1
Prawo i instytucje UE
Jan J. Michałek
Źródła prawa wspólnotowego
z
System nie jest prosty ani przejrzysty.
z
Utworzenie Unii: jeszcze bardziej skomplikowano system;
z
("Unia buduje si
ę w oparciu o Wspólnoty Europejskie")
z
Źródła prawa wspólnotowego (prawo pierwotne: droit primaire):
z
traktaty za
łożycielskie trzech wspólnot (paryskie i rzymskie), (z
aneksami)
z
umowy fuzyjna niektórych organów (komisji): IV. 1965;
z
uk
łady o przystąpieniu nowych państw członkowskich (odpowiednio
roz
łożone w czasie);
z
JAE: VII. 1987 (Europa 1992);
z
Traktat z Maastricht: podpisany: II.1992, wszedł w życie:1.07.1993
z
Traktat Amsterdamski: wszedł w życie: 1.05.1999: wzmocnienie unii
politycznej + przygotowanie rozszerzenia
z
Traktat z Nicei (podpisany: 26.01.2001), m.in. Rozszerzenia na Wschód
i zmiana systemu głosowania)
© JJ Michalek
2
Traktat z Lizbony (2007):
z
Traktat z Lizbony
podpisano 13 grudnia 2007 roku.
z
Zanim wejdzie w życie, będzie musiał zostać ratyfikowany przez wszystkie 27
państw członkowskich, co powinno nastąpić przed kolejnymi wyborami do
Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2009 roku.
z
Główne cele traktatu to:
z
Uczynienie UE bardziej demokratyczna,
z
spełnienie oczekiwań mieszkańców Europy w zakresie wysokich standardów
dotyczących odpowiedzialności, otwartości, przejrzystości i udziału obywateli
z
uczynienie UE bardziej wydajną i skuteczną w radzeniu sobie z globalnymi
wyzwaniami takimi jak zmiany klimatu, bezpieczeństwo i zrównoważony rozwój.
z
Podpisanie Traktatu z Lizbony nastąpiło po dyskusji w sprawie konstytucji .
z
„Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy” został przyjęty przez głowy
państw i rządów podczas brukselskiego szczytu Rady Europejskiej w dniach 17-
18 czerwca 2004 roku i podpisany w Rzymie 29 października 2004 roku, lecz
nigdy nie został ratyfikowany.
Ogólne i zwyczajowe zasady
prawa
z
A. Ogólne zasady prawa:
z
zasada dobrej wiary;
z
zasada posłuszeństwa prawu;
z
zasada zakazu dyskryminacji;
z
zasada proporcjonalności;
z
prawo do obrony;
z
podstawowe prawa człowieka.
z
B. Zwyczajowe prawa (często jeszcze rzymskie):
-
nie należy karać drugi raz za to samo;
z
-
nie ma zbrodni i winy bez uzasadnienia prawnego;
z
-
wysłuchaj drugiej strony
© JJ Michalek
3
Prawo wtórne (secondary law)
z
-
normy prawne tworzone przez odpowiednie instytucje wspólnot,
wyposażone w odpowiednie kompetencje (na mocy traktatów) do
realizacji zadań wyznaczonych przez traktaty.
z
-
postanowienia umów międzynarodowych zawieranych przez
Wspólnoty, posiadające podmiotowość prawno-międzynarodową, (treaty
power-making
: np. art. 228 Traktatu Rzymskiego).
z
-
umowy zawierane pomiędzy państwami członkowskimi (gdy
instytucje Wspólnot nie mają odpowiednich kompetencji: np.
porozumienia ws. prywatnego prawa międzynarodowego).
z
-
niepisane źródła prawa: przestrzegane przez wszystkie systemy
prawne i prawo zwyczajowe: formułowane w procesie orzecznictwa
Trybunału Wspólnot.
© JJ Michalek
Acquis communautaire
i subsydiarność
z
Acquis communautaire
: cały dorobek prawny Wspólnot Europejskich (będący w stałym rozwoju)
Î
Traktat z Maastricht: nowo przystępujący członkowie muszą je zaakceptować w całości.
z
Zasada subsydiarności:
z
WE: podejmie działania tylko wówczas i w takim zakresie, gdy cele proponowanych działań nie
mogą być skutecznie realizowane przez kraje członkowskie, a z uwagi na skutki zostaną lepiej
zrealizowane przez WE
z
Î
dotyczy tylko spraw, które nie podlegają wyłącznej kompetencji WE: czyli preferencje dla
decyzji na szczeblu krajowym i regionalnym, które są "bliżej obywateli".
z
Dziedziny objęte zasadą sybsydiarności:
z
-
oświata, kultura, ochrona zdrowia,
z
-
ochrona konsumentów, ochrona środowiska pracy,
z
-
koordynacja polityk dot. wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
z
Nie ma wyraźnej hierarchii prawa wspólnotowego ( tylko, że nadrzędne jest prawo pierwotne).
z
np. -
pomiędzy normami prawa pierwotnego i wtórnego a normami prawa międzynarodowego
wiążącego Wspólnoty (np. WTO);
z
- w Traktacie z Maastricht stwierdzono jedynie, że sprawa hierarchii wymaga zbadania.
