Przewodnik

Lekarza

106

p u l m o n o l o g i a i a l e r g o l o g i a d z i e c i ę c a

W pneumonologii staje siê ona

obecnie coraz szerzej i czêœciej sto-
sowan¹ nieagresywn¹ metod¹ z wy-
boru, stanowi¹c szybki sposób
transportu leku w dowolny i celo-
wany przez lekarza region dróg od-
dechowych. Aerozole stosowane
w medycynie s¹ 2-fazowym oœrod-
kiem rozproszonym. Fazê rozpra-
szaj¹c¹ stanowi gaz (zazwyczaj po-
wietrze lub tlen), a fazê rozproszo-
n¹ cz¹stki cieczy lub rzadziej cia³a
sta³ego. Aerozol stanowi wiêc uk³ad
cz¹stek substancji p³ynnych lub sta-
³ych, rozproszonych i zawieszonych
w gazie. Wytwarzanie du¿ych po-
wierzchni leków w aerozolach wy-
wiera wp³yw na spotêgowanie dzia-
³ania fizykochemicznego i farmako-
logicznego, stwarzaj¹c mo¿liwoœæ
znacznego zwiêkszenia dzia³ania
leczniczego œrodków farmakolo-
gicznie aktywnych zastosowanych
w terapii inhalacyjnej.

Choroby uk³adu oddechowego

nale¿¹ do najczêstszych zarówno
w wieku rozwojowym, jak i dojrza-
³ym. Leczenie ich, d³ugotrwa³e
i trudne, uwzglêdniaæ musi wiele
metod postêpowania, wœród których
znacz¹ce miejsce zajmuje aerozolo-
terapia. Zasadniczym jej celem jest
bezpoœrednie dostarczenie leku
przez powietrze wdychane do zmie-
nionych chorobowo regionów dróg
oddechowych. Nale¿y pamiêtaæ, ¿e
efekty terapii inhalacyjnej w wieku
rozwojowym, a zw³aszcza u dzieci
najm³odszych, zale¿¹ nie tylko od
w³aœciwie dobranego leku i aparatury,
lecz przede wszystkim od uwzglêd-
nienia typowych dla dziecka odrêb-
noœci anatomiczno-fizjologicznych.
Drogi oddechowe dziecka maj¹
znacznie mniejsz¹ œrednicê, s¹ krót-
sze ni¿ w wieku dojrza³ym, a ich
œciany s¹ miêkkie i bardzo podatne.
Najwiêksze odrêbnoœci, jak ju¿
wspomniano, stwierdza siê w wieku
niemowlêcym, a wiêc w okresie,
w którym przebyte stany zapalne mo-
g¹ wywieraæ znaczny wp³yw na wy-
st¹pienie choroby oskrzelowo-p³u-
cnej w wieku póŸniejszym.

U niemowl¹t wystêpuj¹ tak¿e

znaczne ró¿nice parametrów wenty-
lacyjnych, m.in. czêstoœæ oddechów
na minutê, wentylacji minutowej
i pêcherzykowej. U dzieci najm³od-

Jerzy Alkiewicz

TTaabb.. 11..

ZZaalleecceenniiaa

uu¿¿yyw

waanniiaa uurrzz¹¹ddzzeeññ

iinnhhaallaaccyyjjnnyycchh

w

w w

wiieekkuu

ddzziieecciiêêccyym

m

Wiek

Sposób podawania

0.–4. roku ¿ycia

MDI + spejser z maseczk¹, np. Babyhaler
nebulizator

5.–12. roku ¿ycia

MDI + spejser bez maseczki
nebulizator
DPI o niskim oporze w³asnym, np. Dysk

>12. roku ¿ycia

jak doroœli, wszelkie inhalator y zale¿nie od indywidualnych
potrzeb i stopnia akceptacji (MDI, DPI)

w zaostrzeniach

nebulizator lub MDI + spejser

MDI – inhalator ciœnieniowy z dozownikiem; DPI – inhalator suchego proszku

Aerozoloterapia

w chorobach układu oddechowego
u dzieci

Aerozoloterapia jest dziedziną wiedzy medycznej, zajmującą
się problemem wziewań środków farmakologicznie aktyw-
nych w celach leczniczych, profilaktycznych i diagnostycz-
nych. Jest jedną z wielu metod stosowanych w komplekso-
wym postępowaniu terapeutycznym w przewlekłych choro-
bach układu oddechowego.

