1

Studia

Studia

dwustopniowe

dwustopniowe

Stanis

Stanis

ł

ł

aw

aw

Chwirot

Chwirot

Wroc

Wroc

ł

ł

aw, listopad 2007

aw, listopad 2007

Studia dwustopniowe

Studia dwustopniowe

•

•

wymys

wymys

ł

ł

urz

urz

ę

ę

dnik

dnik

ó

ó

w?

w?

2

Studia dwustopniowe

Studia dwustopniowe

•

•

wymys

wymys

ł

ł

urz

urz

ę

ę

dnik

dnik

ó

ó

w?

w?

•

•

pomys

pomys

ł

ł

nawiedzonych reformator

nawiedzonych reformator

ó

ó

w?

w?

Studia dwustopniowe

Studia dwustopniowe

•

•

wymys

wymys

ł

ł

urz

urz

ę

ę

dnik

dnik

ó

ó

w?

w?

•

•

pomys

pomys

ł

ł

nawiedzonych reformator

nawiedzonych reformator

ó

ó

w?

w?

•

•

a mo

a mo

ż

ż

e

e

ż

ż

yciowa konieczno

yciowa konieczno

ść

ść

?!

?!

3

Uwarunkowania spo

Uwarunkowania spo

ł

ł

eczne

eczne

-

-

zmiana znaczenia wykszta

zmiana znaczenia wykszta

ł

ł

cenia wy

cenia wy

ż

ż

szego

szego

-

-

zmiana znaczenia dyplomu,

zmiana znaczenia dyplomu,

-

-

od zawodowo

od zawodowo

ś

ś

ci do

ci do

zatrudnialno

zatrudnialno

ś

ś

ci

ci

,

,

-

-

kszta

kszta

ł

ł

cenie ustawiczne + mobilno

cenie ustawiczne + mobilno

ść

ść

,

,

-

-

wymierne czynniki ekonomiczne.

wymierne czynniki ekonomiczne.

-

-

zmiana znaczenia dyplomu,

zmiana znaczenia dyplomu,

-

-

od zawodowo

od zawodowo

ś

ś

ci do

ci do

zatrudnialno

zatrudnialno

ś

ś

ci

ci

,

,

„... the fact that they have that degree basically conforms they
are people who think in a certain way and have certain abilities,
so next stage is a number of key competencies.”

(personnel manager, multi-national food manufacturer)

„

„

Wie Pan, pomy

Wie Pan, pomy

ś

ś

la

la

ł

ł

am sobie,

am sobie,

ż

ż

e filozofia to nie s

e filozofia to nie s

ą

ą

ł

ł

atwe studia i

atwe studia i

je

je

ś

ś

li je sko

li je sko

ń

ń

czy

czy

ł

ł

a to ma potencja

a to ma potencja

ł

ł

, a reszty si

, a reszty si

ę

ę

u nas nauczy.

u nas nauczy.

”

”

(szefowa biura nieruchomości w Toruniu, o p. Agnieszce, która zajmowała się
sprzedażą mojego mieszkania, Chwirot 2007)

4

-

-

kszta

kszta

ł

ł

cenie ustawiczne + mobilno

cenie ustawiczne + mobilno

ść

ść

,

,

- znikające zawody (kto dziś pamięta „halę maszyn” lub

linotypistów – elitę zawodu drukarza?),

- znikające miejsca pracy (outsourcing + internet), ale również

nowe technologie (cyfrowe aparaty fotograficzne  koniec pracy

dla fabryk błon i papierów fotograficznych)

- pojawiające się zupełnie nowe miejsca pracy + zapotrzebowanie

na nowe umiejętności

2003 r. – 25 000 amerykańskich zeznań podatkowych wypełniono w

Indiach,

2004 – ponad 100 000,

2005 – ponad 400 000

- call-centres – 250 000 Hindusów obsługuje klientów amerykańskich

T.L. Friedman: Świat jest płaski, Rebis, Poznań, 2006

„Zawód księgowego przechodzi obecnie transformację. ci, którzy żyją przeszłością i
opierają się zmianom, będą musieli się pogodzić z tym, że ich usługi zaczną być
traktowane jak prosty towar. Ci, którzy będą umieli tworzyć wartość dodaną dzięki
wytyczaniu nowych kierunków, budowaniu związków i twórczemu wykorzystaniu
swoich umiejętności, zdecydują o nowym obliczu tej branży i wzmocnią swoje
relacje z dotychczasowymi klientami”

L.G. Boomer, artykuł w „Accounting today”, 2004 za

T.L. Friedman: Świat jest płaski, Rebis,

Poznań, 2006

5

nowe miejsca pracy pojawiają się w nowych miejscach i wymagają

nowych kwalifikacji



kształcenie przez całe życie - LLL

(szacuje się, że w USA współcześni absolwenci będą zmieniali zawód średnio 5 razy w okresie

aktywności zawodowej)



