Prawo mediów

~ 1 ~

Wolność słowa i prasy w Polsce

Barta Janusz, Markiewicz Ryszard – Prawo mediów

Izabela Dobosz – Prawo prasowe. Podręcznik

www.isap.sejm.gov.pl

•

Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe

•

Ustawa o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992r.

•

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej

Prawo prasowe (prawo mediów) - to zespół norm zawartych w różnych
gałęziach prawa, takich jak prawo administracyjne, cywilne i karne,
regulujących funkcjonowanie środków masowego komunikowania (mediów
drukowanych i elektronicznych), w szczególności prawa i obowiązki nadawców,
wydawców i dziennikarzy.

Podstawowe źródła prawa mediów w Polsce:

•

Konstytucja RP

•

Ustawa prawo prasowe

•

Ustawa o radiofonii i telewizji

•

Inne przepisy (ustawa o dostępie do informacji publicznej, prawo
telekomunikacyjne).

Ustawa „Prawo prasowe” i ustawa „O radiofonii i telewizji” określają
jednolicie sytuację prawną dziennikarza prasowego, radiowego
i telewizyjnego.

Ustawa z dnia 26 stycznia 1984r. Prawo prasowe:

•

Reguluje prasowa działalność wydawniczą i dziennikarską

•

Nie reguluje działalności wydawniczej, która nie ma charakteru
prasowego

Wolność prasy (mediów) stanowi zasadę ustroju państwowego.

„Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego
przekazu” art. 14 Konstytucji RP.

~ 2 ~

Słowo zapewnia oznacza, że:

Organy państwowe nie mogą być bierne, lecz muszą wolność prasy i mediów
aktywnie:

Umożliwiać

Gwarantować

Ochraniać

•

Stwarzać warunki

•

Dawać gwarancję

•

Podejmować działania, gdy wolność mediów jest zagrożona

Konstytucja RP mówi o wolności mediów publicznych w Polsce („środków
społecznego przekazu”), które realizują cele i komunikowanie społeczne np.
dyskusją publiczną, dostęp do dóbr kultury

W art. 14 Konstytucji RP nie chodzi więc o wszystkie środki przekazu, państwo
powinno jednak gwarantować swobodę działalności gospodarczej także mediom
niepublicznym (prywatnym).

Wolność słowa w art.54 Konstytucji RP:

„Każdemu zapewnia się wolność:

a)wyrażania swoich poglądów

b) pozyskiwania informacji

c)rozpowszechnia informacji

Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie
prasy są zakazane.

Prewencja-zapobieganie

Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na
prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej”

[art. 54 Konstytucji RP].

Rodzaje wolności słowa:

Osobista wolność słowa (np. wolność wypowiedzi, wyrażania
poglądów, komunikowania się, korespondencji itp.)

~ 3 ~

Polityczna wolność wyrażania poglądów – służy przedstawianiu przekonań,
myśli, idei i projektów należących do światopoglądu (myśli politycznych,
społecznych, filozoficznych, religijnych, narodowych itp.)

II.

Wolność pozyskiwania In formacji – obejmuje wolność uzyskiwania
informacji na własna rękę w sferach prywatnych i publicznych.

Prawo do uzyskiwania informacji o działalności:

•

Organów władzy publicznej (ustawodawczej, wykonawczej,
sądowniczej, także samorządowej)

•

Osób pełniących funkcje publiczne

•

Organów samorządu gospodarczego i zawodowego

•

Innych osób wykonujących zadania władzy publicznej
i gospodarujących mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu
Państwa.

[art. 61 Konstytucji RP]

Organy władzy publicznej maja obowiązek prawny udzielać informacji
o swojej działalności m.in.:

•

Obywatelom

•

Mediom

•

Dziennikarzom

Prawo do uzyskania informacji obejmuje:

•

Dostęp do dokumentów

•

Wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej
pochodzących z powszechnych wyborów np. sejmu, senatu, rady
miasta, gminy itp. z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Powody (przyczyny) ograniczenia dostępu do informacji o działalności
władz publicznych:

•

Ochrona wolności i praw innych osób oraz podmiotów gospodarczych.

•

Ochrona porządku prawnego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu
gospodarczego państwa.

•

Ochrona środowiska, zdrowia i moralności publicznej.

III.

Wolność rozpowszechniana informacji, która obejmuje:

•

Udostępnienie informacji określonej liczbie osób

•

Upowszechnianie publiczne informacji nieokreślonej liczbie osób

~ 4 ~

Prawa dziennikarzy określone w ustawie „Prawo prasowe”

•

Prawo dostępu do informacji publicznej (określone w ustawie
o „Dostępie do informacji publicznej”)

•

Prawo żądania udzielenia informacji od władz publicznych oraz od
przedsiębiorców prywatnych

•

Prawo do uzyskania odpowiedzi na krytykę prasową

~ 5 ~

Prawna regulacja mediów

Regulacja prawna – to kontrola i ograniczenia w prawie

•

rodki komunikowania w każdym systemie politycznym podlegają

wielorakiej regulacji

•

Różny jest podmiot, zakres, formy i cele regulacji

Zewnętrzne podmioty kontroli środków przekazu:

•

Organy władzy państwowej (urzędy) i prawo

•

Partie polityczne i ich polityka medialna

•

Organizacje społeczne, ich naciski w celu korzystnego przedstawienia
opinii publicznej

•

Ogłoszeniodawcy i reklamodawcy (klienci)

•

Publiczność (sprawująca społeczny patronat)

•

Eksperci, pomocni w działalności politycznej mediów
[T.Gotan-Klas – Media i komunikowanie masowe]

Wewnętrzne podmioty kontroli środków komunikacji:

•

Właściciele i menadżerowie, bezpośrednio odpowiedzialni

•

Pracownicy wykonujący zadania programowe

•

rodowisko zawodowe (koledzy i konkurenci)

•

Personel pomocniczy dostarczający dodatkowych informacji,
opracowujący materiały itp.

Kontrola państwowa

Władza (parlamenty i rządy) kontroluje i ogranicza działalność środków
przekazu:

•

Rozstrzyga w sprawach o zniesławienie

•

Ochrania prawa osobiste i autorskie

•

Ochrania tajemnicę państwową

•

Zwalcza nieuczciwą konkurencję, chroni konsumentów

•

Wprowadza nakazy i zakazy (np. ukrytej reklamy)

•

Udziela zezwoleń na działanie mediów (koncesje)

~ 6 ~

Cenzura – urzędowa kontrola książek, czasopism i innych wypowiedzi

ze względu na ich zgodność z:

•

Wiarą (cenzura kościelna)

•

Moralnością (cenzura obyczajowa)

•

Polityką (cenzura polityczna)
[I.Dobosz – Prawo prasowe]
Łac. censere – osądzać

Pojęcie cenzury ze względu na jej cel

Cenzura – ogół działań mających na celu:

•

Odniesienie jakichś korzyści przez cenzurującego

•

Rozpowszechnianie informacji niepełnych (prawda selektywna), błędnych
(kłamstwa)

•

Manipulacja światopoglądem lub świadomością

•

Ograniczenie prawa do wypowiedzi osoby bądź instytucji jako
podstawowego prawa człowieka – prawo do wolności słowa i wolności
prasy

Autocenzura:

•

Dziennikarz wie, że materiał dziennikarski nie zostanie dopuszczony do
publikacji

•

Wybiera ze strachu tylko te tematy, które dopuści cenzura
instytucjonalna, na które zezwala władza w sprawach

wiatopoglądowych, religijnych, politycznych itp.

~ 7 ~

Wolność słowa i prasy w prawie międzynarodowym

Wolność prasy - jest warunkiem pełnej realizacji wolności słowa.

Wolność prasy - jest warunkiem wyrażania poglądów oraz pozyskiwania
i rozpowszechniania informacji.

„Wolność prasy jest jednym z bastionów wolności (Great bulworks of liberty)
i nie może być nigdy ograniczona, jej ograniczeń dokonują tylko rządy
despotyczne”.

[§ 12 Deklaracji Praw Wirginii z 1776 r. stworzonej przez Jamesa Modisona,
George’a Masona i T. Jeffersona w oparciu o idee Johna Locka]

James Medison – 1751-1836

Thomas Jefferson – 1743-1826

John Locke – 1632-1704

,, Żadna ustawa nie może ograniczyć wolności słowa lub prasy” – słynna
pierwsza poprawka do Konstytucji federalnej USA z 1791 r.

,,Swoboda przekazywania myśli i poglądów jest jednym z najcenniejszych
praw człowieka”

Każdy obywatel ma zatem wolność słowa, pisma i druku, odpowiadając za jej
nadużycie tylko w wypadkach określonych prze ustawę” [art. 11 francuskiej
Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1789r.]

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789 r. przedstawiona w formie
zbliżonej do Dekalogu.

„Każdy ma prawo do wolności przekonań i wypowiedzi, prawo to obejmuje
wolność wyznawania niczym nie skrępowanych przekonań oraz wolności
poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji i idei wszelkimi

rodkami bez względu na granice” – art. XIX Powszechnej Deklaracji Praw

Człowieka (Uchwała Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 1948 r.)

•

Uchwalona jako rezolucja - nie obowiązywała jako prawo

„Każdy ma prawo do swobodnego wyrażania i rozpowszechniania swych
poglądów w słowie, w piśmie i obrazie oraz do zasięgania bez przeszkód
informacji z powszechnie dostępnych źródeł. Zapewnia się wolność prasy i

~ 8 ~

wolność przekazywania informacji za pośrednictwem radia i filmu. Cenzura nie
„istnieje” – [Konstytucja RFN z 1949 r. po upadku reżimu totalitarnego].

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych ONZ z 1966 r. –
to umowa prawa międzynarodowego.

Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

Protokół fakultatywny do Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych

Pakty Praw Człowieka:

•

Stają na stanowisku formalnej wolności prasy

•

Dopuszczalne ograniczenie tej wolności maja charakter wyłącznie
prawny, przewidywalny przez ustawę w celu:

- poszanowania praw i dobrego mienia innych, obrony bezpieczeństwa
państwowego i porządku publicznego, ochrony zdrowia lub moralności
publicznej.

•

W żadnym dokumencie nie ma mowy o akceptacji absolutnej wolności
wypowiedzi

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności:

•

to umowa międzynarodowa,

•

wiążąca tylko 47 państw należących do Rady Europy,

•

wylicza możliwości ograniczenia wolności słowa.

Konwencja Rady Europy „O ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności” – uchwalona w Rzymie 4 listopada 1950 r., weszła w życie
w 1953 r.

•

ma charakter lokalny, dotyczy bowiem państw-członków Rady Europy,

•

mówi o możliwości ograniczania (koncesjami) działalności radiowej,
telewizyjnej i kinematograficznej oraz wprowadza zasadę dopuszczania
ograniczeń wyłącznie gdy są one przewidziane przez ustawę (art. 10
konwencji).

„Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje
wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania
informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na
granice państwowe” [art. 10 ust. 1 Konwencji Rady Europy].

~ 9 ~

Według art 10 konwencji Rady Europy z 1950r. prawo do swobody
wypowiedzi obejmuje:

•

wolność posiadania poglądów,

•

wolność otrzymywania i przekazywania informacji oraz idei.

Ograniczenia prawa do swobody wypowiedzi mogą być wprowadzone przez
poszczególne kraje należące do Rady Europy gdy spełnione są 3 warunki:

•

ograniczenie musi być przewidziane przez wcześniej istniejące i znane
prawo krajowe,

•

ograniczenie musi służyć ochronie celów i dóbr wymienionych wyraźnie
w konwencji,

•

ograniczenie musi być konieczne (niezbędne i przekonywująco
uzasadnione).

„Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki
i odpowiedzialność może podlegać takim wymaganiom formalnym, warunkom,
ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez prawo i konieczne
społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego,
integralności terytorium lub bezpieczeństwa publicznego, ze względu na
konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na
ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz
ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na
zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej”. (art. 10 ust. 2
konwencji)

Cele i dobra, wyliczone w Konwencji Rady Europy z 1950 r. ze względu, na
które można ograniczyć wolność wypowiedzi:

Bezpieczeństwo państwowe

Integralność terytorium lub bezpieczeństwo publiczne

Zapobieżenie zakłóceniu porządku lub przestępstwu

Ochrona zdrowia i moralności

Ochrona dobrego imienia i praw innych osób

Zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych

Zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.

~ 10 ~

względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub
przestępstwo, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego
imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu
informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności
władzy sądowej”.

