ANTOCYJANY

Najważniejsi przedstawiciele antocyjanów:

O

+

O

H

OH

OH

OH

R

R

1

Cl

-

R

R

1

pelargonidyna

-H

-H

cyjanidyna

-OH

-H

delfinidyna

-OH

-OH

malwidyna

-OCH

3

-OCH

3

peonidyna

-OCH

3

-H

petynidyna

-OCH

3

-OH

Ogólna charakterystyka antocyjanów:
§

antocyjany są związkami o budowie zbliżonej do flawonoidów – stanowią one ich formy zredukowane (?)

§

są one trwałe w środowisku słabo kwaśnym

§

w roślinach występują w połączeniach z glikozydami (połączenia takie nazywane są antocyjaninami lub
antocyjanozydami)

§

w glikozydach stanowią one część aglikonową – mogą być połączone z jedną cząsteczką cukru, ale występują

również połączenia z dwiema lub trzema cząsteczkami glikonu

§

reszta cukrowa najczęściej przyłączona jest w pozycji 3, rzadziej w pozycji 5 lub 7

§

są to związki nietrwałe, w obecności tlenu bardzo szybko ulegają rozkładowi

§

antocyjany są odpowiedzialne za nadawanie kwiatom charakterystycznym barw (czerwona, purpurowa,

niebieska)

§

ich cechą charakterystyczną jest zmiana barwy w zależności od pH:

ü

w środowisku kwaśnym przyjmują zabarwienie czerwone

ü

w środowisku obojętnym są fioletowe

ü

w środowisku zasadowym przyjmują zabarwienie niebieskie

§

odcienie barw w danym środowisku są w znacznym stopniu uwarunkowane budową danego antocyjanu – na

zabarwienie wpływają m.in. grupy fenolowe, ugrupowania boczne – dodatkowo antocyjany są w stanie

kompleksowa jony metali

§

są to związki biologiczne czynne, a ich aktywność farmakologiczna zbliżona jest do flawonoidów:

ü

wzmagają elastyczność naczyń krwionośnych oraz zmniejszają przepuszczalność ich ścian

ü

działają również p/zapalnie

ü

stosowane są m.in. w zaburzeniach mikrokrążenia głównie gałki ocznej

! Surowiec:

Cyani flos – kwiat bławatka

Gat. Centaurea cyanus – chaber bławatek
Rodz. Asteraceae – astrowate

§

surowiec stosowany w postaci naparów

§

znalazł wykorzystanie w leczeniu chorób ocznych, wykazuje działanie p/zapalne

! Surowiec:

Hibisci flos – kielich ketmii

Syn: Malwa sudańska

Gat. Hibiscus sabdariffa – ketmia szczawiowa
Rodz. Malvaceae – ślazowate

§

roślina daje charakterystyczny, kwaśny napar

! Surowiec:

Ribis nigri fructus – owoc porzeczki czarnej

Gat. Ribes nigrum – porzeczka czarna

Rodz. Grossulariaceae – agrestowate

! Surowiec:

Myrtylli fructus – owoc borówki czarnej

Gat. Vaccinum myrtillus – borówka czernica

Rodz. Ericaceae – wrzosowate

§

owoc borówki czernicy często stosowany jest jako domowy lek

§

jest to krzewinka, której owocem jest jagoda z charakterystycznym woskowym nalotem

§

w składzie chemicznym wyróżnia się:

ü

zespół antocyjanów: glukozydy, galaktozydy delfinidyny oraz malwidyny

ü

garbniki katechinowe

ü

kwasy organiczne

ü

cukry

ü

pektyny

ü

witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: B i C

ü

karoteny

§

surowiec wykazuje działanie łagodnie zapierające, ochronne na naczynia krwionośne, p/obrzękowe

§

dodatkowo hamuje agregację płytek krwi oraz utlenianie witaminy C

! Surowiec:

Sambuci fructus – owoc bzu czarnego

Gat. Sambucus nigra – bez czarny

Rodz. Caprifoliaceae – przewiertniowate

§

w składzie chemicznym surowca wyróżnia się:

ü

zespół antocyjanów: mono-, di- oraz tri glikozydy cyjanidyny

ü

dodatkowo garbniki, kwasy organiczne, witaminy B i C oraz pektyny

§

surowiec wykazuje działanie przeczyszczające, napotne oraz słabe działanie p/bólowe