POWIKŁANIA GRUŹLICY PŁUC

Barbara Rybacka-Chabros

Katedra i Klinika Pneumunologii

Alergologii i Onkologii

Akademii Medycznej w Lublinie

Prątek gruźlicy –Mycobacterium

tuberculosis

i wywołana przez niego choroba zakaźna tj

gruźlica jest nadal największym zabójcą
spośrod wszystkich występujących na świecie
chorób zakaźnych

EPIDEMIOLOGIA

•

Na świecie:

•

corocznie obserwuje się ok. 9 mln
nowych zachorowań na gruźlicę, przy
czym

ponad połowa przypada na kraje

Azji i Afryki

•

Corocznie ok.

3 mln osób umiera z

powodu gruźlicy

zapadalność na gruźlicę na świecie

W Polsce

•

Zapadalnośc na grużlicę

•

jest 2,5x wyższa niż w innych krajach
Unii Europejskiej (najwyższa w Łodzi)

•

Szczególnie niepokojący jest wzrost
zachorowań na gruźlicę u dzieci poniżej
14 roku życia

PRZYCZYNY NIEPOWODZEŃ W

LECZENIU GRUŹLICY

1.

wzrost lekooporności prątków

gruźlicy na leki p/prątkowe (1944r

odkrycie streptomycyny przez

Waksmana- Nobel 1952, 1952r-

PZA, INH, 1966r RFP, 1968- EMB)

2. Brak wystarczającego nadzoru

epidemiologicznego w najbardziej

zagrożonych regionach świata (Arfyka,

Azja)

3. Łatwość przemieszczania się

ludności świata (samolot)

4. brak

akceptacji reżimu leczenia

przez pacjenta (min 6 miesięcy)

5. Wystąpienie objawów

niepożądanych w czasie leczenia:

-

zwiazanych z lekami p/prątkowymi

(objawy toksyczne, alergiczne)

-

związanych z chorobami

współistniejącymi (np cukrzyca,

niewydolnośc nerek, niewydolność

krążenia itd.)

związanych z wiekiem –

wolniejszy metabolizm

leków

p/prątkowych u ludzi starych i

liczne na ogół choroby

współistniejące zwiększają

ryzyko kumulacji dawki i

wystąpienie objawów

toksycznych nawet przy

prawidłowym dawkowaniu

Powikłania po szczepieniu BCG

1. zmiany skórne- powstają w

następstwie nieprawidłowo

wykonanego szczepienia tzn zbyt

głęboko, niewłaściwa dawka

szczepionki, wtórne zakażenie lub

obniżonej odporności (cukrzyca,

npl, HIV itp.)

Zmiany skórne jako odczyn

poszczepienny

mogą mieć postać

owrzodzenia, ropnia, wyprysku,

mogą

im towarzyszyć powiększone węzły

chłonne pachowe lub szyjne

Ogólny odczyn poszczepienny

występuje u chorych w głębokiej

immunosupresji i polega na rozsiewie

prątka zawartego w szczepionce

(Mycobacterium bovis)

POWIKŁANIA GRUŻLICY PŁUC:

(CZĘSTE)

1. marskość grużlicza

2. rozstrzenie oskrzeli

3. krwioplucie i krwotok płucny

4. odma opłucnowa

5. jama gruźlicza

6. grzybniak kropidlakowy

POWIKŁANIA GRUŻLICY

c.d.

grużlica prosówkowa ostra i

serowate zapalenie płuc przebiega

na ogół pod postacią ostrej

niewydolności oddechowej

przewlekła gruźlica włóknisto-

jamista jest

przyczyną przewlekłej

niewydolności oddechowej i

serca

płucnego

Serowate zapalenie płuc

GRUŹLICA PROSÓWKOWA

GRUŹLICA WŁÓKNISTO-

JAMISTA

MARSKOŚĆ GRUŹLICZA

jest to zwłóknienie miąższu

płucnego powodujące:

częściową lub całkowitą

bezpowietrzność miąższu

płucnego, deformację drzewa

oskrzelowego

(pseudouchyłki)i

sieci naczyniowej

(mikrotętniaki)

