Podstawy zarządzania W1

Podstawy zarz

dzania

wykład 1

Dr Edyta Gwarda-Gruszczy

ska

Kontakt

Dr Edyta Gwarda-Gruszczy

ska

Katedra Zarz

dzania

Pokój 362

tel. 635 63 44

egwarda@uni.lodz.pl

ur:

Poniedziałek 10-11

roda 13-14

Tematyka zaj

ęć

•

Poj

cie i zakres przedmiotowy teorii organizacji i

zarz

dzania. Tradycyjne i współczesne problemy i

wyzwania zarz

dzania – nurty, kierunki, szkoły.

Systemowo-sytuacyjne podej

cie do zarz

dzania.

•

Organizacja – jej istota i cechy, rozumienie terminu
organizacja, efekt synergiczny. Modele organizacji.

•

Proces zarz

dzania. Planowanie i podejmowanie

decyzji, organizowanie, przewodzenie, kontrolowanie.
Typy mened

erów i role mened

erskie.

• Zewn

trzne otoczenie organizacji i jej

rodowisko

wewn

trzne. Wpływ elementów otoczenia na

zarz

dzanie organizacj

Koncepcje „stakeholders” i „shareholders”. Znaczenie

warto

ci w zarz

dzaniu współczesn

organizacj

Społeczna odpowiedzialno

ść

organizacji wzgl

dem

podmiotów i grup działaj

cych w otoczeniu – etyka w

zarz

dzaniu.

•

Globalny kontekst zarz

dzania i kultura organizacji.

Podstawowe analogie organizacyjne.

• Planowanie i podejmowanie decyzji. Elementy

planowania i podejmowania decyzji. Cele organizacji i
planowanie rozwoju. Zarz

dzanie strategiczne –

formułowanie, wdra

anie i kontrolowanie realizacji

strategii. Rodzaje strategii i poziomy jej formułowania w
organizacji.

• Podejmowanie decyzji i w zarz

dzaniu organizacj

Istota, definicja i ró

ne aspekty podejmowania decyzji.

Grupowe i zespołowe podejmowanie decyzji.
Efektywno

ść

procesu podejmowania decyzji,

racjonalno

ść

decyzji, koncepcja równowagi

organizacyjnej.

• Proces organizowania . Elementy organizowania.

Poj

cie i dylematy budowy struktur organizacyjnych.

Cechy struktur organizacyjnych. Zasady budowania
struktur organizacyjnych – podstawowe wyznaczniki
budowy struktur organizacyjnych, wymiary struktur
organizacyjnych i reguły ich budowania.

• Rola przedsi

biorczo

ci w zarz

dzaniu organizacj

Zmiana i innowacje – ich wpływ na rozwój
przedsi

biorczo

ci i decyzje mened

erskie. Zarz

dzanie

zmianami. Obszary zmian w organizacji. Innowacje i
doskonalenie organizacji.

• Proces przewodzenia i zarz

dzanie zasobami ludzkimi.

Zachowania jednostek w organizacjach. Przywództwo i
oddziaływanie na pracowników.

• Pozyskiwanie, utrzymywanie, doskonalenie i kierowanie

zasobami ludzkimi w organizacji. Motywowanie ludzi w
organizacji – teorie motywacji, koncepcja Maslowa,
Herzberga i McGregora.

• Komunikowanie si

i zarz

dzanie konfliktem w

organizacji. Zasady budowania efektywnych systemów
komunikowania si

w organizacjach – ró

ne formy i

kanały komunikacji, uwarunkowania skuteczno

procesu. Konflikty interpersonalne i mi

dzygrupowe,

kierowanie konfliktem, eliminowanie konfliktu.

•

Proces kontrolowania. Istota i typy kontroli. Elementy

kontrolowania. Kontrolowanie a technologie
informatyczne - zarz

dzanie informacjami.

• Współczesne koncepcje zarz

dzania – Kompleksowe

zarz

dzanie jako

(TQM), Reengeneering,

Benchmarking.

• Współczesne koncepcje zarz

dzania – outsourcing, lean

management, zarz

dzanie czasem (time based

management), ucz

ca si

organizacja, organizacja

wirtualna.

Literatura :

Literatura obowi

zkowa:

•

Griffin R.W.: „Podstawy zarz

dzania organizacjami.” PWN

Warszawa 2007

•

Bielski M.: „Podstawy teorii organizacji i zarz

dzania” Wydawnictwo

C.H. Beck Warszawa 2002,

•

ski A. K. i Piotrowski W.(redakcja): „Zarz

dzanie - Teoria i

praktyka” PWN Warszawa 2001

Literatura uzupełniaj

ca:

•

Kaczmarek B. i Sikorski Cz.: „Podstawy zarz

dzania. Zachowania

organizacyjne” Absolwent Łód

1996, wyd. 2

•

Stoner J.A.F. i Wankel Ch.: „Kierowanie” PWE Warszawa 1992,

•

Webber R.A.: „Zasady zarz

dzania organizacjami”. PWE Warszawa

1994

Egzamin

•

Zerówka

•

Egzamin pisemny w formie testowej – pierwszy termin

•

Egzamin poprawkowy – odpowied

ustna

•

Egzamin komisyjny

Nauka o organizacjach i zarz

dzaniu

•

Organizacje s

wszechobecne w naszym

yciu

(szpital, szkoła, teatr, fabryka, urz

d, sklep, spółdzielnia)

•

Tym powszechnym zjawiskiem społecznym zaj

ła si

nauka

próbuj

c stworzy

wnioski przydatne do zaspokajania potrzeb ludzi

tworz

cych organizacje.

