monter instalacji gazowych 713[07] z1 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Zygfryd Gajewski

Wykonywanie połączeń rur miedzianych w instalacjach
gazowych
713[07].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Władysława Maria Francuz
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
inż. Zygfryd Gajewski

Konsultacja:
mgr inż. Jarosław Sitek

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej
713[07].Z1.03. „Wykonywanie połączeń rur miedzianych w instalacjach gazowych”
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu monter instalacji gazowych
713[07].

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska na stanowisku do wykonywania połączeń rur miedzianych

5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Materiały i podstawowa armatura stosowana do wykonywania połączeń rur

miedzianych

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Przygotowanie rur miedzianych do wykonania połączeń

5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Połączenia rur miedzianych

5.4.1. Ćwiczenia 20
5.5. Wymagania jakim powinny odpowiadać instalacje gazowe z miedzi

5.5.1. Ćwiczenia 23
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Wykonywanie połączeń rur

miedzianych w instalacjach gazowych”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole zawodowej kształcącej w zawodzie monter instalacji gazowych
713[07] oraz w przyswajaniu przez uczniów wiedzy, a także w kształtowaniu umiejętności
z zakresu wykonywania połączeń rur miedzianych w instalacjach gazowych.

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne określające umiejętności, jakie powinien posiadać uczeń, by mógł

bez problemów rozpocząć pracę ze swoim poradnikiem,

− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem,

− wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-

uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

− ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, by zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami, ze

szczególnym uwzględnieniem:
− metody tekstu przewodniego,
− pokazu z objaśnieniami,
− metody projektów,
− ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierających
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań i uczenia się,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcje dla nauczyciela,
− instrukcje dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

713[07].Z1

Technologia montażu instalacji gazowych

713[07].Z1.01

Wykonywanie prac przygotowawczo-zakończeniowych

podczas montażu instalacji gazowych

713(07).Z1.02

Wykonanie połączeń rur stalowych

w instalacjach gazowych

713[07].Z1.03

Wykonywanie połączeń rur miedzianych

w instalacjach gazowych

713[07].Z1.04

Wykonywanie połączeń rurociągów gazowych

z tworzyw sztucznych

713[07].Z1.05

Wykonywanie przyłączy do budynku

713[07].Z1.06

Instalowanie armatury i aparatury pomiarowej

713[07].Z1.07

Instalowanie szafek gazowych

i ich wyposażenia

713[07].Z1.08

Wykonywanie instalacji na gaz ziemny

713[07].Z1.09

Wykonywanie instalacji na gaz płynny

713[07].Z1.10

Wykonywanie konserwacji i napraw instalacji gazowych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji jednostki modułowej „Wykonywanie połączeń rur miedzianych
w instalacjach gazowych” uczeń powinien umieć:
− organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
− współpracować w zespole,
− dobierać narzędzia i posługiwać się nimi podczas wykonywania prac monterskich,
− stosować bezpieczne zasady obsługi narzędzi i elektronarzędzi stosowanych przy

wykonywaniu połączeń rur miedzianych,

− wykonywać prace przygotowawczo-zakończeniowe podczas montażu instalacji

gazowych,

− wykonywać połączenia rur stalowych w instalacjach gazowych,
− dokonywać pomiarów elementów składowych instalacji gazowej,
− dobierać odpowiednie materiały i łączniki stosowane przy połączeniach rur w instalacjach

gazowych,

− uczestniczyć w dyskusji i wymieniać doświadczenia,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej „Wykonywanie połączeń rur

miedzianych w instalacjach gazowych” uczeń powinien umieć:
− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska, obowiązujące podczas

wykonywania połączeń rur miedzianych,

− przygotować materiały stosowane do wykonania połączeń rur miedzianych,
− ocenić stan techniczny rur i łączników,
− wykonać cięcie rur miedzianych na określony wymiar,
− przygotować końcówki rur miedzianych do wykonania połączeń,
− wykonać gięcie rur miedzianych o różnych średnicach,
− przygotować sprzęt do wykonania połączeń lutownych,
− dobrać lut,
− wykonać połączenia rur miedzianych za pomocą lutowania,
− wykonać połączenia rozłączne rur miedzianych,
− wykonać kompensację wydłużeń przewodów w instalacji z rur miedzianych,
− połączyć rury miedziane z rurami wykonanymi z innych materiałów,
− zastosować wymagania dotyczące instalacji gazowych z miedzi,
− przygotować wykonanie instalacji do odbioru,
− wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Monter instalacji gazowych 713[07]
Moduł: Technologia montażu instalacji gazowych 713[07].Z1.
Jednostka modułowa: Wykonywanie połączeń rur miedzianych w instalacjach
gazowych 713[07].Z1.03
Temat: Przygotowanie złącza do lutowania.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania prac poprzedzających łączenie poprzez
lutowanie.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− ciąć rury miedziane,
− wykonywać gięcie rur miedzianych,
− przygotować końcówki rur miedzianych do ich połączenia,
− kalibrować rury miedziane.
Metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna.