© JJ Michalek
4
Prawo wtórne: cz. 1
z
"Rada i Komisja: wydają rozporządzenia i dyrektywy, podejmują decyzje oraz udzielają zaleceń i
opinii"
z
Rozporządzenie (Reglement):
z
- ma zasięg ogólny
z
- prymat nad ustawodawstwem wewnętrznym;
z
- bezwzględnie obowiązuje w całości;
z
- bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
z
-
nie potrzebne są dodatkowe akty prawne (norma prawna bez transformacji);
z
-
wymaga obowiązkowej motywacji;
z
-
publikowana w: "Journal Officiel des Communautes Europeennes"
z
Dyrektywa, (wytyczna) (Directive):
z
-
podobnie jak rozporządzenia obowiązuje w całości
z
-
ale potrzebne są akty władzy państwowej (państwa dokonują wyboru form i środków
potrzebnych do wdrożenia dyrektywy);
z
-
zazwyczaj szczegółowo sformułowane i wymagają jedynie prostego przetworzenia na
prawo krajowe;
z
-
musi być umotywowana
© JJ Michalek
Prawo wtórne: cz. 2
z
Decyzja (Decision):
z
-
zakres decyzji ograniczony do określonych adresatów (dokładnie wskazanych);
z
-
obowiązuje automatycznie i nie wymaga wewnętrznych przepisów wykonawczych;
z
-
wyższość wobec prawa wewnętrznego;
z
-
wymaga obowiązkowej motywacji;
z
-
może nakładać zobowiązania pieniężne;
z
-
jest publikowana w "Dzienniku Urzędowym" WE.
z
Zalecenie (Recommendation) i opinia (Avis):
z
-
wyraża stanowisko organów WE;
z
-
pozbawione mocy wiążącej;
z
-
adresowane do krajów członkowskich a czasami osób prawnych lub fizycznych
z
-
propozycja, której realizacja zależy od uznania adresatów;
z
-
często poprzedza podjęcie decyzji czy rozporządzenia;
z
-
może mieć walory moralno-polityczne: nie podporządkowanie się jej może
wywoływać negatywną ocenę innych państw.
© JJ Michalek
5
Instytucje wspólnotowe
z
Prawie wszystkie instytucje wypracowane w ramach
WE
z
Unia Europejska: jedynie adaptuje istniejące instytucje
i ma zapewniać spójność ich działania;
z
Rada i Komisja: odpowiedzialne za spójność polityk;
z
Traktat z Maastricht powołuje nowe instytucje: Urząd
Rzecznika Praw Obywatelskich (Ombudsman),
Komitet Regionów, Komitet Koordynacyjny, Komitet
Ekonomiczno-Finansowy, Europejski Bank Centralny.
© JJ Michalek
Instytucje UE
European Council
15 Heads of State or
Government and the
President of the
Commission
Council of the EU
15 ministers
European Court of
Justice
15 Judges
Committee of the
Regions
222 members
European Parliament
626 members
Economic and Social
Committee
222 members
Court of Auditors
15 members
European
Commission
20 members
European Central
Bank
European
Investment Bank
6
Geneza Rady Europejskiej
z
RE-
organ naczelny, który wykształcił się w praktyce w czasie tzw. konferencji na
szczycie (konferencje szefów państw)
z
RE: długo miała charakter poza-statutowy:
z
od 1961: konferencje na szczycie:
z
od 1969: konferencje raz na rok;
z
od 1974: trzy razy w roku;
z
od 1975: funkcjonuje nowy organ: Rada Europejska (potem powstał Sekretariat RE)
z
JAE (1987): Legalizacja i formalizacja RE
z
skład: szefowie państw i rządów, przewodniczący Komisji, ministrowie spraw zagranicznych
oraz jeden członek Komisji.
z
spotkania: co najmniej 2 razy w roku;
z
Przewodniczy: szef rządu, który w danym momencie przewodniczy Radzie Ministrów
Wspólnot.
z
Traktat z Maastricht (art. D): RE: "nadaje unii impuls niezbędny do rozwoju oraz określa
ogólne kierunki jej polityki".