5 lat kształcenia w celu przygotowania do uprawiania określonego

zawodu

zbyt kosztowne

zbyt kosztowne

–

–

dla wszystkich

dla wszystkich

zainteresowanych

-

-

wymierne czynniki ekonomiczne

wymierne czynniki ekonomiczne

Nie ma

„

„

ucieczki

ucieczki

”

” od Procesu Bolońskiego

6

Dla uczelni wy

Dla uczelni wy

ż

ż

szej wdro

szej wdro

ż

ż

enie za

enie za

ł

ł

o

o

ż

ż

e

e

ń

ń

Procesu Bolo

Procesu Bolo

ń

ń

skiego

skiego

–

–

-

-

warunek sukcesu na coraz bardziej konkurencyjnym

warunek sukcesu na coraz bardziej konkurencyjnym

„

„

rynku

rynku

”

”

.

.

Nie ma

„

„

ucieczki

ucieczki

”

” od Procesu Bolońskiego

Nasza

„

„

atrakcyjno

atrakcyjno

ść

ść

”

” – kilka faktów:

w

1995

1995 r. w Niemczech studiowa

ło

11 000 student

11 000 student

ó

ó

w

w z Polski, w

2006

2006 r. na

uczelnie niemieckie zg

łosiło się

15 000 kandydat

15 000 kandydat

ó

ó

w

w z Polski

(ok.

3%

3% naboru w Polsce),



ERASMUS – 2005/2006,

33 kraje

33 kraje, atrakcyjno

ść oceniana na podstawie

stosunku liczby wyje

żdżających do przyjeżdżających



Polska

Polska

–

–

30%,

30%,



za nami tylko

za nami tylko Turcja – 29%, Bu

łgaria – 28%,

Rumunia – 20%, Luksemburg – 10%,

 dane z Wielkiej Brytanii (UUK, marzec 2007)



najwi

najwi

ę

ę

kszy przyrost

kszy przyrost liczby studentów zagranicznych

w grupie student

w grupie student

ó

ó

w z Polski

w z Polski

7

Uwarunkowania prawne

Uwarunkowania prawne

Z „formalnego” punktu widzenia Polska w ocenach stanu wdra

żania

za

łożeń Procesu Bolońskiego lokuje się w „górnej grupie stanów

średnich”

Jak jest naprawd

Jak jest naprawd

ę

ę

?

?

Kilka przyk

Kilka przyk

ł

ł

ad

ad

ó

ó

w

w:

1. studia dwustopniowe od pocz

ątku przyjmowane z niechęcią,

postrzegane jako „europejska fanaberia” i

źródło obniżania poziomu

kszta

łcenia  naciski na pozostawienie studiów pięcioletnich i

automatyzm wprowadzania studiów dwustopniowych jako „innej
nazwy” dla klasycznej formu

ły studiów pięcioletnich,

2. ECTS – brak zrozumienia, automatyzm i czynniki niemerytoryczne w

przypisywaniu liczby punktów zaj

ęciom itd.

3. praktyki – przykry i nie daj

ący się zrealizować obowiązek, a nie

niezwykle wa

żny element kształcenia

Oczywi

Oczywi

ś

ś

cie s

cie s

ą

ą

wyj

wyj

ą

ą

tki, ale...

tki, ale...

Dlaczego tak jest?

Dlaczego tak jest?

Bezw

Bezw

ł

ł

adno

adno

ść

ść

, regu

, regu

ł

ł

a oporu itd. ale r

a oporu itd. ale r

ó

ó

wnocze

wnocze

ś

ś

nie

nie

:

1. od 1999 r do 2005 r. praktycznie brak dzia

łań mających na celu

upowszechnienie idei Procesu Bolo

ńskiego,

2. nadmiar demokracji – trzyletnie kadencje, brak profesjonalnej kadry

zarz

ądzającej + brak stabilności niesprzyjające tworzeniu i wdrażaniu

d

ługofalowych strategii,

3. struktura organizacyjna uczelni, system pensum dydaktycznego

4. ...

8

Obecny stan prawny umo

Obecny stan prawny umo

ż

ż

liwia wiele ale nie zach

liwia wiele ale nie zach

ę

ę

ca

ca

:



kszta

łcenie wyłącznie na kierunkach studiów

(trudno to nawet przet

łumaczyć, co

dopiero wyt

łumaczyć partnerom zagranicznym):



118 kierunk

118 kierunk

ó

ó

w

w, w tym

11

11 z utrzymanym cyklem 5-letnim +

2

2 z

dopuszczalnym trybem jednolitych studiów magisterskich

(

(

11

11

%)

%)

-

analityka medyczna

analityka medyczna

–

czy naprawd

ę nie może być

studiów II stopnia z naborem po chemii I stopnia?