Konwencja Rady Europy za dopuszczalne uznaje ograniczenia polegające
na poddaniu procedurze udzielania zezwoleń i koncesji:
●

przedsiębiorstwom radiowym,

●

przedsiębiorstwom telewizyjnym,

●

przedsiębiorstwom kinematograficznym.

Traktat o Unii Europejskiej z 7 lutego 1992 r.:
●

gwarantuje wolność wyrażania opinii i informacji,

●

gwarantuje wolność odbioru i retransmisji usług programowych zgodnych

z warunkami Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności.

Karta praw podstawowych (składnik Traktatu Lizbońskiego z 2007 r.).

~ 11 ~

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu i jego rola.

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu rozpatruje:
●

skargi indywidualne i skargi międzypaństwowe,

●

na naruszenie prawa wolności wypowiedzi, gdy zostaną wyczerpane

wszystkie dopuszczalne środki procesowe (odwołania, skargi) w prawie
krajowym.

Skargę do Trybunału należy wnieść w ciągu 6 miesięcy od daty ostatniego
prawomocnego orzeczenia krajowego.

Według ETPC poszczególne państwa nie mogą ograniczać wolności słowa
powołując się na fakt, że taką możliwość przewiduje konwencja.

Zasady ogólne dotyczące wolności wypowiedzi zawarte w wybranych
orzeczeniach ETPC [dotyczące art. 10 konwencji Rady Europy z 1950 r.].

I. Handyside przeciwko Wielkiej Brytanii z 1976r.
ETPC:
●

uznał, że w sprawach ochrony moralności publicznej i nieletnich władze

danego kraju mają większy margines swobody i oceny, jakie środki są
niezbędne w społeczeństwie demokratycznym,
●

zaakceptował fakt konfiskaty części nakładu książki „Mały czerwony”

podręcznik ze względu na jego obsceniczność, mimo że książka ta ukazała się
bez przeszkód w Danii i innych krajach.

Swoboda wypowiedzi według Trybunału:

•

nie ogranicza się do informacji i poglądów, które są odbierane
przychylnie, uważane za nieobraźliwe lub neutralne,

•

odnosi się ona także do poglądów i informacji, które obrażają, oburzają
lub wprowadzają niepokój w państwie lub części społeczeństwa,

•

brak jednolitej europejskiej koncepcji moralności usprawiedliwia jednak
ograniczenie wolności słowa ze względu na ochronę moralności
publicznej i nieletnich (w jakimś kraju).

II. Sunday Times przeciwko wielkiej Brytanii
●

Czy dopuszczalne jest ograniczenie wolności słowa uzasadnione ochroną

powagi i bezstronności władzy sądowej (szczególnie w systemie brytyjskim,
gdzie sędziowie tworzą prawo)?

Kazus. Sunday Times vs. Wielka Brytania:
- sąd brytyjski zakazał publikacji artykułu na temat leku o nazwie „thalidomid”,
- uznał że jego treść ma wpływ na przebieg procesu sądowego,

~ 12 ~

ponieważ artykuł ten nastawia negatywnie czytelników do jednej ze stron
procesu.

Trybunał orzekł w tej sprawie, że nie można ograniczyć swobody wypowiedzi
powołując się na fakt, że system prawa brytyjskiego wymaga szczególnej
ochrony, przyznał wyższość zasadzie swobody wypowiedzi nad wartością
powagi sędziów i wymiaru sprawiedliwości.

Prasa według orzeczeń ETPC prasa pełni szczególna rolę w społeczeństwie
demokratycznym, ponieważ:
●

dostarcza informacji i opinii na tematy interesujące społeczeństwo,

●

zaspokaja prawo obywateli do otrzymywania informacji,

●

umożliwia kształtowanie poglądów,

●

sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu instytucji publicznych,

●

pełni funkcje kontrolne, polegające na informowaniu i ocenianiu wydarzeń

istotnych społecznie.

Według orzeczeń ETPC:

•

niedopuszczalna jest uprzednia ingerencja w swobodę wypowiedzi
(np. tymczasowy lub stały zakaz sądowy rozpowszechniania twierdzeń,
sformułowań lub materiałów),

•

wstrzymanie publikacji materiałów to forma cenzury.

Według ETPC „media muszą mieć prawo do rozpowszechniania każdego
materiału, jeśli jednak złamią przy tym obowiązek zachowania tajemnicy,
naruszą reputację, prywatność albo inne dobro podlegające ochronie, można je
pociągnąć do odpowiedzialności. Następcza interwencja prawa jest
wystarczającym środkiem”.

~ 13 ~

OGRANICZENIA WOLNOŚCI MEDIÓW (PRASY)

W PRAWIE POLSKIM.

Regulacja prawna mediów to kontrola i ograniczenia w prawie:

•

rodki komunikowania w każdym systemie politycznym podlegają

wielorakiej regulacji.

•

Różny jest podmiot, zakres, formy i cele regulacji.

Zewnętrzne podmioty kontroli środków przekazu:
●

organy władzy państwowej (urzędy) i prawo,

●

partie polityczne i ich polityka medialna,

●

organizacje społeczne, ich naciski w celu korzystnego przedstawienia opinii

publicznej,
●

ogłoszeniodawcy i reklamodawcy (klienci),

●

publiczność (sprawująca społeczny patronat),

●

eksperci, pomocni w działalności praktycznej mediów.

Wewnętrzne podmioty kontroli środków komunikacji:
●

właściciele i menedżerowie, bezpośrednio odpowiedzialni,

●

pracownicy wykonujący zadania programowe,

●

środowisko zawodowe (koledzy i konkurenci),

●

personel pomocniczy dostarczający dodatkowych informacji, opracowujący

materiały itp.

Władza (parlamenty i rządy) kontroluje i ogranicza działalność środków
przekazu gdy:
●

wprowadza nakazy i zakazy (np. ukrytej reklamy),

●

udziela zezwoleń na działanie mediów (koncesje),

●

rozstrzyga w sprawach o zniesławienie,

●

ochrania tajemnicę państwową,

●

zwalcza nieuczciwą konkurencję i chroni konsumentów.

CENZURA (łac. censere – osądzać) – urzędowa kontrola książek, czasopism
i innych wypowiedzi ze względu na ich zgodność z:

•

wiarą (cenzura kościelna),

•

moralnością (cenzura obyczajowa),

•

polityką (cenzura polityczna).

Ze względu na sposób prowadzenia działalności cenzorskiej można
wyróżnić następujące rodzaje cenzury:
●

prewencyjna – kontrolowanie wszelkich przekazów zanim

~ 14 ~

zostaną one opublikowane i zakaz publikowania czegokolwiek bez zgody
instytucji cenzurującej.
●

represyjna – ściganie, karanie lub wycofywanie z obiegu materiałów

objętych zakazem publikacji bez ich cenzurowania ich przed publikacją.

Ograniczenia dotyczące powstawania i dalszego istnienia
ś

rodków masowego komunikowania:

•

przywilej,

•

system koncesyjny,

•

system zgłoszeniowy,

•

system kaucyjny,

•

kościelne drukarnie, działalność poligraficzna, działalność radia i
telewizji pozostawały pod kontrolą państwa,

•

system koncesyjno-rejestracyjny.

Ograniczenia prawne dotyczące powstawania mediów:
●

obowiązek uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i

telewizyjnych,
●

obowiązek uzyskania wpisu do rejestru (rejestracji) na rozpowszechnianie

programów w sieciach kablowych.

Ograniczenia prawne dotyczące istnienia (dalszego funkcjonowania)
mediów:
●

cofnięcie koncesji w razie zagrożenia interesów kultury narodowej, naruszenia

bezpieczeństwa i obronności państwa, dobrych obyczajów i innych warunków
uzyskania koncesji (art. 38 urit),
●

zakazanie rozprowadzania programów operatorowi sieci kablowej,

wykreślenie działalności z rejestru i uniemożliwienie dalszego prowadzenia
działalności (art. 42 urit).

~ 15 ~

Ograniczenia dotyczące treści publikacji (rys historyczny):

•

cenzura prewencyjna,

•

cenzura represyjna,

•

zwalczanie prasy komunistycznej, mniejszościowej oraz opozycyjnej,

•

konfiskaty w II RP,

•

zakazy zawarte w przepisach prawa, zwłaszcza w kodeksie

•

karnym, kodeksie cywilnym, ustawach,

•

system ostrzegawczy.

Współczesne ograniczenia prawne dotyczące treści przekazów:
Zakazy działań sprzecznych z prawem, moralnością i dobrem społecznym
wynikające z:
●

Konstytucji RP (art. 83 i inne przepisy Konstytucji RP),

●

kodeksu karnego,

●

kodeksu cywilnego,

●

ustaw szczególnych np. prawa prasowego, ustaw o radiofonii i telewizji

i innych.

Zakazy:

•

zakaz głoszenia pochwały faszyzmu i totalitaryzmu, nawoływania do
nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych,
wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość (art. 256 k.k.),

•

zakaz znieważania osoby lub grupy osób ze względu na przynależność
narodową, etniczną, rasową, wyznaniową lub bezwyznaniowość (art. 257
k.k.),

•

zakaz pornografii (art. 202 k.k.),

•

zakaz naruszania dóbr osobistych (godności, czci, nazwiska,

•

wizerunku, prywatności (art. 212 i 216 k.k. i art. 22 i 23 k.c.),

•

zakaz ujawniania i publikowania chronionych prawnie danych

•

osobowych i informacji niejawnych.

•

ustawa z 1997r. o ochronie danych osobowych,

•

ustawa z 1998r. o Instytucie Pamięci Narodowej,

•

ustawa z 1999r. o ochronie informacji niejawnych,

•

zakazy dotyczące ochrony interesów uczestników postępowania
sądowego (art. 13 pp),

•

zakaz publikowania bez zgody osoby zainteresowanej informacji
dotyczących jej życia prywatnego, z wyjątkiem informacji związanych
bezpośrednio z działalnością publiczną tej osoby (art. 14 ust. 6 pp).

~ 16 ~

Nakazy:

•

przepisy dotyczące impressum (art. 27 pp),

•

nakaz publikowania sprostowań i odpowiedzi (art. 31 pp),

•

nakaz nieodpłatnego publikowania przed media komunikatów
urzędowych, obwieszczeń i ogłoszeń, bez możliwości dokonywania
zmian lub skrótów (art. 34 i 35 pp),

•

nakazy i obowiązki wynikające z art.21 ust. 1 pkt. 6 i art. 18 ust. 2 urit
czyli:

nakaz przestrzegania przez wszystkich nadawców „polskiej racji
stanu” (słowo wieloznaczne i nieostre: czy chodzi o linię polityczną
aktualnie rządzącej partii czy o wartości i cele państwa określonego
w Konstytucji jako dobro wspólne?),

nakaz szanowania wartości chrześcijańskich odbiorców,
respektowania chrześcijańskiego systemu wartości, w tym
przyjmowania za podstawę uniwersalnych zasad etyki.

•

(Trybunał Konstytucyjny w 1994 r. orzekł, że przepisy te nie stanowią
podstawy do oceny programu przed jego emisją dokonywanej przez
kogokolwiek np. KRRiT (czyli nie stanowią podstawy cenzury
prewencyjnej).

•

nakazy (i zakazy) podyktowane troską o prawidłowy rozwój małoletnich
(art. 18 urit).

Rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 23.06.2005 w sprawie
kwalifikowania audycji lub innych przekazów mogących mieć negatywny
wpływ na rozwój fizyczny, psychiczny i moralny małoletnich
- dotyczące kategorii wiekowych i stosowania wzorów symboli graficznych
i formuł zapowiedzi dla nadawców (ostrzegających o szkodliwości programu).

Rozporządzenie wprowadza cztery kategorie wiekowe:

•

kategoria I - emisja bez ograniczeń wiekowych i czasowych (koło
zielone),

•

II kategoria od 7 lat - emisja bez ograniczeń czasowych

•

III kategoria od lat 12 - emisja bez ograniczeń czasowych

•

IV kategoria od lat 16 - emisja po godz. 20

Programy mające być emitowane w porze nocnej od lat 18 powinny być
oznaczone kołem czerwonym.

•

Obowiązek dbałości o poprawność języka i przeciwdziałania wulgaryzacji
programów i audycji,

~ 17 ~

•

obowiązek utrwalania audycji, reklam i innych przekazów,

•

obowiązek promocji twórczości europejskiej i gwarantowania na nie
odpowiedniego czasu nadawania. (art. 15 urit).

