krawiec 743[01] z1 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Dagmara Kowalik
Ewa Oczko

Zastosowanie zasad kolorystyki i kompozycji
w projektowaniu odzieży 743[01].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Maria Kaczmarek
mgr inż. Jadwiga Idryjan-Pajor

Opracowanie redakcyjne:
dr Dagmara Kowalik

Konsultacja:
mgr Ewa Figura

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[01].Z1.03

„Zastosowanie zasad kolorystyki i kompozycji w projektowaniu odzieży”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu krawiec.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawy kompozycji plastycznej

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Podstawy kolorystyki

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Zasady kształtowania form płaskich i przestrzennych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Przegląd historycznych form ubiorów

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Polskie stroje ludowe

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Podstawy grafiki komputerowej

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie krawiec.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już
ukształtowane, aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń kształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe dwa scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia (takie same jak w poradniku dla ucznia) opatrzone wskazówkami do realizacji,
zalecanymi metodami nauczania – uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia – dwa przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. ćwiczeń praktycznych
i dyskusji dydaktycznej.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

Schemat układu jednostek modułowych

743[01].Z1

Podstawy projektowania odzieży

743[01].Z1.03

Zastosowanie zasad kolorystyki

i kompozycji w projektowaniu odzieży

743[01].Z1.02

Sporządzanie rysunków wyrobów odzieżowych

743[01].Z1.01

Sporządzanie rysunku technicznego

odzieżowego

743[01].Z1.04

Dobieranie wyrobów odzieżowych

do typu sylwetki i przeznaczenia

743[01].Z1.05

Dobieranie materiałów odzieżowych, dodatków

krawieckich i galanteryjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

dobierać przybory i materiały podczas wykonywania rysunku,

−

dobierać formaty arkuszy rysunkowych i kreślarskich,

−

wykonywać rysunek odręczny,

−

wykonywać rysunek rozmachowy,

−

rysować sylwetkę człowieka,

−

wykonywać szkice fragmentów odzieży w ujęciu perspektywicznym,

−

wykonywać rysunek z natury, pamięci lub wyobraźni,

−

rysować ubiory na sylwetce,

−

posługiwać się rysunkiem żurnalowym,

−

kopiować rysunki żurnalowe,

−

stosować światłocień w rysunku odzieżowym,

−

pisać tekst pismem technicznym,

−

stosować różne rodzaje pisma i układy liternicze,

−

posługiwać się programem CorelDRAW.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

dobrać narzędzia i materiały do wykonywania kompozycji kolorystycznych,

−

dobrać kolory zasadnicze, pochodne i neutralne,

−

dobrać kolory ciepłe i zimne,

−

zróżnicować kolory pod względem waloru, nasycenia, czystości,

−

określić sposób powstawania kolorów zgaszonych i złamanych,

−

wykonać koło barw,

−

zastosować techniki rysunkowe i malarskie do wykonywania kompozycji plastycznych,

−

zastosować kolor w ubiorze,

−

zastosować kontrast barw,

−

uzyskać określoną ekspresję barw w ubiorze,

−

określić zasady kształtowania form płaskich i przestrzennych,

−

zastosować układy linii w kompozycji odzieży,

−

określić zasady dzielenia form płaskich,

−

zastosować ornamenty płaskie i przestrzenne,

−

zastosować zasady symetrii i asymetrii w projektowaniu odzieży,

−

określić podział powierzchni brył,

−

zastosować proporcje w projektowaniu odzieży,

−

zastosować plastyczne właściwości materiałów odzieżowych,

−

określić fakturę materiału,

−

określić wpływ klimatu i obyczajów na fason i kolorystykę ubiorów,

−

scharakteryzować stroje wybranych epok historycznych,

−

scharakteryzować polskie stroje regionalne,

−

zastosować elementy strojów historycznych i regionalnych w projektach ubiorów
współczesnych,

−

zastosować grafikę komputerową do tworzenia kompozycji plastycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Krawiec 743[01]

Moduł:

Podstawy projektowania odzieży 743[01].Z.1

Jednostka modułowa:

Zastosowanie

zasad

kolorystyki

kompozycji

w projektowaniu odzieży 743[01].Z1.03

Temat: Analiza historycznych ubiorów odzieżowych od starożytności do secesji.

Cel ogólny: Analizowanie historycznych ubiorów odzieżowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić linię mody historycznej,

−

scharakteryzować ubiory historyczne od starożytności do secesji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 4 osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia z problemem głównym i problemem szczegółowym
dla poszczególnych grup,

−

foliogramy ubiorów historycznych,

−

materiały teoretyczne i graficzne z obowiązującej tematyki problemu szczegółowego,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, sprawdzenie obecności.
2. Omówienie tematu zajęć.

a) Nauczyciel wyjaśnia uczniom jaki jest cel zajęć.
b) Nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny połączony z prezentacją ubiorów

historycznych na foliogramach.

c) Nauczyciel przygotowuje uczniów do wykonania ćwiczenia:

−

dzieli uczniów na 4 osobowe grupy,

−

zapoznaje uczniów z problemem głównym i problemami szczegółowymi,

−

rozdaje materiały pomocnicze, teoretyczne i graficzne z obowiązującej tematyki
problemu szczegółowego,

−

wyjaśnia uczniom jak wykonać ćwiczenie.

3. Część praktyczna – uczniowie wykonują ćwiczenie.
Ćwiczenie (Ćwiczenie 1 – punkt 5.4.1. w poradniku)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Problem

główny:

Dokonaj

samodzielnej

charakterystyki

ubiorów

historycznych

od starożytności do secesji.
Problemy szczegółowe:
Grupa A: Dokonaj samodzielnej charakterystyki dowolnego ubioru historycznego:
starożytnego Egiptu, Grecji, Rzymu, ubioru bizantyjskiego.
Grupa B: Dokonaj samodzielnej charakterystyki dowolnego ubioru historycznego:
romańskiego, gotyckiego, renesansowego, barokowego.
Grupa C: Dokonaj samodzielnej charakterystyki dowolnego ubioru historycznego:
rokokowego, klasycyzmu, historyzmu, secesji.
Praca w grupach 4 osobowych:

−

uczniowie analizują w swojej grupie materiały nauczania dotyczące problemu

szczegółowego,

−

dyskutują w grupie na temat problemu szczegółowego,

−

charakteryzują rodzaj ubioru, linię ubioru, dodatki zdobnicze,

−

konsultują charakterystyki ubiorów z nauczycielem.

4. Prezentacja i analiza ćwiczenia.

−

członkowie grupy prezentują charakterystyki wybranych ubiorów historycznych,

−

uczniowie uzasadniają wybór ubiorów charakteryzujących modę poszczególnych

okresów historycznych,

−

uczniowie dyskutują na forum grupy na temat charakterystyk poszczególnych ubiorów

historycznych.

Zakończenie zajęć

−

nauczyciel podsumowuje zajęcia,

−

nauczyciel ocenia wykonanie ćwiczenia.

