2010-12-04

1

Zaburzenia nastroju cz. 1

Zaburzenia nastroju cz. 1

Leszek Bidzan

Leszek Bidzan

Zaburzenia nastroju cz. I

Zaburzenia nastroju cz. I

Teorie zaburze

ń

nastroju. Choroby

Teorie zaburze

ń

nastroju. Choroby

psychiczne zwi

ą

zane z zaburzeniami

psychiczne zwi

ą

zane z zaburzeniami

nastroju. Reakcja

ż

ałoby. Zaburzenia

nastroju. Reakcja

ż

ałoby. Zaburzenia

nastroju jako cz

ę

sta przyczyna bł

ę

dów

nastroju jako cz

ę

sta przyczyna bł

ę

dów

diagnostycznych. Depresje maskowane.

diagnostycznych. Depresje maskowane.

Terapia zaburze

ń

nastroju.

Terapia zaburze

ń

nastroju.

Studium przypadku

Studium przypadku

DEPRESJA

DEPRESJA

• ZABURZENIE

ś

YCIA EMOCJONALNEGO,

KTÓREGO PODSTAWOWYM OBJAWEM
JEST DOMINUJ

Ą

CE UCZUCIE SMUTKU,

PRZYGN

Ę

BIENIA, ZNIECH

Ę

CENIA.

RYZYKO ZACHOROWANIA NA DEPRESJ

Ę

RYZYKO ZACHOROWANIA NA DEPRESJ

Ę

KOBIETY 20

KOBIETY 20 -- 25%

25%

M

Ęś

CZY

Ź

NI 7

M

Ęś

CZY

Ź

NI 7 -- 12%

12%

Depresje przyczyny

Depresje przyczyny

genetyczne

Uszkodzenie o.u.n.

Czynniki chemiczne

Czynniki
reaktywne

osobowość

ZABURZENIA DEPRESYJNE WG. KLASYFIKACJI

ZABURZENIA DEPRESYJNE WG. KLASYFIKACJI

ICD

ICD -- 10

10

EPIZOD DEPRESYJNY

EPIZOD DEPRESYJNY

DYSTYMIA

DYSTYMIA

2010-12-04

2

OBJAWY EPIZODU DEPRESYJNEGO

OBJAWY EPIZODU DEPRESYJNEGO

PODSTAWOWE

PODSTAWOWE

OBNI

ś

ENIE NASTROJU

OBNI

ś

ENIE NASTROJU

UTRATA ZAINTERESOWA

Ń

UTRATA ZAINTERESOWA

Ń

ZMNIEJSZENIE ENERGII

ZMNIEJSZENIE ENERGII

CZAS TRWANIA OBJAWÓW MINIMUM 2 TYGODNIE

CZAS TRWANIA OBJAWÓW MINIMUM 2 TYGODNIE

OBJAWY EPIZODU DEPRESYJNEGO

OBJAWY EPIZODU DEPRESYJNEGO

DODATKOWE

DODATKOWE

ZABURZENIA KONCENTRACJI UWAGI I ZDOLNO

Ś

CI

ZABURZENIA KONCENTRACJI UWAGI I ZDOLNO

Ś

CI

MY

Ś

LENIA

MY

Ś

LENIA

UTRATA POCZUCIA WŁASNEJ WARTO

Ś

CI

UTRATA POCZUCIA WŁASNEJ WARTO

Ś

CI

POCZUCIE WINY

POCZUCIE WINY

ZAHAMOWANIE LUB NIEPOKÓJ

ZAHAMOWANIE LUB NIEPOKÓJ

MY

Ś

LI I PRÓBY SAMOBÓJCZE

MY

Ś

LI I PRÓBY SAMOBÓJCZE

ZABURZENIA SNU

ZABURZENIA SNU

ZMANY ŁAKNIENIA I MASY CIAŁA

ZMANY ŁAKNIENIA I MASY CIAŁA

DYSTYMIA

DYSTYMIA

PRZEWLEKŁE, TRWAJ

Ą

CE POWY

ś

EJ 2 LAT

PRZEWLEKŁE, TRWAJ

Ą

CE POWY

ś

EJ 2 LAT

POCZUCIE OBNI

ś

ONEGO NASTROJU LUB

POCZUCIE OBNI

ś

ONEGO NASTROJU LUB

SMUTKU

SMUTKU

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

etiologia

etiologia

Poj

ę

cia depresja obejmuje zró

ż

nicowane stany

Poj

ę

cia depresja obejmuje zró

ż

nicowane stany

warunkowane odmiennymi przyczynami

warunkowane odmiennymi przyczynami

Konsekwencje:

Konsekwencje:

Przebieg

Przebieg

Leczenie

Leczenie

Rokowanie

Rokowanie

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

patogeneza

patogeneza

Czynniki reaktywne

Czynniki reaktywne –

– depresje

depresje

psychogenne

psychogenne

Reakcja

ż

ałoby

Reakcja

ż

ałoby

Kiedy ko

ń

czy si

ę

smutek a zaczyna

Kiedy ko

ń

czy si

ę

smutek a zaczyna

depresja?

depresja?

KONCEPCJE ETIOLOGICZNE

KONCEPCJE ETIOLOGICZNE

DEPRESJI

DEPRESJI

HIPOTEZA MONOAMINOWA

HIPOTEZA MONOAMINOWA

UKŁAD SEROTONINERGICZNY;

UKŁAD SEROTONINERGICZNY; DOPAMINERGICZNY

DOPAMINERGICZNY -- NASTRÓJ

NASTRÓJ

UKŁAD NORADRENERGICZNY I DOPAMINERGICZNY

UKŁAD NORADRENERGICZNY I DOPAMINERGICZNY -- AKTYWNO

ŚĆ

I MOTYWACJA

AKTYWNO

ŚĆ

I MOTYWACJA

2010-12-04

3

KONCEPCJE ETIOLOGICZNE

KONCEPCJE ETIOLOGICZNE

DEPRESJI

DEPRESJI

HIPOTEZY IMMUNOLOGICZNE I

HIPOTEZY IMMUNOLOGICZNE I

ENDOKRYNOLOGICZNE

ENDOKRYNOLOGICZNE

ISTOTA ZABURZE

Ń

DEPRESYJNYCH POLEGA NA NADMIERNEJ AKTYWACJI OSI

ISTOTA ZABURZE

Ń

DEPRESYJNYCH POLEGA NA NADMIERNEJ AKTYWACJI OSI

PODWZGÓRZE

PODWZGÓRZE -- PRZYSADKA

PRZYSADKA -- NADNERCZA

NADNERCZA

DEPRESJA JAKO CHOROBA

DEPRESJA JAKO CHOROBA

OGÓLNOUSTROJOWA

OGÓLNOUSTROJOWA

..

CYTOKINY

CRF

HORMONY STEROIDOWE

PROSTAGLANDYNY

USZKODZENIE HIPOKAMPA

PRZEWODNICTWO SEROTONINERGICZNE

UWALNIANIE MONOAMIN

HIPOTEZA KASKADY GLIKOKORTYKOIDOWEJ

HIPOTEZA KASKADY GLIKOKORTYKOIDOWEJ

..

..

