PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

1

FIZJOLOGIA KRWI

WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE KRWI

Właściwości fizyczne:



Ciężar właściwy -

mierzony w temp 22 stopnie wynosi ok. 1,02 kg/m3.

Ciężar właściwy krwi zależy od liczby krwinek czerwonych (od
zawartości hemoglobiny w krwinkach).



Lepkość -

jest ok. 4-5 razy większa od lepkości wody i zależy głównie od

ilości białek, temperatury, zawartości CO2, zmienia się w zależności od
ilości spożywanych pokarmów i płynów. Pokarmy węglowodanowe o
dużej zawartości wody zmniejszają lepkość krwi a pokarmy tłuszczowe o
małej zawartości wody zwiększają lepkość.



Ciśnienie osmotyczne

- Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za

wartość ciśnienia osmotycznego krwi są elektrolity. Szczególne znaczenie
dla osmolarności mają jony Na+ i K+. Roztwory mające ciśnienie
osmotyczne takie samo jak krew nazywa się roztworami izotonicznymi z
krwią. Można je stosować jako płyny infuzyjne. Najczęściej stosowanym
takim roztworem jest 0,9% wodny roztwór NaCl.



Krzepliwość -

osocze zawiera większość białkowych czynników

krzepnięcia



Przewodnictwo elektryczne



Napięcie powierzchniowe

WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE KRWI:



aglutynacja

– zlepianie się erytrocytów



hemoliza

– przejście barwnika krwi erytrocytów do otaczającej je cieczy,

w której ulega rozpuszczeniu



sedymentacja

– opadanie erytrocytów

FUNKCJE KRWI

1. rozprowadza po organizmie substancje odżywcze oraz
2. witaminy i hormony,
3. odprowadza do narządów wydalniczych (nerki, płuca,
4. wątroba, gruczoły potowe) substancje zbędne bądź

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

2

5. szkodliwe,
6. zapewnia możliwość regulacji termicznej. Termoregulacja- krew krążąc po ciele

rozprowadza ciepło od narządów wytwarzających ciepło do tych co wytwarzają
go mniej intensywnie)

7. buforuje (zapewnia w pewnych granicach stałe pH 7,35-
8. 7,45),
9. stanowi ważny czynnik w utrzymaniu homeostazy (pozwala na utrzymanie

szczelności naczyń krwionośnych)

10. rozprowadza po organizmie O2, a odprowadza do płuc CO2,
11. udział w mechanizmach obronnych ustroju.

SKŁAD KRWI



W skład krwi wchodzą składniki komórkowe (ok. 44%) i osocze (ok. 55%).
Dalsze składniki krwi to hormony, rozpuszczone gazy oraz substancje odżywcze
(cukier, tłuszcze i witaminy), transportowane do komórek, a także produkty
przemiany materii (np. mocznik i kwas moczowy), niesione z komórek do miejsc
gdzie mają być wydalone.



Krew zawiera 92% wody oraz

składniki organiczne i nieorganiczne



Ucieczce wody zapobiega ciśnienie osmotyczne.

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

3

ELEMENTY MORFOTYCZNE

ERYTROCYTY



Erytrocyty mają kształt dwuwklęsłych dysków. U ssaków tracą jądro przed wejściem do
układu krążenia. Średnica ich waha się od 6,9 - 9mm, grubość na obwodzie wynosi ok.
2,0 mm, a w środku 1mm.



Krwinki prawidłowej wielkości i kształtu - normocyty, większe od prawidłowych -
makrocyty, mniejsze od prawidłowych - mikrocyty.



Zawierają hemoglobinę (16g/100ml krwi). Hemoglobina jest to czerwony barwnik
zawarty w erytrocytach. Jest kulistą cząsteczką składającą się z 4 podjednostek. U ludzi
dorosłych hemoglobina prawidłowa (hemoglobina A) zawiera dwa rodzaje łańcuchów
polipeptydowych, nazwanych łańcuchami a i b. Wyróżniamy 4 typy hemoglobiny:



Osyhemoglobinę



Methemoglobine



Karbaminohemoglobine



Karboksyhemoglobine



Głowną funkcją erytrocytów jest transport tlenu. Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu,
niskie CO2 i zasadowe pH to warunki występujące w płucach, które sprzyjają wiązaniu
tlenu.