Praca domowa

−

nauczyciel poleca uczniom założenie segregatora, w którym będą składane opracowania
ćwiczeń,

−

nauczyciel poleca uczniom opracowanie wykonanego w klasie ćwiczenia i zamieszczenie
go w segregatorze,

−

opracowanie powinno zawierać krótkie charakterystyki ubiorów od starożytności
do secesji.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

nauczyciel ocenia uczniów podczas prowadzonych zajęć metodą obserwacji,

−

nauczyciel ocenia stopień aktywności uczniów i ich zaangażowanie w wykonanie
ćwiczenia,

−

nauczyciel ocenia poprawność wykonania ćwiczenia,

−

nauczyciel ocenia indywidualnie uczniów oraz grupę i efekty końcowej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Krawiec 743[01]

Moduł:

Podstawy projektowania odzieży 743[01].Z.1

Jednostka modułowa:

Zastosowanie

zasad

kolorystyki

kompozycji

w projektowaniu odzieży 743[01].Z1.03

Temat: Linie mody XX wieku.

Cel ogólny: Analizowanie linii mody XX wieku.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać charakterystyczną linię i elementy ubiorów współczesnych,

−

wrysować na sylwetkę klasyczną charakterystyczną linię i elementy ubiorów
współczesnych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład problemowy,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 4 osobowych.

Czas:

2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia z problemem głównym i problemem szczegółowym
dla poszczególnych grup,

−

foliogramy ubiorów współczesnych,

−

rysunki i opisy ubiorów współczesnych,

−

arkusze papieru o formacie A0 z narysowanymi sylwetkami klasycznymi kobiet
i mężczyzn,

−

kolorowe karteczki,

−

pisaki,

−

ołówki,

−

klej,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, sprawdzenie obecności.
2. Omówienie tematu zajęć.

a) Nauczyciel wyjaśnia uczniom jaki jest cel zajęć.
b) Nauczyciel przeprowadza wykład problemowy połączony z prezentacją ubiorów

współczesnych na foliogramach.

c) Nauczyciel przygotowuje uczniów do wykonania ćwiczenia:

−

dzieli uczniów na 4 osobowe grupy,

−

zapoznaje uczniów z problemem głównym i problemami szczegółowymi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rozdaje materiały pomocnicze, teoretyczne i graficzne z obowiązującej tematyki
problemu szczegółowego, arkusze papieru z narysowanymi sylwetkami
klasycznymi kobiet i mężczyzn, kolorowe karteczki,

−

wyjaśnia uczniom jak wykonać ćwiczenie.

3. Część praktyczna – uczniowie wykonują ćwiczenie.
Ćwiczenie (Ćwiczenie 2 – punkt 5.4.1. w poradniku)
Problem główny: Wrysuj na schematy sylwetki klasycznej i opisz w formie haseł ubiory
współczesne od lat dwudziestych do końca XX wieku.
Problemy szczegółowe:
Grupa A: Wrysuj na schematy sylwetek klasycznych dowolny ubiór współczesny: z lat
sześćdziesiątych, siedemdziesiątych oraz osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych i opisz go
w formie haseł.
Grupa B: Wrysuj na schematy sylwetek klasycznych dowolny ubiór współczesny: z lat
dwudziestych i trzydziestych i opisz go w formie haseł.
Grupa C: Wrysuj na schematy sylwetek klasycznych dowolny ubiór współczesny: z lat
czterdziestych i pięćdziesiątych i opisz go w formie haseł.
Praca w grupach 4 osobowych:

−

uczniowie analizują w swojej grupie materiały nauczania dotyczące problemu

szczegółowego,

−

dyskutują w grupie na temat problemu szczegółowego,

−

rysują ubiory współczesne na schematach sylwetek klasycznych, przyklejają hasła pod

ubiorami,

−

konsultują plakat z nauczycielem.

4. Prezentacja i analiza ćwiczenia.

−

wybrani uczniowie prezentują plakat z rysunkami ubiorów i opisami,

−

uczniowie uzasadniają przyporządkowanie haseł do ubiorów współczesnych,

−

uczniowie dyskutują na forum klasy na temat trafności analizy ubiorów współczesnych,

−

uczniowie oceniają poprawność wykonania ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

−

nauczyciel podsumowuje zajęcia,

−

nauczyciel ocenia wykonanie ćwiczenia.

Praca domowa

−

nauczyciel poleca uczniom sporządzenie rysunków ubiorów współczesnych od lat
dwudziestych do końca XX wieku wraz z opisami i zamieszczenie ćwiczenia
w segregatorze.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

nauczyciel ocenia uczniów podczas prowadzonych zajęć metodą obserwacji,

−

nauczyciel ocenia stopień aktywności uczniów i ich zaangażowanie w wykonanie
ćwiczenia,

−

nauczyciel ocenia poprawność wykonania ćwiczenia,

−

nauczyciel ocenia indywidualnie uczniów oraz grupę i efekty końcowej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawy kompozycji plastycznej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Utwórz dwa kontrastowe (maksymalnie różne) płaskie układy kompozycyjne tworzące

proste wzory na tkaninie. Pierwszy z nich ma być statyczny i zamknięty, drugi dynamiczny
i otwarty.
Uwaga:

−

Pamiętaj o zastosowaniu pewnej czytelnej zasady w powtarzalności i porządkowaniu
elementów co jest charakterystyczne dla wzorów na tkaninie w celu uniknięcia
przypadkowości.

−

Najwyżej ceniona winna być indywidualność rozwiązań.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien zwrócić uwagę

na analizę układów statycznych i dynamicznych, zamkniętych i otwartych. Przypomnieć
o zasadzie powtarzalności motywów we wzorach na tkaninie. Zachęcić do samodzielnego
i twórczego wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymierzyć czarny kartonik brystolu o wymiarach 25 x 25 cm,
2) pociąć kartonik na kwadraciki o wymiarach 2,5 x 2,5 cm,
3) ułożyć z czarnych kwadracików dwa maksymalnie zróżnicowane wzory tkanin: statyczny i

dynamiczny na dwóch białych podłożach o wymiarach 21 x 21 cm,

4) wykorzystać dowolną ilość kwadratowych elementów, które mogą zmieniać wzajemne

położenie, stykać się ze sobą bokami, rogami lub nie stykać się,

5) przykleić elementy po indywidualnych korektach nauczyciela,
6) zaprezentować opracowane przez siebie ćwiczenie pozostałym uczestnikom grupy

i sprawdzić czy pozostałe osoby podobnie odbierają wrażenie statyki i dynamiki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

jeden czarny kartonik brystolu o wymiarach 25 x 25 cm,

–

dwa białe kartoniki brystolu o wymiarach 21 x 21 cm,

–

linijka,

–

ołówek,

–

nożyczki lub nożyk,

–

klej lub dwustronna taśma klejąca,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj na formach bluzek kompozycje:
a) statyczną i symetryczną,
b) dynamiczną i asymetryczną,

przy pomocy cienkopisu i różnej grubości czarnych flamastrów.
Uwaga: Stosuj kreski i linie sugerujące różne paski i kratki na materiałach, a także czarne
i białe fragmenty odpowiadające tkaninom gładkim.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być poprzedzone przygotowaniem miniaturowych form bluzek oraz

form bluzek na formacie A4. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na cechy kompozycji
symetrycznej i asymetrycznej. Zadbać aby prezentacja najciekawszych rozwiązań była krótka
i rzeczowa. Zapytać o nastroje wywołane u uczniów przez układy statyczne i dynamiczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obrysować na papierze A4, ołówkiem kontury 10–12 miniaturek form przodów bluzek

w celu wykonania szkiców wstępnych,

Rys. do ćwiczenia 2. Forma bluzki do wykonania ćwiczenia

2) zaprojektować kompozycje na miniaturach form,
3) nanieść na odrysowane miniatury form cechy kompozycji:

−

statycznej i symetrycznej,

−

dynamicznej i asymetrycznej,

4) wybrać, po konsultacjach z nauczycielem dwa najlepsze, kontrastujące ze sobą przykłady,
5) narysować wybrane przykłady na dużych formach bluzek (A4) używając czarnych,

grubych flamastrów,

6) zaprezentować najciekawsze rozwiązania na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

miniatury form bluzek,

–

kartki do szkiców wstępnych,

–

dwie jednakowe formy bluzki na formacie A4,

–

ołówki (HB, 3B, 5B),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

czarne flamastry,

–

czarne cienkopisy,

–

czarny grubo piszący marker,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Podstawy kolorystyki

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Namaluj koło barw.

Uwaga:

−

z czerwieni wybierz na kolor podstawowy – karmin,

−

z niebieskich wybierz na kolor podstawowy – ultramarynę,

−

z żółcieni wybierz na kolor podstawowy – ciemną żółcień.

Wskazówki do realizacji
Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien zwrócić uwagę na analizę barw pochodnych.

Zadbać, aby ćwiczenie było wykonane precyzyjnie i estetycznie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować cyrklem na arkuszu A4 okrąg o dowolnych wymiarach,
2) podzielić okrąg na 6 równych części,
3) wypełnić co drugą cząstkę odpowiednim kolorem podstawowym,
4) zmieszać ze sobą farby z pary barw kontrastowych: pierwszą z trzecią, trzecią z piątą,

piątą z pierwszą,

5) wypełnić uzyskanymi barwami pochodnymi odpowiednie cząstki koła barw,
6) obrysować kontury okręgu i poszczególnych cząstek.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

blok techniczny o formacie A4.

–

cyrkiel,

–

linijka,

–

narzędzia cienkorysujące: ołówek, flamaster, cienkopis,

–

gumka,

–

farby plakatowe lub gwasz,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Posegreguj posiadane próbki kolorów na kolory nadające się na odzież dziecięcą,

młodzieżową, dla osób starszych.

Wskazówki do realizacji
Wykonanie ćwiczenia wymaga od uczniów zgromadzenia materiałów do wykonania

kompozycji kolorystycznych. Uczniowie wykonując zestawy kolorów powinni analizować
wyraz pojedynczych barw. Delikatność małych dzieci zharmonizować z kolorami bardzo
jasnymi i czystymi o subtelnych odcieniach. Barwy o wyrazie radosnym, pogodnym połączyć
z ubiorami młodzieżowymi. Powagę osób starszych połączyć z barwami zgaszonymi
i złamanymi. Wskazane jest aby uczniowie wymieniali się uwagami na temat wyrazu barw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić wrażenia np. wesołości, naiwności, powagi, spokoju jakie wywołują poszczególne

kolory,

2) dobrać wyraz barw do odzieży dziecięcej, młodzieżowej, dla osób starszych,
3) wykonać trzy zestawy kolorów na arkuszach,
4) omówić na forum grupy zestawy kolorów i odnieść się do propozycji i uwag.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ścinki kolorowego papieru, kartonu,

−

wycinki z kolorowych magazynów,

−

klej,

−

pisaki.

Ćwiczenie 3

Dobierz kolory w kompozycję tonalną i kontrastową do zestawu ubioru damskiego

składającego się z bluzki, spódnicy, kamizelki.

Wskazówki do realizacji
Wykonanie ćwiczenia wymaga zgromadzenia przez uczniów próbek barwnych papierów

i przygotowania rysunku żurnalowego ubioru damskiego złożonego z bluzki, spódnicy,
kamizelki. Ćwiczenie powinno być wykonane samodzielnie, tak, aby sprawdzić czy uczeń bez
pomocy zestawi barwy w kompozycję tonalną i kontrastową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować materiał nauczania dotyczący kompozycji barw w zestawach ubiorów,
2) zestawić kolory w odpowiednie kompozycje kolorystyczne,
3) rozplanować kolory kompozycji i dołączyć do części odzieży na rysunku żurnalowym,
4) przedyskutować zestawy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

próbki barwnych papierów,

–

rysunki żurnalowe,

–

blok rysunkowy o formacie A3,

–

klej lub dwustronna taśma klejąca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wybierz z danego okazu przyrodniczego np. kamienia, liścia, kwiatu cztery kolory

i zanotuj je farbami.

Wskazówki do realizacji
Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien uczniom zwrócić uwagę na analizowanie

przyrody jako źródła kolorów z całym bogactwem zestawień.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować koloryt okazu przyrodniczego,
2) ustalić jego koloryt zasadniczy,
3) ustalić kolory, które występują w mniejszej ilości lub jako odcienie koloru zasadniczego,
4) zanotować kolory farbami na papierze,
5) nadać kształt plamom barwnym,
6) wyciąć plamy barwne w opracowanym kształcie,
7) ułożyć kompozycję z plam barwnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

okazy przyrodnicze,

–

farby plakatowe lub gwasz,

–

blok rysunkowy o formacie A4,

–

nożyczki,

–

klej.

Ćwiczenie 5

Zestaw barwy w kompozycje kolorystyczne i zastosuj je we wzorach aplikacji.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być poprzedzone przygotowaniem powiększonych do formatu A4

wzorów aplikacji oraz powieleniem wzorów z poradnika celem wykonania wstępnych szkiców
kolorystycznych. Nauczyciel powinien omówić technikę wykonania ćwiczenia. Uczniowie
powinni mieć swobodę w zestawianiu barw we wzorach aplikacji. Wykonane ćwiczenia należy
wywiesić w sali ćwiczeń, aby uczniowie mogli przez dłuższy czas mieć kontakt z wykonanymi
przez siebie opracowaniami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać po dwie propozycje zestawień barw do wzorów aplikacji,

Rys. do ćwiczenia 5. Wzory aplikacji do wykonania ćwiczenia [opracowanie własne]