TTaabb.. 22..

PPrreeppaarraattyy

gglliikkookkoorrttyykkoosstteerrooiiddóów

w

w

wzziieew

wnnyycchh

Lek

Nazwa handlowa

Postaæ

Dawka

farmaceutyczna

(

µµg)

budezonid

Budesonid mite

MDI

50

Budesonid for te

MDI

200

Pulmicor t Turbuhaler

DPI

100

Pulmicor t Turbuhaler

DPI

200

Pulmicor t zawiesina

ampu³ki

0,125 mg/ml x 2 ml

do nebulizacji

0,25 mg/ml x 2ml

0,5 mg/ml x 2ml

budezonid R

Horacor tMDI

160

dipropionian

Aldecin Inhaler

MDI

50

beklometazonu

Beclocor t mite

MDI

50

Beclocor t for te

MDI

250

Becotide

MDI

50

Becodisk

DPI

100

Becodisk

DPI

200

Becotide Inhaler

p³yn do inhalacji

50

BeclometMDI

50

BeclometMDI

250

flunizolid

Bronilide

MDI

250

propionian

Flixotide 25

MDI

25

flutikazonu

Flixotide 50

MDI

50

Flixotide 125

MDI

125

Flixotide 250

MDI

250

Flixotide Dysk 50

DPI

50

Flixotide Dysk 100

DPI

100

Flixotide Dysk 250

DPI

250

Flixotide Dysk 500

DPI

500

acetonid

Azmacor tMDI ze zint

egrowan¹

100

triamcynolonu

przystawk¹ objêtoœciow¹

MDI – inhalator ciœnieniowy z dozownikiem; DPI – inhalator suchego proszku

Przewodnik

Lekarza

107

p u l m o n o l o g i a i a l e r g o l o g i a d z i e c i ę c a

szych stwierdza siê typow¹ dla tego
wieku sk³onnoœæ do obrzêku b³ony
œluzowej dróg oddechowych, zwiêk-
szon¹ produkcjê œluzu i jego zalega-
nie, stany skurczowe, sk³onnoœæ do
obturacji i nastêpowe utrudnienie
przep³ywu powietrza oddechowego.
Te odmiennoœci uk³adu oddechowe-
go w wieku rozwojowym powinny
byæ zawsze uwzglêdniane przy usta-
laniu wskazañ do aerozoloterapii.
W póŸniejszych okresach rozwojo-
wych dziecka, z czynników patoge-
netycznych chorób uk³adu oddecho-
wego wymieniæ nale¿y stany zapalne
b³ony œluzowej dróg oddechowych
z zaleganiem gêstej wydzieliny
oskrzelowej oraz skurcz oskrzeli.

U dzieci oraz doros³ych spo-

strzega siê nawrotowe infekcje dróg
oddechowych i przewlek³e zmiany
zapalne w oskrzelach, u podstawy
których wielokrotnie le¿¹ zanie-
czyszczenia powietrza atmosferycz-
nego w wyniku postêpuj¹cej indu-
strializacji i urbanizacji. Stany te,
doprowadzaj¹ce do wiêkszoœci na-
wracaj¹cych i przewlek³ych chorób
uk³adu oddechowego, mog¹ byæ
z powodzeniem leczone metod¹ in-
halacyjn¹. Najczêœciej obserwuje
siê nadmiern¹ produkcjê i zaleganie
wydzieliny w ró¿nych odcinkach
dróg oddechowych. W tych stanach
aerozoloterapia jest metod¹ z wy-
boru, gdy¿ stosowane w niej leki
doprowadziæ mog¹ do rozrzedzenia
i up³ynnienia œluzu, zwiêkszenia ru-
chomoœci rzêsek, usprawnienia
efektywnoœci oczyszczania œluzo-
wo-rzêskowego oraz stymulacji na-
piêcia powierzchniowego pêcherzy-
ków p³ucnych.

