Koncepcja klasyczna

Strona 1

KLASYCZNA KONCEPCJA ZARZĄDZANIA

Rozwój zachodnich obszarów USA wymagał rozwinięcia

technik zarządzania, które zintegrowałyby technologię,

materiały i pracę ludzi w sposób produktywny i wydajny, co

doprowadziło do powstania w USA klasycznej koncepcji

zarządzania.

Rozważana jest w dwóch płaszczyznach, zależnie od

problemów i ich rozwiązań:



naukowe

zarządzanie,

stworzyli

inżynierowie

i

menedżerowie, skupiło się na problemach zarządzania

pracownikami, organizacją pracy w produkcji, zasileniami w

materiały, sprzedażą produktów.



administracja,

wywodząca się z europejskich i

amerykańskich uniwersytetów oraz od praktyków

menedżerów, która dotyczyła istoty zarządzania organizacją

jako całością.

Naukowe zarządzanie



Do założycieli zalicza się Fredericka W. Taylora, Franka i

Lilian Gilbrethów, Henry’ego Gantta i Harringtona

Emersona.



Podejście do zarządzania zajmujące się poprawą wyników

Koncepcja klasyczna

Strona 2

osiąganych przez poszczególnych robotników.

Taylor sformułował podstawowe idee składające się na to, co

nazwano naukowym zarządzaniem; sformułował zasady, które

uważał za kluczowe dla kierownictwa:

• Określenie jednej, najlepszej metody - kierownicy powinni

obserwować i analizować pracę swoich podwładnych w celu

odkrycia najlepszej metody efektywnego wykonywania pracy.

• Naukowa selekcja pracowników - konieczne jest

dopasowanie fizycznych możliwości zatrudnionego do rodzaju

pracy, którą wykonuje; najważniejszymi cechami dobrego

pracownika są: odporność na zmęczenie, silne mięśnie oraz

wysokie możliwości produkcyjne. Sfera emocjonalna została

całkowicie pominięta.

• Motywacja finansowa - ważnym elementem

poprawiającym efektywność pracy podwładnego jest jego

motywacja; system płacy mający motywować pracownika do

jak najwydajniejszej to system akordowy - założeniem było

płacenie nie za godziny przepracowane na stanowisku, lecz za

liczbę wyprodukowanych przez pracownika części czy innych

elementów.

• Funkcja majstra - odpowiedzialność powinna zostać

podzielona pomiędzy kierowników i pracowników. Odmienni

Koncepcja klasyczna

Strona 3

kierownicy powinni być odpowiedzialni za np. planowanie,

kierowanie i ocenianie procesu pracy, natomiast pracownicy

powinny brać odpowiedzialność za powierzone im przez

kierowników (majstrów) zadania.

W praktyce koncepcje Taylora przyniosły wiele sukcesów

w sferze zwiększenia produkcji przedsiębiorstw oraz płac

pracowników w tych firmach.

Ale, metody stosowane przez Taylora spotkały się z

silnym oporem robotników i związków zawodowych, obawa,

że zwiększone wymagania fizyczne stawiane pracownikom

mogą opóźnić proces wprowadzania nowych technologii do

fabryk.

Henry L. Gantt

Jeden ze spadkobierców teorii Taylora.

Koncentracja na mobilizowaniu pracowników do lepszej i

wydajniejszej pracy: system motywacyjny stworzony przez

Taylora nie jest doskonały i może zostać znacznie ulepszony.

Efekt prac Gantta: system płacy nazywany „bonus + pensja".

którego

charakterystyczną

cechą

było

ustanowienie

minimalnego limitu produkcji. Jeśli:



robotnik przekroczył ten limit, otrzymywał oprócz pensji

dziennej dodatek finansowy,

Koncepcja klasyczna

Strona 4



normy nie przekroczył, otrzymywał jedynie dzienną

pensję.

Dodatkową zmianą było wypłacanie bonusów majstrom,

których podwładni przekroczyli ustalony limit produkcji;

skutek - również kierownictwo najniższego szczebla zostało

włączone w czynne ustalanie poziomu dziennej produkcji.

Drugie znane osiągnięcie Gantta - wprowadzenie wykresów

pokazujących w przystępny (graficzny) sposób osiągnięte

wyniki przedsiębiorstwa, poszczególnych zespołów, poziom

wykorzystania maszyn czy technologii.

Lillian i Frank Gilbreth

Wcześni naśladowcy Taylora.

Skupili się nad poprawianiem i usprawnianiem pracy

wykonywanej przez robotników, nie poprzez selekcję i wybór

silnych i niezmordowanych pracowników, lecz przez

eliminację zmęczenia wynikającego ze zbyt wielu ruchów

wykonywanych przez robotnika.

Efekt obserwacji i eksperymentów: w wielu przypadkach

znacznie usprawniono pracę, której wydajność wzrastała w

imponującym tempie.

Gilbrethowie opracowali również metody szkolenia i

rozwoju pracowników, tak aby (w przeciwieństwie do ścisłej

Koncepcja klasyczna

Strona 5

specjalizacji) byli oni w stanie pracować na różnych

stanowiskach; skutek założenia, że robotnicy mogący sprawnie

wykonywać różne prace na różnych stanowiskach mają

znacznie wyższe morale, co zwiększa efektywność ich pracy.

Zarządzanie administracyjne

Podejście do zarządzania koncentrujące się na zarządzaniu

całą organizacją. Głównymi twórcami kierunku: Henri Fayol,

Lyndall Urwick, Max Weber, Chester Barnard.

Zasady sprawnego zarządzania według Fayola

• Podział pracy. Wysoki poziom specjalizacji powinien

przynieść wzrost efektywności. Specjalizacji podlega

zarówno praca techniczna, jak i kierownicza.

