Kompost: nawóz doskonały

Kompost to naturalny nawóz, łatwy do przygotowania, i
to niemal za darmo.

W zdrowym ekosystemie istnieje równowaga biologiczna, która
wynika z naturalnego procesu, jakim jest obieg materii.
Stosując w ogrodzie zasady obowiązujące w naturze, możemy
oszczędzić sobie pracy i wydatków, a poza tym stworzyć zdrowy
i piękny zielony zakątek.

W środowisku naturalnym w wyniku rozkładu resztek
organicznych tworzy się próchnica będąca doskonałym

dobrego wzrostu roślin. Działanie słońca i wiatru potęguje
proces wyjaławiania gleby. Jest on szczególnie intensywny
wiosną, gdy powierzchnie rabat są odsłonięte. Aby więc rośliny
ładnie rosły, musimy dosta
postaci nawozów mineralnych lub organicznych.
Oferta nawozów jest bogata, ale coroczne kilkakrotne zasilanie
roślin oznacza wydatki, a przecież w zasięgu każdego ogrodnika
jest kompost – nawóz łatwy do przygotowania, i to n
darmo.

Pięć powodów, dla których warto stosować kompost

Po pierwsze: kompost to substancja organiczna, która za
sprawą bakterii, grzybów i drobnych zwierząt ulega rozkładowi.

Kompost: nawóz doskonały

Kompost to naturalny nawóz, łatwy do przygotowania, i
to niemal za darmo.

W zdrowym ekosystemie istnieje równowaga biologiczna, która

wynika z naturalnego procesu, jakim jest obieg materii.
Stosując w ogrodzie zasady obowiązujące w naturze, możemy
oszczędzić sobie pracy i wydatków, a poza tym stworzyć zdrowy

ątek.

W środowisku naturalnym w wyniku rozkładu resztek
organicznych tworzy się próchnica będąca doskonałym

podłożem dla roślin. Ogród
to układ sztuczny, w
którym ze względów
estetycznych liście i
skoszona trawa są
wygrabiane, zaś grządki
pielone. Gleba s
uboga w substancje
odżywcze konieczne do

dobrego wzrostu roślin. Działanie słońca i wiatru potęguje
proces wyjaławiania gleby. Jest on szczególnie intensywny
wiosną, gdy powierzchnie rabat są odsłonięte. Aby więc rośliny
ładnie rosły, musimy dostarczyć im substancji odżywczych w
postaci nawozów mineralnych lub organicznych.
Oferta nawozów jest bogata, ale coroczne kilkakrotne zasilanie
roślin oznacza wydatki, a przecież w zasięgu każdego ogrodnika

nawóz łatwy do przygotowania, i to n

Pięć powodów, dla których warto stosować kompost

kompost to substancja organiczna, która za

sprawą bakterii, grzybów i drobnych zwierząt ulega rozkładowi.

Kompost to naturalny nawóz, łatwy do przygotowania, i

W zdrowym ekosystemie istnieje równowaga biologiczna, która

wynika z naturalnego procesu, jakim jest obieg materii.
Stosując w ogrodzie zasady obowiązujące w naturze, możemy
oszczędzić sobie pracy i wydatków, a poza tym stworzyć zdrowy

W środowisku naturalnym w wyniku rozkładu resztek
organicznych tworzy się próchnica będąca doskonałym

podłożem dla roślin. Ogród
to układ sztuczny, w
którym ze względów
estetycznych liście i
skoszona trawa są
wygrabiane, zaś grządki
pielone. Gleba staje się
uboga w substancje
odżywcze konieczne do

dobrego wzrostu roślin. Działanie słońca i wiatru potęguje
proces wyjaławiania gleby. Jest on szczególnie intensywny
wiosną, gdy powierzchnie rabat są odsłonięte. Aby więc rośliny

rczyć im substancji odżywczych w

Oferta nawozów jest bogata, ale coroczne kilkakrotne zasilanie
roślin oznacza wydatki, a przecież w zasięgu każdego ogrodnika

nawóz łatwy do przygotowania, i to niemal za

Pięć powodów, dla których warto stosować kompost

kompost to substancja organiczna, która za

sprawą bakterii, grzybów i drobnych zwierząt ulega rozkładowi.

Powstają łatwo przyswajalne związki chemiczne zawierające
wszystkie niezbędne roślinom makro- i mikroelementy. Można
go stosować w dowolnych ilościach przez cały sezon
wegetacyjny, bo nie szkodzi roślinom – nie grozi
przenawożeniem i nie uszkadza młodych roślin.
Po drugie: kompost poprawia strukturę podłoża. Dzięki
próchnicy, którą zawiera, gleba piaszczysta dobrze chłonie
wodę i staje się bardziej plastyczna, a gleba zwięzła i ciężka –
pulchna i przewiewna.
Po trzecie: kompost jest przygotowywany w ogrodzie głównie
z resztek roślinnych pochodzących z tego miejsca, a więc jak w
naturze – po rozłożeniu oddajemy ziemi materię i energię, które
były z niej czerpane.
Po czwarte: do kompostowania nadają się resztki organiczne z
gospodarstwa domowego, które zwykle stanowią znaczną część
śmieci. Mamy więc dodatkową korzyść – zamiast płacić za ich
wywożenie, wzbogacamy nimi skład nawozu.
Po piąte: kompost nie ma szkodliwego wpływu na ludzi ani na
rośliny. Stosując go, nie trzeba chronić skóry i przestrzegać
okresu karencji.