Nale¿y tak¿e pamiêtaæ, ¿e oprócz

po¿¹danej depozycji aerozolu lecz-
niczego w drogach oddechowych,
znaczna jego czêœæ przedostaje siê
do przewodu pokarmowego.

Dalszym, wa¿nym czynnikiem

wp³ywaj¹cym na depozycjê aerozolu
w drogach oddechowych jest ich bu-
dowa anatomiczna. Struktura górnego
odcinka dróg oddechowych sprzyja
wytwarzaniu ruchów wirowych wdy-
chanego aerozolu, co powoduje, ¿e
wiêksza jego czêœæ podawana za po-
moc¹ maseczki nosowo-ustnej lub
w namiocie mo¿e siê w nich osadzaæ,
zmniejszaj¹c depozycjê w obwodo-

wych odcinkach oskrzeli. Zwiêksze-
nie depozycji w tych odcinkach jest
mo¿liwe przez wdychanie aerozolu za
pomoc¹ ustnika, przy zaciœniêtych
skrzyde³kach nosa. Równie¿ stosowa-
nie aerozoli wibracyjnych przy u¿yciu
maski zwiêksza depozycjê w górnych
drogach oddechowych, natomiast po-
danie ich przez ustnik zwiêksza mo¿-
liwoœæ osadzania siê w obwodowych
odcinkach oskrzeli.

TTaabb.. 33..
PPrreeppaarraattyy
gglliikkookkoorrttyykkoosstteerrooiiddóów

w

w

wzziieew

wnnyycchh

ii m

meettooddyy iicchh

ppooddaaw

waanniiaa

Metoda podawania

Lek

Preparaty

aerozol

budesonid

Budesonid mite, Budesonid forte,

dozowany (MDI)

budesonid R

Horacort

dipropionian

Aldecin Inhaler, Beclocort mite,

beklometazonu

Beclocort forte, Becotide, Beclomet

flunizolid

Bronilide

propionian

Flixotide 25, Flixotide 50, Flixotide 125,

flutikazonu

Flixotide 250

inhalatory proszkowe (DPI) budesonid

Pulmicort Turbuhaler

dipropionian

Beclomet, Becodisk

beklometazonu

propionian

Flixotide Dysk 50, Flixotide Dysk 100,

flutikazonu

Flixotide Dysk 250, Flixotide Dysk 500

nebulizacja

budesonid

Pulmicort zawiesina 0,125; 0,25; 0,5

dipropionian

Becotide Inhaler

beklometazonu

MDI – inhalator ciœnieniowy z dozownikiem; DPI – inhalator suchego proszku

TTaabb.. 44..
PPrreeppaarraattyy
w

wzziieew

wnnyycchh

nniieesstteerrooiiddoow

wyycchh

lleekkóów

w

pprrzzeecciiw

wzzaappaallnnyycchh

ii m

meettooddyy

iicchh ppooddaaw

waanniiaa

Metoda podawania

Lek

Preparaty

aerozol

kromoglikan disodowy

Cromogen Inhaler, Cromogen EB,

dozowany (MDI)

Cropoz, Cropoz Plus, Intal,
Sodium Cromoglycate Inhaler, Taleum

nedokromil sodu

Tilade, Tilade Mint

kromoglikan disodowy

Duotec, Ditec

+ fenoterol

inhalatory

kromoglikan disodowy

Cromolyn, Intal

proszkowe (DPI)

nebulizacja (roztwór)

kromoglikan disodowy

Intal, Cromohexal

MDI – inhalator ciœnieniowy z dozownikiem; DPI – inhalator suchego proszku

TTaabb.. 55..
DD³³uuggoo
ddzziiaa³³aajj¹¹ccee
((22--m

miim

meettyykkii

ssttoossoow

waannee

w

w aassttm

miiee

oosskkrrzzeelloow

weejj

Preparat

Postaæ farmaceutyczna

Dawkowanie

Formoterol Oxis Turbuhaler*

DPI – proszek do inhalacji (4,5; 9

µg)

>16. rok ¿ycia 1–2 wdechy 2 razy/24 godz.

Formoterol, Foradil*

DPI – kapsu³ki do inhalacji (12

µg)

>5. rok ¿ycia: 1–2 kaps. 2 razy/24 godz.

Salmeterol, Serevent Aerozol

MDI – 1 dawka zawiera 25

µg salmeterolu

>4. roku ¿ycia: 1 wdechy 2 razy/24 godz.

Salmeterol, Serevent Dysk

DPI – 1 dawka zawiera 50

µg salmeterolu

>4. roku ¿ycia: 1 wdech 2 razy/24 godz.

* szybko i d³ugo dzia³aj¹cy

MDI – inhalator ciœnieniowy z dozownikiem; DPI – inhalator suchego proszku

Przewodnik

Lekarza

108

p u l m o n o l o g i a i a l e r g o l o g i a d z i e c i ę c a

Na skutecznoϾ terapii inhalacyjnej

sk³ada siê tak¿e odpowiednie przygo-
towanie dróg oddechowych, u³atwia-
j¹ce depozycjê leku, a osi¹gane dziê-
ki nauce prawid³owego oddychania,
któr¹ prowadzi pielêgniarka wykonu-
j¹ca zabiegi oraz æwiczenia rehabilita-
cyjne prowadzone przez kinezytera-
peutów lub przeszkolone pielêgniarki.

U dzieci najm³odszych, szczegól-

nie wra¿liwych, z nadreaktywnoœci¹
drzewa oskrzelowego oraz w przypad-
kach chorób alergicznych nale¿y sto-
sowaæ termoaerozole, a wiêc aerozo-
le o temp. 30–37

o

C. W leczeniu inha-

lacyjnym górnych dróg oddechowych,

a zw³aszcza przewlek³ego zapalenia
zatok bocznych nosa, wskazane jest
stosowanie aerozoli wibracyjnych, od-
znaczaj¹cych siê zwiêkszon¹ penetra-
cj¹ oraz sedymentacj¹.

Wskazania do aerozoloterapii

w chorobach oskrzeli i p³uc:
3 zapalenia oskrzeli nawracaj¹ce,

przewlek³e oraz rozstrzenie
oskrzeli,

3 zw³óknienie torbielowate trzustki

– mukowiscydoza,

3 astma oskrzelowa,

3 zespó³ zatokowo-oskrzelowy,

3 stany po zapaleniach p³uc, zw³asz-

cza odoskrzelowych,

3 zaka¿enia grzybicze uk³adu odde-

chowego,

3 pneumocystodoza,

3 stany przed i po zabiegach opera-

cyjnych, stany po tracheotomii.

Wskazania do aerozoloterapii

w chorobach górnych dróg odde-
chowych:

3 przewlek³y nie¿yt nosa i gard³a: za-

nikowy, naczynioruchowy oraz
przerostowy (w fazie pocz¹tkowej),

3 przewlek³e nieswoiste stany zapal-

ne nosa, gard³a i krtani z wydzieli-
n¹ œluzowo-ropn¹,

3 stany zapalne migda³ków podnie-

biennych w przypadkach niemo¿-
liwoœci ich operacyjnego usuniêcia,

TTaabb.. 66..

LLeekkii oobbjjaaw

woow

woo

ssttoossoow

waannee

w

w aassttm

miiee

oosskkrrzzeelloow

weejj

Preparaty

Postaæ farmaceutyczna

Dawkowanie

krótko dzia³aj¹ce

ββ

2

-mimetyki

Berotec

MDI – 1 dawka zawiera 0,1 mg fenoterolu

1–2 dawki (wdechy) 2–3 razy dziennie

Berotec, Berotec 200

MDI – 1 dawka zawiera 0,2 mg fenoterolu

(maks. 8 dawek dziennie)

Bricanyl Turbuhaler

DPI – 0,5 mg/dawkê

>4. roku ¿ycia: 1 wdech 2 razy dziennie

Salbuvent, Ventolin

0,5–procentowy roztwór do inhalacji

dzieci: 0,05–0,15 mg/kg/dawkê

(nebulizacji) – 1 ml zawiera

do 4 razy/24 godz.

5 mg salbutamolu

doroœli: 2,5–5,0 mg maks. do 4 razy/24 godz.

Steri–Neb Salamol EB,

roztwór salbutamolu do inhalacji

jak wy¿ej

Ventolin

(nebulizacji): 2,5 mg/2,5 ml, 5 mg/2,5 ml

Salbutamol, Salamol,

MDI – 1 dawka – 0,1 mg salbutamolu

1–2 dawki 1–3 razy/24 godz.

Salbuvent, Ventolin*

Ventodisk

DPI – kapsu³ki po 0,2 i 0,4 mg salbutamolu

doroœli: 0,4 mg 3–4 razy/24 godz.

umieszczone na dyskach

dzieci: 0,2 mg 3–4 razy/24 godz.

leki przeciwcholinergiczne

Atrovent

0,025–procentowy roztwór do inhalacji (nebulizacji)

≥14. roku ¿ycia: 0,1–0,5 mg 3–4 razy/24 godz.

– 1 ml (10 kropli) zawiera 0,25 mg bromku ipratropium

<14. roku ¿ycia: 0,1–0,25 mg 3–4 razy/24 godz.

Atrovent,

MDI – 1 dawka zawiera 0,02 mg bromku ipratropium

doroœli i m³odzie¿: 2 wdechy (dawki)

Atrovent aerozol

3–4 razy/24 godz.

dzieci: 1–2 wdechy 3 razy/24 godz.

preparaty z³o¿one:

ββ

2

-mimetyki + lek przeciwcholinergiczny

Berodual

roztwór do inhalacji (nebulizacji) – 1 ml zawiera

doroœli:

0,25 mg bromku ipratropium i 0,5 mg fenoterolu

* stan ostry – 1 ml
* stan ciê¿ki – 2,5–4 ml
* przewlekle – 1–2 ml do 4 razy/24 godz.

≥6. roku ¿ycia:

* stan ostry – 0,5–1 ml
* stan ciê¿ki – 2–3 ml
* przewlekle – 0,5–1 ml do 4 razy/24 godz.

<6. roku ¿ycia:

0,1 ml/kg (nie wiêcej ni¿ 0,5 ml na inhalacjê,
do 3 razy/24 godz.)

Berodual Aerozol

MDI – 1 dawka zawiera 0,05 mg fenoterolu

stan ostry: doraŸnie 2 dawki, w razie potrzeby

i 0,02 mg bromku ipratropium

po 5 min dalsze 2 wdechy
przewlekle: 1–2 wdechy 3 razy/24 godz.

* inhalator bezfreonowy

MDI – inhalator ciœnieniowy z dozownikiem; DPI – inhalator suchego proszku

p u l m o n o l o g i a i a l e r g o l o g i a d z i e c i ę c a

Przewodnik

Lekarza

110

3 alergiczny nie¿yt nosa,

3 nawracaj¹ce i przewlek³e stany za-

palne zatok bocznych nosa,

3 przewlek³y nie¿yt krtani: zaniko-

wy, przerostowy oraz stany wy-
czerpania g³osowego,

3 grzybice jamy ustnej, gard³a

i krtani,

3 przewlek³e nie¿yty tr¹bki s³uchowej,

3 stany pooperacyjne, np. po resek-

cji przegrody nosa, usuniêciu po-
lipów, wy³uszczeniu migda³ków,
zabiegach w obrêbie nosa i zatok
bocznych nosa.

Przeciwwskazania
do aerozoloterapii

Podstawowym przeciwwskaza-

niem do stosowania aerozoloterapii
s¹ ostre stany zapalne dróg oddecho-
wych i choroby zakaŸne. Wi¹zaæ to
nale¿y m.in. z traumatyzuj¹cym
dzia³aniem samego aerozolu (nawet
z soli fizjologicznej) na chorobowo
zmienion¹ œluzówkê z tendencj¹ do
narastania obrzêku.

Przeciwwskazania do leczenia

wziewnego górnych dróg oddecho-
wych stanowi¹: wiêkszoœæ ostrych
chorób w obrêbie nosa, gard³a i krta-
ni, zaostrzenia przewlek³ych nie¿y-
tów przebiegaj¹cych z podwy¿szon¹
ciep³ot¹ cia³a oraz stany upoœledzo-
nej dro¿noœci wymagaj¹ce leczenia
operacyjnego, np. skrzywienie prze-
grody nosa, polipy nosa i krtani. Nie
powinno stosowaæ siê aerozolotera-
pii w przypadkach przewlek³ego rop-
nego zapalenia zatok bocznych nosa
i migda³ków, wymagaj¹cych postê-
powania operacyjnego.

Aerozoloterapii w zakresie chorób

oskrzeli i p³uc nie stosuje siê w przy-
padkach z objawami niewydolnoœci
kr¹¿enia, niewydolnoœci oddechowej,
klinicznie ciê¿ko przebiegaj¹cych za-
ostrzeniach przewlek³ych chorób
uk³adu oddechowego, w gruŸlicy, no-
wotworach i krwawieniach z dróg od-
dechowych.

Nale¿y zwróciæ uwagê na pew-

ne niebezpieczeñstwa, zwi¹zane
z sam¹ metod¹ podawania leków
za pomoc¹ inhalacji do uk³adu od-
dechowego:

3 podawanie leków stymuluj¹cych

receptor

β-adrenergiczny powin-

no byæ ostro¿ne, zw³aszcza przy
wspó³istniej¹cych

chorobach

uk³adu kr¹¿enia. Przedawkowa-
nie tych leków objawia siê niepo-
kojem, bólami g³owy, dr¿eniem
koñczyn, ko³ataniem serca, a cza-
sem i zapaœci¹;

3 leki mukolityczne, zw³aszcza no-

wej generacji, mog¹ doprowadziæ
do gwa³townego up³ynnienia wy-
dzieliny oskrzelowej. Wyst¹piæ to
mo¿e szczególnie u ma³ych dzie-
ci, ze znacznym zaleganiem œluzu
oraz zaburzeniami mechanizmów
transportu œluzowo-rzêskowego.
W takich przypadkach nale¿y
szybko odessaæ wydzielinê z dróg
oddechowych za pomoc¹ ssaka
elektrycznego lub wodnego, jak
równie¿ zastosowaæ zabiegi dre-
na¿owe i inne metody rehabilita-
cyjne, maj¹ce na celu szybsz¹
ewakuacjê wydzieliny.

3 u chorych z nadreaktywnoœci¹

oskrzeli, astm¹ oskrzelow¹ oraz
u niemowl¹t i ma³ych dzieci aero-
zol klasyczny mo¿e wywo³aæ reak-
cjê skurczow¹; w tych przypadkach
konieczne jest stosowanie ciep³ego
aerozolu o temp. 30–37

o

C, tzw. ter-

moaerozolu;

3 u alergików przed rozpoczêciem

inhalacji nale¿y przeprowadziæ do-
k³adny wywiad, dotycz¹cy ewen-
tualnych uczuleñ na leki, w celu ich
eliminacji z kuracji wziewnej.

Pamiêtaj¹c o powy¿szych odrêb-

noœciach

uk³adu

oddechowego

u dzieci, jak i znaj¹c wskazania
i przeciwwskazania do stosowania
terapii wziewnej, mo¿na przyst¹piæ
do planowanej, celowanej przez le-
karza kompleksowej aerozoloterapii.
W tym celu podano przyk³adowe ta-

bele leków i ich dawek, stosowanych
rutynowo w terapii inhalacyjnej.

Piœmiennictwo

1. Alkiewicz J. Leczenie inhalacyjne i rehabi-

litacja uk³adu oddechowego. Volumed,
Wroc³aw 1996.

2. Alkiewicz J, Piro¿yñski M. Praktyczna ae-

rozoloterapia w chorobach uk³adu odde-
chowego. Kangur, Warszawa 1997.

3. Alkiewicz J, Bugaj U. Praktyczne aspekty wy-

konywania zabiegów inhalacyjnych u dzieci.

4. Kulesza-Kazecka M, Brêborowicz A, Al-

kiewicz J. Analiza poprawnoœci techniki,
akceptacji i skutecznoœci terapii wziewnej.
Nowa Pediatria 1998; 6: 21-4.

5. Szczawiñska-Pop³onyk A, Alkiewicz J. Sta-

bilnoœæ leków inhalacyjnych a bezpieczeñ-
stwo terapii wziewnej astmy oskrzelowej.
Nowa Pediatria 1998; 6: 25-33.

6. Alkiewicz J. Nowoczesne metody generowa-

nia aerozoli. Nowa Pediatria 1998; 6: 39-42.

7. Alkiewicz J. Nowe spojrzenie na klasyczne

metody generacji aerozoli. Nowa Pediatria
2000; 5: 7-10.

8. Kurzawa R, Chmielewska-Szewczyk D,

Alkiewicz J. Leki wziewne stosowane w le-
czeniu astmy oskrzelowej. Med. Praktycz-
na 2000; 2: 27–32.

prof. dr hab. n. med. Jerzy Alkiewicz

TTaabb.. 77..

AAnnttyybbiioottyykkii

ssttoossoow

waannee

w

wzziieew

wnniiee

uu ddzziieeccii

Antybiotyk

Dawka jednorazowa

Liczba dawek na dobê

Gentamycyna

40–80 mg

2–4

Tobramycyna

40–80 mg

2–4

Colistin

500 tys.–1 mln j.

2

Karbenicylina

500–1 000 mg

1–2

p u l m o n o l o g i a i a l e r g o l o g i a d z i e c i ę c a

Przewodnik

Lekarza

111

AEROZOLOTERAPIA

20 praktycznych wskazówek prof. Jerzego Alkiewicza

1. Pamiêtaj, ¿e aerozoloterapia jest najlepszym sposobem leczenia przewlek³ych chorób uk³adu oddecho-

wego, niezale¿nie od wieku pacjenta

. Zawsze lepiej podaæ lek miejscowo (wziewnie) ni¿ systemowo. Je¿e-

li zdecydujesz siê na aerozoloterapiê, poznaj najpierw jej podstawy teoretyczne i praktyczne. Nie mo¿esz le-
ku aerozolowego wypisywaæ tak, jak tabletek czy syropów.

2. Poniewa¿ nie zawsze masz czas dok³adnie poinformowaæ chorego o technice inhalacyjnej, musisz do tego

przygotowaæ twojego wspó³pracownika, do którego masz zaufanie (pielêgniarkê, terapeutê), który ma nie
tylko wiadomoœci z tej dziedziny lecz równie¿ talent dydaktyczny.

3. Sama, nawet najbardziej obrazowa instrukcja obs³ugi inhalatora lub spejsera, bez demonstracji i sprawdzenia

wykonania inhalacji, nie zapewnia poprawnoœci wykonania zabiegu. Dobra demonstracja zwiêksza o 30–40
proc. odsetek chorych poprawnie wykonuj¹cych inhalacje.

4. Dla ka¿dego chorego, a zw³aszcza dziecka, trzeba dopasowaæ tê metodê inhalacyjn¹, któr¹ on akcep-

tuje, np. inhalator pod ciœnieniem (MDI) + spejser, inhalator proszkowy (DPI) lub nebulizacjê

.

5. Nebulizacja jest przede wszystkim metod¹ postêpowania w zaostrzeniach chorób uk³adu oddechowego. Sto-

sowana przewlekle jest dobr¹ metod¹ podawania leków i nawil¿ania dróg oddechowych w warunkach do-
mowych. Mo¿na korzystaæ z wielu Ÿróde³ zasilania: sieci elektrycznej, akumulatorów samochodowych, bate-
rii oraz sieci powietrznej lub tlenowej w szpitalach. Dziêki temu jest metod¹ uniwersaln¹.

6. W warunkach domowych œwietne rezultaty daje nawil¿anie pneumatyczne lub ultradŸwiêkowe z 0,45 proc.

NaCl (u dzieci), 0,9 proc. NaCl (u doros³ych) lub z wód mineralnych, stosowane co najmniej 4 razy dziennie
z nastêpowym u³o¿eniem drena¿owym i oklepywaniem klatki piersiowej.

7. Stosowanie nowoczesnych leków mukolitycznych w inhalacjach, bez póŸniejszego drena¿u u³o¿eniowego

i oklepywania klatki piersiowej jest bezcelowe.

8. Metoda ultradŸwiêkowa nie powinna byæ stosowana u chorych z alergicznymi chorobami uk³adu oddechowego,

równie¿ z astm¹, ale na pewno jest metod¹ efektywnego nawil¿ania i stosowania leków mukolitycznych w prze-
wlek³ych infekcyjnych chorobach dróg oddechowych, przebiegaj¹cych z zaleganiem gêstej wydzieliny.

9. Ka¿dy rodzaj leku, a zw³aszcza steroid rozpraszany z inhalatora pod ciœnieniem (MDI) powinien byæ inhalo-

wany przez spejser. W przypadkach awaryjnych nale¿y zastêpczo stosowaæ spejser wykonany z kartki pocz-
towej b¹dŸ ze zwiniêtej d³oni – jest to lepsze ni¿ u¿ycie samego MDI.

10. Choremu, który u¿ywa na sta³e spejsera wysokoobjêtoœciowego nale¿y zapisaæ zamiennik, np. ma³y spejser lub

inhalator proszkowy do pracy lub dzieciom do szko³y (lub wyje¿d¿aj¹cym na wakacje).

11. U niemowl¹t i ma³ych dzieci stosuj Babyhaler albo inne spejsery z odpowiedni¹ maseczk¹, np. AeroCham-

ber, OptiChamber.

12. Inhalacje ze spejsera trzeba wykonywaæ jak najszybciej po naciœniêciu pojemnika z lekiem. Nawet krótkie, pa-

rosekundowe opóŸnienie wydatnie zmniejsza iloœæ aerozolu opuszczaj¹cego spejser.

13. Dla dzieci maseczka spejsera powinna byæ ma³a i szczelnie przylegaj¹ca do twarzy; nie powinna zachodziæ pod

brodê, lecz pod doln¹ wargê.

14. W wieku dzieciêcym zaleca siê nastêpuj¹ce urz¹dzenia inhalacyjne:

• 1.–4. roku ¿ycia – MDI + spejser z maseczk¹ (np. Babyhaler, AeroChamber); nebulizator,
• 5.–12. roku ¿ycia – MDI + spejser bez maseczki; nebulizator; DPI o niskim oporze w³asnym, np. Dysk,
• >12. roku ¿ycia – jak doroœli, wszelkie inhalatory zale¿nie od indywidualnych potrzeb stopnia akceptacji

(MDI, DPI),

• w zaostrzeniach – nebulizator lub MDI + spejser.

15. Inhaluj¹c z MDI, MDI + spejser nale¿y:

• wykonaæ mo¿liwie najwiêkszy wydech,
• wdech rozpocz¹æ zaraz po uwolnieniu leku z pojemnika,
• wdychaæ spokojnie i g³êboko,
• na szczycie wdechu, o ile to mo¿liwe, zatrzymaæ oddech na kilka sekund.

16. B³êdem jest stosowanie hydrokortyzonu w inhalacjach. Stosuj w formie inhalacji tylko te leki, które s¹ do

tego przeznaczone.

17. Steroidy wziewne nale¿y inhalowaæ metod¹ pneumatyczn¹, a nie ultradŸwiêkow¹.
18. Je¿eli masz w¹tpliwoœci – poproœ specjalistê o dobranie odpowiedniego urz¹dzenia inhalacyjnego.
19. Pamiêtaj, ¿e istniej¹ ju¿ obiektywne metody doboru inhalatora dostosowane do indywidualnych potrzeb chorego.
20. Nie ma inhalatora idealnego dla wszystkich, nie ty, lecz twój pacjent powinien decydowaæ o wyborze naj-

lepszego dla niego inhalatora

.