HIPOKAMP

PODWZGÓRZE

PRZYSADKA

NADNERCZA

ZNACZENIE WŁA

Ś

CIWEGO LECZENIA ZABURZE

Ń

DEPRESYJNYCH

ZNACZENIE WŁA

Ś

CIWEGO LECZENIA ZABURZE

Ń

DEPRESYJNYCH

POPRAWA ROKOWANIA WE WSPÓŁISTNIEJ

Ą

CYCH CHOROBACH

POPRAWA ROKOWANIA WE WSPÓŁISTNIEJ

Ą

CYCH CHOROBACH

SOMATYCZNYCH

SOMATYCZNYCH

ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM

ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM

AKTYWNO

ŚĆ

SPOŁECZNA, ZAWODOWA

AKTYWNO

ŚĆ

SPOŁECZNA, ZAWODOWA

POPRAWA JAKO

Ś

CI

ś

YCIA CHORYCH

POPRAWA JAKO

Ś

CI

ś

YCIA CHORYCH

OBNI

ś

ANIE KOSZTÓW EKONOMICZNYCH ZWI

Ą

ZANYCH Z

OBNI

ś

ANIE KOSZTÓW EKONOMICZNYCH ZWI

Ą

ZANYCH Z

DEPRESJ

Ą

DEPRESJ

Ą

WI

Ę

KSZO

ŚĆ

ZABURZE

Ń

DEPRESYJNYCH

WI

Ę

KSZO

ŚĆ

ZABURZE

Ń

DEPRESYJNYCH POZOSTAJE

POZOSTAJE

NIEROZPOZNANYCH

NIEROZPOZNANYCH

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

BEZ

LECZENIA

WŁAŚCIWIE

LECZENI

DEPRESJE MASKOWANE

DEPRESJE MASKOWANE

MASKI BÓLOWE

MASKI BÓLOWE

MASKI WEGETATYWNE I

MASKI WEGETATYWNE I
PSYCHOSOMATYCZNE

PSYCHOSOMATYCZNE

ZABURZENIA RYTMÓW BIOLOGICZNYCH

ZABURZENIA RYTMÓW BIOLOGICZNYCH

MASKI PSYCHOPATOLOGICZNE

MASKI PSYCHOPATOLOGICZNE

MASKI BEHAWIORALNE

MASKI BEHAWIORALNE

2010-12-04

4

WSPÓLISTNIENIE CHORÓB SOMATYCZNYCH I DEPRESJI

WSPÓLISTNIENIE CHORÓB SOMATYCZNYCH I DEPRESJI

ENDOKRYNOPATIE

ENDOKRYNOPATIE --

20

20 -- 30%

30%

CHOROBY OUN

CHOROBY OUN --

DO 60%

DO 60%

ZESPOŁY BÓLOWE

ZESPOŁY BÓLOWE --

DO 50%

DO 50%

CUKRZYCA

CUKRZYCA --

DO 10%

DO 10%

NOWOTWORY

NOWOTWORY --

20

20 -- 40%

40%

CHOROBY KR

Ąś

ENIA

CHOROBY KR

Ąś

ENIA --

15

15 -- 25%

25%

CHOROBY NEREK, W

Ą

TROBY 20%

CHOROBY NEREK, W

Ą

TROBY 20%

LEKI O POTENCJALNYM DZIAŁANIU

LEKI O POTENCJALNYM DZIAŁANIU

DEPRESJONOGENNYM

DEPRESJONOGENNYM

LEKI HIPOTENSYJNE

LEKI HIPOTENSYJNE

KORTYKOSTEROIDY

KORTYKOSTEROIDY

ANTAGONI

Ś

CI KANAŁU WAPNIOWEGO

ANTAGONI

Ś

CI KANAŁU WAPNIOWEGO

GESTAGENY

GESTAGENY

LEKI PSYCHOTROPOWE

LEKI PSYCHOTROPOWE

LEKI PRZECIWNOWOTWOROWE

LEKI PRZECIWNOWOTWOROWE

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

leczenie niefarmakologiczne

leczenie niefarmakologiczne

Oddziaływania psychoterapeutyczne s

ą

Oddziaływania psychoterapeutyczne s

ą

wskazane w ka

ż

dym przypadku zaburze

ń

wskazane w ka

ż

dym przypadku zaburze

ń

nastroju

nastroju

Terapia psychologiczna jako podstawowa

Terapia psychologiczna jako podstawowa

forma leczenia

forma leczenia

Terapia psychologiczna jako metoda

Terapia psychologiczna jako metoda

towarzysz

ą

ca farmakoterapii

towarzysz

ą

ca farmakoterapii

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

leczenie niefarmakologiczne

leczenie niefarmakologiczne –

– terapia poznawcza

terapia poznawcza

Terapia poznawcza (reorganizacja sposobu

Terapia poznawcza (reorganizacja sposobu
my

ś

lenia, orientacja na tera

ź

niejszo

ś

ci)

my

ś

lenia, orientacja na tera

ź

niejszo

ś

ci)

terapeuta: dyrektywny

terapeuta: dyrektywny

Terapia wyuczonej bezradno

ś

ci (brak kontroli nad

Terapia wyuczonej bezradno

ś

ci (brak kontroli nad

wydarzeniami)

wydarzeniami)