Inne obowiązki publicznych mediów elektronicznych w stosunku do:

•

organów państwowych (art. 22 urit),

•

partii politycznych (art. 23 urit),

•

organizacji pożytku publicznego (art. 23a urit),

•

wyborów i referendum (art. 24 urit),

•

szkół i placówek oświatowo-wychowawczych (art. 25 urit).

Ograniczenia dotyczące rozpowszechniania (historia):

•

odebranie debitu pocztowego, czyli zakaz kolportażu przez pocztę na
terenie danego kraju,

•

konfiskata przez organy celne pewnych przesyłanych czy przewożonych
materiałów,

•

embargo prasowe,

•

zagłuszanie stacji,

•

zakaz rozpowszechniania audycji.

Współczesne ograniczenia rozpowszechniania:
●

zakaz całkowity rozpowszechniania w godzinach między 6 rano a 23

wieczorem audycji zagrażających prawidłowemu fizycznemu, psychicznemu
i moralnemu rozwojowi małoletnich (art. 18 urit),

Embargo prasowe = możliwość zastrzeżenia terminu i zakresu:

•

opublikowania informacji,

•

rozpowszechniania informacji utrwalonych przy pomocy zapisów

fonicznych i wizualnych (art. 14 urit),

•

danych osobowych i wizerunku uczestników spraw sądowych (art. 13
urit).

Ograniczenia finansowe:

•

odpowiednio stosowana polityka podatkowa (stempel),

•

specjalnie ustalane taryfy pocztowe, telefoniczne, telegraficzne,

•

ograniczenia w przydziale papieru,

•

prywatne radio i telewizja nie może korzystać z opłat abonamentowych
wnoszonych przez społeczeństwo.

Ograniczenia finansowe:

•

radiofonia i telewizja prywatna nie mają wpływów z opłat
abonamentowych.

~ 18 ~

•

mimo słabej ściągalności abonamentu, radio i telewizja publiczne
utrzymują się z abonamentu, opłat koncesyjnych, dotacji, reklam itp. (art.
50 urit),

•

państwo z jednej strony wspiera i ochrania konkurencję w sferze mediów
prywatnych, lecz z drugiej strony samo stosuje praktyki wspierające
media publiczne [nierówne traktowanie].

Ograniczenia pozaprawne:

•

ograniczenia polityczne

•

ograniczenia ekonomiczne

•

wewnątrzredakcyjna cenzura.

Ograniczenia polityczne:

•

zmonopolizowanie środków masowego komunikowania przez jakąś opcję
polityczną,

•

system propagandy,

•

brak pluralizmu w zakresie informacji.

Ograniczenia ekonomiczne:

•

duże koncerny prasowe mają o wiele większe możliwości działania niż
małe wydawnictwa,

•

uzależnienie od źródeł finansowania,

•

straty finansowe spowodowane konfiskatami i nakładanymi karami są lub
mogą być przyczyną upadku danego tytułu czy zamknięcia rozgłośni lub
stacji.

Wewnątrzredakcyjna cenzura

•

dziennikarze są związani obowiązkiem lojalności wobec zatrudniającej
ich redakcji i prezentowanej przez nią linii programowej,

•

autocenzura spowodowana przyswojeniem przez dziennikarza linii
programowej redakcji.

Ograniczenia etyczne (moralne) są zawarte:

•

w etyce dziennikarskiej,

•

w kodeksach etyki dziennikarskiej.

~ 19 ~

Wolność

To jedno z podstawowych pojęć filozofii i etyki. Posiada kilka podstawowych
znaczeń:

•

Niezależność całkowita (absolutna) lub częściowa (względna)

•

Wolność wyboru (wolność woli)

•

Wolność negatywna „od czegoś”

•

Wolność pozytywna „do czegoś”

•

Rodzaje wolności ze względu na rodzaj (nie) zależności: wolność
fizyczna, psychiczna, moralna, prawna, społeczna, polityczna, duchowa
itp.

Wolność absolutna:

•

Niezależność całkowita od czegokolwiek (abstrakcyjna)

•

Niczym nie ograniczona i do niczego nie odniesiona (samowola
nihilisty), (wolność Boga?)

„Człowiek jest wolny całkowicie lub nie jest wolny wcale” – J.P. Sartre

Wolność względna (częściowa):

•

Wolność jako relacja

•

Wolność wyboru (wolna wola)

•

Wolność wyboru dobra i zła

•

Wolność wykonania czegoś

•

Wolność wybrania czegoś

•

Wolność jako umiejętność

•

Wolność jako wartość

Wolność częściowa (względna):

•

Niezależność od czegoś

•

Zależność od czegoś innego

~ 20 ~

Wolność względna jako relacja:

•

Niezależność „od czegoś”

•

I wolności „do czegoś” (otwartości na coś innego)

•

Rezygnuję z bogactw i wybieram biedę

•

Uniezależniam się od pensji pracodawcy i wybieram samodzielne
prowadzenie działalności gospodarczej

Wolność wyboru między dobrem, a złem:

•

Wolność wyboru między przeciwnymi wartościami (dobro-zło, piękno-
brzydota itp.) tzw. Wolność przeciwieństwa

Wolność wykonania:

•

Możliwość wyboru między podjęciem, a nie podjęciem działania

Wolność wyboru czegoś:
(konkretnego, określonego przedmiotu spośród wielu możliwości)

•

Np. kandydata w wyborach lub dostawcy usług na rynku

Wolność jako umiejętność:

•

Zdolność do pragnienia wyboru tego, co dobre, odrzucenie zła

•

Wybór dobra dla nas i dla innych

„Wolność to nic więcej, niż szansa na bycie lepszym” – A. Camus

„Bóg szanuje wolność woli człowieka aż do granic grzechu” – kard. Stefan
Wyszyński

Rodzaje wolności ze względu na rodzaj niezależności:

Niezależność fizyczna:

•

Wolność od przymusu fizycznego

•

Możliwość swobodnego poruszania się

Wolność (niezależność) psychiczna:

•

Wolność od przymusu psychicznego (zewnętrznego), życie bez
przymusu (szantażu, manipulacji emocjonalnej)

•

Możliwość spontanicznego działania zgodnego z natura jednostki

~ 21 ~

•

Subiektywne poczucie swobody

Wolność (niezależność) moralna:

•

Prawo do czynienia lub nie czynienia czegoś w granicach nakazów
i zakazów etycznych (Dekalogu itp.) np. wolność sumienia

Wolność (niezależność) prawna:

•

Prawo czynienia lub nie czynienia czegoś w granicach norm prawnych
np. swoboda zawierania umów

•

Wolność obywatelska

•

Wolność osobista (pozostawiamy swobodnej decyzji jednostki obszar
działania, w który społeczeństwo nie ma prawa ingerować np. sfera
prywatności i intymności)

•

Wolność „od” i „do”

Wolność (niezależność) społeczna

•

Wolność od przymusu w działaniach społecznych: politycznych,
ekonomicznych, finansowych

•

Wolność słowa, sumienia, religijna, polityczna, gospodarcza

~ 22 ~

Podstawowe pojęcia prawa prasowego

Prasowa działalność dziennikarska – redagowanie, tworzenie lub
przygotowanie materiałów prasowych.

Prasowa działalność wydawnicza – działalność prowadzona przez wydawcę
polegająca na samodzielnym realizowaniu uprawnień wydawczych lub za
pośrednictwem wydawnictw własnych albo wydawnictw innych.

Prawne znaczenia pojęcia „prasa”:

Przedmiotowe – przekaz o określonych cechach,

Techniczno-instytucjonalne – środki masowego przekazu,

Podmiotowe – poszczególni ludzie i ich zespoły.

Prawne cechy prasy, jako przekazu:

•

Periodyczność,

•

Otwartość i niejednorodność (różnorodność),

•

Posiadanie stałego tytułu albo nazwy,

•

Podanie numeru bieżącego i daty.

Periodyczność prasy:

•

publikacje muszą ukazywać się cyklicznie, w regularnych odstępach
czasu, nie rzadziej niż raz do roku,

•

maksymalny interwał (period), czyli okres między publikacją kolejnych
numerów, nie może być dłuższy niż 1 rok.

Otwartość i różnorodność:

•

publikacje nie mogą tworzyć zamkniętej i jednorodnej całości,

•

muszą być otwarte na nowe treści,

•

muszą być zróżnicowane pod względem formy i treści.

~ 23 ~

Prasą nie są:

•

Serie wydawnicze np. wydawane w jednolitej formie powieści
w odcinkach,

•

Serialne filmowe (posiadają stałe elementy, formę, bohaterów itp.),

•

Kalendarze, programy teatralne i operowe.

Prasa internetowa:

•

Elektroniczne wersje poszczególnych gazet udostępniane pod adresami
internetowymi, spełniają warunki definicji prasy np. pod adresem
www.gazeta.pl, zamieszczane są te same artykuły, co w wersji pierwotnej.

Wersje elektroniczne gazet są prasą, ponieważ spełniają łącznie warunki
uznania za prasę:

•

nie stanowią jednorodnej, zamkniętej całości,

•

ukazują się nie rzadziej niż raz w roku,

•

są opatrzone stałym tytułem lub datą,

•

posiadają numer bieżący i datę.

Witryna sieciowa w internecie (portal), która spełnia warunki definicyjne,
jest prasą i zgodnie z prawem prasowym:
●

podlega obowiązkowi rejestracji [art. 20 upp],

●

jej niezarejestrowanie jest zagrożone karą grzywny lub ograniczenia wolności

[art. 45 upp],
●

jej właściciele i twórcy posiadają prawa i obowiązki wynikające z prawa

prasowego (obowiązek udzielania im określonych informacji przez organy
państwowe, zamieszczania sprostowań i odpowiedzi, komunikatów i ogłoszeń),
●

osoby przygotowujące materiały należy traktować jak dziennikarzy

z przysługującymi im prawami i obowiązkami.

Portale tematyczne w internecie, zawierające informacje o aktualnych
wydarzeniach są prasą, nawet wtedy, gdy nie istnieje ich odpowiednik,
druku jeżeli:

•

Ukazują się w sieci

•

Przekazują lub rozpowszechniają różne informacje (nie tworzą
jednorodnej, zamkniętej całości)

•

Posiadają stały tytuł lub nazwę

•

Są aktualizowane przynajmniej raz w roku (periodyczność)

~ 24 ~

•

Posiadają numer bieżący i widoczną datę np. rozpowszechniane
regularnie w Internecie biuletyny, serwisy i inne periodyki

Serwisy internetowe przekazywane za pomocą dźwięku lub dźwięku
i obrazu:

•

Są uznawane za dzienniki i czasopisma

•

Podlegają obowiązkowi rejestracji

•

Podlegają regulacjom prawa prasowego

Wpisy na forach prowadzonych w serwisach informacyjnych to materiały
prasowe pozaredakcyjne, opublikowane przez ich autorów, podlegają prawu
prasowemu.

Newslettery:

•

Informacje przesyłane pocztą elektroniczną

•

Nie skierowane do ściśle określonej grupy odbiorców

•

Spełniają warunki uznania za prasę (periodyczność, niejednorodność,
tytuł, numer, data)

Przekazy tekstowe – zbiory tekstów i nieruchomych obrazów
rozpowszechnianych za pomocą sygnału telewizyjnego równocześnie
z programem – nie są uznawane za prasę.

Blog (webblog – dziennik internetowy w sieci, pamiętnik) nie jest prasą,
ponieważ nie spełnia warunku:

•

różnorodności treści (blogi są jednorodne, osobiste),

•

periodyczności ukazywania się (sukcesywnego, następującego
w regularnych odstępach czasu ukazywania się kolejnych nowych
nośników informacji przynależnych do danego druku czy przekazu).

Dziennik – ogólnoinformacyjny druk periodyczny lub przekaz za pomocą
dźwięku oraz dźwięku i obrazu, ukazujący się częściej niż raz w tygodniu.

Dziennik może być więc rozpowszechniany:

•

Drukiem (gazety drukowane),

•

Za pomocą dźwięku (dziennik radiowy jako radiowy program
informacyjny, jeżeli częściej niż raz w tygodniu),

~ 25 ~

•

Za pomocą dźwięku i obrazu (dziennik telewizyjny, jeżeli częściej niż raz
w tygodniu).

Czasopismo:

•

Druk periodyczny ukazujący się nie częściej niż raz w tygodniu, a nie
rzadziej niż raz w roku,

•

Także przekaz za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu, inny niż
dziennik,

•

Może mieć postać internetową.