Erytrocyty są plastyczne i dopasowują swój kształt do średnicy naczyń krwionośnych.



Czas życia: 120 dni



Erytropoeza-30 dni.



W prawidłowych warunkach tyle samo erytrocytów zostaje wyprodukowane co
zniszczone



Tkanki krwiotwórcze to u dorosłych czerwony szpik kostny a u płodu śledziona i
wątroba.



30%obj krwi możemy stracić bez uszczerbku na zdrowiu. Erytropoeza wyrównuje te
straty.



Ulegają rozpadowi w śledzionie. Podczas rozpadu uwalniana jest hemoglobina, która
następnie żyłą wrotną podąża do wątroby, a tam przekształca się w biliwerdynę, a
następnie do bilirubiny. Bilirubina wchłaniana do krwi, przechodzi filtracje w nerkach a

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

4

w osoczu zamienia się w urobilinogen(powoduje żółte zabarwienie moczu) i
sterkobilinogen (brunatne zabarwienie kału).

LEUKOCYTY:



Leukocyty są niemal bezbarwne i mniej liczne od erytrocytów, posiadają
zdolność ruchu. Żyją nawet do 20 lat. Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed
patogenami takimi jak wirusy i bakterie. Ważną ich cechą jest to, że pod
wpływem bodźców chemicznych (substancji wytwarzanych przez bakterie) mają
zdolność przemieszczania się- CHEMOTAKSJA.



Na ruch wpływają produkty rozkładu tkanek, produkty wysyłane przez bakterie.



Funkcja odpornościowa leukocytów jest realizowana przez:



fagocytozę (pochłanianie, trawienie komórek drobnoustrojów oraz
martwych krwinek czerwonych przez część krwinek białych)



odporność swoistą (przeciwciała)



LEUKOCYTY DZIELĄ SIĘ NA:

I.

Agranulocyty

– pozbawione zaiarnistości w cytoplazmie.



Limfocyty – Stanowią 25 – 35% ogólnej liczby leukocytów, zawierają duże
kuliste jądro i mało cytoplazmy.



Limfocyty T



Dojrzewają w grasicy



Wywołują odpowiedz immunologiczną typu komórkowego



Na ich powierzchni znajdują się przeciwciała wiążące
antygeny



Po namnożeniu różnicują się na limfocyty cytotoksyczne i
limfocyty T pamięci.



Limfocyty B



Dojrzewają w szpiku kostnym i węzłach chłonnych



Są prekursorami plazmocytów wytwarzających przeciwciała
(humoralna odpowiedz immunologiczna)



Namnożone komórki różnicują się m.in. na limfocyty B
plazmatyczne (produkują przeciwciała) i limfocyty B pamięci.



Monocyty



Stanowią 4 – 6% ogólnej liczby leukocytów



Największe komórki krwi



Duże jądro kształtu nerkowatego



Mają zdolnośc ruchu i fagocytozy



Wspólnie z limfocytami T uczestniczą w reakcjach odpornościowych



Wytwarzają czynnik hamujący wzrost komórek nowotworowych oraz
interferon – czynnik hamujący namnażanie wirusów



Prezentują limfocytom T obce antygeny

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

5



Po około 2 dniach przebywania we krwi przedostają się do tkanek i
przekształcają w makrofagi pochłaniające bakterie, wirusy, grzyby i
martwe komórki.

II.

Granulocyty

– mają płatowate jądro oraz ziarnistości w cytoplazmie o

swoistych zdolnościach barwienia się.