•

Nauka o organizacjach i zarz

dzaniu powstała ponad 100 lat temu.

Organizacje s

jednak starsze o par

tysi

cy lat. Najstarsza

organizacja?

•

XIX wiek gwałtowne przyspieszenie rozwoju organizacji. Rozwój
techniki i nowych technologii spowodował luk

dzy rozwijaj

technik

a przestarzałymi formami pracy co zainicjowało rozwój

nauki o organizacjach i zarz

dzaniu (F.W. Taylor - USA, K.

Adamiecki - Rosja)

• Zrozumienie historycznego kontekstu zarz

dzania mo

pomóc mened

erom unikn

ąć

bł

dów wcze

niej

popełnianych przez innych.

• Historyczne osi

gni

cia przemysłowców znajduj

odzwierciedlenie w kształcie współczesnej kultury. Wielu
mened

erów zdaje sobie spraw

z korzy

ci, jakie mog

wynika

z lepszego zrozumienia historii.

Pionierzy nauk o zarz

dzaniu

•

Sumerowie – 3000 p.n.e - U

ywali spisanych przepisów i regulacji w

zarz

dzaniu.

•

Egipcjanie – 2500 p.n.e - U

ywali praktyk zarz

dzania przy budowie

piramid.

•

Babilo

czycy – 2000 p.n.e - U

ywali w zarz

dzaniu szerokiego zestawu

aktów prawnych i

rodków politycznych.

•

Chi

czycy – 1500 p.n.e - U

ywali rozległej struktury organizacyjnej dla

agencji rz

dowych i w dziedzinie sztuki.

•

Grecy – 1000 p.n.e - U

ywali ró

nych systemów rz

dzenia miastami i

stwami.

•

Rzymianie – 500 p.n.e - U

ywali struktury organizacyjnej w celu

komunikacji i kontroli.

•

Wenecjanie – 500 n.e - U

ywali koncepcji projektowania organizacji i

planowania do panowania na morzu.

• Organizacje s

tworami społecznymi. Istot

organizacji

jest współdziałanie ludzi przy realizacji tych samych
celów.

• Wzrost zło

ono

ci i skomplikowania zjawisk w

organizacji. Na organizacj

wpływaj

ludzie (czynniki

przewidywalne) i technika (nieprzewidywalne).

• W organizacjach pojawiaj

problemy:

- psychologiczne,
- socjologiczne,
- techniczne,
- prawne,
- ekonomiczne, itp.

Interdyscyplinarno

ść

• Nauka o organizacjach i zarz

dzaniu ma wspólne pola z

innymi naukami, zaz

bia si

z nimi.

• Nowe interdyscyplinarne dziedziny wiedzy: ekologia,

cybernetyka, informatyka, ogólna teoria systemów.

• Szczególnie silny zwi

zek z: socjologi

, psychologi

ergonomi

, ekonomi

, prawem – maj

wspólny

przedmiot badan lub wykorzystuj

wspólne metody i

techniki bada

Interdyscyplinarno

ść

Teoria OiZ

socjologia

psychologia

ergonomia

ekonomia

fizjologia pracy

prakseologia

nauki techniczne

prawo

teoria systemów

matematyka

TOiZ a socjologia

• Organizacje s

tworami społecznymi.

• Socjologia bada

ycie zbiorowe ludzi, struktury

jego ró

nych form, zjawiska i procesy

zachodz

ce w tych zbiorowo

ciach, siły

skupiaj

ce i rozbijaj

ce zbiorowo

ci, zmiany i

przekształcenia w nich zachodz

ce.

• Socjologia organizacji

TOiZ a psychologia

• Udział psychologii w analizie zachowa

ludzi w

organizacjach jest równie

niezb

dny.

• W psychologii mo

na wyró

2 kierunki:

- psychologia indywidualna – osobowo

ść

, motywacja,

przyczyny i skutki l

ku i frustracji, uczenie si

, itp..

- psychologia społeczna – zjawiska interpersonalne (rola

społeczna, stosunki w małych grupach, wpływ wzorców
kulturowych na zachowania ludzi).

• Psychologia organizacji

• Metody psychologiczne- testy psychologiczne w

rekrutacji, treningi wra

liwo

ci dla kadry kierowniczej.

TOiZ a fizjologia pracy i ergonomia

• Fizjologia pracy bada wpływ czynników pracy na stan

organizmu ludzkiego. Odnosi si

głównie do pracy

produkcyjnej (ale i np. kierowca ci

ęż

arówki).

