CHOROBY BŁONY NACZYNIOWEJ

(tunica vasculosa bulbi)

dr n. med. Izabela Nowak

Podział ze względu na czynniki etiologiczne :

– zakaźne
– niezakaźne

• idiopatyczne

UVEITIS

Zapalenie błony naczyniowej

Podział ze względu na umiejscowienie :
• uveitis anterior
• uveitis intermedialis
• uveitis posterior
• panuveitis
Podział pod względem symptomatologii i przebiegu :
• ostre
• podostre
• przewlekłe

Podział pod względem patomorfologicznym :
• ziarninujące
• nieziarninujące

zewnątrzpochodne

wewnątrzpochodne

• histamina, serotonina i inne

mediatory powodują rozszerzenie i

wzrost przepuszczalności naczyń

krwionośnych przesięk, migracja

leukocytów

• kininy, prostaglandyny i leukotrieny

mogą powodować załamanie bariery

krew-płyn komorowy

• wzmożenie produkcji cieczy

wodnistej przez podrażnione

zapalnie ciało rzęskowe

• reakcje typu cytotoksycznego i

wysięk

- surowiczy
-włóknikowy
-ropny
-krwisty

4

PATOFIZJOLOGIA REAKCJI ZAPALNEJ TYPU OSTREGO

5

PATOFIZJOLOGIA REAKCJI ZAPALNEJ

TYPU PRZEWLEKŁEGO

•NIEZIARNINUJĄCEJ: naciek z komórek limfocytarnych i
plazmatycznych

•ZIARNINUJĄCEJ: naciek z komórek limfocytarnych,
plazmatycznych, nabłonkowatych i olbrzymich

6

UVEITIS ANTERIOR = IRIDOCYCLITIS

• acuta

• chronica

11

11

IRIDOCYCLITIS ACUTA

4

5

Badanie podmiotowe:
•

ból i zaczerwienienie oka

•

światłowstręt, łzawienie

•

spadek ostrości wzroku

Badanie przedmiotowe
•

zwężenie szpary powiekowej

•

przekrwienie okołorąbkowe

•

wysięk w komorze przedniej

•

źrenica wąska

•

poszerzenie naczyń i zatarcie rysunku

tęczówki

•

zrosty tylne tęczówki

•

odgrodzenie, zamknięcie źrenicy

•

wtórne nadciśnienie wewnątrzgałkowe

•

uwypuklenie tęczówki

•

w bardzo ciężkich przypadkach

hypotonia i zanik gałki ocznej

3

UVEITIS ANTERIOR W PRZEBIEGU CHORÓB

UKŁADOWYCH

niezakaźnych:

• ostre nieziarninujące, występują w

ciężkich schorzeniach

autoimmunologicznych, związanych

z obecnością antygenu HLA-B27

– ch. Bechterewa
– zespół Reitera

• przewlekłe nieziarninujące

– młodzieńcze przewlekłe

zapalenia stawów s.

młodzieńcze reumatoidalne

zapalenia stawów

• przewlekłe ziarninujące

– sarkidoza
– ch. Behceta
– z. Vogta-Koyanagi-Harady

6

UVEITIS ANTERIOR W PRZEBIEGU CHORÓB

UKŁADOWYCH

zakaźnych:
• przewlekłe bakteryjne

– gruźlica
– kiła
– borelioza

• wirusowe

– półpasiec oczny
– opryszczka

2

UVEITIS ANTERIOR W WYNIKU REAKCJI

IMMUNOLOGICZNYCH NA ANTYGENY MIEJSCOWE

ophthalmia sympatica

(antygen nieznany)

uveitis phacoanaphilactica

(antygen soczewkowy)

14

UVEITIS ANTERIOR IDIOPATYCZNE

heterochromiczne Fuchsa

zespół Posnera-Schlossmanna

s. przełomy jaskrowo-

rzęskowe

7

DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA

OSTREGO ZAPALENIA TĘCZÓWKI I

CIAŁA RZĘSKOWEGO

•

PRAWIDŁOWE CIŚNIENIE
ŚRÓDGAŁKOWE

•

KOMORA PRZEDNIA PRAWIDŁOWEJ
GŁĘBOKOŚCI

•

ŻRENICA ZWĘŻONA, REAKCJA NA
ŚWIATŁO SŁABA, ALE ZACHOWANA

•

ROGÓWKA Z OSADAMI NA
ŚRÓDBONKU

•

BÓL TĘPY UMIEJSCOWIONY W GŁĘBI
OKA

OSTREGO ATAKU JASKRY

•

WYSOKIE CIŚNIENIE ŚRÓDGAŁKOWE
>60 mmHg

•

KOMORA PRZEDNIA SPŁYCONA

•

ŻRENICA POSZERZONA BEZ REAKCJI
NA ŚWIATŁO

•

ROGÓWKA O ZMNIEJSZONEJ
PRZEZIERNOŚCI Z POWODU OBRZĘKU
NABŁONKA I WARSTWY MIĄŻSZOWEJ

•

BÓL OSTRY UMIEJSCOWIONY W
OKOLICY CZOŁOWO-SKRONIOWEJ

1a s.172

2a s.172

• początek podstępny, bez bólu, blade oko
• powolny spadek ostrości wzroku
• osady na śródbłonku rogówki „sadłowate”

lub podobne do zastygłych kropli stearyny

• zrosty tylne płaszczyznowe
• guzki tęczówki Koeppego i Busacca
• ziarniniaki typowe dla określonego

schorzenia

UVEITIS ANTERIOR CHRONICA

6

1

UVEITIS INTERMEDIA

• cyclitis partis planae

• cyclitis chronica

15

Najczęściej nie ogranicza się do naczyniówki (chorioiditis), proces

chorobowy dotyczy również siatkówki (chorioretinitis)