Neutrofile



Stanowią 60% ogólnej liczby leukocytów



Opuszczają światło naczyń krwionośnych



Wykrywają i fagocytują różne czynniki chorobotwórcze



Eozynofile



Stanowią 2 – 4% ogólnej liczby leukocytów



Poruszają się ruchem pełzakowatym



Na drodze fagocytozy niszczą obce białka i sterują reakcjami
alergicznymi



Zwalczają pasożyty jelitowe.



Bazofile



Stanowią około 0,5% ogólnej liczby leukocytów



Wykazują znikome właściwości poruszania się ruchem pełzakowatym



Uczestniczą w reakcjach alergicznych



Wytwarzają histaminę i heparynę.

TROMBOCYTY



Kształt dysku



Bezbarwne, różnokształtne fragmenty komórek



Pozbawione jądra



Powstają w czerwonym szpiku kostnym



Ulegają degradacji w śledzionie



Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi.

OSOCZE

zasadniczy (główny), płynny składnik krwi, w którym są zawieszone elementy morfotyczne
(komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez wirowanie próbki krwi.
Osocze po skrzepnięciu i rozpuszczeniu skrzepu nazywamy surowicą krwi.

WŁAŚCIWOŚCI:

Osocze krwi jest płynem składającym się przede wszystkim z wody, transportującym cząsteczki
niezbędne komórkom (elektrolity, białka, składniki odżywcze), ale również produkty ich
przemiany materii. Z powodu zdolności krzepnięcia odgrywa podstawową rolę w hemostazie.
Białka osocza pełnią różne funkcje: odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową, ciśnienie
onkotyczne, lepkość osocza, obronę organizmu, a w przypadku głodu są źródłem aminokwasów
dla komórek. Osocze ma na ogół zabarwienie słomkowe, ale może przybierać także inne barwy
w zależności od stanu fizjologicznego organizmu i spożytych pokarmów, np.:

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

6



zielony - u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną,



brązowy - w przypadku chorób wątroby,



żółta - w przypadku spożycia dużej ilości tłuszczu

SKŁAD:



90% – woda



7% – białka



3% – związki organiczne i
nieorganiczne



albuminy



globuliny alfa 1



globuliny alfa 2



globuliny beta



globuliny gamma



lipoproteiny



HDL



IDL



LDL



VLDL



kwasy tłuszczowe



cholesterol



trójglicerydy



hormony



glukoza



witaminy rozpuszczalne w
tłuszczach (A, D, E, K)



dwutlenek węgla



produkty metabolizmu białek
(mocznik, aminokwasy)



produkty metabolizmu hemu
(bilirubina oraz urobilinogen)



sole mineralne (Cl-,K+,Na+)

BIAŁKA OSOCZA I ICH FUNKCJE

BIAŁKA DZIELĄ SIĘ NA TRZY FRAKCJE:



Albuminy - 55%



Globuliny - 38%



Fibrynogen - 6,5%

Przyjmuje się, że źródłem albumin, fibrynogenu i ok. 50%
globulin, głównie typu a 1 i a 2 jest wątroba.

ALBUMINY

Albuminy są wytwarzane w wątrobie.

FUNKCJE ALBUMIN:



wiążą i zatrzymują wodę w osoczu krwi a także

przyciągają wodę z płynu miedzykomórkowego wywierając
tzw. ciśnienie onkotyczne = 25 mmHg



wiążą i przenoszą we krwi: hormony (np. tarczycy),

kwasy tłuszczowe, barwniki żółciowe.

Dzięki temu:



chronią przed ucieczką wodę z naczyń krwionośnych

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

7



nie dopuszczają do gromadzenia się wody w
tkankach i tworzenia się obrzęków

GLOBULINY



Globuliny są bardzo niejednorodną grupą dzielącą się na α1, α2, β i γ -globuliny.



Alfa i beta-globuliny pełnią funkcje transportera różnych, często słabo
rozpuszczalnych w wodzie składników osocza.