MARSKOŚĆ GRUŻLICZA-

LECZENIE

1. operacyjne (zmiany

ograniczone)

2. zachowawcze- antybiotyki,

drenaż ułożeniowy, gimnastyka

oddechowa

ODMA OPŁUCNOWA

• Def: odma opłucnowa oznacza

obecność powietrza w jamie opłucnowej
spowodowaną uszkodzeniem miąższu
płucnego w wyniku procesu zapalnego
lub urazu

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa c.d.

• Niezależnie od etiologii odma opłucnowa

jest STANEM NAGŁYM i zawsze wymaga
HOSPITALIZACJI i oceny chirurgicznej
(ew. drenaż jamy opłucnowej)

• Odma opłucnowa powinna być

rozpoznana „przy łóżku chorego” na
podstawie

charakterystycznych objawów

klinicznych

ODMA OPŁUCNOWA – OBJAWY

KLINICZNE

• Nagły, ostry BÓL w klatce piersiowej

NASILAJĄCY SIĘ PRZY ODDYCHANIU
(po stronie odmy)

• Suchy KASZEL (opłucnowe receptory

kaszlowe)

• TACHYPNOE, TACHYKARDIA
• duszność , niepokój

ODMA

ŚRÓDPIERSIOWA

ODMA PODSKÓRNA

ODMA OPŁUCNOWA- LECZENIE

• Niewielka odma nie wymaga drenażu,

chorego należy unieruchomić w łóżku,
podać leki p/kaszlowe np. kodeina i
uspokajające np. hydroxyzyna

• Odma powodująca spadnięcie więcej niż

25% płuca wymaga drenażu, podania
leków j.w. oraz antybiotyku (drenaż
stanowi wrota zakażenia)

KRWIOPLUCIE I KRWOTOK

PŁUCNY

krwioplucie- utrata krwi > 150 ml

ale < 600 ml

krwotok- utrata krwi > 600 ml

KRWIOPLICIE I KRWOTOK

PŁUCNY- DIAGNOSTYKA

RÓŻNICOWA

1. krwawienie z

górnych dróg

oddechowych

(ocena laryngologiczna)

2. krwawienie z

górnego odcinka

przewodu pokarmowego

(gastroskopia)

3.

żylaki podstawy języka

KRWIOPLUCIA I KRWOTOKI

PŁUCNE- DIAGNOSTYKA

RÓŻNICOWA c.d.

4. zaburzenia krzepnięcia krwi

(schorzenia hematologiczne)

5. rak płuc

KRWOPLUCIE I KRWOTOK PŁUCNY-

LECZENIE

- unieruchomienie chorego

w łóżku

- zabezpieczenie

drożności oskrzeli

- leki p/kaszlowe (kodeina)

- leki

uspokajające np. hydroxyzyna

-

dożylnie 10-40 ml 10% NaCl (powoli)

- leki

hamujące fibrynolizę (EACA)

-leki

wspomagające hemostazę ,

uszczelniające naczynia(cyklonamina,

- leki

zwiększające syntezę protrombiny

(witamina K)

• KRWIOPLUCIE I KRWOTOK

PŁUCNY- LECZENIE c.d.

• Antybiotyk o szerokim spektrum

(krew jest pożywką dla bakterii)

• Nawracające krwioplucia i krwotoki

płucne sa wskazaniem do
embolizacji

tętnic oskrzelowych

Krwioplucie i krwotok

–leczenie c.d

ustalenie miejsca krwawienia

(bronchoskopia)

nawracające uporczywe krwotoki-

embolizacja tętnic oskrzelowych

antybiotyk (krew jest pożywką dla

bakterii)