Definicja czasopisma potrzebna jest do określenia terminów publikacji,
sprostowań i odpowiedzi, komunikatów i ogłoszeń, wyroków i listów gończych.

Dzienniki i czasopisma nie tracą cech tytułu prasowego (nie przestają być
prasą):

•

Gdy przekazowi drukowanemu, utrwalonemu na papierze towarzyszy
przekaz internetowy, stanowiący inną elektroniczną postać w systemie on
line przekazu drukowanego,

•

Gdy przekaz istnieje tylko w formie utrwalonej w internecie.

Sam przekaz internetowy nie jest ani drukiem, ani dźwiękiem, ani dźwiękiem
i obrazem.

Materiał prasowy – każdy opublikowany lub przekazany do opublikowania
tekst albo obraz o charakterze informacyjnym, publicystycznym,
dokumentalnym lub innym. Niezależnie od środków przekazu, rodzaju, formy,
przeznaczenia lub autorstwa.

•

Niezależnie od środków przekazu, rodzaju, formy (np. każdy tekst lub
obraz, każda forma wypowiedzi prasowej, wyrażona przy pomocy
różnych znaków: słów, dźwięków i obrazów, np. fotografii, filmów,
rysunków, wykresów, diagramów…)

•

Niezależnie od przeznaczenia – (np. do publikacji, archiwum)

•

Niezależnie od autorstwa – dziennikarz, osoba spoza redakcji,
pełnoletnia, niepełnoletnia, cudzoziemiec, obywatel RP

•

Podlegający w wielu przypadkach ochronie przez prawo autorskie.

~ 26 ~

Materiał prasowy:

•

Materiał redakcyjny

•

Inne materiały (reklamy, ogłoszenia)

Dziennikarz:

•

Osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowaniem
materiałów prasowych,

•

pozostająca w stosunku pracy z redakcją,

•

albo zajmująca się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji.

Oriana Fallaci – „Siła rozumu”

Oriana Fallaci – „Wściekłość i duma”

Oriana Fallaci – „Wywiad z sobą samą, Apokalipsa”.

Dziennikarzami nie są:

•

Osoby, które nie tworzą programu,

•

Osoby wykonujące jedynie scenariusz programu (pracownicy techniczni,
spikerzy itp.)

Działanie „na rzecz” redakcji - realizacja wyznaczonych przez nią potrzeb lub
zadań.

Działanie „z upoważnienia” redakcji to:

•

Reprezentowanie redakcji zwykle (na podstawie upoważnienia-
akredytacji prasowej),

•

Reprezentowanie (redakcji) wydawcy na podstawie pełnomocnictwa do
dokonywania czynności cywilnoprawnych np. występowanie do kogoś
z formalnym wnioskiem o udzielenie informacji.

Przepis mówi o stosunku pracy z redakcją, ale to wydawca, a nie redakcja
jest dla dziennikarza:

•

Pracodawcą (umowa o pracę),

•

Zleceniodawcą (umowa zlecenia, kontrakt),

•

Zamawiającym dzieło (umowa o dzieło).

~ 27 ~

Ustawa prawo prasowe nie reguluje:

•

Warunków i zasad stania się dziennikarzem,

•

Członkostwa w korporacji zawodowej dziennikarzy,

•

Rejestrowania dziennikarzy i nadawania im trwałych uprawnień
zawodowych.

Redaktor - dziennikarz decydujący lub współdecydujący o publikacji
materiałów prasowych.

Redaktor naczelny - osoba posiadająca uprawnienia do decydowania
o całokształcie działalności redakcji.

Prawa te wynikają to z aktu powołania na funkcję redaktora naczelnego przez
wydawcę, organ założycielski wydawnictwa lub inny organ; utrata uprawnień
następuje z chwilą odwołania lub wypowiedzenia umowy o pracę.

Redaktor naczelny:

•

jest uprawniony do żądania pisemnej odmowy udzielenia dziennikarzowi
informacji przez podmioty do tego ustawowo zobowiązane (czyli Sądy
Administracyjne),

•

decyduje o opublikowaniu bądź o odmowie opublikowania sprostowania
lub odpowiedzi,

•

jest odpowiedzialny z tytułu naruszenia prawa przez materiał prasowy.

Redaktor naczelny odpowiada m.in. za:
●

treść przygotowywanych przez redakcję materiałów prasowych,

●

sprawy redakcyjne i finansowe redakcji w granicach określonych w statucie

lub właściwych przepisach,
●

dbanie o poprawność języka materiałów prasowych oraz przeciwdziałania

jego wulgaryzacji.

Redaktorem naczelnym dziennika lub czasopisma może być osoba, która ma
pełną zdolność do czynności prawnych, posiada obywatelstwo polskie i nie jest
pozbawiona praw publicznych.

•

Organ rejestracyjny (sąd) w uzgodnieniu z Ministrem Spraw
Zagranicznych może zwolnić redaktora naczelnego od wymogu
posiadania obywatelstwa polskiego.

~ 28 ~

Redakcja - jednostka organizująca proces przygotowywania (zbierania,
oceniania i opracowywania) materiałów do publikacji w prasie.

•

przy redakcji działa kolegium redakcyjne, jeżeli statut redakcji lub
właściwe przepisy tak stanowią.

•

przy redakcji może też działać rada redakcyjna (programowa,
naukowa), jako organ opiniodawczo doradczy redaktora naczelnego.

Zasady uzyskania zawodu dziennikarza:

•

ciśle określona sytuacja prawna do redakcji (umowa o pracę, umowa

zlecenia, o dzieło),

•

Twórczy charakter pracy,

•

Odpowiednie wykształcenie (wyższe kierunkowe).

~ 29 ~

ORGANIZACJA DZIAŁALNOŚCI WYDAWNICZEJ.

Rejestracja dzienników i czasopism. Impressum.

Prasowa działalność wydawnicza – działalność prowadzona przez wydawcę,
polegająca na samodzielnym realizowaniu uprawnień wydawniczych lub za
pośrednictwem wydawnictw własnych albo wydawnictw innych.

•

Wydawcą może być podmiot prowadzący działalność gospodarczą,
np. Axel Springer, Polskapresse, Agora S.A., Infor S.A. , Lux
Veritatis, diecezja, itd.

Wydawca, organ założycielski wydawnictwa lub inny właściwy organ powołuje
i odwołuje redaktora naczelnego.

Wydawca to osoba prawna, fizyczna lub inna jednostka
organizacyjna np.:

•

organ państwowy,

•

przedsiębiorstwo państwowe,

•

organizacja polityczna,

•

związek zawodowy,

•

organizacja spółdzielcza, samorządowa i inna (społeczna),

•

kościół i inny związek wyznaniowy. (art. 8 upp).

Cz y wydawcy muszą mieć własne wydawnictwa, czy mogą wydawać pisma
u obcej osoby? – mogą wydawać u kogoś innego, ale bardziej opłacalne jest
posiadanie własnego wydawnictwa.

Podmioty te mogą realizować uprawnienia wydawnicze bezpośrednio lub za
pośrednictwem wydawnictw własnych, jak również innych wydawnictw,
działających jako nakładca.

Wydawcy przysługują prawa autorskie do:

•

utworów zbiorowych (tzn. publikacji periodycznych i konkretnych jej
wydań),

•

tytułu i jego ochrony.

Nadawcy to osoby które tworzą, zestawiają i rozpowszechniają programy
radiowe i telewizyjne lub przekazują je innym osobom w celu
rozpowszechniania w całości i bez zmian. (art. 4 ust. 1 urit)

Nadawca: Telewizja POLSAT S.A.
Nazwa Programu: POLSAT SPORT

~ 30 ~

Nr koncesji i data wydania: 297/2004-T 19-01-2004

Rejestrowanie dzienników i czasopism.

Procedura rejestracji. Organ rejestracyjny.

•

Wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie
rejonowym.

[ustawa mówi o sądach wojewódzkich, których już nie ma, ten przepis ma
być zmieniony].

Wniosek o rejestrację powinien zawierać:

•

tytuł dziennika lub czasopisma oraz siedzibę i dokładny adres redakcji,

•

dane osobowe redaktora naczelnego,

•

określenie wydawcy, jego siedzibę i dokładny adres,

•

częstotliwość ukazywania się dziennika lub czasopisma.

Zawieszenie wydawania.

•

Sąd jako organ rejestracyjny może zawiesić wydawanie dziennika lub
czasopisma na czas określony, nie dłuższy niż rok, jeżeli w ciągu roku co
najmniej trzykrotnie w tym dzienniku lub czasopiśmie zostało popełnione
przestępstwo.

Utrata ważności rejestracji.
Rejestracja dziennika lub czasopisma traci ważność w razie:

•

niewydania dziennika lub czasopisma przez okres roku od dnia nabycia
uprawnień do ich wydawania na czas nie oznaczony lub

•

przerwy w ich wydawaniu przez okres roku, jeżeli redakcja nie wystąpiła
o zachowanie rejestracji.

Impressum – obowiązek umieszczania na druku prasowym określonych przez
prawo danych. (art. 27 upp).
To obowiązek oznaczania druków prasowych.

Treść impressum: Na każdym egzemplarzu druków periodycznych, serwisów
agencyjnych oraz innych podobnych druków prasowych należy w widocznym
i zwyczajowo przyjętym miejscu podać:

•

nazwę i adres wydawcy lub innego właściwego organu,

•

adres redakcji oraz imię i nazwisko redaktora naczelnego,

•

miejsce i datę wydania,

•

nazwę zakładu wykonującego dany druk prasowy,

•

międzynarodowy znak informacyjny,

•

bieżącą numerację.

~ 31 ~

Funkcje impressum:

•

dostarczenia podstawowych informacji o druku,

•

identyfikacji pisma,

•

ustalenia stosowanego prawa,

•

procesowa i ustalenia właściwości sądu,

•

przeciwdziałania drukowaniu nielegalnemu.

Stopka redakcyjna:

•

to wyodrębniona graficznie informacja na temat składu, organizacji oraz
adresu redakcji i administracji, telefonów, warunków prenumeraty,
nakładu,

•

jest umieszczana u dołu ostatniej kolumny gazety lub czasopisma,

•

nie jest nakazana prawem,

•

służy lepszej organizacji i komunikacji z czytelnikami,

•

może, lecz nie musi zawierać dane wymagane w impressum.

~ 32 ~

OBOWIĄZKI I ORGANIZACJA MEDIÓW PUBLICZNYCH.

Programy publicznej radiofonii i telewizji powinny:

•

kierować się odpowiedzialnością za słowo i dbać o dobre imię publicznej
radiofonii i telewizji;

•

rzetelnie ukazywać różnorodność wydarzeń w kraju i za granicą;

•

sprzyjać swobodnemu kształtowaniu się poglądów obywateli oraz
formowaniu się opinii publicznej;

•

umożliwiać obywatelom i ich organizacjom uczestniczenie w życiu
publicznym poprzez prezentowanie zróżnicowanych poglądów
i stanowisk oraz wykonywanie prawa do kontroli i krytyki społecznej;

•

służyć rozwojowi kultury, nauki i oświaty, ze szczególnym
uwzględnieniem polskiego dorobku intelektualnego i artystycznego;

•

respektować chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmując
uniwersalne zasady etyki;

•

służyć umacnianiu rodziny,

•

służyć kształtowaniu postaw prozdrowotnych,

•

służyć zwalczaniu patologii społecznych.

Jednostki publicznej radiofonii i telewizji mają obowiązek:
●

umożliwiania naczelnym organom państwowym bezpośrednią prezentację

polityki państwa oraz
●

wyjaśnianie polityki państwa.

Organy państwowe mogą podejmować decyzje w sprawach działalności
jednostek publicznej radiofonii i telewizji tylko w przypadkach przewidzianych
ustawami. (art. 22. 1 urit)

Jednostki publicznej radiofonii i telewizji mają obowiązek stwarzać
możliwość przedstawienia stanowiska w węzłowych sprawach publicznych:

•

partiom politycznym,

•

ogólnokrajowym organizacjom związków zawodowych i związkom
pracodawców

Jednostki publicznej radiofonii i telewizji mają obowiązek stwarzać
organizacjom pożytku publicznego możliwość nieodpłatnego informowania
o prowadzonej przez te organizacje działalności nieodpłatnej.
[ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24
kwietnia 2003r.]

~ 33 ~

Media publiczne mają obowiązek zapewniać możliwość rozpowszechniania
audycji wyborczych w programach publicznej radiofonii i telewizji
podmiotom uczestniczącym w wyborach:

•

do Sejmu,

•

do Senatu,

•

do samorządu terytorialnego,

•

do Parlamentu Europejskiego,

•

na urząd Prezydenta RP. [art. 24. 1 urit].

