[08] OLIGOPOL - MODELE
OLIGOPOL # Struktura rynku, w której występuje od dwóch (duopol) do kilkunastu producentów; # Istnieje silna
współzależność pomiędzy przedsiębiorstwami; # Niewielka liczba firm zachowuje się w sposób strategiczny i działa
niezależnie od siebie, ale uwzględniając istnienie pozostałych firm; # Na decyzje firmy wpływają decyzje podjęte przez
inne firmy i na odwrót; # Produkty są jednorodne lub zróżnicowane; # Niewielka liczba sprzedawców i wielu
kupujących; # Ograniczony dostęp do rynku; # Dominują pozacenowe formy konkurencji.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL COURNOTA

# Produkcja jest zmienną decyzyjną, a cena wielkością wynikową; # Produkty firm są jednorodne; # Obaj producenci
przyjmują, że ich działania nie wywołują reakcji przedsiębiorstwa konkurencyjnego; # Krzywa kosztów krańcowych
(MR) pokrywa się z osią poziomą  MR=0; # Podaż jest nieograniczona (MR=0); # Produkcja odbywa się bez kosztów
(koszty produkcji producentów są takie same); # Wielkość produkcji konkurencji jest dana; # Doskonała informacja o
rynku; # Cele firm: maksymalizacja zysku!

# Da - krzywa popytu rynkowego i krzywa popytu firmy A - przy założeniu, że A
działa jako monopolista;
# UKa - utarg krańcowy firmy A;
# Db - krzywa popytu firmy B;
# UKb - utarg krańcowy firmy B;
# MC - koszt krańcowy;
# Qa - wielkość produkcji maksymalizująca zysk przedsiębiorstwa A;
# Pa - cena maksymalizująca zysk przedsiębiorstwa A przy wielkości produkcji Qa;
# Qb – wielkość produkcji maksymalizująca zysk przedsiębiorstwa B;
# Pb – cena maksymalizująca zysk przedsiębiorstwa B przy wielkości produkcji Qb

# Na rynku monopolu pełnego (firma A jako monopolista; Da – krzywa popytu
rynkowego i popytu firmy A) pojawia się drugi producent tego samego produktu;
# Monopol maksymalizuje zysk sprzedając wielkość produkcji Qa po cenie Pa;
# Firma B bierze pod uwagę tę część popytu rynkowego, która pozostała, jako
różnica popytu rynkowego i wielkości produkcji, która maksymalizuje zysk firmy A;
# Firma B maksymalizując swój zysk będzie produkowała połowę wielkości
produkcji, która pozostała po odjęciu produkcji firmy A od całego produktu
rynkowego;

Równowaga Cournota
jasnoniebieski -- krzywa reakcji firmy A;
niebieski -- krzywa reakcji firmy B;
E – punkt równowagi Cournota

# Kolejne dostosowania wielkości produkcji maksymalizujących zysk firmy A i B
trwają aż do osiągnięcia równowagi, tzn. takiego punktu, w którym żadnej z firm
nie opłaca się zmieniać osiągniętej wielkości produkcji;
# Duopol znajduje się w równowadze wówczas, gdy Qa= 1/30D oraz Qb= 1/30D.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL EDGEWORTHA

# Cena jest zmienna decyzyjną, a produkcja wielkością wynikową; # Produkty firmy są jednorodne; # Krzywa kosztów
krańcowych (MR) pokrywa się z osią poziomą  MR=0; # Możliwości produkcyjne przedsiębiorstw są ograniczone; #
Max wielkość produkcji każdego z duopolistów jest mniejszy od wielkości popytu jaka wystąpiłaby w przypadku P=0;

Da – krzywa popytu firmy A
Db – krzywa popytu firmy B
UKa – utarg krańcowy firmy A
UKb – utarg krańcowy firmy B
Pa – cena maksymalizująca zysk firmy A
Po – cena minimalna jaką może ustalić firma

