Kanony piękna a ewolucja

Ludzkie ciało

Kanony piękna

Nefretete, starożytny Egipt

Praktyka wydłużania głów
niemowlętom – np. Inkowie,
starożytny Egipt, Syberia,
kraje Europy; do połowy XX
wieku – np. Mołdawia,
Słowacja

Starożytna Grecja i Rzym

Diadumenos, Poliklet, V w. p.n.e.

Doryforos, Poliklet, V w. p.n.e.

Kanon piękna – zdrowe,
młode, proporcjonalnie
i atletycznie zbudowane
ciało;
Ciało podzielone na 7
identycznych

części

(modułów)

–

wzór

piękna ciała męskiego

Starożytna Grecja i Rzym

Afrodyta z Knidos, Praksyteles, IV w. p.n.e. Grecja

Narodziny Wenus, Sandro Botticelli, XV w.;

Wenus z Milo, starożytny Rzym

• Zasada złotej proporcji (boskie proporcje) –

około V w. p.n.e. złoty podział Hippasusa:
pępek dzieli ciało człowieka na dwie równe
części

• Całość wzrostu ma się tak do większej części,

jak większa do mniejszej – złota liczba
1,618033988749… Liczba φ (fi)

Dawid, Michał Anioł – wyrzeźbiony
zgodnie z zasadą złotego podziału

Zasada ta stosowana była w
sztuce, matematyce,
astronomii, rzeźbie i wielu
innych;
Adolf Zeilinger: złota
proporcja jest kluczem do
zrozumienia prawie
wszystkich nauk

Renesans

• Powrót do ideałów starożytności po

średniowiecznej ascetycznej przerwie

• Leonardo da Vinci: kanon piękna – długość

głowy powinna się 8 razy zmieścić w
długości ciała

Krzyż św. Andrzeja, Witruwiusz

• Albrecht Dürer: kanon piękna ciała kobiecego –

długość głowy łącznie z szyją powinna zmieścić się 7
razy w długości ciała

• W XVIII w. kanon piękna oparty jest na numerycznych

proporcjach wymiarów ciała – idealny człowiek (A.
Giovanni)

• XIX w. – średnia norma typologiczna – świadomość

dużych różnic w wymiarach ciała ludzkiego

• Darwin (1859): nie ma identycznych ludzi

Współcześnie

• Wyznaczniki piękna ciała ludzkiego

– Proporcjonalność budowy

• Części względem siebie
• Części względem całości

– Symetria
– Inne atrybuty charakterystyczne dla płci

Preferencje estetyczne

• Wzrost

– Duże zróżnicowanie w populacji: Pigmeje z

Republiki Konga – 144 cm, Pigmejki – 136 cm
(1990); Holendrzy (1997) – 183 cm, Holenderki >
170 cm; afrykańscy mieszkańcy doliny Nilu – 176
cm, kobiety 169 cm (1995)

– Na osiągany wzrost wpływa genotyp i środowisko

(dieta, infekcje, warunki życia, stresy…)

– Większe znaczenie ma w przypadku mężczyzn,

niż kobiet

• Metody badania preferencji wysokości ciała:

– Ankiety z pytaniami o preferencje w stosunku do

wzrostu potencjalnego partnera lub o wzrost
dotychczasowych partnerów

– Analiza ofert matrymonialnych i odpowiedzi na

nie

– Analiza liczby partnerów osób o różnym wzroście
– Analiza danych z klinik sztucznego zapłodnienia

• W przeciętnej populacji mężczyźni wyżsi

postrzegani są przez kobiety jako bardziej

atrakcyjni (Lerner i Moore 1974, Gillis i Avis

1980, Jackson i Ervin 1992, Salska 2008)

• Wyżsi mężczyźni otrzymują więcej odpowiedzi

na oferty matrymonialne niezależnie od wieku,

wykształcenia, miejsca zamieszkania

(Pawłowski i Kozieł 2002)

• Procent kawalerów wzrasta w populacji , gdy

spada średnia wysokość ciała – USA 1830 –

1930 (Murray 2000)