-

aktorstwo

aktorstwo

– sic!

-

konserwacja i restauracja dzie

konserwacja i restauracja dzie

ł

ł

sztuki

sztuki

,

-

realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia

realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia

-

psychologia

psychologia

„

„

Za

Za

ł

ł

atwienie

atwienie

”

”

statusu studi

statusu studi

ó

ó

w jednolitych postrzegane jako

w jednolitych postrzegane jako

sukces danego

sukces danego

ś

ś

rodowiska, przedmiot dumy jednych i

rodowiska, przedmiot dumy jednych i

zazdro

zazdro

ś

ś

ci drugich.

ci drugich.





standardy

standardy



prawda,

że „rozluźnione”, ale są i swoim istnieniem

narzucaj

ą stary sposób myślenia o kształtowaniu programów

i ocenie jako

ści,





algorytmy finansowania

algorytmy finansowania



nie bior

ą pod uwagę różnej kosztochłonności kształcenia na

I i II stopniu,

 samo wprowadzanie reformy jest

koszto

koszto

-

-

praco

praco

-

-

i czasoch

i czasoch

ł

ł

onne

onne

9

Minimalny zestaw wymog

Minimalny zestaw wymog

ó

ó

w zapewniaj

w zapewniaj

ą

ą

cych

cych

„

„

sensowne

sensowne

”

”

wprowadzenie studi

wprowadzenie studi

ó

ó

w dwustopniowych:

w dwustopniowych:



Uko

ńczenie studiów I stopnia na jednym kierunku pozwala na dalsze

kszta

łcenie na studiach II stopnia na innym kierunku –

taka

kontynuacja jest w praktyce oczywi

ście możliwa, po spełnieniu warunków

dodatkowych.



Ocena kompetencji absolwentów nast

ępuje na podstawie dyplomów

uko

ńczenia studiów zarówno I, jak i II stopnia.



Elastyczny system studiów pozwala na uzyskanie zró

żnicowanych

efektów kszta

łcenia w postaci

zr

zr

ó

ó

ż

ż

nicowanych kompetencji

nicowanych kompetencji

absolwent

absolwent

ó

ó

w tych samych studi

w tych samych studi

ó

ó

w

w.



Uznanie,

że podstawą tworzenia programów studiów, w tym treści

programowych, s

ą efekty kształcenia absolwentów (

wiedza,

wiedza,

umiej

umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci, inne kompetencje

ci, inne kompetencje).

Ramowy zarys procedur dla przygotowania nowych program

Ramowy zarys procedur dla przygotowania nowych program

ó

ó

w:

w:

1. Okre

ślenie tożsamości badawczej i edukacyjnej szkoły/jednostki – „

misja

misja”.

2. Rozpoznanie rynku.

3. Opracowanie modelowego planu studiów I i II stopnia.

4. Opracowanie programów.

ECTS

ECTS

•

•

Warunkiem koniecznym uzyskania punkt

Warunkiem koniecznym uzyskania punkt

ó

ó

w

w

–

–

osi

osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cie

cie

za

za

ł

ł

o

o

ż

ż

onych efekt

onych efekt

ó

ó

w kszta

w kszta

ł

ł

cenia

cenia (zmiana od „nauczania” do „uczenia

si

ę” albo inaczej od systemu „nastawionego na nauczyciela” do

„nastawionego na studenta”)

•

System akumulacji 

uelastycznienie

uelastycznienie programów i organizacji studiów.

•

System przenoszenia osi

ągnięć 

mobilno

mobilno

ść

ść.

10

Po

żytki dla uczelni

 Wszystkie pożytki dla uczelni są nierozerwalnie związane z

wyzwaniami i twórcz

ą pracą, którą trzeba wykonać.

 Może to zatem być uznane przez uczelnię, a zwłaszcza przez jej

pracowników nie za korzy

ść lecz za ciężar.

 Projektowane zmiany mogą natrafić na trudności dodatkowe, nie

wynikaj

ące z istoty sprawy, lecz z warunków w jakich zmiany

b

ędą wprowadzone – na przykład warunków prawnych

.

Te trudno

Te trudno

ś

ś

ci maj

ci maj

ą

ą

tak

tak

ż

ż

e ambiwalentny charakter, z jednej strony

e ambiwalentny charakter, z jednej strony

s

s

ą

ą

ci

ci

ęż

ęż

arem, za

arem, za

ś

ś

z drugiej strony, raz pokonane, staj

z drugiej strony, raz pokonane, staj

ą

ą

si

si

ę

ę

trwa

trwa

łą

łą

korzy

korzy

ś

ś

ci

ci

ą

ą

uczelni.

uczelni.