• Powi

zana z ni

ergonomia jest nauka stosowan

zajmuj

dopasowywaniem narz

dzi i warunków

pracy do do mo

liwo

ci i potrzeb organizmu ludzkiego

(kształt fotela, zaprojektowanie kabiny, organizacja
pracy)

• Dorobek obydwu tych nauk ma znaczenie zarówno dla

projektantów urz

dze

technicznych, jak i dla

organizatorów produkcji i pracy.

TOiZ a ekonomia

•

Wspólny dla obydwu nauk jest sprawno

ciowy punkt widzenia. Obie

poszukuj

dróg maksymalizacji uzyskanych wyników w stosunku do

poniesionych nakładów.

•

Ró

nica polega na tym,

e ekonomia ogranicza si

do takich

nakładów i wyników, które dadz

wyrazi

liczbowo w

jednostkach pieni

ęż

nych.

•

TOiZ bierze pod uwag

tak

e czynniki niemierzalne- jako

ciowe, jak

np. satysfakcja pracownika, satysfakcja klienta.

•

Ekonomia zajmuje si

raczej procesami zachodz

cymi w

gospodarce jako cało

ci i w przedsi

biorstwach. TOiZ koncentruje

bardziej na aspektach strukturalnych i instytucjonalnych.

TOiZ a nauki prawne

• Normy organizacyjne s

sto wyprowadzane z

przepisów prawa (np.. Prawa pracy, kodeksu
handlowego) i same przyjmuj

sto form

przepisu

prawnego, cho

o działaniu ograniczonym do danej

organizacji (regulamin pracy)

• Jest potrzeba, z jednej strony znajomo

ci i zrozumienia

zasad prawa przez organizatorów i mened

erów, a z

drugiej – dostrzegania konsekwencji rozwi

prawnych i orzecze

dów dla zarz

dzania

organizacjami.

• Mened

erowie powinni zna

podstawy prawa, a

prawodawcy i prawnicy zajmuj

cy si

sprawami

zwi

zanymi z funkcjonowaniem przedsi

biorstw powinni

zna

podstawy ekonomii i nauk o zarz

dzaniu

TOiZ a nauki techniczne

• Wspólny przedmiot zainteresowania tych dwóch dziedzin

y głównie w sferze produkcji materialnej.

• Ka

de nowe rozwi

zanie w zakresie techniki i

technologii wymaga odpowiednich rozwi

organizacyjnych.

• Zwi

zek ten jest dwustronny: organizatorzy musz

respektowa

wymagania techniki i technologii,

konstruktorzy i technologowie powinni bra

pod uwag

wymagania sprawnej organizacji pracy i ergonomi

TOiZ a prakseologia

• Prakseologia nauka o wysokim stopniu uogólnienia

(bliskim filozofii) zajmuj

ca si

zasadami sprawnego

działania ludzi.

• Stworzyła aparatur

poj

ciow

oraz system ocen

słu

żą

cych do opisu i analizy wszelkich działa

, czyli

celowych i

wiadomych zachowa

ludzi ze wzgl

du na

ich sprawno

ść

• Formułuje szereg dyrektyw praktycznych , zmierzaj

cych

do podnoszenia sprawno

ci lub unikania niesprawno

ci.

TOiZ a ogólna teoria systemów

• Ogólna teoria systemów pojawiła si

w połowie

dwudziestego stulecia jako swego rodzaju metanauka
próbuj

ca budowa

pomosty miedzy coraz bardziej

wyspecjalizowanymi naukami szczegółowymi.

• Ogólna teoria systemów jest próba stworzenia systemów

teoretycznych, które mog

wykorzystywane przez

ró

ne dyscypliny i dziedziny naukowe.

• Przedmiotem zainteresowania teorii systemów s

wszelkie systemy niezale

nie od stopnia ich zło

ono

ci i

konkretnej postaci jaka przyjmuj

ywego organizmu,

mechanizmu (maszyny) czy systemu społecznego.

Kategorie systemów

Przykłady

Struktury statyczne

Atomy, cz

steczki, kryształy

Mechanizmy zegarowe

Zegary, maszyny

Mechanizmy sterowania

Termostaty, serwomechanizmy,
mechanizmy homeostatyczne
organizmu

Systemy otwarte

Komórki,

ywe organizmy w ogóle

sze organizmy

liny

Zwierz

Człowiek

Systemy społeczno-kulturowe

gi kulturowe społecze

stwa, lokalne

społeczno

ci , ORGANIZACJE

Systemy symboliczne

zyk, logika, matematyka, moralno

ść

• Wykorzystanie poj

ęć

i metodologii, których

dostarcza ogólna teoria systemów przyczyniło
si

do rozwoju TOiZ oraz do integracji jej

dotychczasowego dorobku, cho

ta integracja

głe jeszcze jest dalece niepełna.

• Korzystanie z dorobku wielu nauk pokrewnych i

ró

norodno

ść

podej

ść

do problemów organizacji

i zarz

dzania spowodowały powstanie w

ramach TOiZ wielu kierunków badawczych,
nurtów i szkół.