• Badania dotyczące dymorfizmu wysokości

partnerów wskazują na kierunkowe działanie

doboru

• Gdyby proces był losowy należałoby oczekiwać

2/100 par, gdzie mężczyzna byłby niższy od

kobiety (Gillis i Avis, 1980)

• W badaniach (Gillis i Avis, 1980) – 1/720 par

• (Sear, 2006) – w populacji brytyjskiej 3,7% (w

przypadku losowości 8,5 % w badanej

populacji)

• Ale: Gambia – 10% par, gdzie kobieta jest

wyższa od mężczyzny (Sear, 2006) – rozkład

losowy

• Feingold (1982): wyżsi mężczyźni mają

ładniejsze partnerki

• Badania (Pawłowski i współp., 2008): próba 47

kobiet – średnia wysokość mężów kobiet o

ładnych twarzach – 174 cm; średnia wysokość

mężów kobiet o mniej atrakcyjnych twarzach –

170,5 cm

• Analiza danych z kliniki sztucznego

zapłodnienia: 180 – 185 cm

• Buunk (2008): intensywność zazdrości o

partnera zależy od wysokości ciała – kobiety o

średnim wzroście i wysocy mężczyźni są mniej

zazdrośni (być może np. z powodu większych

szans na znalezienie nowego partnera)

• Zbyt wysocy mężczyźni nie są postrzegani jako

atrakcyjni – powyżej ok. 191 cm (Salska, 2008;

Nettle, 2002)

• Badania: Nettle (2002) – mężczyźni poniżej 168

cm i powyżej 186 cm częściej chorują i są

niezdolni do pracy

175 cm

183 cm

wzrost

Li

czba

w

ybier

an

yc

h

mę

żc

zy

zn

Należy pamiętać, że wzrost atrakcyjnego
mężczyzny powinien przekraczać średnią dla
danej populacji (inny dla Pigmejów, inny dla
Holendrów)

• Wzrost jako sygnał genetycznej jakości

mężczyzn – byli w stanie ponieść koszty
związane z procesem wzrastania (układ
immunologiczny, geny)

• Współczynnik odziedziczalności dla

wysokości ciała (kraje europejskie): 0,87 –
0,93 dla mężczyzn i 0,68 – 0.83 dla kobiet
(Sliventoinen 2003)

• Wzrost ciała u mężczyzn koreluje z takimi

cechami, jak:

– Dobre geny

• Siła fizyczna
• Szybkość
• Skoczność
• Niższy poziom metabolizmu spoczynkowego
• Większa odporność na odwodnienie
• Sprawność układu immunologicznego (odporność na

czynniki środowiskowe zaburzające wzrost).

• Beard i Blaser (2002) – choroby infekcyjne w

dzieciństwie są zasadniczym czynnikiem

obniżającym wysokość ciała

• Badania: Black (1984) – w wioskach w

Bangladeszu każdy epizod biegunki u dzieci

powoduje spadek ostatecznej wysokości ciała

o 0,56 cm

• Patel (1994): dzieci zakażone bakterią

Helicobacter pyroli wykazywały mniejszy o 1,1

cm przyrost między 7 a 11 r.ż.

• Badania wskazują, że niżsi mężczyźni

częściej chorują i umierają z powodu chorób
układu oddechowego, krwionośnego,
udarów mózgu (Waaler, 1984; Engeland,
2003)

• Waaler (1984): u mężczyzn między 40 a 59

r.ż. o wzroście 165 cm ryzyko zgonu było o
71% większe, niż u wyższych (182,5 cm) –
choroby ukł. oddechowego i krwionośnego

• Abbot (1998): spadek zdolności

kognitywnych z wiekiem jest większy u
niższych mężczyzn (gorsze warunki rozwoju
w dzieciństwie)

• Pawłowski i Jasieńska (2005): kobiety

będące w fazie cyklu z największym
prawdopodobieństwem zapłodnienia
częściej wybierały względnie wyższych
mężczyzn – jakość biologiczna

