Praca nierejestrowana

Praca nierejestrowana

dr Agnieszka Szulc

Struktura wykładu

Struktura wykładu

Struktura wykładu

Struktura wykładu

„

Definicja

„

Wadyy

„

Zalety
M t d

i

„

Metody pomiaru

„

Trudności pomiaru

p

„

Charakterystyka
Polityka rynku pracy

„

Polityka rynku pracy

Definicja pracy nerejestrowanej

Definicja pracy nerejestrowanej

Definicja pracy nerejestrowanej

Definicja pracy nerejestrowanej

Praca nierejestrowana

Praca nierejestrowana

Praca nierejestrowana

Praca nierejestrowana

„

Praca nierejestrowana to:
„każda opłacana działalność, która jest

„

p

,

j

zgodna z prawem w odniesieniu do swojego
charakteru ale niezgłoszona władzom

charakteru, ale niezgłoszona władzom
publicznym”

[1]

[1]

Decyzja Rady z dnia 22 lipca 2003 r., w sprawie wytycznych polityk zatrudnienia Państw

Członkowskich, s. 331.

Wady i zalety

Wady i zalety

Wady i zalety

Wady i zalety

Wady

Wady

Wady

Wady

N

i

d t

h

d

l j

„

Naruszanie podstawowych zasad wolnej

konkurencji

„

zaniżanie wpływów podatkowych

„

podważanie poczucia sprawiedliwości

p

p

p

społecznej oraz sensu uczciwej pracy

„

zafałszowanie obrazu gospodarki

zafałszowanie obrazu gospodarki

„

popadanie w „pułapkę biedy”
błędna alokacja pomocy społecznej

„

błędna alokacja pomocy społecznej

„

unikanie stosowania standardów rynku pracy

Zalety

Zalety

Zalety

Zalety

„

Funkcja stabilizacyjna

„

uczestnicy szarej strefy płacą podatki

y

j

y p

ą p

pośrednie na przykład VAT

„

aktywizacja marginalnych zasobów pracy

„

aktywizacja marginalnych zasobów pracy

„

utrzymywanie i podnoszenie kwalifikacji
zawodowych

„

pobudzanie kreatywności

p

y

Metody pomiaru

Metody pomiaru

Metody pomiaru

Metody pomiaru

Metody pomiaru szarej strefy

Metody pomiaru szarej strefy

Metody pomiaru szarej strefy

Metody pomiaru szarej strefy

Metody

Bezpośrednie

Pośrednie

Badania rynku pracy

Analiza rozbieżności
w zatrudnieniu

Badania podatkowe

Metody oparte na bilansie

zużycia energii

Metody wieloczynnikowe

Badania rynków
cząstkowych

cząstkowych

Analiza rozbieżności

między wydatkami a

dochodami

Trudności pomiaru na przykładzie

Trudności pomiaru na przykładzie

d śc p

p y

d

d śc p

p y

d

kwestionariusza ankiety

kwestionariusza ankiety

„

Problem metodyczny wynika z samej natury

y

y y

j

y

opisywanego zjawiska, podstawową cechą
jest unikanie wszelkiej rejestracji i ewidencji

jest unikanie wszelkiej rejestracji i ewidencji

„

Występuje filtr świadomościowy, respondenci
odpo iadając na p tania afałs o

ją

odpowiadając na pytania zafałszowują
wypowiedzi dotyczące własnego udziału w

t fi

i f

l j

strefie nieformalnej

Kwestionariusz ankiety

Kwestionariusz ankiety

Kwestionariusz ankiety

Kwestionariusz ankiety

„

Podejście stopniowe

‰

Na początku formułowanie pytań odnośnie do
opinii na temat działalności w szarej strefie,

opinii na temat działalności w szarej strefie,

‰

stopniowe przejście do pytań dotyczących
bezpośredniego zaangażowania w szarej strefie

bezpośredniego zaangażowania w szarej strefie.

Badanie modułowe GUS

Badanie modułowe GUS--uu

Badanie modułowe GUS

Badanie modułowe GUS uu

„

GUS w badaniu modułowym „Praca
nierejestrowana w Polsce 2004 r.”
zaangażował przeszkolonych ankieterów do
wywiadu.

y

„

Przedmiotem badania były:

„

opinie na temat podejmowania pracy nierejestrowanej

„

opinie na temat podejmowania pracy nierejestrowanej,

„

bezpośrednie wykonywanie pracy nierejestrowanej,

„

nielegalne zatrudnianie pracowników.

„

nielegalne zatrudnianie pracowników.

Rozmiary

Rozmiary

Rozmiary

Rozmiary

Rozmiary

Rozmiary

Rozmiary

Rozmiary

Rok

1994

1995

1996

1997

1998 1999

2000

2001

2002

2003

2004

Szacunki
rozmiarów
NOE

NOE
% PKB

17,2

16,6

15,9

15,2

15,3

14,5

17

16,3

15,3

15,4

14,4

Źródło: Rocznik Statystyczny GUS 2006.