Zapewnia się możliwość rozpowszechniania audycji referendalnych
w programach publicznej radiofonii i telewizji
●

podmiotom uprawnionym do udziału w kampanii referendalnej.

[na zasadach określonych w rozumieniu art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 14
marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym].

Jednostki publicznej radiofonii i telewizji są obowiązane tworzyć
i rozpowszechniać audycje oświatowe:
●

dla szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych,

●

zgodnie z wymogami zawartymi w szkolnych programach nauczania.

[art. 25. 1. urit]

Koszty tworzenia programów oraz audycji oświatowych są pokrywane:
●

z budżetu państwa,

●

w granicach określonych ustawą budżetową.

ORGANIZACJA MEDIÓW PUBLICZNYCH.

Forma organizacyjno-prawna działalności:
Telewizja publiczna i radio publiczne działają wyłącznie w formie
jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa.

Telewizję publiczną:
●

tworzy spółka "Telewizja Polska - Spółka Akcyjna",

●

zawiązana w celu tworzenia i rozpowszechniania ogólnokrajowych

programów I, II i TV Polonia oraz
●

regionalnych programów telewizyjnych. (art. 26 urit)

~ 34 ~

Organy spółki TVP S.A.

od VIII 2010r – Oddziały terenowe:

Terenowe oddziały spółki "Telewizja Polska – Spółka Akcyjna" mają swoje
siedziby w 16 miastach:

•

w Białymstoku, Bydgoszczy, Gorzowie Wielkopolskim, Gdańsku,
Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Opolu, Olsztynie,
Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu.

~ 35 ~

Zarząd spółki Telewizja Polska S.A.
●

liczy od jednego do trzech członków od sierpnia 2010 r.,

●

jest powoływany i odwoływany w drodze uchwały przez KRRiT na wniosek

rady nadzorczej spółki (od 2010r.),
●

na okres kadencji, która trwa cztery lata.

●

Do zarządu powołuje się wyłącznie osoby posiadające kompetencje

w dziedzinie zarządzania radiofonią i telewizją,
●

osoby wyłonione w konkursie przeprowadzonym przez radę nadzorczą

(konkurs zapewnia jawność, obiektywność, ocenę fachowości) (art. 27. 1 urit)

Rada nadzorcza spółki Telewizja Polska S.A.:
●

liczy do 7 członków.

●

pięciu powołuje i odwołuje Krajowa Rada po przeprowadzeniu konkursu,

●

jednego powołuje minister kultury i dziedzictwa narodowego,

●

jednego minister skarbu państwa.

Kadencja rady nadzorczej trwa trzy lata. (art. 28. 1. urit)

Rady programowe publicznej radiofonii i telewizji:

•

liczą 15 członków,

•

których powołuje Krajowa Rada;

•

10 członków rady programowej reprezentuje ugrupowania parlamentarne,

•

5 pozostałych powołuje z grona osób legitymujących się dorobkiem
i doświadczeniem w sferze kultury i mediów.

Kadencja rady programowej:

•

trwa 4 lata,

•

jej członkowie reprezentują społeczne interesy i oczekiwania

•

związane z działalnością programową spółki. (art. 28a. 1. urit)

Rada programowa spółki Telewizja Polska S.A. podejmuje uchwały
zawierające oceny:

•

poziomu i jakości programu bieżącego,

•

poziomu i jakości programów ramowych.

Uchwały w sprawach programowych, podejmowane większością głosów
w obecności co najmniej połowy składu rady, są przedmiotem obrad i
postanowień rady nadzorczej.

Zarząd spółki ma obowiązek zapewnić członkom rady programowej
organizacyjne i finansowe warunki:

•

dokonywania ocen poziomu i jakości wyemitowanego programu,

~ 36 ~

•

badania jego odbioru,

•

zlecania niezależnych badań dotyczących percepcji programu i jego
społecznych skutków.

W Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy spółki Telewizja
Polska S.A. Skarb Państwa reprezentowany jest przez ministra właściwego
do spraw Skarbu Państwa.

•

Zarząd spółki nie jest związany poleceniami i zakazami ustanowionymi
przez walne zgromadzenie, jeżeli dotyczą one treści programu.

•

Zmiana statutu spółki wymaga uprzedniej zgody Krajowej Rady
Radiofonii i Telewizji. (art. 29. 1. urit)

Organizacja i działanie terenowych oddziałów telewizji publicznej w Polsce.

Rady nadzorcze terenowych oddziałów publicznej radiofonii i telewizji składają
się z pięciu członków, z których:

•

czterech wyłania się w konkursie spośród osób posiadających
kompetencje w dziedzinie prawa, finansów, kultury oraz mediów,
zgłoszonych przez uczelnie wyższe działające w danym regionie,

•

jednego minister Skarbu Państwa w porozumieniu z ministrem kultury
i ochrony dziedzictwa narodowego. (art. 27 urit)

•

działalnością terenowego oddziału spółki kieruje dyrektor powoływany
przez radę nadzorczą na wniosek zarządu spółki,

•

organem opiniodawczo-doradczym dyrektora terenowego oddziału spółki
jest rada programowa oddziału,

•

do zadań terenowych oddziałów spółki należy tworzenie
rozpowszechnianie regionalnych programów telewizji publicznej.
(art. 30. 1. urit)

Przychodami spółek telewizji publicznej, są wpływy pochodzące :

z opłat abonamentowych oraz kar za używanie niezarejestrowanych
odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych,

z obrotu prawami do audycji;

z reklam i audycji sponsorowanych;

z innych źródeł,

z dotacji z budżetu państwa.

Radiofonię publiczną tworzą:

Spółka "Polskie Radio - Spółka Akcyjna", zawiązana w celu tworzenia
i rozpowszechniania ogólnokrajowych programów radiowych i
programów dla odbiorców za granicą;

~ 37 ~

Spółki zawiązane w celu tworzenia i rozpowszechniania regionalnych
programów radiowych, nazywane "spółkami radiofonii regionalnej".

Organy spółki „Polskie Radio Spółka Akcyjna”

~ 38 ~

RADIOFONIA I TELEWIZJA

Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji.
Zagadnienia:

•

ustawowe zadania radiofonii i telewizji,

•

zakres obowiązywania ustawy o radiofonii i telewizji (rit),

•

podstawowe pojęcia ustawy: nadawa, nadawca społeczny,
rozpowszechnianie, program, audycja, producent itd.

•

misja mediów publicznych.

Ustawowym zadaniem radiofonii i telewizji jest:

dostarczanie informacji,

udostępnianie dóbr kultury i sztuki,

ułatwianie korzystania z oświaty i dorobku nauki,

upowszechnianie edukacji obywatelskiej,

dostarczanie rozrywki,

popieranie krajowej twórczości audiowizualnej (art. 1. 1. rit)

Odbiór programów krajowych i zagranicznych przeznaczonych przez
nadawców do powszechnego odbioru jest wolny, z zachowaniem warunków
określonych przepisami prawa. (art. 1 ust. 2 rit)

Prawo rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych
przysługuje:

•

jednostkom publicznej radiofonii i telewizji,

•

osobom, które uzyskały koncesję na taką działalność.
(art. 2. 1. rit)

ZAKRES USTAWY.
Ustawy o radiofonii i telewizji nie stosuje się do:

programu rozpowszechnianego lub rozprowadzanego wyłącznie
w obrębie jednego budynku,

programu rozpowszechnianego lub rozprowadzanego w systemie,
w którym

•

urządzenia nadawcze i odbiorcze należą do tej samej osoby, prowadzącej
działalność gospodarczą lub (...) publiczną, treść programu ogranicza się
do spraw związanych z tą działalnością i jest adresowana do pracowników
lub innych osób związanych z nadawcą;

programu rozprowadzanego w sieci kablowej, jeżeli liczba
indywidualnych odbiorców nie przekracza 250 (art. 2. ust. 2. rit)

Do radiofonii i telewizji stosuje się przepisy prawa prasowego, o ile ustawa
nie stanowi inaczej (art. 3 rit)

~ 39 ~

Pojęcia podstawowe zawarte w ustawie (słownik definicji ustawowych).

Program:

•

uporządkowany zestaw

•

audycji radiowych lub telewizyjnych,

•

reklam i innych przekazów,

•

regularnie rozpowszechniany,

•

pochodzący od jednego nadawcy.

Program wyspecjalizowany to program, w którym:

•

nie mniej niż 70 % czasu nadawania programu w ciągu miesiąca,
w godzinach od 6 do 23,

•

stanowią audycje i inne przekazy realizujące przyjętą specjalizację
programu.

Audycja jest to:

•

część programu radiowego lub telewizyjnego,

•

stanowiąca odrębną całość

•

ze względu na treść, formę, przeznaczenie lub autorstwo.

Rozpowszechnianiem jest:

•

bezprzewodowa emisja programu do równoczesnego, powszechnego
odbioru (system powszechnego odbioru),

•

wprowadzanie programu do sieci kablowej (system zbiorowego odbioru);

Rozprowadzaniem jest przejmowanie w całości i bez zmian programu nadawcy
krajowego lub zagranicznego, z wyjątkiem programu rozpowszechnianego
w sieci kablowej, i równoczesne jego rozpowszechnianie;

Reklama to:

•

każdy przekaz,

•

niepochodzący od nadawcy,

•

zmierzający do promocji sprzedaży albo innych form korzystania
z towarów lub usług, popierania określonych spraw lub idei albo
osiągnięcia innego efektu pożądanego przez reklamodawcę,

•

nadawany za opłatą lub inną formą wynagrodzenia.

Przekaz tekstowy to:

•

zbiór tekstów i nieruchomych obrazów

•

rozpowszechnianych za pomocą sygnału telewizyjnego równocześnie

z programem.

~ 40 ~

Nadawca to:

•

osoba, która tworzy lub zestawia programy

•

i rozpowszechnia je lub przekazuje innym osobom

•

w celu rozpowszechnienia w całości i bez zmian.

Nadawca społeczny to nadawca:

•

którego program upowszechnia działalność wychowawczą i edukacyjną,
działalność charytatywną, respektuje chrześcijański system wartości za
podstawę przyjmując uniwersalne zasady etyki oraz zmierza do
ugruntowania tożsamości narodowej,

•

w którego programie nie są rozpowszechniane audycje ani inne przekazy
zawierające sceny lub treści mogące mieć negatywny wpływ na
prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich,

•

który nie nadaje reklam lub telesprzedaży oraz sponsorowanych audycji
lub innych sponsorowanych przekazów,

•

który nie pobiera opłat z tytułu rozpowszechniania, rozprowadzania lub
odbierania jego programu.

Nadawca społeczny - status, jaki KRiT może przyznać instytucji emitującej na
terytorium Polski program radiowy lub telewizyjny, spełniającej warunki
określone w Ustawie o Radiofonii i Telewizji. Nadawca społeczny jest
zwolniony z opłaty za udzielenie przez KRRiTV koncesji na nadawanie
programu.

Zgodnie z Ustawą, instytucja uznana za nadawcę społecznego:

•

upowszechnia działalność wychowawczą i edukacyjną, a także
działalność charytatywną;

•

respektuje chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmuje
uniwersalne zasady etyki;

•

zmierza do ugruntowania tożsamości narodowej;

•

nie emituje reklam, telesprzedaży, sponsorowanych audycji lub innych
sponsorowanych przekazów;

•

nie pobiera opłat z tytułu rozpowszechniania, rozprowadzania lub
odbierania swojego programu.

Ze statusu nadawcy społecznego korzysta w Polsce m.in. Radio Maryja.

Obowiązki nadawców:

•

Audycje lub inne przekazy, zawierające sceny lub treści mogące mieć
negatywny wpływ na prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny
rozwój małoletnich, inne niż te, o których mowa w ust. 4, mogą być
rozpowszechniane wyłącznie w godzinach od 23 do 6 (art. 18 ust. 5 rit)

~ 41 ~

Zabronione jest rozpowszechnianie audycji lub innych przekazów zagrażających
fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu rozwojowi małoletnich,
w szczególności zawierających treści pornograficzne lub w sposób
nieuzasadniony eksponujących przemoc (art. 18 ust. 4 rit)

Zgodnie z ustawą nadawca:

•

kształtuje program samodzielnie w zakresie zadań określonych w art. 1
ustawy o radiofonii i telewizji

•

ponosi odpowiedzialność za jego treść [art. 13. 1. rit]

Audycje i przekazy niepochodzące od nadawcy powinny być:

•

wyraźnie wyodrębnione w programie i

•

oznaczone w sposób niebudzący wątpliwości, że nie pochodzą od
nadawcy.

