosowanie ochrony dróg oddechowych konieczne jest przy zdobieniu metodą
a)

stemplowania.

b)

kalkomanii.

c)

stalodruku.

d)

natrysku.

13.

Zdobienie reliefami wykonuje się
a)

po wypaleniu na biskwit.

b)

podczas formowania.

c)

podczas suszenia.

d)

po wypaleniu na ostro.

14.

Po szkliwieniu talerza należy usunąć szkliwo z jego
a)

skrzydła.

b)

nóżki.

c)

całej powierzchni wewnętrznej.

d)

całej powierzchni zewnętrznej.

15.

Do wad zdobienia podszkliwnego i naszkliwnego nie zaliczymy
a)

niewyraźnego reliefu.

b)

zgrubienia szkliwa.

c)

suchości farb.

d)

spienienia powierzchni farb.

16.

Do badań cech zewnętrznych wyrobów gotowych nie zaliczamy sprawdzenia
a)

Wymiarów.

b)

nasiąkliwości.

c)

dźwięku.

d)

przełamu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

17.

Pomiar ogniotrwałości zwykłej przeprowadza się dla wyrobów
a)

ogniotrwałych.

b)

porcelanowych.

c)

budowlanych.

d)

fajansowych.

18.

Zdobienie podszkliwne jest to
a)

nanoszenie dekoracji na czerep surowy lub biskwitowy i utrwalenie jej przez
pokrycie szkliwem oraz wypalenie razem z nim.

b)

barwienie masy w dziale przygotowania mas.

c)

nakładanie farby na gotowy poszkliwiony i wypalony wyrób oraz utrwalenie jej
przez wypalenie w piecach muflowych w temperaturze 600÷900

o

C.

d)

cienka mieniąca się błonka perłowa na powierzchni wyrobów szlachetnych.

19.

Urządzenia o działaniu ciągłym do szkliwienia natryskowego, w zależności od sposobu
doprowadzania i odprowadzania szkliwionego przedmiotu z komory natryskowej dzieli
się na urządzenia
a)

obrotowe i pionowe.

b)

poziome i pionowe.

c)

stojące i obrotowe.

d)

przenośnikowe i karuzelowe.

20.

Elementem roboczym maszyny do usuwania szkliwa surowego jest
a)

wrzeciono.

b)

ostra szczotka.

c)

komora próżniowa.

d)

wilgotna taśma gąbczasta.

21.

Do technik malarskich elementów pędzlowych nie zaliczamy
a)

obwódek.

b)

linii.

c)

pasków.

d)

stempli.

22.

Zieloną barwę farbom naszkliwnym nadaje tlenek
a)

chromowy.

b)

manganowy.

c)

tytanowy.

d)

uranowy.

23.

Magazynowanie

wyrobów ceramicznych odpornych na działanie czynników

atmosferycznych odbywa się w magazynach
a)

specjalnych.

b)

podziemnych.

c)

zamkniętych.

d)

otwartych.

24.

Pośród wyrobów ceramicznych najbardziej wrażliwe na transport są wyroby
a)

budowlane.

b)

porcelanowe.

c)

ogniotrwałe

d)

kamionkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i Nazwisko: ..........................................................................................................................

Zdobienie i szkliwienie wyrobów ceramicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Zdobienie i szkliwienie
wyrobów ceramicznych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziom ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. a, 4. b, 5. d, 6. b, 7. d, 8. d, 9. a, 10. d, 11. d,
12. c, 13. c, 14. d, 15. a, 16. b, 17. c, 18. b, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Scharakteryzować skład szkliwa fajansowego

B

P

d

2

Określić skład szkliwa

A

P

d

3

Rozpoznać metodę przygotowania szkliwa

B

P

a

4

Określić budowę pieca obrotowego do
topienia szkliwa

B

P

b

5

Określić właściwości szkliwa

B

P

d

6

Zastosować metodę szkliwienia

B

P

b

7

Scharakteryzować sposób szkliwienia

B

P

d

8

Scharakteryzować metody szkliwienia

B

P

d

9

Określić jakość wyrobu po szkliwieniu

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

10 Określić skład szkliw

B

P

d

11

Dobrać

związki

chemiczne

do

farb

podszkliwnych

B

P

d

12 Rozpoznać techniki zdobienia podszkliwnego

B

P

c

13 Rozpoznać techniki zdobienia

B

P

c

14 Rozpoznać techniki zdobienia naszkliwnego

B

P

d

15 Określić rodzaj techniki zdobienia

B

P

a

16

Określić temperaturę utrwalenia dekoracji
naszkliwnej

C

PP

b

17 Dobrać urządzenie do metody szkliwienia

C

PP

c

18

Dobrać urządzenie do wykończania wyrobów
szkliwionych wypalonych

C

PP

b

19 Rozpoznać chorobę zawodową

D

PP

a

20 Rozpoznać chorobę zawodową

D

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jedno tygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiarów dydaktycznych.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajami zadań podanych w zestawie zadań testowych oraz
z zasadami punktowania odpowiedzi.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi podczas sprawdzianu (karta
odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Pięć minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom najwięcej trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu unikniecie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadania odnośnie zdobienia i szkliwienia wyrobów ceramicznych.
W teście

zamieszczono

zadania

wielokrotnego

wyboru,

gdzie

tylko

jedna

z wymienionych odpowiedzi jest zawsze prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część– poziom podstawowy,
II część – poziom ponadpodstawowy.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16÷20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

9.

Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Szkliwa fajansowe są
a)

nisko topliwe, surowe, ołowiowe, matowe.

b)

ś

rednio topliwe, surowe, skaleniowe, matowe.

c)

trudno topliwe, surowe, skaleniowe, lśniące.

d)

nisko topliwe, frytowane, ołowiowe, lśniące.

2.

Składu szkliwa nie można wyrazić za pomocą
a)

składu chemicznego w %.

b)

wzoru Segera w jednostkach molowych.

c)

składu surowcowego w jednostkach wagowych lub w %.

d)

ciężaru nasypowego poszczególnych składników w g/cm

3

.

3.

Szkliwo surowe przygotowuje się na mokro w
a)

młynie kulowym.

b)

szuszarni rozpyłowej.

c)

gniotowniku z misą obrotową.

d)

piecu szybowym.

4.

Piec obrotowy do topienia szkliwa składa się z bębna wyłożonego wewnątrz wykładziną
a)

drewnianą.

b)

ogniotrwałą.

c)

stalową.

d)

miedzianą.

5.

Właściwości szkliw określa
a)

gazoprzepuszczalność.

b)

wilgotność pokładowa.

c)

gęstość nasypowa.

d)

współczynnik rozszerzalności cieplnej.

6.

Metoda szkliwienia nie zależy od
a)

kształtu wyrobu.

b)

przeznaczenia wyrobu.

c)

rozmiarów wyrobu.

d)

właściwości powierzchni wyrobów.

7.

Fragmenty powierzchni wyrobów, które nie mają być pokryte szkliwem powleka się
mieszaniną parafiny z naftą (1:1) ogrzaną do 80

o

C. Dotyczy to wyrobów

a)

budowlanych.

b)

ogniotrwałych.

c)

porcelanowych.

d)

sanitarnych.

8.

Metodą kombinowaną można poszkliwić
a)

talerz deserowy.

b)

umywalkę.

c)

kubek.

d)

bardzo wysmukły wazon.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

9.

Pęknięcie włoskowate (harys) powstaje gdy jest
a)

zbyt wysoki współczynnik rozszerzalności cieplnej szkliwa.

b)

zbyt cienka warstwa szkliwa.

c)

duża lepkość szkliwa.

d)

zła przyczepność szkliwa do czerepu.

10.

Składnikiem trującym stosowanym do szkliw przetapianych jest
a)

magnez.

b)

ortoklaz.

c)

korund.

d)

minia ołowiana.

11.

Farby podszkliwne otrzymuje się przez zmielenie barwnika z odpowiednim dodatkiem.
Barwnikiem może być
a)

plastyfikator.

b)

mineralizator.

c)

glinokrzemian.

d)

związki tlenków metali barwnych.

12.

Do technik zdobienia podszkliwnego nie zaliczamy
a)

natrysku.

b)

stemplowania.

c)

kalkomanii.

d)

szablonu.

13.

Obwódki, linie i paski to rodzaje dekoracji zaliczane do techniki
a)

stalodruku.

b)

stemplowania.

c)

pędzla malarskiego.

d)

natrysku.

14.

Sztafaż jest to
a)

pieczątka gumowa.

b)

natrysk farby.

c)

wytrawiony rysunek na płycie stalowej.

d)

podkreślenie farbą wypukłości reliefu.

15.

Równoczesne nałożenie na wyroby wielobarwnych kompozycji jest możliwe w technice
a)

kalkomanii.

b)

stalodruku.

c)

stemplowania.

d)

natryskiwania.

16.

Proces wypalania dekoracji naszkliwnej realizowany jest w temperaturze około
a)

300

o

C.

b)

800

o

C.

c)

1100

o

C.

d)

1600

o

C.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

17.

Wprowadzenie szkliwionego przedmiotu do wanny napełnionej szkliwem, następnie
wyjęcie go i osuszenie ma miejsce w czasie szkliwienia metodą przez
a)

polewanie.

b)

malowanie pędzlem.

c)

zanurzanie.

d)

natryskiwanie.

18.

Urządzeniem do szlifowania wyrobów wypalanych szkliwionych nie jest szlifierka
a)

z tarczami szlifującymi.

b)

do płaszczyzn.

c)

z wałkiem giętkim.

d)

pozioma z tarczą żeliwną.

19.

Owrzodzenie skóry mogą powodować związki
a)

chromu.

b)

manganu.

c)

kobaltu.

d)

ołowiu.

20.

Na chorobę dróg oddechowych zwaną krzemicą zapadają pracownicy mający stały
kontakt
a)

z surowcami borowymi.

b)

ze związkami ołowiu.

c)

ze związkami rtęci.

d)

z pyłem krzemionkowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko: ..........................................................................................................................

Zdobienie i szkliwienie wyrobów ceramicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

7.

LITERATURA

1.

Dobrzyński Sł.: Materiałoznawstwo szklarskie i ceramiczne. WSiP, Warszawa 1978

2.

Fis B., Wyszyńska B.: Zarys technologii ceramiki. WSiP, Warszawa 1986

3.

Kordek M., Kleinrok D.: Technologia ceramiki część III.WSiP, Warszawa 1992

4.

Ros D., Frigola.: Ozdoby z ceramiki. Świat Książki, Warszawa 2003

5. Rospond M.: Maszyny i urządzenia przemysłu ceramicznego. WSiP, Warszawa 1984
8.

Rusicki A., Raabe J.: Pracownia technologiczna ceramiki. WSiP, Warszawa 1982

9.

Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP, Warszawa 2003

Literatura metodyczna

1.

Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

3.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998

4.

Węglińska M.: Jak przygotować się do lekcji?, Kraków 2005