Jak przygotować kompost?

Miejsce kompostowania powinno być cieniste i osłonięte od
wiatru, aby zgromadzony materiał nie wysychał. W miejscu
silnie nasłonecznionym nie uda się utrzymać odpowiedniej
wilgotności stosu, a przesuszanie i gwałtowne nawilżanie źle
wpływają na aktywność organizmów glebowych.
Podłoże, na którym ułożymy pryzmę kompostową lub
ustawimy kompostownik, musi być przepuszczalne. Jest to
ważne, gdyż w procesie rozkładu materii organicznej ważną rolę
odgrywają mikroorganizmy i dżdżownice przedostające się do
pryzmy z gleby. Poza tym, jeśli nie ma odpływu wody,
zgromadzone odpadki zgniją. Dlatego niedopuszczalne jest
kompostowanie na betonie, folii, utwardzonej nawierzchni, a
nawet silnie ubitej glebie.

Układanie stosu kompostowego dobrze jest zacząć od gałęzi
i grubych pędów bylin pociętych na kawałki i przykrytych
dojrzałym kompostem lub ziemią. Następnie warstwami
grubości 20 cm należy kłaść odpadki organiczne, a na każdą z
nich 2-centymetrową warstwę ziemi i dolomit lub kredę (2
kg/m³ pryzmy). Materiał powinien być stale lekko wilgotny,
więc w okresach suszy trzeba go polewać wodą. Gdy padają
deszcze, musimy sprawdzać, czy woda ze stosu odpływa. Jeśli
jest jej za dużo, warto rozluźnić kompost, na przykład
nakłuwając go metalowym szpikulcem, co ułatwi osuszanie.
Dwa razy w sezonie wegetacyjnym pryzmę trzeba przerzucić,
czyli przemieszać kompostowany materiał tak, aby część z
wierzchu znalazła się na spodzie. Nie należy go ubijać, bo się
gorzej rozkłada.

Pryzma kompostowa. Układa się ją z materiału, który został
zgromadzony przez cały okres wegetacji roślin. Jest to metoda
polecana raczej do dużych ogrodów, bo wymaga miejsca na
składowanie resztek i placu, na którym zostanie założona
pryzma. Gotowa powinna się zwężać ku górze, mieć w
podstawie 100-150 cm szerokości, a wysokość 80-120 cm.
Takie proporcje gwarantują swobodny dostęp powietrza do
rozkładającej się materii. Pryzmę należy okryć ziemią i
utrzymywać w stanie wilgotnym. W sezonie wegetacyjnym
trzeba ją dwa razy przełożyć, a przed nadejściem mrozów –
osłonić matami słomianymi. Kompost jest gotowy po 6-12
miesiącach.
Kompostownik. To pojemnik z desek, bali, cegieł albo z siatki
rozpiętej na ramie. Powinien mieć ażurową konstrukcję, bo
dzięki temu powietrze będzie łatwiej docierać do
zgromadzonego materiału. Czasami służy tylko do gromadzenia
odpadków przygotowanych do ułożenia na pryzmie, ale coraz
częściej jest używany do przeprowadzenia całego procesu
rozkładu materii organicznej. Odpadki są dokładane
sukcesywnie, w miarę jak ich przybywa – warto przesypywać je
ziemią. Co jakiś czas (zgodnie z zaleceniami podanymi na

opakowaniu) dobrze jest zastosować szczepionkę kompostową.
Zawartość kompostownika trzeba utrzymywać w stanie
wilgotnym. Po czterech-sześciu miesiącach kompost na dnie jest
gotowy.
Termokompostownik. Umożliwia szybkie wytwarzanie
kompostu. W tym pojemniku o podwójnych ścianach z
tworzywa sztucznego oddzielonych warstwą izolacji zostaje
zatrzymane ciepło powstające podczas rozkładu materii
organicznej. To przyspiesza sam proces i zapewnia jego
ciągłość niezależnie od warunków panujących na zewnątrz
(nawet w zimie, gdy w pryzmach i zwykłych kompostownikach
procesy przetwarzania materii są spowolnione lub całkowicie
zatrzymane). Odpadków nie układa się warstwami, ale wrzuca
w miarę potrzeb i wydobywa z dolnej części pojemnika w
postaci gotowego kompostu już po dwóch miesiącach.
Konieczne jest dodawanie szczepionki (zgodnie z instrukcją
dołączoną do termokompostownika).