Alfa-globulina, zwana ceruloplazminą transportuje miedź, Beta-globulina, zwana
transferyną – żelazo. Inne globuliny przenoszą hormony steroidowe, karoteny,



cholesterol, barwniki żółciowe i inne składniki



Globuliny typu γ tworzą ciała odpornościowe (przeciwciała)

zwane immunoglobulinami, które dzielą się na:



Immunoglobuliny G - IgG



Immunoglobuliny A - IgA



ImmunoglobulinyM - IgM



Immunoglobuliny D - IgD



Immunoglobuliny E – IgE

FIBRYNOGEN



Fibrynogen jest białkiem osocza, wytwarzanym w wątrobie. Stanowi 6% (4g/l)
ogólnej ilości białka zawartego w osoczu.



Z fibrynogenu powstają pod wpływem trombiny cząsteczki fibryny, które tworzą
sieć włókien składającą się na skrzep krwi.

ERYTROPOEZA

- Powstawanie i rozwój erytrocytów



Proces odbywa się w szpiku kostnym kości płaskich i nasadach kości długich.
Mechanizm kontrolowany jest przez glikoproteinowy hormon peptydowy –
erytropoetynę (EPO).



Do prawidłowego procesu erytropoezy, oprócz erytropoetyny, potrzebne są
czynniki krwiotwórcze, tj.:



żelazo



witamina B12



witamina B6



witamina C



kwas foliowy



kwasy i substancje białkowe



hormony

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

8

ROLA WITAMINY B12 (CYJANOKOBALAMINY)

W erytropoezie jest niezbędna do prawidłowej syntezy DNA w komórkach,
szczególnie szpiku kostnego, które wytwarzają komórki krwi. Brak kabalaminy
upośledza dojrzewanie i podział jądra, a ponieważ tkanka krwiotwórcza należy do
najszybciej namnażających się, brak tej witaminy prowadzi do zahamowania
wytwarzania krwinek czerwonych.

Witamina B12 uwalnia się w żołądku ze związków z białkiem pod wpływem niskiego pH
i działania pepsyny. Wolna cząsteczka witaminy B12 zostaje związana przez czynnik
wewnętrzny Castle’a w postaci kompleksu, umożliwiającego wchłonięcie
cyjanokabalaminy w alkalicznym środowisku jelita cienkiego.
Wchłonięta z jelita witamina B12 gromadzi się w wątrobie, skąd uwalniana jest do
krążenia oraz dociera do szpiku i innych tkanek.

SKUTKI NIEDOBORU WITAMINY B12



Zahamowanie dojrzewania komórek i wytwarzanie czerwonych krwinek, co
również powoduje anemię.



Powstające komórki nabierają charakterystycznego wyglądu i kształtu i zarówno
one, jak i ich jądra stają się olbrzymie (stąd nazwa: "anemia megaloblastyczna"
pochodząca od greckiego słowa"megas", czyli "wielki").

Zmniejszenie liczby krwinek białych i płytek krwi.
Czynniki regulujące erytropoezę(tworzenie erytrocytów
Erytropoetyna (EPO)
Wytwarzana w nerkach i wątrobie. (90% śródbłonka naczyń włosowatych otaczających
kanaliki nerkowe w korze nerek) i wątrobie(10%)
Zmniejszenie prężności tlenu w nerkach stanowi zasadniczy czynnik zwiększający
wydzielanie EPO do krwi (zmniejszona podaż tlenu do organizmu w stanach
upośledzonego transportu tlenu)

POWSTAWANIE ERYTROCYTU

1. TSC → CFU-LM → CFU-GEMM → BFU → CFU-E (komórki macierzyste pnia)
2. proerytroblast
3. erytroblast zasadochłonny (bazofilny)
4. erytroblast wielobarwliwy (polichromatyczny)
5. erytroblast kwasochłonny (ortochromatyczny)
6. retikulocyt
7. erytrocyt

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

9

HEMOLIZA

- Rozpad krwinek czerwonych z wypływaniem z nich hemoglobiny do osocza krwi.