2) skonsultować opracowania kolorystyczne aplikacji z nauczycielem,
3) przenieść na kalkę techniczną powiększone wzory aplikacji,
4) porozcinać wzór aplikacji na elementy składowe,
5) obrysować elementy aplikacji na kolorowym papierze i ponownie je wyciąć,
6) połączyć elementy aplikacji w całość na papierze.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

wzory aplikacji do wstępnych szkiców kolorystycznych,

−

wzory aplikacji na formacie A4,

−

kolorowe pisaki,

−

farby plakatowe,

−

pędzle,

−

ołówki,

−

blok rysunkowy o formacie A4,

−

kalka techniczna,

−

papiery kolorowe,

−

klej,

−

nożyczki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Zasady kształtowania form płaskich i przestrzennych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wprowadź na formy spódnic o kształcie trapezu podziały liniowe zgodne i niezgodne

z budową formy.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być poprzedzone przygotowaniem papierowych form spódnic

o kształcie trapezu. Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien zwrócić uwagę na analizę
podziałów liniowych zgodnych i niezgodnych z budową formy spódnicy o kształcie trapezu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych zagadnienie podziałów liniowych w odzieży,
2) narysować na papierze 10–12 miniaturek form spódnic o kształcie trapezu w celu

wykonania szkiców wstępnych,

3) przeanalizować budowę formy spódnicy,
4) wprowadzić ołówkiem podziały liniowe zgodne i niezgodne z budową formy spódnicy,
5) po konsultacjach z nauczycielem wybrać najciekawsze przykłady podziałów liniowych

i wzmocnić linie czarnym cienkopisem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

papierowa forma spódnicy o kształcie trapezu,

–

blok techniczny o formacie A4,

–

ołówki,

–

czarny cienkopis.

Ćwiczenie 2

Wytnij z folii samoprzylepnej lub papieru kolorowego kilkadziesiąt elementów

geometrycznych i skomponuj z nich ornament w układzie pasowym. Zastosuj powtórzenie,
przeplatanie, odwrócenie motywów. Zestaw barwy na zasadzie podobieństwa lub kontrastu.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być poprzedzone przygotowaniem przez uczniów folii lub papierów

kolorowych. Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien zwrócić uwagę na zagadnienie
harmonizowania barw kontrastowych i podobnych w kompozycji oraz sposoby układania
motywów w ornamencie. Należy zachęcić uczniów do samodzielnego i twórczego wykonania
ćwiczenia. Wykonane ćwiczenia wywiesić w sali ćwiczeń, aby uczniowie mogli przez dłuższy
czas mieć kontakt z wypracowanymi przez siebie materiałami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać kilka szkiców ornamentu w wybranym zestawie barw,
2) z wyciętych elementów geometrycznych ułożyć motywy proste i złożone,
3) skomponować ornament w układzie pasowym,
4) skonsultować projekt z nauczycielem,
5) wykonać ornament na wybranym podłożu,
6) omówić na forum grupy projekt i odnieść się do propozycji i uwag.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

folie samoprzylepne,

–

papier kolorowy,

–

blok rysunkowy o formacie A3,

–

nożyczki,

–

ołówki,

–

kredki,

–

kolorowe pisaki,

–

klej.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj kształt i wielkość kieszeni do ubioru wierzchniego i sukienki. Zachowaj

właściwe proporcje kieszeni do całości ubioru.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie wymaga przygotowania prostej w formie odzieży i zaprezentowania

jej na manekinach. Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien zwrócić uwagę na zależność
kształtu i wielkości kieszeni od rodzaju odzieży, gatunku i faktury tkaniny. Kieszenie z tkanin
grubych, np. do płaszcza mogą być większe, szeroko ostębnowane. Kieszenie z cienkich tkanin
muszą być mniejsze aby uniknąć opadania i zwijania się powierzchni z powodu wiotkości
tkaniny. Zalecane jest projektowanie kieszeni nakładanych, wycinanych z papieru bez
uprzedniego rysowania i mierzenia. Wycięte formy należy przymierzać do włożonego
na manekin ubioru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeglądnąć żurnal i przeanalizować tendencje mody,
2) kształt i wielkość kieszeni uzależnić od gatunku i faktury tkaniny,
3) ustalić wielkość kieszeni w stosunku do całości ubioru,
4) wyciąć formy kieszeni i przymierzyć do ubiorów na manekinach,
5) zdecydować ostatecznie o kształcie i proporcjach kieszeni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

żurnale mody,

–

blok rysunkowy o formacie A3,

–

nożyczki.

Ćwiczenie 4

Narysuj na sylwetce sukienkę dziecięcą z karczkiem i marszczonym dołem. Zaprojektuj

zdobienie sukienki ornamentem płaskim i przestrzennym. Rysując elementy ornamentu
przestrzennego zasugeruj właściwości plastyczne materiałów.
Uwaga: Zastosuj następujące techniki rysunkowe i malarskie: ołówkiem, kredką, pisakiem,
lawowaniem, akwarelą, akcentując lekkość i szkicowość pracy.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie wymaga przygotowania rysunków żurnalowych odzieży dziecięcej, sylwetki

dziecka na formacie A4 do szkiców wstępnych i sylwetki dziecka na formacie A3
do opracowania żurnalowego. Należy uczniów zachęcić do twórczego wykonania ćwiczenia,
zastosowania w rysunku wybranych technik rysunkowych i malarskich. Ćwiczenia należy
wywiesić w sali ćwiczeń, aby uczniowie mogli przez dłuższy czas mieć kontakt
z wypracowanymi przez siebie materiałami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać trzy szkice sukienki dziecięcej z zaznaczonymi elementami dekoracyjnymi,
2) przedstawić szkice nauczycielowi,
3) dobrać odpowiednie techniki rysunkowe i malarskie, akcentujące lekkość i szkicowość

pracy,

4) narysować zatwierdzony przez nauczyciela szkic sukienki z elementami dekoracyjnymi,
5) omówić na forum grupy projekt i odnieść się do propozycji i uwag.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

blok rysunkowy o formacie A4,

–

blok techniczny o formacie A3,

–

narzędzia do rysunku: ołówki, tusz, miękkie pędzle cienki i grubszy,

–

pisaki,

–

akwarele,

–

gumki,

–

żurnale mody,

–

katalogi,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Skomponuj dla zestawu odzieży z ilustracji, trzy różne materiały odzieżowe pasujące

do siebie, pod względem właściwości plastycznych i kolorystyki.
Uwaga:
Materiały mają różnić się między sobą miękkością, puszystością, grubością, fakturowością,
matowością, elastycznością, wzorzystością.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być poprzedzone przygotowaniem różnorodnych pod względem

właściwości plastycznych próbek materiałów. Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien
zwrócić uwagę na umiejętność dostosowania fasonu do gatunku tkaniny, analizę zasad
dobrych zestawień materiałów o różnych fakturach i kolorach. Wskazane jest aby uczniowie
wymieniali się uwagami na temat kompozycji tkanin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać z żurnala odpowiedni zestaw ubioru,
2) dobrać kilka zestawów kompozycji materiałowych,
3) uzgodnić z nauczycielem najlepiej skomponowany zestaw materiałowy,
4) omówić na forum grupy kompozycję tkanin do zestawu odzieży.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

próbki tkanin,

–

blok techniczny o formacie A4,

–

żurnale mody,

–

katalogi,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Przegląd historycznych form ubiorów

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Problem główny: Dokonaj samodzielnej charakterystyki ubiorów historycznych

od starożytności do secesji.