Jak nawozić

Gotowy kompost stosuje się zwykle wiosną i jesienią, ale można
też rozkładać go przez cały sezon wegetacyjny. Na grządkach i
wokół roślin wieloletnich zazwyczaj rozsypuje się warstwę około
2-5 cm, a na trawniku 1 cm. Warto lekko wymieszać go z glebą.
Jeżeli nie wszystkie składniki uległy rozkładowi, kompost trzeba
przed użyciem przesiać przez siatkę o oczkach 1,5-2 cm. To, co
pozostanie, przyda się przy zakładaniu nowej pryzmy.

Nasze rady

Kompostowniki i pryzmy kompostowe warto zakładać pod
bzem czarnym, leszczyną, kaliną koralową i grabem, bo fitocydy
wydzielane przez te rośliny sprzyjają procesom zachodzącym w
pryzmie kompostowej. Niekorzystny wpływ na rozkład materii
organicznej mają zaś drzewa i krzewy iglaste.
Mączka bazaltowa dodana do stosu (w ilości 1 kg/m³
odpadków) wzbogaca skład powstającego nawozu w makro- i

mikroelementy i dobrze wpływa na jego strukturę. Dobrym
dodatkiem jest też mączka bentonitowa (nie więcej niż 5 kg/m³
odpadków, nadmiar powoduje, że kompost staje się kleisty)
oraz fusy z kawy, bo są przysmakiem dżdżownic, a te mają
ogromny udział w przetwarzaniu masy biologicznej.
Zawartość azotu w kompoście wzrośnie, jeśli obsiejemy
pryzmę roślinami motylkowymi, na przykład łubinem. Zanim
zakwitnie, należy go ściąć i potraktować jako kolejną warstwę
pryzmy.
Dynie, ogórki, kabaczki i cukinie można posadzić obok
pryzmy lub kompostownika. Ich długie pędy i duże liście ocienią
powstający nawóz, a korzenie będą wykorzystywać wypłukane z
niego do podłoża składniki pokarmowe. Błędem jest jednak
sadzenie tych roślin na pryzmie kompostowej – wprawdzie będą
dobrze rosły, ale zmniejszą wartość powstającego nawozu.
Do twardych i zdrewniałych odpadków (gałęzie, grube
łodygi, suche pędy bylin) warto dodać mineralnego nawozu
azotowego (na przykład saletrę amonową – 3 kg/m³
kompostowanego materiału) lub organicznego zawierającego
dużo azotu (na przykład suchy nawóz kurzy – 6 l/m³ masy),
zwłaszcza jeśli przeważają one w kompostowanym materiale.
Igły sosen i świerków zakwaszają kompost. Jeśli chcemy je
kompostować, trzeba przesypywać je kredą, wapnem lub
dolomitem.

Jak przyspieszyć kompostowanie

•

Stosując starter (szczepionkę kompostową) – preparat
zawierający odpowiednie kultury bakterii i grzybów. Można
wtedy zrezygnować z przerzucania sterty kompostowej,
wystarczy co jakiś czas nakłuć ją i poruszyć. Preparat ten
zapobiegnie ponadto przykrym zapachom.

•

Rozdrabniając przed kompostowaniem zgromadzony
materiał, najwygodniej w specjalnym elektrycznym
rozdrabniaczu do niezdrewniałych części roślin lub gałęzi
(szczególnie polecany do dużych ogrodów), oraz dodając

do kolejnych warstw układanego stosu nieco dojrzałego
kompostu.

•

Mieszając resztki łatwo ulegające sklejaniu – świeże liście,
młode chwasty, a zwłaszcza skoszoną trawę, która
rzucona na pryzmę grubą warstwą tworzy zbitą,
nieprzepuszczalną matę – z materiałem rozluźniającym, na
przykład drobnymi gałązkami, trocinami albo korą.

Co można kompostować, a czego nie?

Można kompostować…
...resztki roślinne z ogrodu, rozdrobnioną korę i wióry oraz muł i
glony ze stawu (po wydobyciu warto pozostawić je na sicie nad
lustrem wody, aby dać drobnym żyjątkom szansę powrotu do
zbiornika). Do kompostowania nadają się też surowe odpady
kuchenne: owoce, warzywa, skorupki jajek, fusy z kawy i
herbaty razem z filtrami, a także niezadrukowany papier i
tekturę (w niewielkich ilościach i rozdrobnione) oraz popiół
drzewny (zawiera związki wapnia i potasu).

Nie można kompostować…
...gotowanych ryb, mięsa i kości, resztek cytrusów i innych
owoców egzotycznych (traktowanych preparatami
chemicznymi), zadrukowanego papieru, chemikaliów i leków,
odchodów zwierząt domowych oraz chwastów z nasionami oraz
resztek roślin porażonych przez choroby i szkodniki. Nie należy
też kompostować liści dębu, olchy i orzecha włoskiego – ze
względu na garbniki hamujące rozwój innych organizmów – ani
igieł i pędów cisa, bo zawierają trujący alkaloid – taksynę.

Murator

Tekst: Anna Skórkowska
Zdjęcia: Piotr Mastalerz