[08] OLIGOPOL - MODELE

OLIGOPOL # Struktura rynku, w której występuje od dwóch (duopol) do kilkunastu producentów; # Istnieje silna współzależność pomiędzy przedsiębiorstwami; # Niewielka liczba firm zachowuje się w sposób strategiczny i działa niezależnie od siebie, ale uwzględniając istnienie pozostałych firm; # Na decyzje firmy wpływają decyzje podjęte przez inne firmy i na odwrót; # Produkty są jednorodne lub zróżnicowane; # Niewielka liczba sprzedawców i wielu kupujących; # Ograniczony dostęp do rynku; # Dominują pozacenowe formy konkurencji.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL COURNOTA

# Produkcja jest zmienną decyzyjną, a cena wielkością wynikową; # Produkty firm są jednorodne; # Obaj producenci przyjmują, że ich działania nie wywołują reakcji przedsiębiorstwa konkurencyjnego; # Krzywa kosztów krańcowych (MR) pokrywa się z osią poziomą MR=0; # Podaż jest nieograniczona (MR=0); # Produkcja odbywa się bez kosztów (koszty produkcji producentów są takie same); # Wielkość produkcji konkurencji jest dana; # Doskonała informacja o rynku; # Cele firm: maksymalizacja zysku!

# Da - krzywa popytu rynkowego i krzywa popytu firmy A - przy założeniu, że A działa jako monopolista;

# UKa - utarg krańcowy firmy A;

# Db - krzywa popytu firmy B;

# UKb - utarg krańcowy firmy B;

# MC - koszt krańcowy;

# Qa - wielkość produkcji maksymalizująca zysk przedsiębiorstwa A;

# Pa - cena maksymalizująca zysk przedsiębiorstwa A przy wielkości produkcji Qa;

# Qb – wielkość produkcji maksymalizująca zysk przedsiębiorstwa B;

# Pb – cena maksymalizująca zysk przedsiębiorstwa B przy wielkości produkcji Qb

# Na rynku monopolu pełnego (firma A jako monopolista; Da – krzywa popytu rynkowego i popytu firmy A) pojawia się drugi producent tego samego produktu;

# Monopol maksymalizuje zysk sprzedając wielkość produkcji Qa po cenie Pa;

# Firma B bierze pod uwagę tę część popytu rynkowego, która pozostała, jako różnica popytu rynkowego i wielkości produkcji, która maksymalizuje zysk firmy A;

# Firma B maksymalizując swój zysk będzie produkowała połowę wielkości produkcji, która pozostała po odjęciu produkcji firmy A od całego produktu rynkowego;

Równowaga Cournota

jasnoniebieski -- krzywa reakcji firmy A;

niebieski -- krzywa reakcji firmy B;

E – punkt równowagi Cournota

# Kolejne dostosowania wielkości produkcji maksymalizujących zysk firmy A i B trwają aż do osiągnięcia równowagi, tzn. takiego punktu, w którym żadnej z firm nie opłaca się zmieniać osiągniętej wielkości produkcji;

# Duopol znajduje się w równowadze wówczas, gdy Qa= 1/30D oraz Qb= 1/30D.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL EDGEWORTHA

# Cena jest zmienna decyzyjną, a produkcja wielkością wynikową; # Produkty firmy są jednorodne; # Krzywa kosztów krańcowych (MR) pokrywa się z osią poziomą MR=0; # Możliwości produkcyjne przedsiębiorstw są ograniczone; # Max wielkość produkcji każdego z duopolistów jest mniejszy od wielkości popytu jaka wystąpiłaby w przypadku P=0;

Da – krzywa popytu firmy A

Db – krzywa popytu firmy B

UKa – utarg krańcowy firmy A

UKb – utarg krańcowy firmy B

Pa – cena maksymalizująca zysk firmy A

Po – cena minimalna jaką może ustalić firma

# Producent A początkowo traktowany jako monopolista ustala cenę na poziomie Pa i wielkość produkcji Qa – max jego zysków; # Producent B zakłada, że cena producenta A się nie zmieni i ustala cenę poniżej Pa w nadziei, że przyciągnie część klientów; podobnie postąpi producent A ustalając cenę poniżej, by nie stracić klientów; # Proces ten trwa do momentu, gdy P = Po, każdy z producentów sprzedając produkty po P = Po dostarcza max ilość produktów na rynek (nie można zejść poniżej Po ponieważ będzie to przynosiło straty); # Cena, która max zysk to Pa; # Dopasowywanie cen zawiera się w przedziale od Po do Pa – tak zmieniać się może cena rynkowa.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL CHAMBERLINA

