PODSTAWY PSYCHIATRII

Dr Dawid Wiener

Elementy badania

psychiatrycznego

Badanie psychiatryczne

‣

Badanie psychiatryczne jest uwarunkowane jego
celem, miejscem badania i charakterystyką
osoby badanej

‣

Główne cele badania psychiatrycznego to:

-

Opis sytuacji psychicznej badanego

-

Ocena obrazu psychopatologicznego

-

Wyznaczenie celów interwencji terapeutycznej

Badanie psychiatryczne

‣ Cel i przebieg badania psychiatrycznego

uwarunkowany jest tym:

-

Kto jest badany

-

Dlaczego jest badany

-

Oczekiwaniami co do roli psychiatry w dalszej
opiece nad pacjentem

Podstawowa opozycja w czasie

badania psychiatrycznego

Potrzeba ustanowienia

relacji

interpersonalnej

z pacjentem

Potrzeba uzyskania

niezbędnych do

diagnozy

i interwencji informacji

‣

Trzy typy badania psychiatrycznego

‣ Ogólne badanie psychiatryczne
‣ Badanie psychiatryczne w sytuacji doraźnej

(ang. emergency evaluation)

‣ Konsultacja psychiatryczna

Cele ogólnego badania

psychiatrycznego

‣

Postawienie rozpoznania

‣

Zebranie danych do sformułowania planu terapii

‣

Sformułowanie planu początkowej interwencji
terapeutycznej > zapewnienie poczucia
bezpieczeństwa

‣

W pewnych sytuacjach wydania zaświadczenia lub
opinii

o aktualnym stanie zdrowia dla celów

sądowych, przydatności do nauki, pracy, itp.

Badanie psychiatryczne, gdy:

‣

Sytuacja doraźna:

‣

Postawienie wstępnej diagnozy
psychiatrycznej, lub identyfikacja
tych przyczyn zaburzeń
psychicznych, które wynikają ze
stanu ogólnego pacjenta

‣

Identyfikacja czynników
środowiskowych istotnych dla
wstępnej interwencji

‣

Określenie zdolności pacjenta
do współpracy w dalszej
diagnozie, oraz określenie
zagrożeń dla życia pacjenta

‣

Określenie potrzeby lub jej braku
co do hospitalizacji

‣

Konsultacja:

‣

Określenie diagnozy
psychiatrycznej i jej związku z
potrzebą konsultacji

‣

Propozycja dalszego
postępowania konsultacyjnego i
terapeutycznego

‣

Określenie miejsca dalszej terapii

Badanie psychiatryczne jest specyficzne, ponieważ
w jego

trakcie wnika się w sferę subiektywnych

przeżyć, myśli i uczuć,

do których nawet zdrowy

człowiek broni dostępu. Wymaga to od
badającego zarówno taktu, jak i umiejętnego
formułowania pytań.

‣

Zredukuj lęk badanego – zapewnij mu
poczucie bezpieczeństwa

‣

Zredukuj swój lęk

‣

Bądź cierpliwy

‣

Unikaj:

-

Konfrontacji i/lub kłótni

-

Wypowiedzi „naukowych” lub dziwacznych

-

Żartów, ale nie poczucia humoru

‣

Wykorzystaj swój czas mądrze i efektywnie

‣

Ucz się od pacjentów

Dobre praktyki

Przebieg badania będzie zależał od tego, czy
będziemy mieli

do czynienia z osobą chętnie

współpracującą z lekarzem,

zainteresowaną

swoim stanem zdrowia, czy z psychicznie chorym,
który nie ma poczucia choroby, kwestionuje
celowość rozmowy z lekarzem, zachowuje się
opryskliwie i bez poczucia dystansu.

Specyfika badania psychiatrycznego

związana z miejscem badania

‣

Pacjent w szpitalu psychiatrycznym

‣

Pacjent ambulatoryjny

‣

Opieka medyczna nie-psychiatryczna

„Co” badania psychiatrycznego

‣

Przyczyna badania

‣

Wywiad co do obecnego zaburzenia psychicznego

‣

Wywiad psychiatryczny

‣

Wywiad somatyczny

‣

Wywiad co do nadużywania substancji psychoaktywnych

‣

Wywiad nt. rozwoju psychosocjalnego

‣

Wywiad nt. funkcjonowania socjalnego

‣

Wywiad nt. funkcjonowania szkolnego/zawodowego

‣

Wywiad rodzinny

‣

Obecne dolegliwości somatyczne

‣

Badanie stanu somatycznego

‣

Badanie aktualnego stanu psychicznego

‣

Aktualny poziom funkcjonowania w rolach psychosocjalnych

‣

Testy diagnostyczne

‣

Impresje wynikające z przeprowadzonego badania

Ogólne badanie psychiatryczne

‣

Sytuacja : rozmowa w cztery oczy

‣

Format: wywiad

‣

Dodatkowe informacje:

-

Dokumentacja medyczna

-

Badanie ogólne

-

Testy diagnostyczne

-

Wywiad od bliskich

‣

Minimalny czas trwania: godzina

Plan badania psychiatrycznego

I.

BADANIE STANU PSYCHICZNEGO.

i.

Badanie orientacji.

ii.

Życiorys i choroby przebyte.

iii.

Dotychczasowy przebieg choroby i leczenia wg relacji
pacjenta.

iv.

Badanie procesów, postrzegania (złudzenia i omamy).

v.

Badanie myślenia (urojenia, natręctwa, myśli nadwartościowe,
formalne zaburzenia myślenia).

vi.

Badanie procesów emocjonalnych i postawy

wobec otoczenia.

vii.