Czas: 2 godziny lekcyjne (90min).
Środki dydaktyczne:

− tekst przewodni do ćwiczeń,
− Polskie Normy i Normy Branżowe rur miedzianych,
− plansze – połączenia rur miedzianych,
− foliogramy, przeźrocza, filmy dydaktyczne,
− materiały specjalistyczne stosowane do wykonywania połączeń rur miedzianych,
− narzędzia i sprzęt.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu:

− Każdy uczeń przygotowuje złącze do lutowania wykonując następujące operacje:
a) cięcie rury miedzianej,
b) wykonanie kielicha na końcu jednej z łączonych rur,
c) poddanie końca rury miedzianej kalibracji,
d) oczyszczenie końca rury (łącznika) z tłuszczów i tlenków.
− Uczeń w trakcie wykonywania prac przygotowawczych złącza do lutowania sprawdza

poprawność wykonanych operacji (w razie trudności korzysta z pomocy nauczyciela).

− Nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga w uzyskaniu prawidłowych rezultatów.

Podpowiada najlepsze rozwiązania.

5. Po wykonaniu wszystkich czynności uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego

zadania.

6. Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Nauczyciel analizuje prace ucznia i stwierdza czy z każdą następną czynnością czyni

postępy.

8. Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy, porównują i wymieniają się nabytym

doświadczeniem.

9. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.

Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w dostępnej literaturze wiadomości na temat: Rodzaje prac przygotowawczych do
wykonania lutowania twardego rur i łączników miedzianych. Na podstawie zgromadzonych
informacji sporządź harmonogram prac przygotowawczych do wykonania połączenia rury
miedzianej z kształtką przejściową i przynieś go na zajęcia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Monter instalacji gazowych 713[07]
Moduł: Technologia montażu instalacji gazowych 713[07].Z1.
Jednostka modułowa: Wykonywanie połączeń rur miedzianych w instalacjach
gazowych 713[07].Z1.03
Temat: Lutowanie twarde rur miedzianych.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania złącza rur miedzianych lutem
twardym.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− dobrać materiały podstawowe i pomocnicze
− zorganizować stanowisko do wykonywania lutowania rur miedzianych zgodnie

z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy

− dobrać środki ochrony osobistej niezbędne podczas lutowania
− dobrać narzędzie niezbędne do wykonania złącza
− przygotować łączone końcówki rur i złączek w sposób zapewniający prawidłowe złącze
− wykonać połączenie łączonych elementów lutem twardym
− sprawdzić jakość wykonanego złącza
Metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne
− metoda przewodniego tekstu
Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna
− grupowa
Strategia: uczenie się przez doświadczenie
Środki dydaktyczne:

− tekst przewodni do ćwiczeń,
− Polskie Normy i Normy Branżowe rur miedzianych,
− plansze – połączenia rur miedzianych,
− foliogramy, przeźrocza, filmy dydaktyczne,
− materiały specjalistyczne stosowane do wykonywania połączeń rur miedzianych,
− środki ochrony osobistej,
− narzędzia i sprzęt niezbędny do wykonania złącza lutem twardym.
Czas: 4 godziny lekcyjne (180 min.).

Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem ćwiczenia jest wykonanie złącza rury z rurą oraz rury ze złączką lutem twardym
FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metoda przewodniego tekstu.
FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE
1. Jakie znamy rodzaje rur miedzianych?
2. Jakie rozróżniamy rodzaje łączników stosowanych w instalacjach gazowych?

Technologie wykonywania złącza lutem twardym?

4. Jakie luty i topniki są stosowane przy lutowaniu twardym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Jaki sprzęt i narzędzia stosowane są przy lutowaniu twardym?
6. W jaki sposób można sprawdzić jakość wykonanego połączenia?

PLANOWANIE
1. Ustal wymiar rury i łącznika, które zamierzasz połączyć lutem twardym.
2. Ustal, jaki zastosujesz topnik i jaki lut do wykonania połączenia.
3. Dobierz odpowiedni sprzęt i narzędzia.
4. Ustal miejsce do wykonania ćwiczenia zgodnie z obowiązującymi zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy i środki ochrony osobistej.