• Autorytet. Do wykonywania obowiązków kierowniczych

niezbędny jest autorytet: autorytet formalny do wydawania

poleceń i autorytet osobisty wynikający z wiedzy i

doświadczenia oraz uznania u pracowników.

• Dyscyplina. Członkowie organizacji muszą szanować reguły

rządzące organizacją.

• Jedność rozkazodawstwa. Każdy pracownik powinien

otrzymywać polecenia tylko od jednego przełożonego.

• Jedność kierownictwa. Podobne czynności w organizacji

powinny być zgrupowane i podległe tylko jednemu

Koncepcja klasyczna

Strona 6

kierownikowi.

• Podporządkowanie interesu jednostki interesowi ogółu.

Interesy jednostki nie powinny być przedkładane nad interesy

całej organizacji.

• Wynagrodzenie. Wynagrodzenie powinno być sprawiedliwe

zarówno dla pracowników, jak i dla organizacji; powinno być

związane z wynikami pracy, stażem pracowników w firmie

proporcjonalnie do odpowiedzialności i uprawnień, które

posiada pracownik.

• Centralizacja. Władza i autorytet powinny być silnie

skoncentrowane na wyższych szczeblach organizacji.

• Hierarchia. Linia władzy powinna przebiegać z góry na dół

organizacji i należy jej zawsze przestrzegać. Linia przepływu

informacji z dołu do góry.

• Ład. Zasoby ludzkie i rzeczowe powinny być koordynowane

tak, by znalazły się na właściwym miejscu we właściwym

czasie.

• Sprawiedliwość. Menedżerowie powinni być uprzejmi i

sprawiedliwi w stosunkach z podwładnymi.

• Stabilizacja personelu. Należy unikać dużej fluktuacji

pracowników.

•

Inicjatywa.

Podwładni

powinni

mieć

swobodę

Koncepcja klasyczna

Strona 7

podejmowania inicjatywy.

• Esprit de corps (harmonia). Trzeba popierać i podtrzymywać

pracę zespołową, ducha zespołu, poczucie jedności i

przynależności do jednej grupy.

Ewolucja klasycznych teorii zarządzania

Klasyczne teorie zarządzania - z modyfikacjami - są

stosowane także współcześnie.

Sformułowano w stosunku do nich wiele uwag krytycznych.

Główne zastrzeżenia to m.in.:

• Oparcie teorii jedynie na doświadczeniu - wielu z autorów

rozwijało idee na bazie własnego doświadczenia lub

rezultatów konsultingu; to może warunkować ich

wykorzystanie tylko w pewnych rodzajach organizacji, (np.

Taylor i Fayol skupiali się na dużych firmach działających w

stabilnym otoczeniu, stąd może być trudne zastosowanie ich

metod w szybko rozwijających się małych firmach

działających na rynku, na którym ujawniają się wymagania

konsumenta).

• Niesprawdzone przypuszczenia - wiele przypuszczeń

klasycystów nie opierało się na badaniach naukowych, lecz

na sądach wartościujących ich własny styl postępowania,

normy moralne i dążenie do sukcesu za wszelką cenę (np.

Koncepcja klasyczna

Strona 8

przyjmowali, iż pracownicy są motywowani przede

wszystkim pieniędzmi i pracują tylko dla ich otrzymania).

Nie dopuszczali możliwości, iż mogą oni mieć inne potrzeby,

takie jak samorealizacja, awans i zadowolenie z

wykonywanej pracy.

• Pominięcie istnienia organizacji nieformalnej -

akcentując więzi formalne, skłaniano się do pomijania

związków nieformalnych działalności społecznej, awansu

liderów grup na uboczu organizacji formalnej. Może to

prowadzić do zapomnienia o wielu ważnych czynnikach

wpływających na satysfakcję i rozwój ich umiejętności, jak

również udział pracowników w podejmowaniu decyzji i

planowaniu.

• Niezamierzone konsekwencje - podejście klasyczne

skupiało się głównie na osiągnięciu wysokiej wydajności,

zachowań korzystnych, poprawnych relacji między

pracownikami oraz między robotnikami i kierownikami; ale

silne uzależnienie od zasad i regulacji produktywności może

popchnąć ludzi do ślepego ich przestrzegania a jeśli reguły te

nie byłyby tak ścisłe, to pracownicy prawdopodobnie

osiągaliby wyższy poziom wydajności.

• Człowiek jako element maszyny - teorie klasyczne

Koncepcja klasyczna

Strona 9

sprawiają wrażenie, iż organizacja jest maszyną, w której

pracownicy są częściami nadającymi się do niej i

sprawiającymi, że jest ona efektywna.

Od 1895 r. do połowy lat trzydziestych XX w. występowało

największe zainteresowanie koncepcją klasyczną, w ostatnich

latach uczyniono z niego narzędzie obniżki kosztów i

zwiększenia wydajności oraz zwiększenia produktywności

wytwarzania.

Osiągnięcia



Stworzenie podstaw do dalszego rozwoju teorii

zarządzania.



Wskazano kluczowe procesy, funkcje i umiejętności

kierownicze, które do dziś są uważane za istotne.



Skoncentrowano

uwagę

na

zarządzaniu

jako

przedmiocie badań naukowych.

Ograniczenia

Koncepcja bardziej odpowiednia dla stabilnych i prostych

organizacji niż dla organizacji współczesnych, dynamicznych i

złożonych; zalecała uniwersalne procedury, nieodpowiednie w

pewnych sytuacjach; traktowano pracowników raczej jak

narzędzia niż zasoby pracy.