Rozmiary

Rozmiary

Rozmiary

Rozmiary

„

Praca nierejestrowana według szacunków GUS-u,

Rok

1998

2004

Rok

1998

2004

Zatrudnienie

9 3%

9 6%

Zatrudnienie
nierejestrowane

% ogólnej liczby

9,3%

9,6%

% g

j

y

pracujących

Źródło: Praca nierejestrowana w Polsce w 1998, 2004 r., GUS.

Praca nierejestrowana - szacunki GUS-u

j

8

9

9

978

10

35

10

79

113
1

1200

870

830

820

885

895

910

924

78

5

600

900

300

600

Praca
nierejestrowana

0

300

1

1

2

2

2

2

1997

1999

2001

2003

2005

2007

Źródło: Mały rocznik statystyczny 2008, GUS.

Dlaczego?

Dlaczego?

gg

Opinie na temat przyczyn podejmowania

Opinie na temat przyczyn podejmowania
pracy na czarno

pracy na czarno

70

50

60

70

20

30

40

%

0

10

niewystarczające dochody
brak możliwości znalezienia pracy
pracodawca proponuje wyższe wynagrodzenie bez rejestrowania umowy o pracę

pracodawca proponuje wyższe wynagrodzenie bez rejestrowania umowy o pracę
wynika to z sytuacji rodzinnej bądź życiowej
podatki zniechęcają do rejestrowania dochodów
wysoka składka ubezpieczeniowa

wysoka składka ubezpieczeniowa
niechęć wiązania się na stałe z miejscem pracy
możliwość utraty niektórych świadczeń przy podjęciu pracy rejestrowanej

Kto?

Kto?

Osoby wykonujące pracę nierejestrowaną według

Osoby wykonujące pracę nierejestrowaną według
poziomu wykształcenia

poziomu wykształcenia

25%

45%

25%

6%

24%

%

policealne i wyższe

średnie zawodowe i ogólnokształcące

policealne i wyższe

średnie zawodowe i ogólnokształcące

zasadnicze zawodowe

gimnazjalne i niższe

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Praca nierejestrowana , Główny Urząd
Statystyczny, Warszawa 2005.

Osoby wykonujące pracę nierejestrowaną

Osoby wykonujące pracę nierejestrowaną
według wieku pracującego

według wieku pracującego

20%

30%

4%

30%

24%

22%

15-24 lat

25-34

35-44

45-59

60 i więcej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Praca nierejestrowana , Główny
Urząd Statystyczny, Warszawa 2005, s. 40.

Pracujący w szarej strefie według

Pracujący w szarej strefie według

ją y

j

g

ją y

j

g

miejsca zamieszkania

miejsca zamieszkania

48%

52%

wieś

miasto

Źródło: Praca nierejestrowana w Polsce w 2004 r., Zakład Wydawnictw
Statystycznych, Warszawa 2005, s. 17.

Pracujący w szarej strefie w 2004 r.

Pracujący w szarej strefie w 2004 r.

ją y

j

ją y

j

37%

63%

główna

dodatkowa

główna

dodatkowa

Źródło: Praca nierejstrowana w Polsce w 2004 r., Zakład Wydawnictw
Statystycznych, Warszawa 2005, s. 45.

Co?

Co?

Co?

Co?

Osoby wykonujące pracę nierejestrowaną

Osoby wykonujące pracę nierejestrowaną

według rodzajów wykonywanych prac

według rodzajów wykonywanych prac

0,3

0,2

0,25

0,05

0,1

0,15

%

0

handel

usługi budowlane i remonty

handel

usługi budowlane i remonty

przeglądy i naprawy samochodów

usługi transportowe

naprawa sprzętu elektrotechnicznego

usługi lekarskie

usługi fryzjerskie, kosmetyczne

usługi turystyczne

g

y j

y

g

y

y

doradztwo księgowe

korepetycje

tłumaczenia

usługi krawieckie

prace domowe

opieka nad dzieckiem

ochrona i pilnowanie mienia

prace ogrodniczo-rolne

działalność produkcyjna

usługi sąsiedzkie

inne

Polityka rynku pracy

y

y

p

y

„

Polityka powinna skupiona być na
zachęcaniu i mobilizowaniu pracowników do
przejścia w strefę sformalizowaną

Kijj

Prezentacja informacji dotyczących:

sankcji nałożonych zarówno na wykonawców

„

sankcji nałożonych zarówno na wykonawców
pracy na czarno jak i zleceniodawców

„

wzmożenia kontroli

„

wzrostu poziomu kar

wzrostu poziomu kar

„

kooperacji między poszczególnymi władzami

t

i

i i

i

i f

ji

„

stworzenia sieci wymiany informacji

„

przeprowadzanie kontroli dokumentów

p

p

„

wykluczania firm korzystających z pracy na
czarno z udziałów w przetargach publicznych

czarno z udziałów w przetargach publicznych

Marchewka

„

Stworzenie partnerstwa pomiędzy urzędem a
przedsiębiorcą

„

Elastyczność popytu na pracę

„

Elastyczność podaży pracy

„

Elastyczność podaży pracy

„

Monitorowanie zawodów deficytowych i
nadwyżkowych

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę