Medycyna Praktyczna - portal dla lekarzy

Przezciemiączkowe nakłucie komór bocznych mózgu u niemowląt

ABC zabiegów diagnostycznych i leczniczych w pediatrii
Odcinek 20: Przezciemiączkowe nakłucie komór bocznych mózgu u niemowląt

Ryszard Konior
Data utworzenia: 31.03.2003
Ostatnia modyfikacja: 30.04.2007
Opublikowano w Medycyna Praktyczna Pediatria 2003/01

Obecnie u niemowląt rzadko wykonuje się nakłucie komór bocznych mózgu. Zabieg ten powinien przeprowadzić
neurochirurg lub doświadczony lekarz ze specjalistycznego ośrodka (np. oddziału klinicznego lub wojewódzkiego
pediatrycznego, oddziału chorób zakaźnych dzieci, chirurgii dziecięcej albo neuroinfekcji), wyjątek stanowią stany
zagrażające życiu dziecka, kiedy zabieg należy wykonać natychmiast.[1]

Wskazania do wykonania nakłucia

1. Usunięcie nadmiaru płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) w przypadku zagrażającego życiu podwyższenia ciśnienia
wewnątrzczaszkowego związanego z wodogłowiem.[1-4]
2. Pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego (do celów diagnostycznych) u dzieci, u których występują objawy niedrożności
w krążeniu płynu mózgowo-rdzeniowego (zamknięcie światła wodociągu Sylwiusza pochodzenia zapalnego lub
związanego z obecnością guza).[2,3]
3. Dokomorowe podanie leków (obecnie wykonywane bardzo rzadko).

Przeciwwskazania do wykonania nakłucia

1. Skaza krwotoczna
2. Nieustabilizowany stan ogólny dziecka, który nie jest związany z objawami nadciśnienia wewnątrzczaszkowego.

Sprzęt

1. Igła punkcyjna jednorazowa z mandrynem (fot. 1.) o rozmiarze 20G i długości co najmniej 6,25 cm.[1]
Uwaga: U noworodków należy używać igieł krótszych i o mniejszej średnicy, na przykład 22G.

Przezciemiączkowe nakłucie komór bocznych mózgu u niemowląt

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=14388&print=1

1 z 3

2013-06-23 23:48

Fot. 1. Igła i mandryn (A). (B) Igła z wewnętrznym mandrynem do wykonania zabiegu przezciemiączkowego nakłucia komór bocznych mózgu

2. Jałowe rękawiczki
3. Środek do odkażania pola operacyjnego. Najlepiej użyć preparatu na bazie alkoholu, bez jodu, zgodnie z
obowiązującym w danym ośrodku programem higieny szpitalnej.
4. Jałowe gaziki
5. Jałowe kompresy do obłożenia pola zabiegowego
6. Probówki na PMR
7. Ewentualnie zestaw do pomiaru ciśnienia PMR
Uwaga: Przezciemiączkowe USG mózgu może być bardzo pomocne w wyborze właściwego miejsca do nakłucia oraz
ocenie, na jaką głębokość należy wprowadzić igłę.

Technika wykonania zabiegu

1. Usuń owłosienie z miejsca wkłucia (kąt zewnętrzny ciemiączka) oraz najbliższej okolicy, a następnie przemyj skórę
głowy wodą z mydłem.
2. Ułóż dziecko w pozycji na plecach. Pod barki dziecka podłuż wałek z pieluchy lub kompresu, aby zapewnić
odpowiednią drożność dróg oddechowych.
3. Poproś, aby osoba asystująca unieruchomiła głowę dziecka, obejmując ją rękoma (fot. 2.).

'

Fot. 2. Prawidłowe ułożenie głowy niemowlęcia do zabiegu przezciemiączkowego nakłucia komór bocznych mózgu

4. Ubierz jałowe rękawiczki.

Przezciemiączkowe nakłucie komór bocznych mózgu u niemowląt

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=14388&print=1

2 z 3

2013-06-23 23:48

5. Jałowym tamponem nasączonym nierozcieńczonym roztworem preparatu do odkażania umyj skórę głowy w kierunku od
ciemiączka na zewnątrz, a następnie odczekaj 1 minutę, aż środek odkażający wyschnie. Czynność tę powtórz jeszcze 2
razy.
6. Obłóż pole zabiegowe jałowymi kompresami.
7. Zlokalizuj miejsce wprowadzenia igły (rys.), tj. zewnętrzny kąt ciemiączka przedniego. Ostrze igły umieść w kącie
zewnętrznym ciemiączka przedniego, co najmniej 1 cm od linii środkowej (aby uniknąć krwawienia z zatoki strzałkowej).

Rys. Miejsca wykonania przezciemiączkowego nakłucia komór bocznych mózgu

Uwaga: Aby zapobiec wypływaniu płynu przez kanał wkłucia po zabiegu i uniknąć zakażenia, rozpoczynając zabieg,
należy delikatnie przesunąć skórę nieco ku przodowi lub ku tyłowi, tak żeby po wyjęciu igły kanały wkłucia skóry i
twardówki się nie pokrywały.[2]
8. Po przebiciu skóry, igłę zwróć w kierunku wewnętrznego kąta oka po stronie nakłuwanej - celem jest róg przedni
komory bocznej. Igłę należy wprowadzać powoli, często wyjmując mandryn w celu sprawdzenia czy następuje wyciek
PMR.[2,3]
Uwaga: W zależności od wieku dziecka i wielkości komory róg czołowy znajduje się na głębokości 2-4 cm. W
przypadkach dużego wodogłowia głębokość ta może być mniejsza.[2-4]
9. Jeśli po usunięciu mandrynu zacznie wypływać PMR, można zmierzyć jego ciśnienie, podłączając do igły zestaw do
pomiaru.
10. Pobierz PMR do badań cytologicznych, biochemicznych i bakteriologicznych.
11. Po pobraniu odpowiedniej ilości PMR włóż mandryn do igły i usuń ją, wykonując takie same czynności, jak przy
wkłuciu.
12. Załóż jałowy opatrunek uciskowy.

Powikłania

1. Krwawienie do przestrzeni płynowych OUN z uszkodzonej zatoki strzałkowej
2. Zakażenie OUN
3. Wytworzenie przetoki w przypadku wielokrotnych nakłuć

Piśmiennictwo

1. Nelson texbook of pediatrics. 16th ed., Philadelphia, W.B. Saunders Company, 2000
2. Müller D.: Neurologische Untersuchung und Diagnostik im Kindersalter. Wiedeń, Springer Verlag, 1968
3. Bidziński J.: Neurochirurgia. Warszawa, PZWL, 1988
4. Michałowicz R.: Wybrane zagadnienia z neurologii dziecięcej. Warszawa, PZWL, 1971

dr med. Ryszard Konior
Ordynator Oddziału Neuroinfekcji Dzieci, Szpital
Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Krakowie

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie http://www.mp.pl

Copyright © 1996 - 2011 Medycyna Praktyczna

Przezciemiączkowe nakłucie komór bocznych mózgu u niemowląt

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=14388&print=1

3 z 3

2013-06-23 23:48