Nadawcy programów telewizyjnych mają obowiązek:

•

przeznaczać co najmniej 33 % kwartalnego czasu nadawania programu na
audycje wytworzone pierwotnie w języku polskim,

•

z wyłączeniem serwisów informacyjnych, reklam, telesprzedaży,
transmisji sportowych, przekazów tekstowych i teleturniejów.

Nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są zobowiązani
przeznaczać:

•

co najmniej 33 % kwartalnego czasu nadawania w programie utworów
słowno-muzycznych na utwory, które są wykonywane w języku polskim.

Nadawcy programów telewizyjnych mają obowiązek przeznaczania:

•

ponad 50 % kwartalnego czasu nadawania programu na audycje
europejskie,

•

z wyłączeniem serwisów informacyjnych, reklam, telesprzedaży,
transmisji sportowych, przekazów tekstowych i teleturniejów.

MEDIA PUBLICZNE I ICH MISJA.

Publiczna radiofonia i telewizja realizuje misję publiczną, tzn.:

•

oferuje, na zasadach określonych w ustawie,

•

całemu społeczeństwu i poszczególnym jego częściom,

•

zróżnicowane programy i inne usługi w zakresie:

•

informacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edukacji i sportu,

~ 42 ~

•

cechujące się pluralizmem, bezstronnością, wyważeniem i niezależnością
oraz innowacyjnością, wysoką jakością i integralnością przekazu. [art.
21. 1. rit]

Cechy programów i innych usług oferowanych społeczeństwu przez
radiofonię i telewizję publiczną:

•

pluralizm,

•

bezstronność,

•

wyważenie i niezależność,

•

innowacyjność,

•

wysoka jakość

•

integralność przekazu.

Odpowiedź na teście – Zgodnie z wymogami szkolnych edukacji i nauczania.

ZADANIA publicznej radiofonii i telewizji, wynikające z realizacji
omawianej misji (katalog otwarty):

tworzenie i rozpowszechnianie programów

•

ogólnokrajowych

•

regionalnych,

•

dla odbiorców za granicą w języku polskim,

•

innych programów realizujących demokratyczne, społeczne
i kulturalne potrzeby społeczności lokalnych;

tworzenie i rozpowszechnianie programów wyspecjalizowanych, na
których rozpowszechnianie uzyskano koncesję,

budowa i eksploatacja nadawczych i przekaźnikowych stacji radiowych
i telewizyjnych,

rozpowszechnianie przekazów tekstowych,

prowadzenie prac nad nowymi technikami tworzenia i rozpowszechniania
programów radiowych i telewizyjnych,

prowadzenie działalności produkcyjnej, usługowej i handlowej związanej
z twórczością audiowizualną, w tym eksportu i importu,

popieranie twórczości artystycznej, literackiej, naukowej oraz działalności
oświatowej,

upowszechnianie wiedzy o języku polskim,

tworzenie i udostępnianie programów edukacyjnych na użytek środowisk
polonijnych oraz Polaków zamieszkałych za granicą,

10.

uwzględnianie potrzeb mniejszości narodowych i etnicznych oraz
społeczności posługującej się językiem regionalnym, w tym emitowanie
programów informacyjnych w językach mniejszości narodowych
i etnicznych oraz języku regionalnym;

~ 43 ~

ORGANIZACJA DZIAŁANOŚCI RADIOWEJ

I TELEWIZYJNEJ.

KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI.

Status prawno-administracyjny i ustrojowy Krajowej Rady Radiofonii
i Telewizji.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji to:
●

organ państwowy,

●

właściwy w sprawach radiofonii i telewizji. [art. 5 urit].

KRRiT - to konstytucyjny organ administracji państwowej kompetentny
w sprawach radiofonii i telewizji, którego podstawowe kompetencje
uregulowane są w Konstytucji RP.

Zadania KRRiT
Krajowa Rada:

•

stoi na straży wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności
nadawców i interesów odbiorców,

•

zapewnia otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji.

Do zadań Krajowej Rady należy w szczególności:

•

projektowanie kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii
i telewizji (w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów);

•

określanie warunków prowadzenia działalności przez nadawców
(w granicach upoważnień ustawowych),

•

podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach koncesji na rozpowszechnianie
i rozprowadzanie programów;

•

uznawanie za nadawcę społecznego lub odbieranie tego przymiotu, na
warunkach określonych ustawą;

•

sprawowanie w granicach określonych ustawą kontroli działalności
nadawców,

•

organizowanie badań treści i odbioru programów radiowych
i telewizyjnych;

•

ustalanie wysokości opłat koncesyjnych oraz za wpis do rejestru;

•

ustalanie wysokości opłat abonamentowych;

•

opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów
międzynarodowych dotyczących radiofonii i telewizji;

•

inicjowanie postępu naukowo-technicznego i kształcenia kadr
w dziedzinie radiofonii i telewizji;

•

organizowanie i inicjowanie współpracy z zagranicą w dziedzinie
radiofonii i telewizji;

~ 44 ~

•

współpraca z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie
ochrony praw autorskich, praw wykonawców, praw producentów oraz
nadawców programów radiowych i telewizyjnych,

•

przeprowadzanie jawnych i otwartych konkursów na stanowiska
członków rad nadzorczych w jednostkach publicznej radiofonii i telewizji.

W skład Krajowej Rady wchodzi pięciu członków powoływanych:

•

2 przez Prezydenta,

•

2 przez Sejm,

•

1 przez Senat,

- spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie
ś

rodków społecznego przekazu.

Przewodniczącego Krajowej Rady:
●

wybierają ze swojego grona członkowie Krajowej Rady,

●

odwołują również członkowie Krajowej Rady.

Zastępcę Przewodniczącego Krajowej Rady wybiera:
●

Krajowa Rada,

●

ze swego grona,

●

na wniosek Przewodniczącego Rady.

Kadencja członków Krajowej Rady trwa:
●

6 lat,

●

licząc od dnia powołania ostatniego członka.

~ 45 ~

Kompetencje Przewodniczącego Krajowej Rady.
Przewodniczący Krajowej Rady:
●

kieruje pracami Rady,

●

reprezentuje Radę na zewnątrz,

●

wykonuje zadania określone w ustawie.

Przewodniczący Krajowej Rady:
●

może żądać od nadawcy przedstawienia materiałów, dokumentów

i udzielenia wyjaśnień w zakresie niezbędnym dla kontroli zgodności działania
nadawcy z przepisami ustawy i warunkami koncesji,
●

może wezwać nadawcę do zaniechania działań w zakresie tworzenia

i rozpowszechniania programów jeżeli naruszają one przepisy ustawy, uchwały
Krajowej Rady lub warunki koncesji,
●

na podstawie uchwały Rady może wydać decyzję nakazującą zaniechanie

przez nadawcę w/w działań.

~ 46 ~

Koncesjonowanie rozpowszechnianiaprogramów radiowych

i telewizyjnych.

Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych wymaga
uzyskania koncesji.
Pojęcie koncesji.
Koncesja jest:

•

decyzją administracyjną,

•

wydawaną przez naczelny lub centralny organ administracji publicznej,

•

wyraża zgodę na podjęcie i wykonywanie jakiejś działalności
gospodarczej, zastrzeżonej wcześniej dla państwa lub jednostek, które
były jednostkami gospodarki państwowej.

Organem władzy właściwym w sprawach koncesji, tj.: udzielania, zmiany
i cofania koncesji jest Przewodniczący KRRiT.
Przewodniczący Krajowej Rady:

•

podejmuje ostateczną decyzję w sprawie koncesji,

•

na podstawie uchwały Krajowej Rady. (art. 33. 1. urit)

Krajowa Rada podejmuje najpierw uchwałę, która wiąże Przewodniczącego
bezwzględnie, a Przewodniczący Rady wydaje decyzję administracyjną
(koncesyjną).

Koncesja może być udzielona:

•

osobie fizycznej, posiadającej obywatelstwo polskie i stałe miejsce
zamieszkania w Polsce lub

•

osobie prawnej, która ma siedzibę w Polsce.

Koncesja może być udzielona:

osobie zagranicznej lub

spółce zależnej od osoby zagranicznej.

~ 47 ~

Gdy organ koncesyjny przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji,
ogłasza ten fakt w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” .

Organ koncesyjny zarządza przetarg, którego przedmiotem jest udzielenie
koncesji, jeżeli liczba przedsiębiorców spełniających warunki do udzielenia
koncesji, dających rękojmię prawidłowego wykonywania działalności objętej
koncesją, jest większa niż liczba koncesji przewidzianych do udzielenia.
(art. 51. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

I. Faza wstępna postępowania koncesyjnego.
●

dokonanie rezerwacji częstotliwości przez Prezesa UKE w porozumieniu

z Przewodniczącym KRRiT,
●

ogłoszenie informacji o możliwości uzyskania koncesji,

●

wybór wstępny złożonych wniosków.

Rezerwacja częstotliwości.
Jeżeli do rozpowszechniania programów radiofonicznych lub telewizyjnych jest
wymagana rezerwacja częstotliwości, rezerwacji tej na rzecz nadawcy, który
uzyskał koncesję, dokonuje niezwłocznie Prezes UKE.

•

Do dokonywania,wprowadzania zmian lub cofania rezerwacji
częstotliwości stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo
telekomunikacyjne.

II. Faza początkowa postępowania koncesyjnego
●

podanie przez Przewodniczącego KRRiT do publicznej wiadomości listy

wnioskodawców.

III. Faza merytoryczna postępowania koncesyjnego.

~ 48 ~

W postępowaniu o udzielenie koncesji ocenia się w szczególności:

•

stopień zgodności zamierzonej działalności programowej z zadaniami
radiofonii i telewizji określonymi w ustawie, możliwości dokonania przez
wnioskodawcę koniecznych inwestycji i finansowania programu,

•

przewidywany udział w programie audycji wytworzonych przez nadawcę
lub na jego zamówienie albo we współdziałaniu z innymi nadawcami,

•

dotychczasowe przestrzeganie przepisów dotyczących radiokomunikacji
i środków masowego przekazu,

•

inne

Koncesji nie udziela się, jeżeli rozpowszechnianie programów przez
wnioskodawcę mogłoby spowodować:

zagrożenie interesów kultury narodowej, dobrych obyczajów

i wychowania, bezpieczeństwa i obronności państwa oraz
naruszenie tajemnicy państwowej;

osiągnięcie przez wnioskodawcę pozycji dominującej w dziedzinie
ś

rodków masowego przekazu na danym terenie.

Koncesja posiada charakter czasowy: jest udzielana na 10 lat.

Treść koncesji.
Koncesja określa w szczególności:

osobę nadawcy, jego siedzibę lub miejsce zamieszkania,

przedmiot działalności objętej koncesją,

sposób rozpowszechniania programu (rozsiewczy naziemny, rozsiewczy
satelitarny, kablowy) i inne,

rodzaj programu i czas jego rozpowszechniania;

datę rozpoczęcia rozpowszechniania programu;

termin wygaśnięcia koncesji;

udział w programie audycji wytworzonych przez producentów krajowych.

Koncesję cofa się, jeżeli:

•

wydano prawomocne orzeczenie zakazujące nadawcy

wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją,

•

nadawca rażąco narusza warunki określone w ustawie lub w koncesji,

•

działalność objęta koncesją jest wykonywana w sposób

sprzeczny z prawem lub z warunkami koncesji,

•

nadawca nie rozpoczął rozpowszechniania programu w

terminie ustalonym w koncesji lub

•

trwale zaprzestał wykonywania rozpowszechniania programu za pomocą
wszystkich lub niektórych stacji nadawczych (...) (art. 38. 1 urit)

~ 49 ~

Za trwałe zaprzestanie rozpowszechniania programu uważa się fakt
nierozpowszechniania programu przez okres trzech kolejno następujących po
sobie miesięcy.

Koncesja może być cofnięta, jeżeli:

•

rozpowszechnianie programu powoduje zagrożenie interesów kultury
narodowej, bezpieczeństwa i obronności państwa lub narusza normy
dobrego obyczaju,

•

nastąpi ogłoszenie upadłości nadawcy,

•

rozpowszechnianie programu powoduje osiągnięcie przez nadawcę
pozycji dominującej w dziedzinie środków masowego przekazu na danym
rynku,

•

nastąpi przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad działalnością
nadawcy przez inną osobę (art. 38.2 urit)

~ 50 ~

Zadania i prawa prasy.