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

leczenie niefarmakologiczne

leczenie niefarmakologiczne –

– terapia interpersonalna

terapia interpersonalna

Skoncentrowana na obecnnych problemach

Skoncentrowana na obecnnych problemach
interpersonalnych, szczególnie:

interpersonalnych, szczególnie:

Reakcje

ż

alu

Reakcje

ż

alu

Spory

Spory

Okresy przej

ś

ciowe

Okresy przej

ś

ciowe

Deficyt umiej

ę

tno

ś

ci społecznych

Deficyt umiej

ę

tno

ś

ci społecznych

Depresja atypowa cz

ę

sto

ść

wyst

ę

powania

Depresja atypowa cz

ę

sto

ść

wyst

ę

powania

Badania A.N. Nierenberg (1998):

Badania A.N. Nierenberg (1998):

42% depresja atypowa

42% depresja atypowa

2010-12-04

5

Depresja atypowa cz

ę

sto

ść

wyst

ę

powania

Depresja atypowa cz

ę

sto

ść

wyst

ę

powania

Badania Benazzi F. (1999):

Badania Benazzi F. (1999):

16

16 –

– 23% pacjentów z rozpoznanym du

ż

ym

23% pacjentów z rozpoznanym du

ż

ym

epizodem depresyjnym wyst

ę

puj

ą

cechy

epizodem depresyjnym wyst

ę

puj

ą

cechy

depresji atypowej

depresji atypowej

Obraz kliniczny depresji atypowej

Obraz kliniczny depresji atypowej

Hypersomnia

Hypersomnia

Wzrost apetytu

Wzrost apetytu

••

„m

ę

czliwo

ść

”

„m

ę

czliwo

ść

”

••

„cechy histeryczne”

„cechy histeryczne”

••

nadmierna wra

ż

liwo

ść

na odrzucenie

nadmierna wra

ż

liwo

ść

na odrzucenie

społeczne

społeczne

Obraz kliniczny depresji atypowej

Obraz kliniczny depresji atypowej

NIE: ECT

NIE: ECT

NIE: „gorzej rano”

NIE: „gorzej rano”

NIE: samoobwinianie

NIE: samoobwinianie

A.

A.

Nadreaktywno

ść

Nadreaktywno

ść

nastroju (

nastroju (na pozytywne bod

ź

ce

na pozytywne bod

ź

ce))

B.

B.

Dwa lub wi

ę

cej…

Dwa lub wi

ę

cej…

(1) istotny wzrost

(1) istotny wzrost

masy

masy

lub

lub

apetytu

apetytu

,

,

(2) nadmierna

(2) nadmierna

senno

ść

senno

ść

,

,

(3) „

(3) „

parali

ż

ołowiany

parali

ż

ołowiany

” ko

ń

czyn,

” ko

ń

czyn,

(4) utrwalone reagowanie

(4) utrwalone reagowanie

poczuciem odrzucenia

poczuciem odrzucenia

, skutkuj

ą

ce

, skutkuj

ą

ce

pogorszeniem relacji społecznych lub sytuacji zawodowej.

pogorszeniem relacji społecznych lub sytuacji zawodowej.

C. Wykluczenie specyfikatorów melancholicznej b

ą

d

ź

katatonicznej

C. Wykluczenie specyfikatorów melancholicznej b

ą

d

ź

katatonicznej

postaci depresji

postaci depresji

Czasokres: przewa

ż

a przez

Czasokres: przewa

ż

a przez

2 ostatnie tygodnie

2 ostatnie tygodnie

kryteria atypowej depresji DSM

kryteria atypowej depresji DSM--IV

IV

depresja atypowa

depresja atypowa –

– postacie

postacie

kliniczne

kliniczne

Lękowa

Anergiczna

Wegetatywna