– ubytki w polu widzenia, odpowiadające położeniu ogniska chorobowego
– wysięk w ciele szklistym

• chorioretinitis centralis
• chorioretinitis juxtapapillaris
• chorioretinitis focalis
• chorioretinitis diffusa s. disseminata

UVEITIS POSTERIOR

24

9

25

10

29

20

16

UVEITIS POSTERIOR

pasożytnicze

• toksoplasmosis

• toksocarosis

18

27

26

28

UVEITIS POSTERIOR

idiopatyczne

• choroidopathia serpinginosa

(choroidopatia pełzająca)

• chorioretinitis vitiliginosa
(retinochoroidopatia typu

birdshot)

• epiteliopathia pigmentosa

multifocalis acuta (ostra
wieloogniskowa epiteliopatia
plackowata)

PANUVEITIS

• endophthalmitis

• panophthalmitis

OGÓLNE ZASADY LECZENIA ZAPALEŃ BŁONY

NACZYNIOWEJ

• w zależności od czynnika:

– antybiotyki przeciwbakteryjne
– antymetabolity wirusowe
– leki przeciwgrzybiczne
– leki przeciwpierwotniakowe

• zapalenie o etiologii niezakaźnej nie wymagają podawania w/w

preparatów

• kortykosteroidy stosowane miejscowo

– krople
– maści
– wstrzyknięcia podspojówkowe i okołogałkowe

• kortykosteroidy stosowane ogólnie
• leki rozszerzające żrenicę (mydriatica) i porażające mięsień

akomodacyjny (cycloplegica)

• leczenia immunosupresyjne

CHOROBY ZWYRODNIENIOWE I DYSTROFICZNE

NACZYNIÓWKI

• krótkowzroczność wysoka degeneracyjna

(myopia alta degenerativa)

• choroideremia

• zanik girlandowaty naczyniówki i siatkówki

(atrophia gyrata)

• albinizm

8.30 s.197

8.32 s.198

8.29 s.197

8.27b s.195

8.36 s. 199

8.35 s.199

8.33 s.198

CZERNIAK BŁONY NACZYNIOWEJ

(MELANOMA MALIGNUM)

• Czerniak złośliwy tęczówki

• Czerniak złośliwy ciała rzęskowego

• Czerniak złośliwy naczyniówki

KLASYFIKACJA CZERNIAKA WG BUDOWY

HISTOLOGICZNEJ CALLENDERA

•

ZNAMIĘ WRZECIONOWATO-KOMÓRKOWE

•

CZERNIAK WRZECIONOWATO-KOMÓRKOWY

•

CZERNIAK NABŁONKOWATO-KOMÓRKOWY

•

CZERNIAK TYPU MIESZANO-KOMÓRKOWEGO

PRZEWAGA KOMÓREK NABŁONKOWATYCH ORAZ SILNA PIGMENTACJA
PRZEMAWIAJĄ ZA WYSOKIM STOPNIEM ZŁOSLIWOŚCI

KLASYFIKACJA CZERNIAKA NACZYNIÓWKI

POD WZGLĘDEM WIELKOŚCI

•

MAŁE: do 10 mm średnicy i 3 mm grubości

•

ŚREDNIE: do 15 mm średnicy i 5 mm grubości

•

DUŻE: do 20 mm średnicy i 10 mm grubości

•

BARDZO DUŻE: powyżej 20 mm średnicy i 10 mm grubości

8.43 s.203

8.42 s.203

8.40 s.202

RÓŻNICOWANIE CZERNIAKA ZŁOŚLIWEGO Z:

• ZNAMIENIEM BARWNIKOWYM

NACZYNIÓWKI

• WRODZONYM PRZEROSTEM NABŁONKA

BARWNIKOWEGO SIATKÓWKI

• HAMARTOMA NABŁONKA BARWNIKOWEGO

SIATKÓWKI

• MELANOCYTOMA

LECZENIE CZERNIAKA BŁONY NACZYNIOWEJ

• miejscowa resekcja, o ile pozwoli wielkość i

umiejscowienie

• płytki radioaktywne z rutenem 106, jodem 125 lub

irydem 192 (małe i średnie guzy)

• fotokoagulacja ksenonowa lub laserem argonowym

(guzy małe)

• termoterapia przezźreniczna TTT laserem diodowym

(guzy średnie o średnicy podstawy do 12 mm i

wysokości 4 mm)

• niszczenie czerniaka strumieniem wyrzucanych przez

cyklotron protonów i jonów helu ( również guzy duże)

• usunięcie gałki ocznej (enucleatio) (duże guzy)
• chemioterapia i immunoterapia w przypadkach

przerzutów (najczęsciej do płuc i wątroby)