• Postrzeganie wysokiego wzrostu u mężczyzn jako

atrakcyjnego może być obciążone ewolucyjnie –
większy = potężniejszy, ważniejszy

• Po wyborach na przewodniczącego kanadyjskiej

partii konserwatywnej w 1988 r. zwycięzca (Brian
Mulroney) postrzegany był jako wyższy, natomiast
przegrani – jako niżsi (Higham i Carment, 1992)

• Od 1896 r. nigdy nie wybrano w wyborach

prezydenckich w USA kandydata, którego wzrost
byłby mniejszy, niż średnia w populacji
amerykańskiej (Judge i Cable, 2004)

Co sygnalizuje wzrost mężczyzny?

Możliwe odpowiedzi:

• Lepsza ochrona dla partnerki i dzieci w

sytuacjach fizycznego zagrożenia

• Dobre geny
• Wysoka odporność immunologiczna
• Optymalne warunki rozwoju
• Efektywniejsze pozyskiwanie zasobów
• Korelacja z inną pożądaną cechą

• W historii ewolucyjnej gatunku ludzkiego

wygląd mężczyzny musiał pokazywać nie
tylko płodność, ale także umiejętność
radzenia sobie w różnych sytuacjach
(zapewnienie partnerce i potomstwu
bezpieczeństwa i zasobów) – siła,
sprawność

• Wysoki wzrost przy proporcjonalnej

budowie ciała (odpowiedni wskaźnik BMI)
wskazuje na dużą masę mięśni i siłę

Inne cechy męskiej sylwetki
wskazujące na jakość
biologiczną

• Muskularna budowa sylwetki mężczyzny

wskazuje na wysoki poziom testosteronu, a to

na wysoką płodność

• Zbyt dużo tkanki tłuszczowej wokół brzucha

(niższa atrakcyjność) wiąże się z większym

prawdopodobieństwem chorób serca

• Symetria ciała wskazuje na stabilność

rozwojową, która jest związana ze zdrowiem i

większą płodnością (Manning, 1998)

• Neave (2003); Roney (2004): atrakcyjni mężczyźni

cechują się drugim palcem dłoni krótszym od

czwartego. Im dłuższy palec 4. względem 2. tym

mężczyźni oceniani byli jako atrakcyjniejsi (?)

• Okazuje się, że stosunek długości palców jest

kształtowany przez testosteron w życiu płodowym –

im więcej testosteronu, tym palec 4. będzie dłuższy

od 2.

• Manning i Finka (2008): badania ankietowe na

stronie BBC – mężczyźni z niższym stosunkiem

długości palców cechowali się większą liczbą dzieci,

lepszą wyobraźnią przestrzenną, większym

pociągiem seksualnym

„Piękno ciała nie spełnia jedynie roli estetycznego

ozdobnika. Jest ono sygnałem informującym o

właściwościach danej osoby. Według teorii ewolucji

zadaniem piękna ciała jest informować o potencjale

rozrodczym. Ze względu na to, że kobiety od mężczyzn

różni sposób zaangażowania w rozród, naturalne jest

istnienie odmiennego wzorca ideału ciała dla obu płci.”

Čabrić, Pokrywka (2010)

Najczęściej atrakcyjność fizyczna związana jest z „dobrymi

genami” u mężczyzn oraz z płodnością u kobiet.”

Pawłowski (2009)

• Atrybuty atrakcyjności kobiet:

– Długość nóg
– Piersi
– Stosunek obwodu talii do obwodu bioder
– Rozmieszczenie tkanki tłuszczowej

• Na co wskazują atrybuty atrakcyjności:

– Gotowość seksualną
– Płodność = młodość
– Zdrowie

• Szczupłość budowy ciała kobiet jest ważniejszym

czynnikiem determinującym atrakcyjność

• BMI (body mass index) – masa ciała/wzrost

2

• BMI optymalne dla atrakcyjności = 18 – 20
• BMI optymalne dla zdrowia = 18,5 – 24,9 (WHO)