# Każdy z duopolistów wyciąga wnioski na podstawie zdobytych doświadczeń i reaguje odpowiednio na zmiany decyzji konkurenta; # Produkt identyczny; # Koszty produkcji i popyt takie same dla obu firm; # Duopoliści dochodzą do wniosku, że najlepszym rozwiązaniem jest równy podział zysku monopolowego.

# Da – krzywa popytu firmy A;

# UKa – utarg krańcowy firmy A;

# Pe – cena przy której dana wielkość produkcji pozwoli zmaksymalizować zysk;

# Qe – wielkość produkcji maksymalizująca zysk;

# Każdy ruch cenowy w jednej firmie wywoła reakcje w innej – równowaga cenowa;

# Rozwiązanie jest możliwe gdy firmy mają równą siłę, produkują po równych kosztach – zysk można podzielić na pół;

# Rozwiązanie jest niekorzystne dla konsumenta (niższa produkcja wyższa cena); # Równowaga na rynku osiągnięta jest dla Qe i Pe;

# Każdy z duopolistów posiada taki sam udział rynkowy;

# Sprzedając wielkość Qe/2 po cenie Pe osiąga zysk (Qe*Pe)/2.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL STACKELBERGA

#Występuje przywódca – firma A (ustala wielkość produkcji przed inna firmą) i naśladowca – B;

#Naśladowca przyjmuje, że wielkość produkcji, którą wybierze jest dana; #Lider przed podjęciem decyzji co do własnej produkcji chce rozpatrzyć problem max zysku naśladowcy; #I lider i naśladowca chcą max swój zysk; #Decyzja naśladowcy zależy od decyzji lidera; #KK=0.

różowy -- krzywa reakcji firmy B

zielony -- linie jednakowego zysku firmy B

Qa – wielkość produkcji firmy A

Qb – wielkość produkcji firmy B

# Naśladowca przyjmując, że wielkość produkcji lidera jest dana, pragnie wybrać taki wariant produkcji, przy którym UK=KK (max zysk); # Za pomocą linii jednakowego zysku naśladowca tworzy swoją krzywą reakcji; #Zysk firmy B (naśladowcy) rośnie w miarę przesuwania się w lewo (rośnie produkcja B maleje produkcja A; B jako monopolista; A – produkcja zerowa); # Wzdłuż swojej linii jednakowego zysku naśladowca wybierze optymalną dla siebie wielkość produkcji;

niebieski -- krzywa reakcji firmy A

jasnoniebieski -- krzywa reakcji firmy B

zielony -- linie jednakowego zysku firmy A

punkt różowy -- równowaga Cournota

punkt żółty -- równowaga Stackelberga

Qa – wielkość produkcji A

Qb – wielkość produkcji B

#Lider liczy się z tym, że jego decyzja wpływa na decyzję naśladowcy; #Firma A wybiera taki punkt na krzywej reakcji firmy B, który jest punktem styczności z jego najniższą możliwą linią jednakowego zysku, co zapewni firmie A najwyższy możliwy zysk na liniach jednakowego zysku (zysk A wzrasta z malejącą wielkością produkcji B).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL SWEEZY’EGO

# Kiedy jedno przedsiębiorstwo podnosi cenę na swoje produkty, pozostali producenci nie podnoszą swoich cen lub robią to w mniejszym stopniu; # Jeżeli jeden z oligopolistów obniża cenę wówczas konkurenci także to robią; #Krzywa popytu na produkty firmy - elastyczna przy cenach wyższych od wyjściowej (brak reakcji rywali sprawi, że podwyższając cenę utraci klientów) i słabo elastyczna przy cenach niższych od wyjściowej; #Przyjęcie powyższych założeń odnośnie reakcji oligopolistów oznacza, że krzywa popytu przedsiębiorstwa traci ciągłość (załamuje się).