© JJ Michalek
Rola Rady Europejskiej
z
Zadania:
z
-
podejmuje decyzje niemożliwe do podjęcia na niższym szczeblu decyzyjnym;
z
-
podejmuje uchwały (oświadczenia końcowe) na zasadzie konsensu;
z
-
podejmuje decyzje polityczne, które stają się wiążące dla Rady Unii (która nadaje im
moc prawną);
z
-
zajmuje czołowe miejsce ze względu na swą rangę;
z
-
ale jej status formalny: niezbyt jasny
z
-
instytucja niezbyt zbiurokratyzowana i sformalizowana: przyczynia się do
sprawniejszego działania
z
Ewolucja historyczna RE:
1.
pocz
ątkowo analizowano szczegółowo kwestie: lata 70.: polityka energetyczny, unia
monetarna, reforma polityki rolnej, stworzenie jednolitego rynku wewn
ętrznego,
rozszerzenie wspólnot
2.
lata 90.: kwestie ogólniejsze: impuls potrzebny do rozwoju.
z
Funkcjonowanie RE: odzwierciedla realny układ sił Î zmniejszenie roli Rady Ministrów Î
© JJ Michalek
7
Rada Unii – d. Rada Ministrów
z
RU: międzyrządowy organ Unii: kompetencje ustawodawcze;
z
główny organ podejmowania wszelakich uchwał i innych decyzji, ważnych dla funkcjonowania Wspólnot
(Unii).
Organizacja pracy Rady:
z
Wspólny organ naczelny 3 Wspólnot: Rada Ministrów (a od 1993: Rada Unii).
z
Członkowie RM: reprezentanci na szczeblu ministerialnym (odpowiedni minister), upoważnieni do
działania w imieniu danego rządu (i tylko przed nim odpowiedzialni);
1.
sesja "zwyk
ła": najwyższa i ostateczna instancja (uczestniczą ministrowie spraw zagranicznych)
2.
sesja "specjalna" (techniczna): ministrowie reprezentuj
ący odpowiednie resorty;
3.
"maratony": zatrzymanie czasu (termin decyzji wynikaj
ący z Traktatów): negocjacje trwają do czasu
podj
ęcia decyzji (szczególnie w odniesieniu do WPR, budżetu).
z
Przewodniczący: minister z danego kraju: rotacja co 6 miesięcy w porządku alfabetycznym:
zsynchronizowane z przewodniczeniem Rady Europejskiej.
z
Rada obraduje przynajmniej 1 raz w miesiącu lub na wniosek Komisji Europejskiej (ale w praktyce: sześć
dni w miesiącu w Brukseli lub Luksemburgu);
z
Ogromna ilość podejmowanych decyzji: kilkaset aktów prawnych w ciągu roku
z
Rada (jako całość) odpowiedzialna przed Trybunałem Wspólnot (bada legalność i ważność decyzji
zgodnie z postanowieniami traktatowymi);
© JJ Michalek
COMPOSITION OF THE COUNCIL
One representative of each Member State at ministerial level,
with composition varying according to the subject discussed, for example:
General Affairs
Council
Economic and
Financial Affairs
(Ecofin) Council
Transport Council Agriculture Council
Permanent Representatives
Committee
'Coreper I and II'
Special Committee for Agriculture
Working groups
General Secretariat (approximately 2 200 officials)
Tasks
Drawing up
legislation
Coordination of
economic policy
Budgetary
control
Appointments
External
relations
8
Prezydencja Rady UE
The Presidency of the Council rotates every six months. In other words, each
EU country in turn takes charge of the Council agenda and chairs all the
meetings for a six-month period, promoting legislative and political decisions
and brokering compromises between the member states.
The rota for 2003-2006 is as follows:
2003 First half of the year: Greece
Second half of the
year:
Italy
2004 First half of the year: Ireland
Second half of the
year:
Netherlands
2005 First half of the year: Luxembourg
Second half of the
year:
United
Kingom
2006 First half of the year: Austria
Second half of the
year:
Finland
Zakres decyzji Rady Unii
z
art 145
traktatu
rzymskiego:
Rada zapewnia koordynację
ogólnej polityki
gospodarczej i ma prawo podejmowana decyzji;
z
art 235: TR: kompetencje do stanowienia aktów prawnych we wszystkich sprawach, "które
okaże się niezbędne do realizacji jednego z celów Wspólnoty", a które nie zostały
przewidziane w Traktacie;
z
Ogólne uprawnienia do podejmowana decyzji: bez rozróżnienia stanowionych aktów
prawnych;
z
art 145 + art 10 JAE: uchwały podjęte przez RM są realizowane przez Komisję (organ
wykonawczy);
z
Rada Unii: prawo do decyzji co sposobu wykonywania uprawnień wykonawczych przez
Radę (na wniosek Komisji, jednomyślnie przez Radę i po zaciągnięciu opinii Parlamentu
Europejskiego).
z
Ograniczenia tych szerokich kompetencji: w większości przypadków określonych traktatowo
podjęcie uchwały przez Radę jest uzależnione od przedłożenia odpowiedniego projektu
przez Komisję.
z
Î
ale Rada może odrzucić projekt Komisji lub jednomyślnie zaproponować poprawki.