PRZYCZYNY HEMOLIZY:

1) działanie hemolizym: toksyn bakteryjnych (jady bakteryjne), pasożytniczych (zimnica),
nowotworowych, jadów zwierząt (węży, skorpionów), leków, trucizn tj. sole ołowiu

2) mechaniczne uszkodzenie np. krążenie pozaustrojowe.

Hemoliza występuje także w żółtaczce hemolitycznej, żółtaczce noworodków i niedokrwistości.

CZYNNIKI HEMOLIZUJĄCE

1

.

FIZYCZNE:

Promieniowanie jonizujące, magnetyczne, ultradźwięki, przyspieszenia, zmiana
temperatury

2.

CHEMICZNE:

Substancje zwiększające ciśnienie osmolarne w erytrocytach, czynniki obniżające

napięcie powierzchniowe krwi (detergenty), rozpuszczalniki organiczne

3.

BIOLOGICZNE:

Toksyny bakteryjne, jady węży, alkaloidy roślinne

PODSTAWOWE BADANIA:

Odczyn Biernackiego , Hematokryt (sposób wykonania badania, czynniki wpływające na
wynik )

HEMATOKRYT

Hematokryt jest to stosunek objętości krwinek czerwonych do
całkowitej objętości krwi. Wyrażany jest zwykle w procentach.

42-48% to prawidłowy wynik. W czasie anemii spada do ok. 30%.
Czerwienica 70% (nadmierna produkcja erytrocytów)

Wysoki hematokryt to tzw lepkość krwi która może prowadzić do
rozwoju procesów zakrzepowych i niewydolności serca.

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

10

Hematokryt służy również do oceny ilości wody w organizmie (za niski to przewodnienie, a
zawyżony to odwodnienie) ponieważ w osoczu jest dużo wody.

Klasyczny sposób oznaczania wskaźnika hematokrytowego, to metoda
mikroskopowa[potrzebne źródło] lub makrometoda. Ta druga polega na umieszczeniu krwi w
skalibrowanej i heparynizowanej kapilarze. Jeden koniec takiej kapilary uszczelnia się.
Wirowanie prowadzi się przy 3000 obrotach na minutę przez ok. 30 minut lub 6000 obrotach na
minutę przez 5 minut[4]. Wysokość osiadłego na dnie słupa erytrocytów w stosunku do
wysokości całego słupa próbki jest właśnie szukanym wskaźnikiem.

ODCZYN BIERNACKIEGO

– wskaźnik sedymentacji erytrocytów – miara szybkości opadania czerwonych krwinek w
osoczu w jednostce czasu. Zwykle jest określany po jednej, a czasem dwóch godzinach. W
warunkach fizjologicznych jest wartością stałą, zależną od masy właściwej krwinek i osocza,
stężenia białek krwi, wielkości opadających cząstek i innych mniej poznanych czynników.

WYKONANIE

Polega na pobraniu krwi, najczęściej z żyły odłokciowej, do strzykawki zawierającej cytrynian
sodu i następnie umieszczeniu tej krwi w specjalnie kalibrowanej (co 1 milimetr) rurce.

WARTOŚCI PRAWIDŁOWE

Dzieci



noworodki – 0–2 mm/h



niemowlęta (do 6 miesięcy) – 12–17 mm/h

Kobiety



do 60 lat – poniżej 12 mm/h



powyżej 60 lat – poniżej 20 mm/h

Mężczyźni



do 60 lat – poniżej 8 mm/h



powyżej 60 lat – poniżej 15 mm/h

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZMIANĘ WARTOŚCI



Ciąża



Poród



Miesiączka



Ostry stan zapalny



Przewlekły stan zapalny - gorączka
reumatyczna, reumatoidalne
zapalenie stawów



Niedokrwistość



Niedoczynność i nadczynność
tarczycy



Stosowanie niektórych leków
dożylnych



Urazy, złamanie kości



Nadkrwistość pierwotna lub wtórna



Przewlekła niewydolność krążenia



Niedobór fibrynogenu



Alergia

PATRYK KICIŃSKI

12 grudnia 2012

11