Problemy szczegółowe:

Grupa A: Dokonaj samodzielnej charakterystyki dowolnego ubioru historycznego:
starożytnego Egiptu, Grecji, Rzymu, ubioru bizantyjskiego.
Grupa B: Dokonaj samodzielnej charakterystyki dowolnego ubioru historycznego:
romańskiego, gotyckiego, renesansowego, barokowego.
Grupa C: Dokonaj samodzielnej charakterystyki dowolnego ubioru historycznego:
rokokowego, klasycyzmu, historyzmu, secesji.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być poprzedzone przygotowaniem materiałów w postaci rysunków,

zdjęć ubiorów historycznych i ich opisów. Nauczyciel powinien zapoznać uczniów
z problemem głównym i problemami szczegółowymi. Zwrócić uwagę na charakteryzowanie
ubiorów historycznych poprzez analizę linii mody, charakterystycznych elementów ubiorów
historycznych. Powinien czuwać nad sprawnym przebiegiem dyskusji: stosowaniem
prawidłowego nazewnictwa, właściwym wyborem ubiorów historycznych oraz właściwą
argumentacją przyjętych rozwiązań. Zachęcać do uczestnictwa w dyskusji wszystkich uczniów.
Powinien punktować udział uczniów w dyskusji i przedstawić wyniki punktacji po zakończeniu
dyskusji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować w swojej grupie materiały nauczania dotyczące problemu szczegółowego,
2) dyskutować w grupie na temat problemu szczegółowego,
3) scharakteryzować rodzaj ubioru, linię ubioru, dodatki zdobnicze,
4) skonsultować charakterystykę ubiorów z nauczycielem,
5) przedstawić na forum grupy charakterystykę ubiorów historycznych jako odpowiedź

na problem szczegółowy,

6) dyskutować na forum grupy na temat charakterystyk poszczególnych ubiorów

historycznych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne,

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

instrukcja do ćwiczenia z problemem głównym i problemem szczegółowym
dla poszczególnych grup,

–

materiały teoretyczne i graficzne z obowiązującej tematyki problemu szczegółowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Problem główny: Wrysuj na schematy sylwetki klasycznej i opisz w formie haseł ubiory

współczesne od lat dwudziestych do końca XX wieku.

Problemy szczegółowe:

Grupa A: Wrysuj na schematy sylwetek klasycznych dowolny ubiór współczesny: z lat
sześćdziesiątych, siedemdziesiątych oraz osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych i opisz
go w formie haseł.
Grupa B: Wrysuj na schematy sylwetek klasycznych dowolny ubiór współczesny: z lat
dwudziestych i trzydziestych i opisz go w formie haseł.
Grupa C: Wrysuj na schematy sylwetek klasycznych dowolny ubiór współczesny: z lat
czterdziestych i pięćdziesiątych i opisz go w formie haseł.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie powinno być poprzedzone przygotowaniem materiałów w postaci rysunków

i opisów ubiorów współczesnych od lat dwudziestych do końca XX wieku oraz materiałów
wspomagających przebieg dyskusji (arkusze papieru z narysowanymi sylwetkami, kolorowe
karteczki). Należy zadbać o to, aby prezentacja plakatów z wrysowanymi ubiorami była oparta
na analizie charakterystycznej linii i elementów ubiorów, a nie tylko na ich pokazaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować w swojej grupie materiały nauczania dotyczące problemu szczegółowego,
2) dyskutować w grupie na temat problemu szczegółowego,
3) wrysować ubiory współczesne na schematy sylwetek klasycznych, przykleić hasła pod

ubiorami,

4) skonsultować plakat z nauczycielem,
5) omówić na forum grupy plakat z rysunkami ubiorów i opisami, odnieść się do propozycji

i uwag.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne,

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

instrukcja do ćwiczenia z problemem głównym i problemem szczegółowym dla
poszczególnych grup,

–

materiały teoretyczne i graficzne z obowiązującej tematyki problemu szczegółowego,

–

arkusze papieru o formacie A0 z narysowanymi sylwetkami klasycznymi kobiet
i mężczyzn,

–

kolorowe karteczki,

–

pisaki,

–

ołówki,

–

klej,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wyszukaj w żurnalach mody ubiór inspirowany modą minionych wieków i narysuj

na sylwetce.

Wskazówki do realizacji
Realizacja ćwiczenia wymaga przygotowania materiału ilustrującego inspiracje modą

historyczną w projektowaniu odzieży współczesnej. Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien
zwrócić uwagę na analizę źródła inspiracji. Uczniowie powinni mieć swobodę w doborze
techniki opracowania ćwiczenia. Wskazane jest aby wykonane ćwiczenie zawierało informacje
o źródłach inspiracji. Wykonane ćwiczenia należy wywiesić w sali ćwiczeń, aby uczniowie
mogli przez dłuższy czas mieć kontakt z wykonanymi przez siebie opracowaniami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać przeglądu materiału ilustracyjnego,
2) określić styl historyczny adaptowany w wyszukanych projektach ubiorów współczesnych,
3) znaleźć główne źródło inspiracji: formę, detal, kolorystykę ubioru historycznego,
4) odtworzyć na sylwetce ubiór współczesny inspirowany elementami strojów historycznych

w wybranej technice malarskiej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

żurnale,

–

blok rysunkowy o formacie A4,

–

farby wodne: akwarele lub gwasz,

–

kredki,

–

pędzle,

–

ołówki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Polskie stroje ludowe

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odtwórz wzór haftu lub aplikacji ze stroju ludowego w wybranej technice malarskiej.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie musi być poprzedzone przygotowaniem materiału ilustracyjnego

przedstawiającego detale strojów ludowych. Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien
zwrócić uwagę na estetykę ubiorów ludowych, ich barwność i bogate zdobnictwo. Ćwiczenie
polega na wiernym odwzorowaniu detali ubiorów ludowych. Powinno być wykonane
w technice wybranej przez ucznia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeglądnąć zestaw ilustracji przedstawiających detale strojów ludowych,
2) wykonać ołówkiem poobserwacyjny szkic wybranych zdobień,
3) zadbać o dobre zakomponowanie rysowanych detali na podłożu,
4) zadbać o właściwe proporcje rysowanych elementów zdobień,
5) przystąpić do malowania, mieszając barwy na palecie, w celu uzyskania podobnych

odcieni kolorystycznych do tych, które występują w zdobieniach ludowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

materiały ilustracyjne przedstawiające detale strojów ludowych,

–

blok techniczny o formacie A4,

–

ołówki,

–

gumki,

–

farby do wyboru: akwarele, gwasz, plakatówki,

–

pędzle,

–

paleta (plastikowa tacka lub gruba tektura).

Ćwiczenie 2

Wkomponuj opracowane detale strojów ludowych w projekt współczesnej sukni w stylu

romantycznym. Wykorzystaj również formy strojów ludowych jako źródło inspiracji.

Wskazówki do realizacji
Wykonanie ćwiczenia wymaga przygotowania rysunku sukni w stylu romantycznym.