WIĘKSZOŚĆ PROCEDUR ZWIĄZANYCH Z BRONCHOSKOPIA

INTERWENCYJNĄ JEST PRZEPROWADZANA W WARUNKACH SALI

OPERACYJNEJ LUB BRONCHOSKOPOWEJ U PACJENTÓW W

ZNIECZULENIU OGÓLNYM

Krwotok płucny - bronchoskopia

ROZSTRZENIE OSKRZELI

jest to nieodwracalne, nieregularne

rozszerzenie światła oskrzeli,

połączone z destrukcją ich ściany i

zaleganiem wydzieliny

Rozstrzenie oskrzeli- objawy

1.uporczywy kaszel z

odkrztuszaniem sluzowo-

ropnej i ropnej wydzieliny

2. nawracające zapalenia

płuc

3.uporczywe krwioplucia

Rozstrzenie oskrzeli- leczenie

1.operacyjne- zmiany

ograniczone (np.płat)

2. zachowawcze- mukolityki,

antybiotyki, gimnastyka

oddechowa, drenaż ułożeniowy

ROZSTRZENIE OSKRZELI

JAMA GRUŹLICZA

Powstaje po wydaleniu przez oskrzele

treści ogniska gruźliczego (mas
serowatych)

Rtg klp- obraz

grubościennego

przejaśnienia o nieregularnych
obrysach (bulla rozedmowa daje obraz

cienkościennego przejaśnienia)

Różnicowanie- naciek npl z rozpadem

(NSCLC)

JAMA GRUŹLICZA

JAMA GRUŹLICZA- powikłania

• Ropień płuca
• Grzybniak (Aspergillus fumigatus)
• Podopłucnowa lokalizacja jamy może być

przyczyną odmy opłucnowej i
gruźliczego ropniaka opłucnej

ROPNIAK OPŁUCNEJ

GRZYBNIAK KROPIDLAKOWY

rozwija się najczęściej w jamach

pogruźliczych lub rozstrzeniach oskrzeli
powstałych jako zejście procesu
gruźliczego

Rtg klp-

okrągławe zacienienie z „halo” w

ksztalcie półksiężyca

ASPERGILLOMA

ASPERGILLOMA

GRZYBNIAK KROPIDLAKOWY-

OBJAWY KLINICZNE

• KRWIOPLUCIE o różnym stopniu

nasilenia, gdyż grzyb nacieka ściany

naczyń krwionośnych

• O ile jama grzybniaka drenuje do oskrzela,

chory może wykrztusić masy grzybniaka

(galaretowata brunatna treść)

• NALEŻY PAMIĘTAĆ, ŻE GRZYBICA

JEST ZAWSZE

KLINICZNĄ

MANIFESTACJĄ IMMUNOSUPRESJI

GRZYBNIAK KROPIDLAKOWY-

DIAGNOSTYKA I LECZENIE

• Diagnostyka- wywiad, obraz rtg klp,

obecność grzybni w plwocinie lub
bronchoaspiracie

• Leczenie – operacyjne
• Farmakologiczne : leki p/ grzybicze

(doustnie, dożylnie lub dooskrzelowo), a w
przypadku krwioplucia

–leczenie typowe

POWIKŁANIA GRUŹLICY PŁUC

(RZADKIE)

1. przetoki

: węzłowo-tchawicza,

węzłowo-oskrzelowa, oskrzelowo-

opłucnowa, oskrzelowo-przełykowa

2.

przewlekły ropniak opłucnej

(>6mies)

3. amyloidoza

4.

rak w bliżnie pogrużliczej

GRUŹLICA WŁÓKNISTO-

JAMISTA

ZIARNINA GRUŹLICZA

IMITUJĄCA GUZ OSKRZELA

Stent w tchawicy-

przetoka węzłowo-

tchawicza

Ultraflex stent

WAŻNE !!!

• Mimo niewątpliwego postępu w

profilaktyce, diagnostyce i leczeniu
gruźlicy na świecie w ciągu ostatnich lat

• Wzrosła liczba zachorowań
• Wzrosła umieralność z powodu gruźlicy i

jej powikłań