# Producent A początkowo traktowany jako monopolista
ustala cenę na poziomie Pa i wielkość produkcji Qa – max
jego zysków; # Producent B zakłada, że cena producenta A

się nie zmieni i ustala cenę poniżej Pa w nadziei, że przyciągnie część klientów; podobnie postąpi producent A ustalając
cenę poniżej, by nie stracić klientów; # Proces ten trwa do momentu, gdy P = Po, każdy z producentów sprzedając
produkty po P = Po dostarcza max ilość produktów na rynek (nie można zejść poniżej Po ponieważ będzie to przynosiło
straty); # Cena, która max zysk to Pa; # Dopasowywanie cen zawiera się w przedziale od Po do Pa – tak zmieniać się
może cena rynkowa.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL CHAMBERLINA

# Każdy z duopolistów wyciąga wnioski na podstawie zdobytych doświadczeń i reaguje odpowiednio na zmiany decyzji
konkurenta; # Produkt identyczny; # Koszty produkcji i popyt takie same dla obu firm; # Duopoliści dochodzą do

wniosku, że najlepszym rozwiązaniem jest równy podział zysku monopolowego.

# Da – krzywa popytu firmy A;
# UKa – utarg krańcowy firmy A;
# Pe – cena przy której dana wielkość produkcji pozwoli zmaksymalizować zysk;
# Qe – wielkość produkcji maksymalizująca zysk;

# Każdy ruch cenowy w jednej firmie wywoła reakcje w innej – równowaga cenowa;
# Rozwiązanie jest możliwe gdy firmy mają równą siłę, produkują po równych kosztach –
zysk można podzielić na pół;
# Rozwiązanie jest niekorzystne dla konsumenta (niższa produkcja wyższa cena); #
Równowaga na rynku osiągnięta jest dla Qe i Pe;
# Każdy z duopolistów posiada taki sam udział rynkowy;
# Sprzedając wielkość Qe/2 po cenie Pe osiąga zysk (Qe*Pe)/2.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL STACKELBERGA

#Występuje przywódca – firma A (ustala wielkość produkcji przed inna firmą) i naśladowca – B;
#Naśladowca przyjmuje, że wielkość produkcji, którą wybierze jest dana; #Lider przed podjęciem decyzji co do własnej
produkcji chce rozpatrzyć problem max zysku naśladowcy; #I lider i naśladowca chcą max swój zysk; #Decyzja
naśladowcy zależy od decyzji lidera; #KK=0.

różowy -- krzywa reakcji firmy B
zielony -- linie jednakowego zysku firmy B
Qa – wielkość produkcji firmy A
Qb – wielkość produkcji firmy B

# Naśladowca przyjmując, że wielkość produkcji lidera jest dana, pragnie wybrać
taki wariant produkcji, przy którym UK=KK (max zysk); # Za pomocą linii
jednakowego zysku naśladowca tworzy swoją krzywą reakcji; #Zysk firmy B
(naśladowcy) rośnie w miarę przesuwania się w lewo (rośnie produkcja B maleje
produkcja A; B jako monopolista; A – produkcja zerowa); # Wzdłuż swojej linii
jednakowego zysku naśladowca wybierze optymalną dla siebie wielkość produkcji;

niebieski -- krzywa reakcji firmy A
jasnoniebieski -- krzywa reakcji firmy B
zielony -- linie jednakowego zysku firmy A
punkt różowy -- równowaga Cournota
punkt żółty -- równowaga Stackelberga
Qa – wielkość produkcji A
Qb – wielkość produkcji B

#Lider liczy się z tym, że jego decyzja wpływa na decyzję naśladowcy; #Firma A wybiera
taki punkt na krzywej reakcji firmy B, który jest punktem styczności z jego najniższą
możliwą linią jednakowego zysku, co zapewni firmie A najwyższy możliwy zysk na liniach
jednakowego zysku (zysk A wzrasta z malejącą wielkością produkcji B).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL SWEEZY’EGO

# Kiedy jedno przedsiębiorstwo podnosi cenę na swoje produkty, pozostali producenci nie podnoszą swoich cen lub
robią to w mniejszym stopniu; # Jeżeli jeden z oligopolistów obniża cenę wówczas konkurenci także to robią; #Krzywa
popytu na produkty firmy - elastyczna przy cenach wyższych od wyjściowej (brak reakcji rywali sprawi, że podwyższając
cenę utraci klientów) i słabo elastyczna przy cenach niższych od wyjściowej; #Przyjęcie powyższych założeń odnośnie
reakcji oligopolistów oznacza, że krzywa popytu przedsiębiorstwa traci ciągłość (załamuje się).