Omawiając ćwiczenie nauczyciel powinien zwrócić uwagę na analizę nurtu etnicznego we
współczesnej modzie. Wskazane jest aby wykonane ćwiczenie zawierało informacje o źródłach
inspiracji. Wykonane ćwiczenia należy wywiesić w sali ćwiczeń, aby uczniowie mogli przez
dłuższy czas mieć kontakt z wykonanymi przez siebie opracowaniami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeglądnąć żurnal z rysunkami sukni w stylu romantycznym,
2) wprowadzić do projektów sukni formy i detale ubiorów ludowych,
3) wybrać najlepszy projekt po konsultacji z nauczycielem,
4) wykonać projekt ubioru współczesnego z elementami zaczerpniętymi z ubiorów ludowych

w wybranej technice malarskiej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

żurnale,

–

katalogi,

–

blok rysunkowy o formacie A4,

–

ołówki,

–

gumki,

–

farby do wyboru: akwarele, gwasz,

–

pędzle.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Podstawy grafiki komputerowej

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przy pomocy programu do tworzenia grafiki rastrowej dobierz kompozycje barw

w zestawach odzieży. Ćwiczenie wykonaj na otrzymanych ubranych sylwetkach postaci
z klipartów.
Kompozycje kolorystyczne do wykonania:
1) kompozycja tonalna w dowolnej ciepłej lub zimnej temperaturze barw,
2) kompozycja achromatyczna,
3) kompozycja chromatyczna zestawiając różne temperatury barw,
4) kompozycja kontrastowa zestawiając różne jasności, nasycenia i temperatury barw.

Wskazówki do realizacji
Wykonanie ćwiczenia wymaga sprzętu komputerowego i oprogramowania. Uczeń

powinien znać podstawy obsługi programu CorelDRAW. Omawiając ćwiczenie nauczyciel
powinien

zwrócić

uwagę

analizę

komputera

jako

narzędzia

ułatwiającego,

przyspieszającego całość pracy ale nie zastępującego wiedzy i umiejętności zdobytych
technikami tradycyjnymi. Wykonane ćwiczenia należy wywiesić w sali ćwiczeń, aby uczniowie
mogli przez dłuższy czas mieć kontakt z wykonanymi przez siebie opracowaniami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znać podstawy obsługi programu Corel DRAW,
2) uruchomić program i utworzyć nowy rysunek,
3) wstawić ubrane 4 sylwetki postaci z klipartu do wykonania 4 kompozycji kolorystycznych,
4) zapoznać się z narzędziami umożliwiającymi zaznaczanie poszczególnych elementów

sylwetki (Narzędzia: Wskaźnik

, Powiększenie

5) zapoznać się z narzędziami służącymi do wypełniania zaznaczonych elementów kolorem,

teksturą, deseniem (Narzędzia: Interakcyjne wypełnienie

, Wypełnienie jednolite

Wypełnienie tonalne

, Wypełnienie deseniem

, Wypełnienie teksturą

6) zaznaczyć wybrane elementy sylwetki postaci do wypełnienia kolorem dla pierwszej

kompozycji,

7) wybrać odpowiednie narzędzie do wypełnienia,
8) dobrać właściwe kolory do kompozycji spośród dostępnych narzędzi do wypełnienia,
9) powtórzyć punkty 7–9 do każdej następnej kompozycji kolorystycznej,
10) zapisać wyniki pracy na dyskietce,
11) zakończyć pracę z programem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela do ćwiczenia 1. Przykładowe wykonanie ćwiczenia dla zestawienia tonalnego przy użyciu figury

kwadratu [opracowanie własne].

Narysuj i zaznacz kwadrat:

Wybierz wypełnienie:

Dla wybranego typu wypełnienia ustal
kolory, przesunięcie oraz inne opcje.

Zmiany zatwierdź przyciskiem OK.

Efekt końcowy:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

sylwetki postaci pozbawione koloru ubrania, zamieszczone na dyskietkach w formacie
rysunku wektorowego (kliparty),

−

zestaw komputerowy z zainstalowanym systemem operacyjnym Windows ‘98SE
lub nowszym,

−

zainstalowany program graficzny Corel DRAW 9 lub nowszy,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj ornament w układzie nieograniczonym jako wzór na tkaninę przy użyciu

programu komputerowego.
Uwaga: Należy zaprojektować dwa kontrastowe motywy.

Wskazówki do realizacji
Wykonanie ćwiczenia wymaga sprzętu komputerowego i oprogramowania. Uczeń

powinien znać podstawy obsługi programu CorelDRAW. Omawiając ćwiczenie nauczyciel
powinien zwrócić uwagę na przechowywaną w pamięci komputera bogatą bibliotekę różnego
rodzaju elementów graficznych możliwych do zastosowania we wzornictwie np. tkanin. Należy
zachęcić uczniów do tworzenia portfolia z ćwiczeniami i materiałami źródłowymi z zakresu
projektowania odzieży.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znać podstawy obsługi programu Corel DRAW,
2) uruchomić program i utworzyć nowy rysunek,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zaprojektować dwa kontrastowe motywy ornamentu w oparciu o rysunek odręczny

lub

inny,

4) zapoznać się z narzędziami umożliwiającymi zaznaczanie poszczególnych elementów

ornamentu (Narzędzia: Wskaźnik

, Powiększenie

5) zapoznać się z narzędziami służącymi do wypełniania zaznaczonych elementów motywu

kolorem, teksturą, deseniem (Narzędzia: Interakcyjne wypełnienie

, Wypełnienie

jednolite

, Wypełnienie tonalne

, Wypełnienie deseniem

, Wypełnienie teksturą

6) zaznaczyć wybrane elementy pierwszego motywu do wypełnienia,
7) wybrać odpowiednie narzędzie do wypełnienia,
8) dobrać właściwe wypełnienie motywu spośród dostępnych narzędzi do wypełnienia.
9) powtórzyć punkty 7-9 do wypełnienia następnego motywu,
10) narysować odpowiedni rodzaj siatki konstrukcyjnej za pomocą narzędzia Papier kratkowy

11) skomponować na siatce motywy w taki sposób, aby utworzyły ornament kontrastowy.
12) zapisać wyniki pracy na dyskietce,
13) zakończyć pracę z programem.

Tabela do ćwiczenia 2. Przykładowe wykonanie ćwiczenia dla jednego motywu zbudowanego z dwóch

elementów o kształcie elips przy użyciu siatki konstrukcyjnej [opracowanie własne].

Narysuj i zaznacz elipsę, korzystając
z narzędzia Elipsa

Narysuj drugą elipsę, obróconą względem
pierwszej o 90

Dobierz wypełnienie elips, aby było
kontrastowe, korzystając z paska
narzędzi Wypełnienie:

Dla wybranego typu wypełnienia ustal

kolory, przesunięcie oraz inne opcje.

Zmiany zatwierdź przyciskiem OK.
Efekt końcowy:

Stworzyć linie siatki za pomocą narzędzia

Siatka

, a następnie osadzić w siatce

motywy:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw komputerowy z zainstalowanym systemem operacyjnym Windows’98SE
lub nowszym,

−

zainstalowany program graficzny Corel DRAW 9 lub nowszy,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Zastosowanie zasad

kolorystyki i kompozycji w projektowaniu odzieży”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 4, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 5, 6, 10, 14, 15, 16, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. c, 5. a, 6. b, 7. b, 8. a, 9. d, 10. a, 11. b,
12. c, 13. c, 14. d, 15. b, 16. a, 17. a, 18. d, 19. d, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować pojęcie kompozycji

Scharakteryzować kompozycję płaską

Określić zasady symetrii

Scharakteryzować barwy złamane

Dobrać barwy w kompozycję achromatyczną

Sklasyfikować barwy na podstawie ich cech

Rozróżnić techniki rysunkowe i malarskie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić zasady dzielenia form płaskich

Rozróżnić ornamenty płaskie

10 Określić fakturę materiału

11 Rozróżnić elementy ornamentu przestrzennego

12 Zastosować ornamenty przestrzenne w odzieży

13 Rozróżnić ubiory starożytne

14 Scharakteryzować ubiory gotyckie

15 Scharakteryzować ubiory rokokowe

16 Scharakteryzować ubiory okresu klasycyzmu

Scharakteryzować ubiory kobiece z lat
czterdziestych XX wieku

18 Scharakteryzować polskie stroje regionalne

19 Określić nurt etniczny w modzie współczesnej

20 Określić style grafiki komputerowej

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią ilość arkuszy testowych i kart odpowiedzi.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu, przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie zrozumieli polecenia zapisane w instrukcji, wyjaśnij wszystkie

wątpliwości.

6. Nie przekraczaj limitu czasowego przeznaczonego na rozwiązanie zadania.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawdziwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie
ponownie zakreśl odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, gdyż tylko wówczas będziesz miał satysfakcję z wykonanego

zadania.

7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Prawdziwa definicja kompozycji brzmi

a) kompozycja to specyficzny bezład i brak równowagi elementu
b) kompozycja jest przede wszystkim dysharmonią elementów.
c) kompozycja jest zespołem właściwie dobranych i celowo uporządkowanych

elementów.

d) kompozycja jest zespołem przypadkowo dobranych i celowo rozrzuconych

elementów.

2. Kompozycją płaską nazywamy

a) organizację kompozycyjną form, które składają się z elementów trójwymiarowych

i które umieszczone są na płaszczyźnie.

b) organizację kompozycyjną form, które składają się z elementów bryłowych i które

umieszczone są na płaskiej powierzchni.

c) organizację kompozycyjną form, które składają się z elementów przestrzennych

i które umieszczone są na twardym podłożu.

d) organizację kompozycyjną form, które składają się z elementów płaskich i które

umieszczone są na płaszczyźnie.

3. Symetria jest

a) przekrzywionym odzwierciedleniem tego samego obrazu.
b) lustrzanym odbiciem tego samego obrazu względem osi symetrii.
c) przesuniętym powtórzeniem tego samego obrazu o 15

d) odwróconym odzwierciedleniem innego obrazu.

4. Barwy złamane charakteryzują się

a) jaskrawością barwnika.
b) dużą intensywnością barwnika.
c) małą intensywnością barwnika (łagodnością barwy).
d) agresywnością barwy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Kompozycja achromatyczna barw to kombinacja

a) koloru szarego z czarnym i białym.
b) odcieni barw ciepłych.
c) odcieni barw zimnych.
d) odcieni barw złamanych.

6. Walor barw to

a) stopień ciepłoty lub chłodu barwy.
b) stopień jasności lub ściemnienia barwy.
c) stopień nasycenia barwnikiem.
d) miara zawartości obcej barwy.

7. Gwasz to

a) technika rysunkowa.
b) technika malarska.
c) lawowanie.
d) technika klejenia.

8. Projektując fasony o liniach niezgodnych z budową formy wprowadza się elementy

a) dysharmonii.
b) ładu.
c) symetrii.
d) równowagi.

9. Poniższy rysunek przedstawia układ rytmiczny

a) biegnący.
b) naprzemianległy.
c) nieograniczony.
d) odśrodkowy.

10. Faktura to cecha

a) powierzchni materiałów odzieżowych.
b) odzieży.
c) ornamentu.
d) podziałów linijnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Poniższy rysunek przedstawia

a) falbankę.
b) riuszę.
c) „wodę”.
d) kokardę.

12. Poniższy rysunek przedstawia bluzki ozdobione

a) ornamentem płaskim.
b) haftem.
c) ornamentem przestrzennym.
d) krajką.

13. Ubiór noszony w starożytnym Rzymie to

a) peplos.
b) chiton.
c) toga.
d) kimation.

14. Ostro zakończony but – ciżemka, noszony był w okresie

a) renesansu.
b) baroku.
c) secesji.
d) gotyku.

15. Krynoliny kobiety zaczęły nosić w okresie

a) średniowiecza.
b) rokoka.
c) starożytności.
d) romańskim.

16. Podwyższony stan w ubiorach kobiecych to cecha ubiorów z okresu

a) klasycyzmu.
b) renesansu.
c) rokoka.
d) historyzmu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Podkreślający kobiecość, nowy styl w modzie damskiej – new look, został stworzony

przez
a) Diora.
b) Chanel.
c) Cardina.
d) Galliano.

18. Parzenica to kompozycja ornamentalna ze stroju

a) Łowiczanina.
b) Krakowianki.
c) Krakowiaka.
d) górala.

19. Nurt etniczny w modzie sięga po wzorce

a) historyczne.
b) współczesne.
c) orientalne.
d) ludowe.

20. Grafika rastrowa umożliwia tworzenie rysunków złożonych ze zbioru

a) linii.
b) kropek.
c) krzywych.
d) krzywych Beziera.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Zastosowanie zasad kolorystyki i kompozycji w projektowaniu odzieży

Zaznacz poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test II

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Zastosowanie zasad

kolorystyki i kompozycji w projektowaniu odzieży”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 4, 13, 14, 15, 16, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. a, 5. d, 6. c, 7. b, 8. a, 9. b, 10. a, 11. c,
12. c, 13. b, 14. d, 15. c, 16. b, 17. a, 18. d, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Scharakteryzować kompozycję przestrzenną

Zastosować symetrię w projektowaniu odzieży

Zróżnicować kolory pod względem czystości

Dobrać barwy w kompozycję kontrastową

Zastosować kolor w ubiorze

Rozróżnić barwy ciepłe, zimne, neutralne

Rozróżnić kompozycje barw w zestawach
ubiorów

Scharakteryzować techniki malarskie

Zastosować układy linii w kompozycji odzieży

10 Określić zasady dzielenia form płaskich

Rozróżnić układy rytmiczne w ornamentyce
tekstylnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Rozróżnić elementy ornamentu przestrzennego

13 Zastosować ornamenty płaskie w odzieży

Określić zasady podziałów linijnych zgodnych
i niezgodnych z formą odzieży

Scharakteryzować hiszpańskie ubiory
renesansowe

16 Scharakteryzować secesyjne ubiory kobiece

Scharakteryzować ubiory kobiece z lat
czterdziestych XX wieku

18 Scharakteryzować tkactwo ludowe

19 Scharakteryzować polskie stroje ludowe

Zastosować elementy strojów ludowych
w projektach współczesnych

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

wątpliwości.