5. Pomyśl jak sprawdzić jakość wykonanego połączenia.

UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Dokonaj pomiarów elementów połączenia.
2. Wybierz odpowiedni topnik i lut dla danego Twojego złącza.
3. Przygotuj sprzęt i narzędzia do wykonania lutowania lutem twardym.
4. Przygotuj stanowisko robocze, na którym wykonasz ćwiczenie.
5. Sprawdź stan techniczny sprzętu do lutowania.
6. Zabezpiecz się w środki ochrony osobistej.
7. Wykonaj czynności przygotowawcze dla połączenia wykonywanego przy pomocy

lutowania twardego.

8. Wykonaj złącze rur miedzianych lutem twardym.
9. Uporządkuj stanowisko pracy.
10. Podczas wykonywania złącza zwróć uwagę na estetykę i jakość połączenia.
11. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera

grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zostało wykonane połączenie?
2. Czy podczas wykonywania ćwiczenia zostały zachowane wszelkie zasady bezpiecznej

pracy?

3. Czy w trakcie wykonywania złącza przestrzegano reżimu technologicznego?
4. Czy po wykonaniu zadania stanowisko, sprzęt i narzędzia zostały odpowiednio

zabezpieczone?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Lutowanie twarde rur i złączek

miedzianych. Na podstawie zgromadzonych informacji opisz technologię wykonywania
połączeń rur i złączek miedzianych lutem twardym i przynieś tę pracę na zajęcia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska na stanowisku do
wykonywania połączeń rur miedzianych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj instrukcję bhp i p.poż. dla pracy na stanowisku do łączenia rur miedzianych za

pomocą lutowania.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym wymagań w zakresie bhp i p.poż.

obowiązujących podczas lutowania,

3) na kartce papieru wypisać zasady bezpiecznej pracy przy lutowaniu,
4) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda przewodniego tekstu, pokaz z objaśnieniem

Środki dydaktyczne:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– stolik,
– krzesło,
– zeszyt,
– ołówek,
– gumka,
– instrukcje obsługi palnika na propan-butan,
– instrukcja obsługi palnika acetylenowo-tlenowego,
– plansze palników do lutowania,
– literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Z katalogu firmy produkującej elektronarzędzia wybierz wiertarkę elektryczną. Wskaż jej
zalety w pracy montera, podaj jej parametry techniczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznaj się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z katalogiem elektronarzędzi,
3) wybrać najodpowiedniejszą wiertarkę dla pracy montera,
4) na kartce papieru zapisać: typ, parametry techniczne, cenę,
5) wypisać zalety, określić prace przy których będzie wykorzystane oraz zagrożenia przy

nieprawidłowym używaniu,

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny prawidłowości wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda przewodniego tekstu, pokaz z objaśnieniem

Środki dydaktyczne:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– stolik,
– krzesło,
– zeszyt,
– ołówek,
– gumka,
– katalog elektronarzędzi,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Materiały i podstawowa armatura stosowana do

wykonywania połączeń rur miedzianych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj właściwości jakie muszą posiadać rury miedziane aby mogły być użyte

do instalacji gazowej.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dotyczącym wyrobów i materiałów

stosowanych w instalacjach gazowych,

3) dokonać analizy tego materiału pod kątem właściwości fizyko-chemicznych,

mechanicznych i stanu kwalifikacyjnego,

4) na kartce papieru wypisać rodzaje, właściwości i warunki jakie muszą spełniać rury

przeznaczone do instalacji gazowych,

5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– stolik,
– krzesło,
– zeszyt,
– ołówek,
– Norma Pn-EN-1057,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj podziału łączników rozłącznych i nierozłącznych ze względu na ich

zastosowanie w instalacji gazowej.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dot. wyrobów i materiałów stosowanych

w instalacjach gazowych,

3) dokonać analizy materiału pod kątem rodzajów i stosowania łączników z miedzi i stopów

miedzi,

4) wykonać zestawienie w tabeli zestawieniowej przez siebie przygotowanej,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– stolik,
– krzesło,
– zeszyt,
– ołówek,
– katalog złączek do lutowania,
– katalog złączek do łączenia za pomocą gwintu,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Dobierz odpowiedni łącznik niezbędny do połączenia z rurą Ø35mm.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dot. wyrobów i materiałów stosowanych

w instalacjach gazowych,

3) dokonać analizy materiału pod kątem rodzajów łączników z końcówką do lutowania,
4) wykonać zestawienie łączników różnych typów i wybrać odpowiedni,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– instrukcja dla wykonania ćwiczenia,
– stolik,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– krzesło,
– zeszyt,
– ołówek,
– Norma PN-EN-1057,
– tabela z wymiarami złączek i łączników,
– plansze z łącznikami i złączkami stosowanymi w instalacji gazowej,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Przygotowanie rur miedzianych do wykonania połączeń.