# DD- krzywa relacja – cena; wielkość sprzedaży kiedy wszystkie przedsiębiorstwa podnoszą lub obniżają ceny;

# dd – popyt na produkty przedsiębiorstwa wówczas, gdy przedsiębiorstwo zmienia cenę swoich produktów, natomiast konkurenci nie zmieniają cen;

# UKDD – utarg krańcowy odpowiadający krzywej DD;

# UKdd – utarg krańcowy odpowiadający krzywej dd;

# Qe – wielkość produkcji maksymalizująca zysk;

# Pe – cena, która pozwoli max zysk.

# E – punkt przecięcia DD i dd; wyznacza max zysk;

# KK – koszt krańcowy;

# Miejsce przecięcia DD i dd wyznacza wielkość Qe i Pe maksymalizującą zysk (punkt E); #Jeżeli przedsiębiorstwo podniesie cenę powyżej Pe wówczas konkurenci pozostaną przy wcześniejszym poziomie cen (właściwą krzywa na popyt przedsiębiorstwa w takim przypadku jest odcinek dE (odcinek krzywej dd)); #Jeżeli przedsiębiorstwo obniży cenę poniżej Pe wówczas konkurenci również obniżą swoje ceny (w tym przypadku krzywą popytu będzie odcinek krzywej DD, a mianowicie DE);

# Krzywa popytu przedsiębiorstwa przybiera postać załamanej krzywej dED; # Odcinek dE krzywej popytu jest bardziej elastyczny niż odcinek ED ( reakcja konsumentów przy podwyżce ceny jest silniejsza niż przy jej obniżce); #Krzywa przychodu krańcowego traci swoją ciągłość; #Załamanie się krzywej popytu i wynikająca stąd nieciągłość krzywej UK – cena max zysk pozostaje stała. #W granicach nieciągłego odcinka krzywej UK przedsiębiorstwo nie reaguje na wzrost kosztów krańcowych (Przypuśćmy, że w sytuacji wyjściowej firma przy kosztach KM1 max zysk wytwarzając Qe po cenie Pe (KM=UK – optimum).Kiedy KM wzrosną KM=UK dla wartości Qe i Pe)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MODEL BERTRANDA

# Cena jest zmienną decyzyjną, produkcja to wielkość wynikowa; #Produkty są jednorodne; #Możliwości produkcyjne każdej z firm są na tyle duże, że jedna firma mogłaby zaspokoić popyt rynkowy; #Firmy konkurują między sobą cenami; #Firmy przewidują poziom cen konkurencji i ustalają własną, która pozwoli im zmaksymalizować zyski; #Wszystkie firmy na rynku oligopolu maja takie same koszty, przy czym KK(Koszt Krańcowy) = Kosztowi Przeciętnemu; gdyby Koszty Krańcowe jakiegoś przedsiębiorstwa były niższe od innych, to w takiej sytuacji dana firma wyeliminowałaby wszystkich konkurentów z rynku. # Krzywe jednakowego zysku dla firm tworzą punkty, w których osiąga ona jednakowy zysk, przy różnych cenach wyznaczanych przez przedsiębiorstwa. Kształt krzywych świadczy o tym, że firma obniża cenę do pewnego poziomu w odpowiedzi na obniżki cen wprowadzane przez konkurencję. Połączenie punktów minimum krzywych jednakowego zysku tworzy krzywą reakcji firmy.

# E – punkt równowagi;

# KR_A - krzywa reakcji firmy A;

# KR_B - krzywa reakcji firmy B;

Równowaga w modelu Bertranda osiągnięta jest w punkcie przecięcia się krzywych reakcji firmy A i firmy B.

Jeżeli przedsiębiorstwa sprzedają jednakowy produkt, to wówczas jedna z firm, na przykład firma A, ustalając cenę na poziomie niewiele niższym niż firma B, jest w stanie przejąć praktycznie cały rynek. Przedsiębiorstwo B zareaguje jednak na działania firmy A, i również obniży swoją cenę. Proces dostosowywania cen będzie trwał tak długo, aż dojdzie do osiągnięcia punktu E.