Prawa dziennikarzy.

Zadania prasy.
Prasa, zgodnie z Konstytucją RP,

•

korzysta z wolności wypowiedzi,

•

urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania,
jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej. [art. 1 pp]

Zadaniem prasy jest urzeczywistnianie praw konstytucyjnych:

•

prawa do wolności wypowiedzi,

•

prawa obywateli do ich rzetelnego informowania,

•

prawa do jawności życia publicznego,

•

prawa do kontroli życia publicznego,

•

prawa do krytyki społecznej.

Obowiązek państwa wspierania i ochrony prasy i jej pluralizmu.
Organy państwowe mają obowiązek stwarzania prasie:
●

warunków niezbędnych do wykonywania jej funkcji i zadań,

●

warunków umożliwiających działalność redakcjom dzienników i czasopism

zróżnicowanych pod względem programu, zakresu tematycznego
i prezentowanych postaw. [art. 2 upp]

Wolność informowania prasy.

•

Każdy obywatel, zgodnie z zasadą wolności słowa i prawem do krytyki,
może udzielać informacji prasie.

•

Nikt nie może być narażony na uszczerbek lub zarzut z powodu
udzielenia informacji prasie, jeżeli działał w granicach prawem
dozwolonych. [art. 5 pp]

Przepis ten chroni osoby współpracujące z prasą (informatorów), które muszą
jednak działać zgodnie z prawem (nie mogą np. łamać tajemnicy państwowej,
zawodowej, służbowej).

PRAWA PRASY (DZIENNIKARZY)

prawo do uzyskania informacji,

prawo do krytyki i uzyskania odpowiedzi na krytykę,

prawo do anonimatu,

prawo do zachowania tajemnicy dziennikarskiej,

prawo do sprawozdawczości,

prawo do ochrony ze strony państwa,

prawo do publikacji ogłoszeń i reklam.

~ 51 ~

1. Prawo do uzyskania informacji.
Trzy rodzaje roszczeń informacyjnych przysługujących dziennikarzom:
a) prawo dostępu do informacji publicznej.
b) prawo żądania od określonych podmiotów udostępnienia informacji
dziennikarzom [art 4 i 11 pp],
c) prawo do uzyskania odpowiedzi na krytykę [art 6 pp].

ad a) prawo prasy i dziennikarzy dostępu do informacji publicznej.

•

Kwestie związane z prawem dostępu prasy do informacji regulują
przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji
publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198). [art. 3a pp]

Ustawa o dostępie do informacji publicznej:
●

realizuje zawartą w art. 61 Konstytucji RP zasadę prawa obywateli do

uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej i podmiotów
wykonujących zadania publiczne,
●

reguluje zakres informacji, które mogą być udostępniane,

●

określa podmioty zobowiązane do ich udostępnienia,

●

sposób udostępniania informacji publicznych.

ad b) dostęp do informacji o działalności podmiotów publicznych
i niepublicznych (prywatnych).
Dziennikarze mają prawo żądać informacji o działalności podmiotów
publicznych i prywatnych takich jak:

•

przedsiębiorcy,

•

podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych,

•

podmioty niedziałające w celu osiągnięcia zysku,

•

organy administracji rządowej,

~ 52 ~

Są oni zobowiązani do udzielenia prasie informacji o swojej
działalności, o ile na podstawie odrębnych przepisów informacja
nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności.
[art. 4 pp]

Dziennikarz jest uprawniony do uzyskiwania od tych podmiotów informacji
nieobjętych tajemnicą lub nie naruszających prawa do prywatności.
[por. art. 11 ust. 1 pp]

Interpretacja.
W oparciu o przepis art.11 ust. 1 pp dziennikarze:

•

mogą domagać się tylko uzdzielenia zwykłych informacji

•

nie mogą uczestniczyć w obradach czy mieć wgląd do treści umów
i innych dokumentów.

W przypadku odmowy udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego
odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie
trzech dni;

Odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub
osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy,
oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy.

Odmowę udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego lub
niezachowanie wymogów określonych w tym przepisie, można zaskarżyć do
sądu administracyjnego w terminie 30 dni.

Podmiotami zobowiązanymi do udzielania informacji w imieniu jednostek
organizacyjnych są:

•

kierownicy tych jednostek,

•

ich zastępcy,

•

rzecznicy prasowi,

•

inne upoważnione osoby, w granicach obowiązków powierzonych im
w tym zakresie. [art. 11 ust. 2 pp]

Inne osoby nie mogą udzielać informacji; ważne jest więc dotarcie do właściwej
osoby i jej prawidłowa identyfikacja.

Kierownicy jednostek organizacyjnych są obowiązani umożliwiać
dziennikarzom nawiązanie kontaktu z pracownikami oraz swobodne zbieranie
wśród nich informacji i opinii. [art. 11. ust 3 pp]

~ 53 ~

Przepis absurdalny:

•

nie wiadomo, na czym ma polegać to zachowanie: dziennikarz nie może
np. żądać wpuszczenia go ona teren zakładu pracy i swobodnego
poruszania się po nim.

Sprawy kontaktów dziennikarzy z rządem reguluje
Rozporządzenie RM z dnia 18.01.2002 w sprawie organizacji i zadań
rzeczników prasowych w urzędach administracji rządowej:

•

reguluje ono pozycję Rzecznika Prasowego Rządu i rzeczników

administracji rządowej (nie dotyczy wszystkich rzeczników),

•

dotyczy wykonywania przez rzeczników polityki informacyjnej

rządu, tj.:

•

publicznego prezentowania działań organów administracji

rządowej,

•

organizowania kontaktów publicznych organów tej

administracji, realizowanych z udziałem lub za pośrednictwem
mediów.

Zgodnie z tym przepisem dziennikarze nie mogą:

•

żą

dać informacji od dowolnie wybranej osoby,

•

żą

dać informacji na temat, który był już wcześniej przedmiotem wywiadu

dla innych mediów.

•

zgoda na udzielenie wywiadu może być niestety wykorzystywana jako
ś

rodek nacisku na prasę,

•

urzędnicy mogą dziennikarzy uzależniać od siebie, dokonując
kontrolowanych „przecieków” informacji.

Podmiotom niewywiązującym się z obowiązku udzielania informacji
dziennikarzom grozi odpowiedzialność karna

•

kara grzywny albo

•

kara ograniczenia wolności. [art 49 pp]

ad c) prawo do KRYTYKI i uzyskania odpowiedzi na krytykę prasową.
●

Prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk.

●

Nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny

sposób tłumić krytyki. [art. 6 ust. 1 i 4 pp]

Współczesne ujęcie „krytyki”:
krytyka -
●

oceny (opinie) przeważnie ujemne, a także dodatnie,

●

oparte na faktach realnych lub fikcyjnych,

~ 54 ~

●

dokonane w dobrej lub złej wierze,

●

w interesie społecznym lub prywatnym,

●

zakomunikowane innym osobom.

•

„Krytyka polega na zakomunikowaniu osobie lub osobom trzecim oceny
dzieła, działalności lub postępowania innej osoby, instytucji lub
zrzeszenia. (...)

•

Wypowiedź krytyczna może być z kolei przedmiotem oceny i wymiany
poglądów, daje możność wykazywania błędów tej oceny.
[uchwała SN z 17.12.1965r.]

KRYTYKA PRASOWA - „rzetelne, zgodne z zasadami współżycia
społecznego ujemne oceny dzieł naukowych lub artystycznych albo innej
działalności twórczej, zawodowej lub publicznej”. [art. 41 pp]

•

Rzetelne

•

zgodne z zasadami współżycia społecznego,

•

oceny ujemne czyjejś działalności,

•

dokonane przez prasę.

Krytyka prasowa:

•

jest publiczną oceną,

•

została uznana za działanie społecznie pożądane.

•

nie jest jednak nieograniczona i nie może być rozumiana jako prawo do
stawiania fałszywych lub niedostatecznie sprawdzonych zarzutów.

W strukturze wypowiedzi krytycznej można wyróżnić trzy grupy
elementów:

•

opisowe stwierdzenie faktów;

•

ocenę tych faktów;

•

formę, w jakiej następuje zarówno opis faktów, jak i dokonanie ocen.

~ 55 ~

Sąd badając czy krytyka prasowa jest rzetelna i zgodna z zasadami współżycia
społecznego bierze pod uwagę:

•

oparcie na faktach,

•

formę,

•

zamiar i cel krytyki.

•

ad a) oceny krytyczne muszą być oparte na starannie i rzetelnie
ustalonych, sprawdzonych i zinterpretowanych faktach, zgodnie
z regułami logicznego rozumowania i zwykłego doświadczenia
ż

yciowego (argumenty ad rem),

•

ad b) krytyka nie powinna być w swej formie stronnicza, wybiórcza,
ogólnikowa, sugerująca, oparta na insynuacjach, pomijać fakty, „mijać się
z prawdą” itd.

•

ad c) zamiarem krytyki powinno być działanie w interesie publicznym
w celu dojścia do prawdy;

Krytyka prasowa jako wypowiedź stanowiącą ujemną ocenę dzieła lub
działalności publicznej:

•

może być przedmiotowa, merytoryczna (rzeczowa) (ad rem) i na zasadzie
art. 41 pp nie podlega odpowiedzialności karnej.

Krytyka podmiotowa (ad personam) - czyli dotycząca konkretnej
osoby, może być rzetelna lub nierzetelna.

Zniesławienie jest czynem godzącym w dobre imię i opinię.

Dobre imię jest składową częścią wartości ogólniejszej – godności człowieka.

Zniesławienie ścigane jest tylko z oskarżenia prywatnego i polega na
pomawianiu o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć w opinii
publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska,
zawodu lub rodzaju działalności (np. poprzez użycie zwrotów „oszust”,
„malwersant”).

Brak odpowiedzialności za zniesławienie osoby przytaczającej tylko cudzą
wypowiedź w sprawach publicznych !!!

•

zwolnienie od odpowiedzialności odnosi się do cytowania wypowiedzi
innych osób, przez co należy rozumieć wypowiedzi nie anonimowe,
chyba że ustalenie autora wypowiedzi jest nie możliwe.

•

wypowiedzi te mają być rzeczywistymi cytatami, przytaczaniem
informacji o sprawach publicznych m.in.

~ 56 ~

•

wypowiedzi tzw. osób publicznych tj. polityków, posłów, radnych,
kandydatów na stanowiska państwowe i samorządowe,

•

wypowiedzi o osobach publicznych, o instytucjach publicznych, partiach
politycznych oraz o działających w sferze publicznej organizacjach;

•

wypowiedzi padające w trakcie wydarzeń publicznych, a także
wypowiedzi padające w związku z takimi wydarzeniami.

Krytyka nierzetelna stanowi nadużycie wolności słowa i przekroczenie granic
społecznego celu krytyki – dlatego podlega odpowiedzialności zarówno
cywilnej, jak i karnej.

Utrudnianie lub tłumienie krytyki prasowej jest przestępstwem z art. 44
ust. 1 i 2 prawa prasowego:

•

podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności.

Używanie przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia dziennikarza
do opublikowania lub zaniechania opublikowania materiału prasowego
albo do podjęcia lub zaniechania interwencji prasowej jest przestępstwem
z art. 43 prawa prasowego

•

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Groźbą może być np. groźba spowodowania procesu karnego lub rozgłoszenia
wiadomości, która naruszy cześć osoby zagrożonej lub bliskiej mu osoby.

„Za brak odpowiedzi na krytykę prasową, podlegającą zaskarżeniu
do sądu administracyjnego, można uznać brak reakcji krytykowanego,
zawierającej jego stosunek do podniesionych w prasie zarzutów, ale nie
odpowiedź nierzetelną, czy z innych powodów niesatysfakcjonującą
krytykującego”.

Odpowiedź na krytykę prasową:
●

jest odpowiedzią, repliką, reakcją na postawione pytanie albo zarzut,

●

powinna odnosić się do treści pytania lub zarzutu, czyli wyrażać rzeczowy

stosunek do krytyki zawartej w publikacji prasowej.
[por. wyrok NSA z 29.09.1999]

PRAWA DZIENNIKARZY.

•

prawo anonimatu,

•

prawo do zachowania tajemnicy dziennikarskiej,

•

prawo do sprawozdawczości,

•

prawo do ochrony ze strony państwa,

•

prawo do publikacji ogłoszeń i reklam.