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj cięcie rur miedzianych o różnej średnicy obcinarką krążkową.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wyposażyć się w środki ochrony osobistej,
4) pobrać odcinki rur miedzianych o różnych średnicach,
5) dobrać odpowiednie odcinki krążkowe,
6) dobrać odpowiednie gratowniki,
7) wykonać cięcie rur miedzianych obcinarkami krążkowymi,
8) usunąć zadziory powstałe po cięciu rur,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenia,
11) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– środki ochrony osobistej,
– stół monterski,
– metrówka,
– ołówek,
– rury miedziane różnych średnic,
– obcinarki krążkowego różnych średnic rur,
– gratowniki,
– katalog narzędzi do obcinania rur miedzianych
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj kielichowanie rury miedzianej twardej Ø15mm.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcja wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wyposażyć się w środki ochrony osobistej,
4) wybrać rurę miedzianą twardą o Ø15mm,
5) dobrać palnik na gaz propan-butan,
6) połączyć palnik z butlą 11kg i sprawdzić szczelność połączenia,
7) pomierzyć strefę wygrzewania rury miedzianej twardej,
8) zapoznać się z technologią wykonania kielichowania,
9) dobrać odpowiednią kielichownicę i odpowiednią głowicę ekspandującę,

10) wykonać kielichowanie końca rury miedzianej,
11) dokonać pomiaru wykonanego kielicha,
12) uporządkować stanowisko pracy,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
14) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– stół monterski,
– metrówka,
– suwmiarka,
– ołówek,
– odcinki rury miedzianej twardej Ø15mm,
– palnik na gaz propan-butan,
– butla gazowa z gazem propan-butan,
– kielichownice wraz z wymiennymi głowicami ekspandującymi,
– kombinerki,
– katalog producenta urządzeń do kielichowania,
− literatura rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Wykonaj gięcie na zimno rury miedzianej twardej o średnicy Ø18mm przy pomocy

giętarki.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wyposażyć się w środki ochrony osobistej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) wybrać i pomierzyć rurę miedzianą twardą Ø18 mm,
5) dobrać giętarkę oraz dopasować wymienny segment gnący,
6) ustalić minimalny promień gięcia rury na zimno,
7) zaznaczyć średnicówkę na gnącej rurze,
8) wykonać gięcie rury miedzianej twardej,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

– instrukcja do wykonania ćwiczenia,
– środki ochrony osobistej,
– stół monterski,
– metrówka,
– suwmiarka,
– ołówek,
– rura miedziana twarda o średnicy Ø18mm,
– giętarka wraz z wymiennymi segmentami gnącymi,
– katalog producenta giętarek o napędzie ręcznym i mechanicznym,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Połączenia rur miedzianych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj końcówkę rury i łącznika tak, aby uzyskać efekt połączenia kapilarnego.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń,
3) zapoznać się z technologią przygotowania rur i łączników przed lutowaniem twardym,
4) dobrać rurę miedzianą i odpowiedni do niej łącznik,
5) dokonać pomiarów bosego końca rury i średnicy wewnętrznej łącznika,
6) dobrać odpowiednie materiały czyszczące powierzchnie rury i łącznika,
7) tak dopasować łączone elementy aby uzyskać odpowiednią szczelinę kapilarną,
8) oczyścić powierzchnie bosego końca rury miedzianej i łącznika,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania i uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,
− stół monterski,
− suwmiarka,
− rury miedziane i łączniki do wyboru,
− włóknina techniczna,
− szczotki do powierzchni wewnętrznych,
− wełna stalowa,
− płótno ścierne o ziarnistości max 240,
− 5-15% wodny roztwór kwasu siarkowego,
− trójchlorek etylu,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj połączenie lutem twardym rury miedzianej Ø22mm z trójnikiem miedzianym:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń,
3) wyposażyć się w środki ochrony osobistej,
4) dobrać i pomierzyć rurę miedzianą,
5) dopasować i pomierzyć trójnik miedziany,
6) zapoznać się z technologią wykonywania połączeń lutem twardym,
7) dobrać lut i topnik do zaplanowanego połączenia,
8) dobrać palnik na gaz propan-butan,
9) dobrać butle gazową na gaz propan-butan,

10) połączyć palnik z butlą gazową i skontrolować szczelność połączenia,
11) oczyść końcówki rury i trójnika do stanu metalicznego – połysk,
12) wykonać połączenie lutem twardym,
13) uporządkować stanowisko pracy,
14) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,
− stół monterski,
− suwmiarka,
− rury miedziane Ø 22mmi łączniki do wyboru,
− materiały czyszczące powierzchnie przed lutowaniem,
− lut i topnik,
− palnik gazowy na gaz propan-butan,
− butla gazowa 11 kg na gaz propan-butan
− kombinerki,
− rękawice i okulary ochronne
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Wykonaj połączenie rozłączne przy pomocy złączki zaciskowej