70 kg

24,2

60 kg

20,8

54 kg

18,7

170 cm

• U nieotyłych młodych kobiet tkanka

tłuszczowa stanowi ok. 25 % ogólnej masy
ciała (mężczyźni – 15%).Cooke i Naaz (2004)

• U zdrowych młodych kobiet tkanka

tłuszczowa odkłada się głównie w okolicy
bioder, pośladków, ud – kobieca sylwetka

• Najbardziej miarodajne badania: rysunki

sylwetek kobiet i mężczyzn (Singh, 1993a;
Furnham, 1997)

• Najatrakcyjniejsze sylwetki – BMI normalne

(ok. 20) (Singh 1993a, b)

– Mężczyźni: normalna masa ciała kobiet
– Kobiety: niedowaga

• Badania (Tovee 1999, 2001,2002) – zdjęcia

sylwetek kobiet: najatrakcyjniejsze sylwetki
z BMI = ok. 20

– Ocena atrakcyjność szybko spada wraz ze

spadkiem BMI i powoli ze wzrostem BMI
powyżej 20

• Wszystkie powyższe badania:

społeczeństwa Europy Zachodniej

• Wiele plemion afrykańskich, Aborygeni

(Australia), plemiona w Tanzanii,
Afroamerykanie jako najbardziej atrakcyjne
kobiety postrzegają te z nadwagą
(Westman, Marlowe, 1999; Freedman,
2004)

• Mężczyźni z krajów o niższym PKB preferują

kobiety o nieco wyższym BMI, niż z krajów
zamożniejszych (Swami, 2006a, 2007b)

• Tkanka tłuszczowa:

– rezerwuar energii (ciąża i laktacja, niedostatki

pokarmowe)

– Rezerwuar estrogenów
– Magazyn aromatazy – powoduje przemianę

androgenów do estrogenów

– Leptyna – hormon wpływający na rozwój ukł.

immunologicznego i kostnego oraz dojrzewanie
płciowe, a także na płodność kobiety (Power i
Schulkin, 2008)

– Ilość tkanki tłuszczowej koreluje z jej ilością u

noworodka (Pawłowski, 1998)

• Ilość i rozmieszczenie tkanki tłuszczowej ma

bezpośredni wpływa na zdrowie i płodność
kobiet (Björntrop, 1991a)

• Znaczny spadek masy ciała + niska zawartość

tkanki tłuszczowej (anoreksja) – zanik owulacji,
okresowa niepłodność

• Mężczyźni z niedowagą (BMI < 20) mają o 28%

niższą koncentrację plemników i o 36% niższą
ogólną zawartość plemników (Jensen, 2004)

• Otyłość (BMI > 30):

– choroby wieńcowe, nadciśnienie, cukrzyca,

zaburzenia oddechowe, endometrium,
choroby woreczka żółciowego… (Milligan,
1997)

– Zmniejszona płodność – brak owulacji,

komplikacje w czasie ciąży, zwiększone ryzyko
obumarcia płodu, zwiększona śmiertelność w
okresie okołociążowym

– Zmniejszona płodność mężczyzn, obniżony

poziom testosteronu

• Im wyższe BMI u kobiet, tym większa

asymetria

• Okazuje się, że: osoby o normalnej

względnej masie ciała (BMI) są postrzegane
jako najatrakcyjniejsze. Są też względnie
najzdrowsze – adaptacyjny charakter
preferencji estetycznych

• BMI jest dobrym wskaźnikiem wieku

kobiety (potencjału reprodukcyjnego)

• W społeczeństwach zachodnich:

– BMI wzrasta wraz z wiekiem (Han i in., 1999)
– Niższe BMI wskazuje na młodszy wiek kobiety

(większy potencjał reprodukcyjny)

• W społeczeństwach zbieracko-łowieckich:

– Najwyższe BMI przed urodzeniem pierwszego

dziecka

– Wyższe BMI wskazuje na młodszy wiek

• WHR (Waist-to-Hip Ratio) – wskaźnik taliowo-

biodrowy – główny wskaźnik

antropometryczny mierzący rozkład tkanki

tłuszczowej

• Singh (1993a): zwrócił uwagę na rolę

wskaźnika WHR w określaniu atrakcyjności

budowy ciała

• Najczęściej WHR = 0,6 – 1,0 (wielkość 1,0

oznacza, że obwód talii jest równy obwodowi

bioder)

• Społeczeństwa zachodnie: zdrowe kobiety

w wieku rozrodczym – WHR = 0,67 – 0,80;
mężczyźni – WHR = 0,85 – 0,95 (Zaadstra,
1993)

• Badanie: Singh (1993a, 1995b) – im niższy

WHR kobiet, tym wyższa ocena
atrakcyjności (najlepiej oceniany WHR =
0,7) [ oceniali Amerykanie pochodzenia
europejskiego]

• Wszystkie przeprowadzane badania

potwierdziły wpływ WHR na ocenę
atrakcyjności w ten sam sposób
(najatrakcyjniejsze WHR = 0,7 albo niższe,
jeśli pojawiało się w badaniu)

• Okazało się, że mężczyźni rozpoznają nawet

niewielkie zmiany WHR – o 0,05 (Rozmus-
Wrzesińska i Pawłowski, 2005), a nawet o
0,01

• Badania: Hudson i Aoyama (2007) –

analizowano WHR figurek japońskich z okresu
Jomon (16500 – 2500 p.n.e). Stwierdzono, że
czynnikiem żeńskim jest WHR. Nieco ponad
70% figurek miała WHR równy lub niższy, niż
0,7

• Badania: Singh (2007) – analizowano dzieła

literatury brytyjskiej z XVI i XVII w. oraz
twórczość starożytną wschodnią – częste
odniesienia do wąskiej talii i szerszych bioder

Co sygnalizuje wskaźnik WHR

• Badania wskazują, że jest to znaczący sygnał

biologiczny dla płci przeciwnej

• WHR wskazuje na wiek kobiety (potencjał

reprodukcyjny)

– WHR zmienia się wraz z wiekiem (dziewczynki i

chłopcy do okresu dojrzewania: WHR = 0,85 – 0,95

– W okresie dojrzewania estrogeny powodują

poszerzenie miednicy a także typowo kobiece

rozmieszczenie tkanki tłuszczowej

– W okresie menopauzy następuje spadek poziomu

estrogenów i wzrost WHR

– WHR jest niższy u kobiet, które nigdy nie rodziły

• WHR wskazuje na płodność kobiety

– Wysoki WHR wiąże się ze wzmożoną

aktywnością nadnerczy (zmniejszone
wydzielanie hormonu wzrostu i żeńskich
hormonów płciowych) – większy stosunek
testosteronu do estrogenów – wzmożone
odkładanie się tk. tłuszczowej w obrębie talii

– Kobiety z chorobami jajników mają niższy

poziom estrogenów i wyższy WHR (po kuracji
hormonalnej WHR maleje)

– Kobiety z wyższym WHR mają problem z

zajściem w ciążę (Furnham, 1997)

– Kobiety w programach sztucznego zapłodnienia

mają mniejsze szanse powodzenia, jeśli ich
WHR jest wyższy niż 0,8 (Zaadstra, 1993)

– Kobiety transseksualne po kuracji

testosteronem mają znacząco wyższy WHR
(większy obwód talii, obwód bioder się nie
zmienia) (Bosinski, 1997)

– Kobiety o wyższym WHR mają więcej cykli

bezowulacyjnych

– W czasie owulacji WHR jest niższy, niż w

pozostałych fazach cyklu menstruacyjnego

• WHR wskazuje na zdrowie kobiety

– Znaczne otłuszczenie w okolicach talii zwiększa ryzyko

zachorowań: cukrzyca, nadciśnienie, wylew krwi do

mózgu, choroby woreczka żółciowego, choroby

naczyniowo-sercowe (Freedman, 1999)

– U kobiet WHR wyższy niż 0,85, obwód talii ponad 85 cm

znaczącą zwiększają ryzyko zapadnięcia na ww. choroby

(Singh, 2002)

– Wiele zaburzeń psychicznych u kobiet (depresja,

melancholia) wykazuje korelację z wyższym WHR

(Rospond, 2000)

– Choroby powodowane przez niektóre pasożyty

wpływają na czynność wątroby powiększając obwód talii

(BMI pozostaje bez zmian)

– Papierosy, alkohol wpływają na podwyższenie WHR

Kiedy kształtują się preferencje
estetyczne względem WHR?