# DD- krzywa relacja – cena; wielkość sprzedaży kiedy wszystkie
przedsiębiorstwa podnoszą lub obniżają ceny;
# dd – popyt na produkty przedsiębiorstwa wówczas, gdy przedsiębiorstwo
zmienia cenę swoich produktów, natomiast konkurenci nie zmieniają cen;
# UKDD – utarg krańcowy odpowiadający krzywej DD;
# UKdd – utarg krańcowy odpowiadający krzywej dd;
# Qe – wielkość produkcji maksymalizująca zysk;
# Pe – cena, która pozwoli max zysk.
# E – punkt przecięcia DD i dd; wyznacza max zysk;
# KK – koszt krańcowy;

# Miejsce przecięcia DD i dd wyznacza wielkość Qe i Pe maksymalizującą zysk
(punkt E); #Jeżeli przedsiębiorstwo podniesie cenę powyżej Pe wówczas

konkurenci pozostaną przy wcześniejszym poziomie cen (właściwą krzywa na popyt przedsiębiorstwa w takim przypadku
jest odcinek dE (odcinek krzywej dd)); #Jeżeli przedsiębiorstwo obniży cenę poniżej Pe wówczas konkurenci również
obniżą swoje ceny (w tym przypadku krzywą popytu będzie odcinek krzywej DD, a mianowicie DE);

# Krzywa popytu przedsiębiorstwa przybiera postać załamanej krzywej dED; # Odcinek dE krzywej popytu jest bardziej
elastyczny niż odcinek ED ( reakcja konsumentów przy podwyżce ceny jest silniejsza niż przy jej obniżce); #Krzywa
przychodu krańcowego traci swoją ciągłość; #Załamanie się krzywej popytu i wynikająca stąd nieciągłość krzywej UK –
cena max zysk pozostaje stała. #W granicach nieciągłego odcinka krzywej UK przedsiębiorstwo nie reaguje na wzrost
kosztów krańcowych (Przypuśćmy, że w sytuacji wyjściowej firma przy kosztach KM1 max zysk wytwarzając Qe po cenie
Pe (KM=UK – optimum).Kiedy KM wzrosną KM=UK dla wartości Qe i Pe)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL BERTRANDA

# Cena jest zmienną decyzyjną, produkcja to wielkość wynikowa; #Produkty są jednorodne; #Możliwości produkcyjne
każdej z firm są na tyle duże, że jedna firma mogłaby zaspokoić popyt rynkowy; #Firmy konkurują między sobą cenami;
#Firmy przewidują poziom cen konkurencji i ustalają własną, która pozwoli im zmaksymalizować zyski; #Wszystkie
firmy na rynku oligopolu maja takie same koszty, przy czym KK(Koszt Krańcowy) = Kosztowi Przeciętnemu; gdyby
Koszty Krańcowe jakiegoś przedsiębiorstwa były niższe od innych, to w takiej sytuacji dana firma wyeliminowałaby
wszystkich konkurentów z rynku. # Krzywe jednakowego zysku dla firm tworzą punkty, w których osiąga ona
jednakowy zysk, przy różnych cenach wyznaczanych przez przedsiębiorstwa. Kształt krzywych świadczy o tym, że firma

obniża cenę do pewnego poziomu w odpowiedzi na obniżki cen wprowadzane
przez konkurencję. Połączenie punktów minimum krzywych jednakowego zysku
tworzy krzywą reakcji firmy.

# E – punkt równowagi;
# KR

A

- krzywa reakcji firmy A;

# KR

B

- krzywa reakcji firmy B;

Równowaga w modelu Bertranda osiągnięta jest w punkcie przecięcia się
krzywych reakcji firmy A i firmy B.
Jeżeli przedsiębiorstwa sprzedają jednakowy produkt, to wówczas jedna z firm,
na przykład firma A, ustalając cenę na poziomie niewiele niższym niż firma B, jest
w stanie przejąć praktycznie cały rynek. Przedsiębiorstwo B zareaguje jednak na
działania firmy A, i również obniży swoją cenę. Proces dostosowywania cen
będzie trwał tak długo, aż dojdzie do osiągnięcia punktu E.