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń,
3) dobrać i pomierzyć rurę miedzianą,
4) dobrać odpowiednia złączkę zaciskową odpowiadająca łączonej rurze miedzianej,
5) dobrać komplet kluczy płaskich o wymiarach odpowiednich dla wybranej złączki,
6) sprawdzić stan techniczny końcówki łączonej rury miedzianej,
7) sprawdzić czy rura została obcięta prostopadle do osi
8) wykonać ćwiczenie połączenia przy pomocy złączki zaciskowej,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenia
10) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,
− stół monterski,
− suwmiarka,
− kątownik,
− rury miedziane i łączniki do wyboru,
− łączniki zaciskowe do zaprasowywania o różnych średnicach,
− komplet kluczy płaskich
− obcinarka krążkowa do rur miedzianych,
− rękawice i okulary ochronne
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Wymagania, jakim powinny odpowiadać instalacje gazowe

z miedzi

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj próbę szczelności fragmentu wykonanej instalacji gazowej z miedzi zgodnie

z warunkami obowiązującymi w tym zakresie.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń,
3) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym sposobu wykonywania próby

szczelności instalacji,

4) dobrać sprzęt do wykonania próby szczelności,
5) zdemontować urządzenia gazowe z instalacji gazowej,
6) zgromadzić łączniki, korki do zaślepienia wybranego fragmentu instalacji,
7) napełnić instalację przez łącznik lub trójnik do wykonania próby szczelności gazem

obojętnym lub sprężonym powietrzem do ciśnienia próbnego,

8) sprawdzać szczelność, obserwować wskazania na manometrze kontrolnym i ustalić

wynik próby,

9) zdemontować przyrządy do wykonania próby,
10) ponownie zainstalować urządzenia gazowe,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenia,
12) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia

Zalecane metody nauczania i uczenia się:

– metoda przewodniego tekstu, pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

− instrukcja do wykonania ćwiczenia,
− zestaw kluczy monterskich,
− materiały uszczelniające,
− przyrząd do wykonywania próby szczelności,
− manometr,
− złączki, korki gwintowane do zaślepiania końcówek instalacji,
− środki ochrony osobistej,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Opracuj instrukcję postępowania dla uruchamiania instalacji gazowej tak, aby były

zachowane zasady bhp i p.poż.. Sporządź wykaz zespołu i kwalifikacji pracowników,
kolejnych czynności i dokumentację odbiorową.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku
montera rur miedzianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wytycznymi obowiązującymi podczas uruchamiania instalacji,
2) dokonać analizy materiału pod kątem czynności niezbędnych do uruchomienia instalacji,
3) na arkuszu papieru zapisać skład zespołu, wykaz prac, wypełnić niezbędne protokoły

z wykonanego uruchomienia,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenia,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania i uczenia się:

– metoda projektów, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− wytyczne obowiązujące podczas uruchamiania instalacji gazowej,
− stolik,
− krzesło,
− zeszyt,
− ołówek,
− gumka,
− plansze z zasadami wykonywania uruchomienia instalacji gazowych,
− typowa instrukcja bhp i p.poż. podczas uruchamiania instalacji gazowej,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie połączeń rur
miedzianych w instalacjach gazowych”.

Test składa się z 20 zadań, z których:

− zadania 1-15 są z poziomu podstawowego,
− zadania 16-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. d, 4. c, 5. a, 6. b, 7. c, 8. a, 9. c, 10. d, 11. b,
12. c, 13. d, 14. b, 15. b, 16. a, 17. c, 18. c, 19. c, 20. b

Plan testu

Nr zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kateg

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

Zastosować zasady kwalifikacji rur
miedzianych.

C P

2. Wymienić obowiązki wynikające z prawa.

A P

3. Rozróżnić rodzaje łączników do miedzi.

4. Dobrać stosowne narzędzia do cięcia rur.

C P

Zastosować zasady magazynowania rur
miedzianych.

C P

6. Rozróżnić sposoby połączeń rur miedzianych.

B P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozpoznać, oznaczenie rur miedzianych
stosowanych w instalacjach gazowych.

B P

8. Dobrać materiały do lutowania twardego.

C P

9. Rozróżnić stosowane połączenia w rurach.

B P

10. Wskazać temperaturę dla lutowania twardego.

A P

11. Określić przydatność ekspanderów.

C P

12. Określić warunki techniczne pracy palnika.

C P

13.

Rozpoznać cel wykonania operacji
kalibrowania.

A P

14. Określić warunki technologiczne gięcia rur.

15.

Rozróżnić stosowane warunki prób
ciśnieniowych.