• Badania: Connolly (2004): 285 chłopców i 226

dziewcząt ze szkół podstawowych i średnich w
Australii. Oceniano atrakcyjność sylwetek
męskich i żeńskich na rysunkach

– Preferencje męskiego WHR zaczynają się

kształtować około 10 r.ż. U chłopców i dziewcząt
(w tym wieku zaczynają się rozwijać u chłopców II
rzędowe cechy płciowe)

– Preferencje kobiecego WHR zaczynają się

kształtować w wieku około 12 lat. W wieku 15 lat
są takie same, jak u dorosłych (w tym czasie
zaczyna się kształtować sylwetka typowo kobieca)

Ewolucyjne wyjaśnienie wykształcenia
się niskiego WHR u kobiet

• Dobór płciowy odpowiada za

ukształtowanie typowo kobiecej sylwetki
(Alexander, 1971)

• Duże potrzeby energetyczne wykształcania

się dużego mózgowia u płodu –
wielonienasycone kwasy tłuszczowe (Ridley,
1995).

– Kobiety o niskim WHR i ich dzieci osiągają

lepsze rezultaty w testach poznawczych (Lassek
i Gaulin, 2008a)

• Sposób lokomocji – dwunożność

(Pawłowski, 2001)

– dwunożny sposób lokomocji Homo sapiens

pociągnął za sobą ustalenie się środka ciężkości
– w płaszczyźnie pośrodkowej powyżej
panewek stawu biodrowego (nieco niżej niż
pępęk)

– Jeśli środek ciężkości znajduje się odpowiednio

nisko stabilne poruszanie się pociąga mniejsze
koszty energetyczne

– Podczas ciąży i laktacji kobiety mają

dodatkowy ciężar z przodu i powyżej środka
ciężkości

– Stanowiło to obciążenie energetyczne i

utrudnienie przy aktywnym zbieraniu
pożywienia

– Adaptacją mogło okazać się obniżenie środka

ciężkości przez zwiększenie otłuszczenia
pośladków i ud (przeciwwaga dla
dodatkowego obciążenia w wyniku ciąży)

• Badania: im grubsze uda, tym niżej położony

środek ciężkości oraz im niższy WHR, tym niżej
położony jest środek ciężkości (Pawłowski i
Grabarczyk, 2003)

• A więc: hipoteza motoryczna wyjaśniałaby

typowo kobiecą sylwetkę

• Wyjaśniałby dlaczego takie zmiany nastąpiły

dopiero u Homo sapiens – dopiero u samic
naszego gatunku obserwuje się wydłużenie
kończyn dolnych (dwunożność, wyprostowana
postawa) oraz zasadniczy wzrost rozmiarów
mózgowia (większy ciężar płodu)

Symetria ciała a atrakcyjność

• Ciało symetryczne postrzegane jest jako

atrakcyjne

• Asymetria kierunkowa (DA) – stała

tendencja posiadania przez większość ludzi
bardziej rozwiniętej/rozbudowanej cechy
po jednej (zawsze tej samej) stronie ciała

• Asymetria fluktuacyjna (FA) – losowe

różnice między wartością danej cechy po
obu stronach ciała

• Badania niejednoznacznie wskazują na

wpływ FA na ocenę atrakcyjności

– Brak korelacji (albo słaba) między stopniem FA

a oceną atrakcyjności (Tovee, 2000; Rhodes,
2005; Rhodes i Simmons, 2007)