6. Nie przekraczaj limitu czasowego przeznaczonego na rozwiązanie zadania.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawdziwa.

5. Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie
ponownie zakreśl odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, gdyż tylko wówczas będziesz miał satysfakcję z wykonanego

zadania.

7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Kompozycją przestrzenną nazywamy

a) organizację kompozycyjną form, które składają się z elementów bryłowych,

trójwymiarowych, usytuowanych w przestrzeni lub na płaszczyźnie.

b) organizację kompozycyjną form, które składają się z elementów płaskich, i które

są umieszczone na płaszczyźnie.

c) organizację kompozycyjną form, które składają się z elementów płaskich, i które

są usytuowane na twardym podłożu.

d) organizację kompozycyjną form, które składają się z elementów płaskich, i które

umieszczone są na płaskiej powierzchni.

2. Na rysunku przedstawiono przykład

a) asymetrii w kompozycji odzieży.
b) użycia kontrastu wzoru w odzieży.
c) symetrii w kompozycji odzieży.
d) użycia kontrastu waloru w odzieży.

3. Do barw czystych należą barwy

a) złamane.
b) tęczowe.
c) zgaszone.
d) neutralne.

4. Kolory dobrane w kompozycję kontrastową to

a) fioletowy, żółty, czarny.
b) szary, czarny, granatowy.
c) brązowy, beżowy, biel ecru.
d) niebieski, fioletowy, zielony.

5. Podszewkę do płaszcza najczęściej dobiera się na zasadzie zestawienia

a) barw pokrewnych.
b) barw kontrastowych.
c) barw neutralnych.
d) tonalnego barw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Komponując ubiór damski w barwach ciepłych zestawiamy następujące barwy

a) czarną z białą.
b) niebieską z fioletową.
c) czerwoną z żółtą.
d) szarą z białą.

7. Poniższy rysunek przedstawia kostium w kompozycji barw

a) kontrastowych.
b) tonalnych.
c) neutralnych.
d) tęczowych.

8. Wodną farbą kryjącą jest

a) gwasz.
b) akwarela.
c) pastele suche.
d) pastele tłuste.

9. Rysunek przedstawia fason odzieży o liniach

a) falistych, łamanych.
b) prostych zgeometryzowanych.
c) różnorodnych, oparty na asymetrii.
d) opartych na kontraście.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Projektując fasony o liniach zgodnych z budową formy wprowadza się elementy

a) ładu.
b) asymetrii.
c) niepokoju.
d) chaosu.

10. Poniższy rysunek przedstawia układ rytmiczny

a) pasowy.
b) odśrodkowy.
c) nieograniczony.
d) zamknięty.

11. Poniższy rysunek przedstawia

a) falbankę.
b) riuszę.
c) „wodę”.
d) kokardę.

13. Marszczony dół sukienki dziecięcej podkreślimy układem rytmicznym

a) odśrodkowym
b) pasowym.
c) nieograniczonym.
d) zamkniętym.

14. Zapaska ze stroju ludowego jest przykładem

a) podziałów linijnych niezgodnych z formą odzieży.
b) podziałów linijnych nie wiążących się z istotnymi elementami formy odzieży.
c) podziałów linijnych przypadkowych, przebiegających przez płaszczyznę formy ubioru.
d) właściwego użycia tkaniny w pasy i dekoracji linijnej zgodnej z kształtem formy

ubioru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Renesans hiszpański w ubiorze damskim reprezentuje strój

a) suknia z kwadratowym wycięciem usztywnionego stanika i suto sfałdowaną spódnicą.
b) suknia z podwyższonym stanem i długim trenem.
c) suknia usztywniona listwami na piersiach, z wysoką kryzą pod brodą i w ciemnych

kolorach.

d) wełniana szata drapowana przy zakładaniu.

16. Gorset nadający figurze linię S z podkreślonym biustem, łączy się ze stylem

a) gotyckim.
b) secesyjnym.
c) barokowym.
d) rokokowym.

17. Wąskie stroje o podkreślonych ramionach i spódnice sięgające kolan to ubiory z lat

a) czterdziestych.
b) dwudziestych.
c) sześćdziesiątych.
d) siedemdziesiątych.

18. Pasiak łowicki to

a) haft.
b) koronka.
c) aplikacja.
d) tkanina ludowa.

19. Czapka „rogatywka” – czerwona, z pawim piórem to część z ubioru

a) górala.
b) Krakowiaka.
c) Łowiczanki.
d) góralki.

20. W sukni „chłopce” zastosowano

a) elementy sukni rokokowej.
b) elementy sukni antycznej.
c) krynolinę.
d) motywy ludowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Zastosowanie zasad kolorystyki i kompozycji w projektowaniu odzieży

Zaznacz poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bagnall B.: Jak rysować i malować. Wydawnictwo Penta, Warszawa 1994
2. Borowska E.: Historia ubioru. Album dla kolekcjonerów. KAW, Warszawa 1983
3. Coburn F., McCormick P.: Arkana CorelDRAW7. Wydawnictwo RM, Sp. z o.o.,

Warszawa 1998

4. Czurkowa M.H., Ulawska-Bryszewska J.: Rysunek zawodowy dla szkół odzieżowych.

WSiP, Warszawa 1996

5. Fałkowska-Rękawek E.: Podstawy projektowania odzieży. WSiP, Warszawa 2000
6. Hohense-Ciszewska H.: ABC wiedzy o plastyce. WSiP, Warszawa 1988
7. Hoffman H., Łukaszewski B., Olszewski A.: Podstawy kompozycji plastycznej – wybrane

zagadnienia. Skrypt. Politechnika Radomska, Radom 1998

8. Karp Cz. J.: Wychowanie plastyczne w szkole podstawowej – poradnik dla nauczyciela.

Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1969

9. Lehnert G.: Historia mody XX wieku. Könemann, Germany 2001
10. Morley J.: Moda od starożytności do współczesności. Arkady, Warszawa 1997
11. Parafianowicz Z.: Słownik odzieżowy. WSiP, Warszawa 1995
12. Praca zbiorowa. Krawiectwo. Technologia. WSiP, Warszawa 1999
13. Spillane M.: Zaprezentuj siebie. Poradnik dla puszystych pań. Muza S.A., Warszawa 1998
14. Szyller E.: Historia ubiorów. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa Zawodowego,

Kraków 1960

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
krawiec 743[01] z5 03 u
krawiec 743[01] z4 03 u
krawiec 743[01] z4 03 n
krawiec 743[01] z3 03 u
krawiec 743[01] o1 03 n
krawiec 743[01] o1 03 u
krawiec 743[01] z1 02 n
krawiec 743[01] z1 02 u
krawiec 743[01] z1 01 u
krawiec 743[01] z5 03 n
krawiec 743[01] z2 03 u
krawiec 743[01] z1 05 n
krawiec 743[01] z3 03 n
krawiec 743[01] z1 01 n
krawiec 743[01] z2 03 n

więcej podobnych podstron