B P

16.

Wykorzystać właściwości technologiczne rur
miedzianych.

C PP

17.

Wskazać sposób wykonania połączeń
nierozłącznych w rurach miedzianych o
dużych średnicach.

A PP

18.

Wskazać warunki , które należy spełnić dla
zamówienia określonego asortymentu rur
miedzianych.

A PP

19.

Wybrać warunki technologiczne wykonania
operacji wyżarzania.

C PP

20.

Rozróżnić warunki wykonania gięcia rur
twardych.

B PP

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję zanim zaczniesz rozwiązywać zadania.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Przed wykonaniem każdego zadania lub udzieleniem odpowiedzi na pytania przeczytaj

bardzo uważnie polecenia.

5. Test zawiera 21 pytań o różnym stopniu trudności. Są to pytania: zamknięte,

wielokrotnego wyboru.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając kółeczkiem

prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź przekreślić
znakiem X i otoczyć kółkiem prawidłową odpowiedź.

7. Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymasz jeden punkt.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

I część – poziom podstawowy
II część – poziom ponadpodstawowy.

9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

• instrukcja,
• zestaw pytań i zadań testowych,
• karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1. Oznaczenie: PN-EN 1057 22X1,5 R290 oznacza, że to rura:

a) miękka,
b) półtwarda,
c) twarda,
d) wyżarzona.

2. Obowiązkiem pracownika w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest:

a) naprawa uszkodzonego sprzętu gaśniczego,
b) powiadamianie Pogotowia Ratunkowego o zagrożeniu pożarem,
c) powiadamianie policji o zagrożeniu pożarem,
d) przystąpić natychmiast do akcji ratowniczej.

3. Przedstawiony łącznik miedziany to:

a) złączka redukcyjna,
b) kolano redukcyjne,
c) złączka równoprzelotowa,
d) łuk jednokielichowy.

4. Cięcia rury miedzianej nie wolno wykonywać:

a) obcinarka nożycową,
b) obcinarką krążkową,
c) grubozębnym brzeszczotem,
d) piłą tarczową.

5. Rury miedziane nie prawidłowo składowane:

a) mogą trwale się odkształcić,
b) mogą się skrócić,
c) mogą się wydłużyć,
d) mogą stracić własności wytrzymałościowe.

6. Połączenie typu „holender” jest połączeniem:

a) gwintowanym,
b) lutowanym i gwintowanym,
c) kołnierzowym,
d) obciskanym.

7. Do montażu instalacji gazowych używamy rury miedziane:

a) R 220,
b) R 150,
c) R 290,
d) R 350.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Do lutowania twardego łączników z miedzi stosuje się luty:

a) fosforowe (CuP) bez topnika,
b) fosforowe (CuP) z topnikiem,
c) srebrne (AgCuZn) bez topnika,
d) ZnP.

9. Połączenia kapilarne to połączenia

a) rozłączne,
b) skręcane,
c) nierozłączne,
d) kołnierzowe.

10. Lutowanie twarde zachodzi w temperaturze od:

a) 400

b) 500

c) 600

d) 650

11. Do wykonywania kielichów na rurach miedzianych służą:

a) kalibratory,
b) ekspandery,
c) wyoblaki,
d) gratowniki.

12. Palniki propanowe pozwalają osiągnąć temperaturę:

a) 650

b) 1000

c) 1800

d) 2300

13. Kalibrowanie rur miedzianych stosuje się w celu:

a) połączenia dwóch rur o równych średnicach,
b) połączenia dwóch rur o różnych średnicach,
c) przygotowania do wyżarzania zmiękczającego,
d) przywrócenia kształtu rur po cieciu.

14. Rury miedziane można giąć na zimno tylko do średnicy zewnętrznej:

a) Ø 22 mm,
b) Ø 18 mm,
c) Ø 15 mm,
d) Ø 42 mm.

15. Główną próbę szczelności gazowej instalacji miedzianej wykonuje się pod

maksymalnym ciśnieniem:

a) 150 kPa,
b) 100 kPa,
c) 50 kPa,
d) 210 kPa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

II część
16. Możliwość gięcia rur miedzianych wynika z ich:

a) plastyczności,
b) twardości,
c) sprężystość,
d) wytrzymałość.

17. Jedyną metodą wykonywania połączeń nierozłącznych w rurach miedzianych o średnicy

powyżej 108 mm jest:

a) lutowanie,
b) zaprasowywanie,
c) spawanie,
d) zgrzewanie.

18. Zamawiając rury miedziane nabywca powinien podać następujące informacje:

a) średnicę wewnętrzną X grubość ścianki (w mm),
b) datę produkcji – rok, miesiąc,
c) oznaczenie stanu kwalifikacyjnego,
d) znak identyfikacyjny producenta.