– Istotna korelacja między FA a oceną

atrakcyjności (Brown, 2008; Singh, 1995a;
Thornhill i Gangestad, 1994)

Co sygnalizuje symetria ciała lub jej brak

• Niski poziom FA może świadczyć, że dany

osobnik rozwijał się w optymalnych

warunkach lub, że organizm był w stanie

utrzymać stabilność rozwojową w

nieodpowiednich warunkach (dobre geny)

• Symetryczne piersi są dobrym sygnałem

wysokiej jakości biologicznej (dobre

geny)(Grammer, 2003)

• Asymetria piersi wskazuje na większe ryzyko

zachorowania na nowotwór piersi (Scutt,

1997)

• Kobiety w fazie owulacyjnej wykazują mniejszą

asymetrię niż w pozostałych fazach

• Mężczyźni o mniejszej FA mają średnio więcej

dzieci i rzadziej chorują (Waynforth, 1998)

• Mężczyźni z większą asymetrią mają

stosunkowo częściej kłopoty z płodnością,
mniej plemników w ejakulacie (Manning,
1998)

• Mniejszy poziom FA koreluje z większa

płodnością (Manning, 1997)

• Badania wskazują, że poziom FA może być

powiązany z poziomem inteligencji –
mniejsza asymetria koreluje z lepszymi
zdolnościami kognitywnymi (Furlow, 1997;
Prokosch, 2005; Bates, 2007)

• Przedstawione wskaźniki dotyczące

budowy ciała człowieka wydają się być
wyraźnym sygnałem biologicznym
wskazującym:

– Zdrowie (FA, WHR, BMI)
– Płodność (WHR, BMI, wielkość piersi)
– Wiek (BMI, WHR, kształt i wielkość piersi)

• Inne wskaźniki jakości biologicznej i

preferencje estetyczne względem nich:

– Twarz: cechy dymorfizmu płciowego, symetria
– Skóra: koloryt, faktura, jednolitość
– Głos i śmiech
– Zapach ciała: geny zgodności tkankowej

• Preferencje powyższych cech wyraźnie

wpływały na reprodukcyjny sukces osobnika –
powstały w drodze ewolucji (dobór płciowy)

• Na preferencje estetyczne dotyczące ciała

ludzkiego mają też wpływ czynniki
zewnętrzne:

– Kultura
– Czynniki ekologiczne (dostępność pożywienia,

status społeczno-ekonomiczny)

– Czynniki indywidualne

„… można stwierdzić, że preferencje związane

z atrakcyjnością sylwetki są wypadkową

czynników biologicznych i środowiskowych

oraz że duże znaczenie mają tu

uwarunkowania ewolucyjne związane z

biologicznym znaczeniem sygnalizacyjnym

budowy i kształtu ludzkiego ciała.”

Rozmus-Wrzesińska, Pawłowski, 2009

• Przeciwnicy teorii ewolucyjnego

ukształtowania preferencji estetycznych
wskazują na różnorodność typów budowy
ciała uznawanych za atrakcyjne (Ford i
Beach, 1951)

• Twierdzą, że wzorce piękna tworzone są

przez kulturę

• Zwolennicy takiej teorii – fakty te nie

falsyfikują teorii ewolucyjnej

• Zróżnicowane warunki mogą warunkować

różne preferencje estetyczne

– Warunki życia: dostępność pożywienia –

urodzenie dziecka związane jest ze znacznym
wydatkiem energetycznym

• W krajach wysokorozwiniętych powszechna

jest preferencja szczupłych kobiet

• W krajach ubogich preferowane są kobiety

nieco grubsze (wyższe BMI lub WHR)

– Status społeczno-ekonomiczny, wykształcenie,

role pełnione w społeczeństwie – zmiana roli
kobiety pociąga za sobą zmianę preferencji
dotyczących jej wyglądu

• W krajach rozwiniętych: nie tylko rodzenie dzieci,

ale też i kariera (tkanka tłuszczowa przestaje być
konieczna)