~ 57 ~

Prawo ANONIMATU.

„Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy
swego nazwiska”. (art 15 ust. 1 pp)

Na straży tego prawa stoi obowiązek zachowania tajemnicy dziennikarskiej.
(art 15 ust. 2 i 3 pp)

Autorem chronionym może być dziennikarz i inna osoba,
która:

•

nie podpisuje swego materiału,

•

posługuje się pseudonimem (kryptonimem, kryptogramem, nazwiskiem
zmyślonym itp.),

•

podaje informację: „imię i nazwisko znane redakcji”,

•

pisze w rubryce: „Listy do redakcji” itp.

Anonimat:

•

to prawo prasy i autora do publikacji utworów bez podania nazwiska
autora lub pod pseudonimem,

•

służy zachowaniu w tajemnicy nazwiska autora i ochronie przed
odpowiedzialnością karną,

•

służy ochronie wolności słowa (możliwości głoszenia odmiennych
poglądów filozoficznych, religijnych, politycznych).

Wady anonimatu:

•

przenosi indywidualną odpowiedzialność karną i majątkową autora na
redaktora naczelnego, redakcję, wydawcę lub nadawcę,

•

prowadzi do działań nieetycznych,

•

powoduje obniżenie poziomu prasy.

Prawo do zachowania TAJEMNICY DZIENNIKARSKIEJ.

tajemnica (sekret) - informacje znane jednym osobom, które z rożnych
przyczyn nie mogą być przekazane innym.

Cel instytucji tajemnicy dziennikarskiej – ochrona stosunku zaufania
łączącego dziennikarzy i ich informatorów.

OBOWIĄZEK ZACHOWANIA TAJEMNICY ZAWODOWEJ.

•

„Autor materiału prasowego ma prawo zachować w tajemnicy swoje
nazwisko”.

~ 58 ~

•

Dziennikarz ma kilka obowiązków związanych z przestrzeganiem
tajemnicy.

Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:

•

danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu
do redakcji lub innego materiału o tym charakterze,

•

danych innych osób udzielających informacji opublikowanych albo
przekazanych do opublikowania,

•

wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione
prawem interesy osób trzecich,

•

danych innych osób zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach
prasowych,

- jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych.

Dziennikarz jest zwolniony od zachowania tajemnicy zawodowej:

•

gdy informacja, materiał prasowy, list do redakcji lub inny materiał o tym
charakterze dotyczy przestępstwa określonego w art. 254 Kodeksu
karnego [obecnie 240 kk] albo

•

gdy autor lub osoba przekazująca taki materiał wyłącznie do wiadomości
dziennikarza wyrazi zgodę na ujawnienie jej nazwiska lub tego materiału.

Dziennikarz może powoływać się na prawo zachowania tajemnicy
dziennikarskiej tylko w związku z wykonywaną działalnością zawodową.

Zwolnienia dziennikarza z tajemnicy może dokonać:

•

informator,

•

sąd,

•

prawo.

(art. 16 pp oraz art. 180 §1-4 kodeksu postępowania karnego)

Zwolnienie, o którym mowa dotyczy również innych osób zatrudnionych
w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach
organizacyjnych.

•

Redaktor naczelny powinien być w niezbędnych granicach
poinformowany o sprawach związanych z tajemnicą zawodową
dziennikarza;

•

powierzoną mu informację albo inny materiał może ujawnić jedynie
w wypadkach określonych w omawianych przepisach.

~ 59 ~

Ochrona tajemnicy dziennikarskiej w procesie karnym.

•

W procesie karnym najwi

ksz

ochron

otoczona jest tajemnica

samo

ci informatora i prawo anonimatu.

Tylko w wyjątkowych okolicznościach sąd lub prokurator ma prawo:

•

przesłuchać dziennikarza w charakterze świadka;

•

zwolnić dziennikarza z tajemnicy można wtedy, gdy informator posiadał
informacje na temat przestępstw wskazanych w art. 240 kodeksu karnego:

•

zabójstwo,

•

ciężkie uszkodzenie ciała,

•

szpiegostwo,

•

zamach stanu, na życie prezydenta, terrorystyczny,

•

sprowadzenie zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu osób albo
mieniu w wielkich rozmiarach,

•

piractwo,

•

wzięcie zakładnika. (zob. art. 240 k.k.)

Informacjami są:

•

twierdzenia o faktach, analizy i oceny odnoszące się do faktów.

Informacjami nie są:

•

oceny czysto subiektywne (estetyczne), oceny moralne, epitety i groźby.

Tajemnica dziennikarska obowiązuje bez względu na sposób i motyw
wejścia przez informatora w posiadanie informacji:

•

uczciwy, nieuczciwy,

~ 60 ~

•

legalny, nielegalny,

•

naruszający tajemnicę państwową, służbową, handlową.

Nie ma znaczenia wartość poznawcza (prawdziwość) danych uzyskanych od
informatora (tzn. mogą być fałszywe).

... ale dziennikarz powinien starannie zweryfikować te informacje, inaczej
narazi się na zarzut niestaranności.

Tajemnica dziennikarska obowiązuje w stosunku do osób, które:

•

współpracują z dziennikarzem,

•

robią to świadomie,

•

zastrzegły swoją anonimowość.

Redakcja posiada możliwość odmówienia organom ścigania udzielenia
informacji o osobach chronionych tajemnicą:

•

dziennikarze nie są wtedy postrzegani jako współpracownicy wymiaru
sprawiedliwości (policji, prokuratury, sądów).

Ochronna dziennikarskich źródeł informacji jest jednym z podstawowych
warunków wolności prasy.
Bez takiej ochrony, źródła mogą się bać pomagać prasie w informowaniu opinii
publicznej o sprawach wzbudzających zainteresowanie publiczne;

Może to wpłynąć negatywnie na:

•

osłabienie ważnej roli prasy jako publicznego obserwatora,

•

zdolność prasy do zapewnienia dokładnej i wiarygodnej informacji.
[por. wyrok ETPC w Strasburgu z 27.03.1996r.)

Dziennikarz, podobnie jak każdy obywatel, ma prawo odmówić przed
sądem odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić
jego lub osobę dla niego najbliższą:

•

na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,

•

na zagrożenie hańbą lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę materialną.
(art. 183 kpk, art. 261 kpc)

Dziennikarz popełnia przestępstwo, jeżeli:

•

ujawnia tajemnicę chronioną prawem,

•

dokonuje zniesławienia.

Odmowa udzielenia zeznań lub odpowiedzi na pytania nie zwalnia go
z odpowiedzialności karnej za te czyny.

~ 61 ~

Prawo do sprawozdawczości. Prawo wstępu na posiedzenia sądowe.
- jawność wewnętrzna postępowania sądowego;
- jawność zewnętrzna postępowania sądowego;
- zasada jawności postępowania odnosi się do wszystkich typów procedur
sądowych;
- niejawność rozprawy;
- odpowiednie zachowanie na rozprawie;

Dostęp do akt postępowania przygotowawczego i sądowego.
- postępowanie karne z udziałem władz publicznych, lub innych podmiotów
wykonujących zadania publiczne, albo osób pełniące funkcje publiczne;
- odmowa udostępnienia dziennikarzom całości lub części akt sprawy.
(art. 156 k.p.k.)

•

Dopuszczalność utrwalania przebiegu rozpraw i rozpowszechniania
uzyskanych w ten sposób zapisów fonicznych i wizualnych.

•

Zakaz oceniania orzeczeń sądowych przed wydaniem orzeczenia
w I instancji. (art.13 ust. pp)

Dopuszczalność rozpowszechniania w prasie danych osobowych
i wizerunku uczestników postępowania przygotowawczego i sądowego.

Ochrona danych osobowych przewidziana przepisem art. 13 ust. 2 i 3 pp
przysługuje:
1) podejrzanemu,
2) oskarżonemu,
3) świadkom,
4) pokrzywdzonym,
5) poszkodowanym.

Granice krytyki organów wymiaru sprawiedliwości w orzecznictwie
Trybunału Europejskiego.

Trybunał Europejski uważa, że sędziowie i prokuratorzy stanowią szczególną
kategorię osób publicznych, dlatego należy chronić ich przed bezpodstawnymi
atakami.

PRAWO PRASY DO OCHRONY ZE STRONY PAŃSTWA.

Organy państwowe mają obowiązek stwarzania prasie:

•

warunków niezbędnych do wykonywania jej funkcji i zadań,

~ 62 ~

•

warunków umożliwiających działalność redakcjom dzienników
i czasopism zróżnicowanych pod względem programu, zakresu
tematycznego i prezentowanych postaw. [art. 2 pp]

Przykłady przepisów gwarantujących ochronę prasy i realizowanie jej
ustawowych zadań:

•

zakaz podszywania się przez organy ścigania pod dziennikarzy,

•

zakaz werbowania dziennikarzy i przedstawicieli prasy na tajnych
współpracowników (przepisy ustawy o ABW),

•

sankcje za stosowanie przymusu i gróźb w stosunku do prasy
(art. 43 i 44 pp),

•

ochrona krytyki prasowej i satyry przed jej tłumieniem, sankcje za
działanie na szkodę dziennikarzy,

•

sankcje w stosunku do osób nadużywających stanowisk lub funkcji
i wywierających naciski na prasę (art. 44 ust. 2 pp),

•

obrona interesów ekonomicznych prasy (sankcje za ograniczanie lub
utrudnianie drukowania czy nabywania publikacji z powodu ich linii
programowej lub treści (art. 3 i 49 pp).

Staranność = dokładność, pilność, sumienność, troskliwość, gorliwość, dbanie
o szczegóły.

Szczególna staranność = niezwykła, wyjątkowa, specjalna, nieprzeciętna.

Rzetelność = uczciwość, solidność, obowiązkowość, konkretność,
odpowiedzialność za słowo.

Za wiarygodne źródła informacji uznaje się:

Uznany autorytet w danej sprawie (kompetencje),

Osoba publicznego zaufania (uczciwość),

Urzędnik administracji, rzecznik prasowy (sprawowanie funkcji).

Jeżeli nie są osobami zainteresowanymi w sprawie i nie popadają w konflikt
interesów (bezstronność).

Niewiarygodnymi źródłami informacji są:

Anonimy, pogłoski, plotki,

wiadkowie bez wiedzy, wypowiadający oceny subiektywne,

Osoby zainteresowane, nieobiektywne, pozostający w konflikcie
z określoną osobą,

Adwokaci wypowiadający się w interesie swoich klientów,

Informatorzy, których chroni tajemnica dziennikarska ,

Publikowane informacje doradcy partii politycznej.

~ 63 ~

Autoryzacja – zgoda osoby udzielającej informacji, dosłownie cytowanej
wypowiedzi.

Wskazówki praktyczne:

•

Autoryzacji żąda udzielający informacji,

•

Żą

danie powinno być wyraźne (na piśmie, na taśmie, przy świadkach),

•

Dziennikarz nie ma obowiązku informowania rozmówcy o jego prawie do
autoryzacji,

•

W sytuacji odmowy autoryzacji dziennikarz nie powinien cytować
dokładnie, lecz obejść zakaz i omówić wypowiedź rozmówcy tj. unikać
takich zwrotów: „Jak uważa (twierdzi, sądzi, mniema) pan wójt Witold
Wójcicki, w jego gminie nie było przypadków korupcji”.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
sylabus prawo autorskie, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna (KUL) I stopień, Rok 2, semestr 2, P
PRAWO MEDIÓW, dziennikarstwo i komunikacja społeczna, prawo mediów
Prawo mediów, prawo prasowe
Prawo mediów
Prawo mediów o dostepie do inf publicznej
Prawo mediow szczegolowe notatki z ksiazki c
prawo mediów, ►► UMK TORUŃ - wydziały w Toruniu, ► Wydział politologii i studiów międzynarodowych (W
89-99, PRAWO MEDIÓW(1)
pytania 78 -88, PRAWO MEDIÓW(1)
Prawo mediów wykłady
PRAWO MEDIÓW( listopada
opracowanie pytań 23-33, PRAWO MEDIÓW(1)
pytania-media, PRAWO MEDIÓW(1)
wykład prawo mediów2, Dziennikarstwo
prawo mediow id 387360 Nieznany
PRAWO MEDIOW pyt Judyty, pedagogika i inne
Skrypt - Prawo Autorskie I Prasowe, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna (KUL) I stopień, Rok 2, s
prawo prasowe, prawo mediów

więcej podobnych podstron