19. Wyżarzenie zmiękczające rur miedzianych zachodzi w temperaturze powyżej.

a) 450

b) 550

c) 650

d) 720

20. Minimalny promień gięcia na zimno rur twardych Ø15mm wynosi.

a) 3D,
b) 3,5D,
c) 5D,
d) 7D.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie połączeń rur miedzianych w instalacjach gazowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

pytania

Odpowiedź Punktacja

a b c d

4. A

a b c d

10.

a b c d

11.

a b c d

12.

a b c d

13.

a b c d

14.

a b c d

15.

a b c d

16.

a b c d

17.

a b c d

18.

a b c d

19.

a b c d

20.

a b c d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie połączeń rur
miedzianych w instalacjach gazowych”.

Test składa się z 20 zadań, z których:

− zadania 1-15 są z poziomu podstawowego,
− zadania 16-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający- za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny- za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

dobry- za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry- za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. a, 4. b, 5. c, 6. c, 7. b, 8. b, 9. b, 10. c, 11. a,
12. d, 13. c, 14. a, 15. c, 16. b, 17. c, 18. b, 19. c, 20. b

Plan testu

Nr zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kateg

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

Określić kolejność czynności podczas
lutowania.

C P

Wymienić obowiązki bhp na stanowisku
montera.

3. Zamocować instalację z rur miedzianych.

Ocenić wpływ jakości wykonania złącza na
trwałość instalacji gazowej.

C P

Rozróżnić rodzaje łączników do instalacji
miedzianych.

B P

Określić warunki zastosowania miedzi
w instalacjach gazowych..

Rozróżnić rodzaje materiałów do lutowania
twardego.

Określić warunki techniczne połączenia
kapilarnego.

C P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Rozróżnić rodzaje materiałów pomocniczych.

10.

Określić warunki wykonywania próby
szczelności instalacji gazowej.

C P

11.

Rozpoznać cel wykonania operacji
kielichowania.

12.

Zastosować odpowiednią technologie łączenia
rur.

C P

13.

Rozróżnić metody kompensacji instalacji
miedzianej.

B P

14. Określić cel stosowania topników.

15.

Określić zasady łączenia miedzi z innymi
metalami.

16. Wykonać połączenie rozłączne. C

17. Określić zakres stosowanych materiałów. C

18. Określić zalety instalacji gazowej z miedzi.

19.

Określić sposób przygotowania rur do
lutowania.

C PP

20.

Określić warunki wykonania złącza
kapilarnego.

C PP

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
9. dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

bardzo uważnie polecenia.

5. Test zawiera 21 pytań o różnym stopniu trudności. Są to pytania: zamknięte,

wielokrotnego wyboru.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając kółeczkiem

prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź przekreślić
znakiem X i otoczyć kółkiem prawidłową odpowiedź.

7. Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymasz jeden punkt.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:
9. I część – poziom podstawowy
10. II część – poziom ponadpodstawowy.
11. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania
12. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

13. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

• instrukcja,
• zestaw zadań testowych,
• karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZADANIA TESTOWE II

Część I
1. Ogrzewanie wykonywanego złącza podczas lutowania twardego należy zaczynać od:

a) rury,
b) łącznika,
c) dowolnej kolejności,
d) równocześnie.

2. Obowiązkiem montera instalacji gazowej w zakresie bhp jest:

a) okresowe kontrolowanie instalacji gazowej,
b) wykonywanie konserwacji urządzeń gazowych wchodzących w skład instalacji

gazowej,

c) sprawdzanie szczelności instalacji gazowej,
d) przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w pracy na wysokości.

3. Do mocowania instalacji gazowej z rur miedzianych do przegród budowlanych wolno

stosować:

a) uchwyty ze stali nierdzewnej,
b) kołki z tworzyw sztucznych,
c) uchwyty ze stali zwykłej,
d) uchwyty ze z tworzyw sztucznych.

4. Przegrzanie miejsca podczas lutowania miedzi powoduje:

a) osłabienie wytrzymałości złącza,
b) zmniejszenie odporności na korozję,
c) wypalenie się cynku,
d) lepszą przyczepność łączonych elementów.

5. Przedstawiony łącznik mosiężny to:

a) złączka prosta równoprzelotowa,
b) złączka redukcyjna,
c) dwuzłączka redukcyjna,
d) łącznik zaciskowy.

6. W instalacjach gazowych stosuje się miedź odtlenioną:

a) cynkiem,
b) cyną,
c) fosforem,
d) aluminium.