• W krajach mniej rozwiniętych: rodzenie i

wychowywanie dzieci

– Uwarunkowania biologiczne i psychologiczne: np.

faza cyklu menstruacyjnego, typy osobowości

• Badania: (Swami i Tovee, 2006) – studenci

głodni preferowali fotografie kobiet o BMI
22,97, natomiast syci – o BMI 20,72

• Sygnalizacja multimodalna – dwie teorie:

– Sygnały są ze sobą skorelowane – dodatnia

korelacja między atrakcyjnością
poszczególnych cech

– Różne cechy niosą różne informacje o jakości

biologicznej – odbiorca otrzymuje różne
sygnały

• Badania potwierdzające teorię korelacji:

– Thornhill i Grammer (1999): atrakcyjność budowy

ciała koreluje dodatnio z atrakcyjnością twarzy
kobiety

– Rikowski i Grammer (1999): atrakcyjność twarzy

mężczyzny dodatnio koreluje z zapachem (wysoki
poziom hormonów męskich)

– Hughes (2002, 2004): atrakcyjność głosu kobiety

dodatnio koreluje z symetrią i atrakcyjnością
kształtu ciała i twarzy

– Collins i Missing (2003): BMI ujemnie koreluje z

atrakcyjnością twarzy kobiety

• W przypadku mężczyzn brak jest

jednoznacznych wyników

– dobór mógł silnie faworyzować umiejętność

rozpoznawania sygnałów świadczących o
bezpośrednich korzyściach dla samicy (status
społeczny partnera), co mogło mieć większy
wpływ na sukces reprodukcyjny samicy

• W sytuacji, gdy zagrożenie chorobami

infekcyjnymi jest mniejsze, gdy kobiety mają
utrudniony dostęp do zasobów, pożywienia
korzyści genetyczne będą się liczyły mniej na
rzecz korzyści bezpośrednich

• W sytuacji, gdy kobiety mają łatwy dostęp do

zasobów, pożywienia korzyści bezpośrednie
będą się liczyły mniej na rzecz korzyści
genetycznych

• Brak zgodności między poszczególnymi

sygnałami kształtującymi preferencje
estetyczne pojawia się też, gdy dokonuje się
eliminacji osobników z cechami
patologicznymi (z puli partnerów do wyboru)

• Mechanizm polega wtedy na odróżnianiu

osobników z cechami będącymi poza
normami dla zdrowych osobników w danej
populacji

• Preferencje estetyczne mogłyby być dość

zróżnicowane w stosunku do osobników

przedstawiających cechy mieszczące się w

zakresie normy

• Mechanizmy percepcyjne nakierowane byłyby

na wykluczenie (unikanie osobników o niskim

dostosowaniu) – hipoteza złych genów

• Mechanizm unikania brzydoty a nie

poszukiwania piękna

• Zebrowitz (2003); Zebrowitz i Rhodes (2004)

twierdzą, że nieatrakcyjne twarze sygnalizują
niską jakość biologiczną, natomiast twarze
bardzo atrakcyjne nie korelują z lepszymi
genami, niż te przeciętnie atrakcyjne – wyniki
wyjaśnia lepiej hipoteza złych genów

• Badania pokazują, że w kontekście wyboru

partnera cechy atrakcyjności fizycznej kobiet
są istotniejsze niż mężczyzn

„Pomimo wielu ciekawych hipotez

ewolucyjnych tłumaczących postrzeganie

atrakcyjności różnych cech ludzkiego ciała,

ciągle mamy mało bezpośrednich

dowodów potwierdzających sygnalizacyjne

znaczenie niektórych cech u człowieka”,

np. atrakcyjność męskiej twarzy.

Pawłowski, 2009

• Pomimo więc, że hipotezy ewolucyjne

mają duże znaczenie w wyjaśnianiu
naszych preferencji estetycznych nie
możemy zapomnieć o innych czynnikach,
które przejawiają też swój wpływ: czynniki
zewnętrzne, indywidualne upodobania

Dziękuję za uwagę

!