Badanie aktywności (procesów ruchowych.

viii.

Badanie pamięci, sprawności intelektualnej i krytycyzmu.

ix.

Opis zachowania się pacjenta.

Plan badania psychiatrycznego

II. WYWIADY OD RODZINY I INNE DANE ŚRODOWISKOWE

III. BADANIE STANU SOMATYCZNEGO

i.

Badanie internistyczne.

ii. Badanie neurologiczne.

iii. Inne badania specjalistyczne (ginekologiczne,chirurgiczne,

okulistyczne).

iv. Badania dodatkowe.

Struktura badania psychiatrycznego

‣ Badanie psychiatryczne składa się:

- z wywiadu podmiotowego (autoanamnezy)
- z wywiadu przedmiotowego, tj. uzyskania

informacji od krewnych, znajomych lub osób
mających bezpośredni kontakt z chorym

(koledzy z

miejsca pracy, ze szkoły, sąsiedzi itd.).

„Jak” badania psychiatrycznego

‣

Formy badania psychiatrycznego:

-

Wywiad subiektywny albo autoanamneza, uwzględniający

odwoływanie się do introspekcji - podmiotowych przeżyć
chorego,

-

Obserwacja zachowania (behawioru) chorego (np. o tym,
że chory przeżywa omamy, możemy wnioskować

z

obserwacji jego zachowania - zatyka uszy, mówi głośno
do

siebie prowadząc “z głosami dialog", ujawnia emocje

świadczące

o silnym przeżywaniu treści omamów itd.)

‣

Badaniu należy zapewnić, maksymalny obiektywizm,

by

to zapewnić należy uwzględnić także dodatkowe źródła
informacji.

‣

Aby badaniu psychiatrycznemu zapewnić wymierny,
przedmiotowy charakter, można się posługiwać różnymi
narzędziami (skalami, inwentarzami, testami).

„Jak” badania psychiatrycznego

‣

Forma rozmowy, pacjent nie powinien odnieść wrażenia
“przesłuchania"

‣

Atmosfera badania powinna być nacechowana
życzliwością, kontakcie z każdym chorym, a z pacjentem
z zaburzeniami psychicznymi w szczególności,
obowiązuje szczerość i prawdomówność.

‣

Nie należy zadawać stereotypowych pytań o dane
personalne

„Jak” badania psychiatrycznego

‣

Należy okazywać szczere zainteresowanie przeżyciami
pacjenta,

‣

W kontakcie z większością chorych należy mieć
pogodny wyraz twarzy i częsty uśmiech, poczucie
humoru lekarza są zachowaniami pożądanymi (wyjątek
to m.in. pacjenci z nastawieniem ksobnym do otoczenia)

‣

Nie należy ulegać prośbom rodziny pacjenta o
nieujawnianie kim jesteśmy

‣

Możemy przeciwstawiać się urojeniom chorego, w taki
sposób, aby nie cierpiała jego godność

„Jak” badania psychiatrycznego

‣ Kwestionariusze / Skale / Inwentarze

- HAM-D

- HAM-A

- Inwentarz depresji Becka

- MADRS

- PANSS

- YMRS

- MMSE

- i wiele innych

„Jak” badania psychiatrycznego

‣ Strukturalizowane metody badania psychiatrycznego

- MINI
- SCID-I
- SCAN
- SADS
- DIS
- CIDI
- PRIME-MD

„Jak” badania psychiatrycznego

W Polsce stosowanie narzędzi psychometrycznych w
psychiatrii jest mniej rozpowszechnione niż w innych
krajach. Wynika to m.in. z panującego do niedawna
przekonania, i psychiatria nie jest typową dziedziną
przyrodniczą, w związku z czym nie podlega
charakterystycznym dla nauk przyrodniczych
obiektywnym i mierzalnym regularnościom. Do niedawna
nie przestrzegano równie ściśle obowiązujących zasad
przy adaptacji narzędzi psychometrycznych do polskich
warunków. Wykorzystywane dotąd skale często były
jedynie tłumaczone z języka oryginału, nie podlegały
bardziej złożonej procedurze standaryzacyjnej.

Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego (1994)

Ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególności na:

1) promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom

psychicznym,

2) zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi

wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz

innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w

środowisku rodzinnym i społecznym,

3) kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi

właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienia,

tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałaniu ich

dyskryminacji.

Art.11

Świadectwo o stanie zdrowia osoby z zaburzeniami
psychicznymi, orzeczenie, opinię lub skierowanie do

innego lekarza lub psychologa albo zakładu opieki

zdrowotnej - lekarz może wydać wyłącznie na podstawie

uprzedniego osobistego zbadania tej osoby.

Skierowanie do szpitala psychiatrycznego wydawane jest

w dniu badania, a jego ważność wygasa po upływie 14

dni.

Art.18

Przymus bezpośredni wobec osób z zaburzeniami
psychicznymi można stosować tylko wtedy, gdy przepis
niniejszej ustawy do tego upoważnia albo osoby te:

1)  dopuszczają się zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu

w ł a s n e m u l u b i n n e j o s o b y, b e z p i e c z e ń s t w u
powszechnemu lub

2)   w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty

znajdujące się w ich otoczeniu lub

3)    poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie

zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub jednostki
organizacyjnej pomocy społecznej.

‣

Za zgodą pacjenta - Art 22

‣

Tryb „nagły” bez zgody - Art 21.1 i Art 23

‣

Tryb „wnioskowy” bez zgody - Art 29

‣

Tryb „obserwacyjny - Art 24

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego

Dziękuję !!!