7. Do lutowania twardego stosuje się topniki:

a) nie stosuje się topników,
b) F-SH1
c) F-SM1
d) Boraks

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Szczelina kapilarna w łącznikach o średnicy do 54mm powinna wynosić:

a) 0,01mm,
b) 0,02÷0,3mm,
c) 0,01÷0,4mm,
d) 0,03÷0,5mm..

9. Do łączenia instalacji gazowych należy używać:

a) past lutowniczych,
b) topników tego samego producenta, co lutu,
c) boraksu,
d) kalafonii.

10. Próbę szczelności instalacji gazowej z rur miedzianych po przyłączeniu urządzeń

gazowych, powinno się wykonać na ciśnienie:

a) 100 kPa,
b) 50 kPa,
c) 15 kPa,
d) 150 kPa.

11. Kielichowanie rur miedzianych stosuje się w celu:

a) połączenia dwóch rur miedzianych,
b) połączenia dwóch rur o różnych średnicach,
c) przywrócenia kształtu rur po gięciu,
d) przywrócenia kształtu rur po cieciu.

12. Łączenie rur miedzianych z armaturą wykonuje się za pomocą:

a) lutowania twardego,
b) lutowania miękkiego,
c) obciskania (zaprasowywania),
d) łączników rozłącznych

13. Kompensacje wydłużeń liniowych przewodów miedzianych uzyskuje się przez

stosowanie:

a) kompensatorów mieszkowych,
b) kompensatorów u-kształtowych,
c) kompensacji naturalnej,
d) podpór ruchomych.

14. Topnik w procesie lutowania:

a) nawilża i chroni powierzchnię przed utlenieniem,
b) wzmaga wytrzymałość połączenia,
c) podnosi temperaturę lutowania,
d) osłabia wytrzymałość zlutowanego połączenia.

15. Przy łączeniu instalacji miedzianych z innymi metalami nie można:

a) łączyć mosiądzu i miedzi,
b) łączyć miedzi i brązu,
c) łączyć stali niestopowej i miedzi,
d) łączyć miedzi ze stalą stopową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Część II
16. Połączenie rozłączne gwintowane na miedzianej instalacji gazowej wykonywane są:

a) ze stali,
b) z brązu i mosiądzu,
c) z żeliwa,
d) z miedzi.

17. Zakres średnic używanych do instalacji gazowych to:

a) 6÷54mm,
b) 6÷267mm,,
c) 12÷108mm,
d) 10÷159mm.

18. Zaletą instalacji wykonanej z miedzi jest:

a) duża wytrzymałość,
b) duża odporność na korozję,
c) mała rozszerzalność liniowa rur,
d) większa szczelność w porównaniu z innymi instalacjami.

19. Czyszczenie końcówek rur miedzianych przed lutowaniem wykonuje się:

a) pilnikiem,
b) 30% wodnym roztworem kwasu siarkowego,
c) włókniną tworzywową,
d) płótnem ściernym obojętnie jakiej ziarnistości.

20. Warunkiem wykonania poprawnego złącza kapilarnego w rurach miedzianych jest:

a) oczyszczenie końcówek rur,
b) zachowanie odpowiedniej szczeliny kapilarnej,
c) usunięcie gratów wewnętrznych,
d) wykonanie kalibracji rury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie połączeń rur miedzianych w instalacjach gazowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

pytania

Odpowiedź

Punktacja

1. a

2. a

3. a

4. a

5. a

6. a

7. a

8. a

9. a

10. a

11. a

12. a

13. a

14. a

15. a

16. a

17. a

18. a

19. a

20.

a b c d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bartold-Wiśniewska G.: Miedź w instalacjach sanitarnych. WSiP, Warszawa 1997.
2. Bąkowski K., Bartuś J., Zajda R.: Projektowanie instalacji gazowych. ARKADY,

Warszawa 1983.

3. Cieślowaki S., Krygier K.: Instalacje sanitarne cz.1. WSiP, Warszawa 1998.
4. Orlik W., Egzamin kwalifikacyjny elektryka. KABE, Krosno 1999.
5. Otoka W.: Konserwacja i naprawa instalacji i urządzeń gazowych. ZZDZ, Warszawa

1975.

6. Poradnik : Instalacje wodociągowe gazowe i ogrzewcze z miedzi – poradnik. PCPM,

Wrocław 2000.

7. Praca zbiorowa : Miedź w instalacjach gazowych. WSiP, Warszawa 2000.
8. Praca zbiorowa: Technologie instalacji wodociągowych i gazowych. REA, Warszawa

1998.

9. Ustawa – Kodeks Pracy (Dz. U. Z 1998 roku nr 21 poz. 94 z późniejszymi zmianami).
10. Zajda R., Tymiński R.: Instalacje i urządzenia gazowe. CSG-PGNiG S.A., Warszawa

1999.