Legalsupport sp. z o.o.
ul Karmelicka 66, 31-128 Kraków

tel. [phone], faks [phone]
mail: [e-mail]

NIP: 676-21-64-973

Regon: 357215830
KRS 0000108190 - Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie

Kapitał zakładowy: 133.000,00 zł

1

Sz. P.

W. Filip

Stan faktyczny

Czy ważność pełnomocnictwa traci ważność wraz ze śmiercią mocodawcy , jeżeli w

akcie notarialnym nie ma wpisu stanowiącego ważność pośmiertną.

Opinia prawna

Niniejsza opinia zawiera analizę stanu prawnego oraz odpowiedź na pytania w oparciu

o przepisy Kodeksu Cywilnego z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. z 1964 nr 16 poz. 93, dalej

k.c.), Ustawy Kodeks Postępowania Cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. z 1964 nr

43 poz. 296, dalej k.p.c.), oraz poglądów doktryny i orzecznictwa.

Odpowiedź na interesujące Pana pytanie zawarta jest w przepisach k.c. Art. 101 k.c.,

dotyczący pełnomocnictwa na gruncie cywilnym stwierdza bowiem:

§ 1. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca

zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego

będącego podstawą pełnomocnictwa.

§ 2. Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w

pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego

będącego podstawą pełnomocnictwa.

Zdarzeniem prawnym powodującym wygaśnięcie pełnomocnictwa ex lege jest

zgodnie z art. 101 § 2 k.c. śmierć mocodawcy, a także śmierć pełnomocnika. Na równi ze

śmiercią osoby fizycznej traktować należy ustanie (rozwiązanie, likwidację) osoby prawnej

czy jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, ale mającej zdolność prawną,

będącej mocodawcą bądź pełnomocnikiem. Zasadą jest więc ścisły związek pełnomocnictwa

z osobami mocodawcy i pełnomocnika.

Przepis art. 101 § 2 k.c. dopuszcza wyjątek od zasady związku pełnomocnictwa z

osobami mocodawcy i pełnomocnika, przewidując możliwość zastrzeżenia, że

pełnomocnictwo nie wygasa na skutek śmierci mocodawcy bądź pełnomocnika. Zastrzeżenie

Legalsupport sp. z o.o.
ul Karmelicka 66, 31-128 Kraków

tel. [phone], faks [phone]
mail: [e-mail]

NIP: 676-21-64-973

Regon: 357215830
KRS 0000108190 - Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie

Kapitał zakładowy: 133.000,00 zł

2

takie może zostać uczynione przez mocodawcę. Oświadczenie woli mocodawcy o takiej treści

powinno zostać zawarte w treści pełnomocnictwa. Nie jest natomiast dopuszczalne takie

zastrzeżenie w treści innej czynności prawnej (np. w umowie kreującej stosunek

podstawowy). Ponadto może ono nastąpić tylko wówczas, gdy mocodawcę z pełnomocnikiem

wiąże stosunek podstawowy. Wreszcie powinno ono wynikać z przyczyn uzasadnionych

treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Przyczyną taką może być

potrzeba wykonania umowy, która nie wygasa w razie śmierci strony będącej mocodawcą, a

pełnomocnictwo wynika z zawarcia umowy bądź zostało udzielone w celu jej realizacji (np.

w przypadku umowy zlecenia czy umowy agencyjnej

Zatem, możliwe jest zastrzeżenie, że pełnomocnictwo nie wygasa w razie śmierci

mocodawcy albo w razie śmierci pełnomocnika bądź w razie śmierci mocodawcy oraz

pełnomocnika. Skutkiem takiego zastrzeżenia jest dalsze istnienie stosunku prawnego

pełnomocnictwa, w którym w miejsce zmarłego mocodawcy, pełnomocnika albo mocodawcy

i pełnomocnika wchodzą ich spadkobiercy. Zastrzeżenie takie nie wpływa natomiast na

możliwość odwołania pełnomocnictwa, chyba że zastrzeżono jego nieodwołalność zgodnie z

art. 101 § 1 k.c.

1

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2001 r. (sygn. IV CKN 354/00)

udzielenie pełnomocnictwa jest jednostronną czynnością prawną o charakterze

upoważniającym. Czynność ta upoważnia pełnomocnika (daje mu kompetencję) do

dokonywania czynności prawnych w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy. Umocowanie to

trwa, co do zasady, tak długo, jak długo pełnomocnictwo nie zostanie odwołane (art. 101 § 1

in princ. k.c.), bądź dopóty, dopóki nie nastąpi śmierć mocodawcy lub pełnomocnika (art. 101

§ 2 in princ. k.c.). Jakkolwiek ustawa wyraźnie tego nie reguluje, trzeba przyjąć, że ustanie

osoby prawnej traktowane jest jako równoznaczne ze śmiercią osoby fizycznej.

Pewien wyjątek od zasady wygaśnięcia pełnomocnictwa wprowadzony jest w

procedurze cywilnej i dotyczy pełnomocnictw procesowych. Artykuł 96 k.p.c. stwierdza

bowiem:

1

Za: Kidyba A. (red.). Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna. LEX, 2012.

Legalsupport sp. z o.o.
ul Karmelicka 66, 31-128 Kraków

tel. [phone], faks [phone]
mail: [e-mail]

NIP: 676-21-64-973

Regon: 357215830
KRS 0000108190 - Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie

Kapitał zakładowy: 133.000,00 zł

3

W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo

wygasa. Jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.

W doktrynie dominuje pogląd, że pełnomocnictwo procesowe gaśnie dopiero z chwilą

zawieszenia postępowania. Wydaje się przy tym, że celem przepisu jest także ograniczenie

zakresu pełnomocnictwa wskutek śmierci strony; pełnomocnik w takiej sytuacji upoważniony

jest jedynie do podejmowania niezbędnych czynności procesowych zmierzających do

zawieszenia postępowania, w tym upoważniony jest do złożenia zażalenia na postanowienie

sądu, w którym sąd zamiast zawiesić umorzył postępowanie.

2

W razie wszelkich wątpliwości co do treści niniejszej opinii oraz dalszych pytań

prosimy o kontakt na adres [e-mail]; do wszelkich uwag odniesiemy się

niezwłocznie.

Z poważaniem

Zespół prawników serwisu http://e-prawnik.pl/

2

Jakubecki A. (red.). Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks

postępowania cywilnego. LEX/el., 2012.