© JJ Michalek
9
Inne kompetencje Rady
z
W niektórych przypadkach Rada musi zasięgnąć opinii (niewiążąco) Parlamentu,
czy Komitetu Ekonomiczno-Społecznego lub Walutowego.
z
Rada zawiera umowy międzynarodowe: przy współudziale Komisji i Parlamentu
(przystąpienie nowych państw, państwa stowarzyszone, umowy z organizacjami
międzynarodowymi);
z
Uchwalanie budżetu: uprawnienia Rady bardzo szerokie ws. wydatków
obligatoryjnych (jest oddzielny temat)
z
Mianuje członków innych organów i instytucji wspólnot Europejskich;
z
Dodatkowe nowe kompetencje Rady (po Traktacie z Maastricht):
z
- w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (TM: tyt V, art J2 i
J3);
z
- współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości.
z
Rada: stworzyła organy pomocnicze i doradcze Î w celu:
z
1. usprawnienia funkcjonowania (ogromna ilość podejmowanych spraw);
z
2. stworzenia przeciwwagi dla rozbudowanego aparatu Komisji.
© JJ Michalek
COREPER:
Comite des Representants Permanents
(Komitet Stałych Przedstawicieli)
z
Główny organ pomocniczy: przygotowuje (często praktycznie podejmuje) główne decyzje
Rady
z
- powołany na podst. art 151 traktatu WE;
z
- członkowie: szefowie (ambasadorowie) stałych przedstawicielstw: ich zastępcy:
zastępcami w COREPER: obraduje (od 1962) na dwóch szczeblach;
z
- powołuje wiele grup roboczych lub organów pomocniczych ok. 30 grup;
z
--> zarzuty,
że COREPER jest wymierzony głównie przeciwko Komisji (tworzy trzecią
siłę (obok Rady i Komisji);
z
Sposób funkcjonowania:
z
lista A: sprawy co do których osiągnięto jednomyślność poglądów (akceptowalne en bloc
przez Radę);
z
lista B: sprawy nie uzgodnione (jednomyślnie) w wyznaczonym terminie: wymagają
dalszych negocjacji w Radzie;
z
-- 75% spraw
podejmowanych przez Radę z listy A (procent na liście A: miara
efektywności funkcjonowania COREPER-u)
© JJ Michalek
10
Podejmowanie decyzji przez Radę
z
Rada może podejmować decyzje:
z
a/ większością głosów (sprawy mniej ważne);
z
b/ kwalifikowaną większością głosów (art. 148);
z
c/ jednomyślnie.
z
Rozkład głosów (do głosowania kwalifikowaną większością głosów) od 1.01.1995:
(zależy od potencjału ludnościowego i pozycji gospodarczej)
z
10 głosów: Francja, Anglia, Niemcy, Włochy;
z
8 głosów: Hiszpania;
z
5 głosów: Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia;
z
4 głosy: Szwecja, Austria;
z
3 głosy: Dania, Irlandia, Finlandia;
z
2 głosy Luksemburg
z
suma głosów 87; Î
z
kwalifikowana większość: 62 głosy należące do 10 spośród 15 tu członków.
z
JAE (1987): większa ilość spraw podejm. kwalifikowaną większością: np..:
z
- polityka walutowa; integracja w zakresie B&R;
z
- polityka socjalna; ochrona środowiska.
z
Ale jednogłośność wymagana do decyzji o kluczowym znaczeniu (m.in): Î
© JJ Michalek
Jednogłośność w Radzie
z
Ale jednogłośność wymagana do decyzji o kluczowym znaczeniu (m.in): Î
z
-
przyjmowanie nowych członków;
z
-
rewizja traktatów, stowarzyszenie państw trzecich;
z
-
mianowanie członków Komisji;
z
-
polityka zagraniczna;
z
-
nowe dziedziny działania (art. 235 TR):
z
W praktyce: jednogłośność: we wszystkich ważniejszych sprawach (cicha rewizja TR:
protokół luksemburski z 1966 r.) Î
z
kwalifikowana większość "gdy jednak dotyczą one bardzo ważnych interesów jednego lub
kilku partnerów, członkowie Rady dołożą starań by w rozsądnym czasie osiągnąć
rozwiązanie możliwe do przyjęcia przez wszystkich członków Rady..." - efekt silnej presji
Francji.
z
Kryterium „bardzo ważny interes": pominięty milczeniem w JAE i traktacie z Maastricht: b.
ważny element podejmowania decyzji w UE.
z
Próbowano dokonać korekty w 1996 roku: ale bez skutku:
z
- szczególne zastrzeżenia: nadreprezentacja w decyzjach jednogłośnych krajów małych
© JJ Michalek
11
Liczba głosów w Radzie obecnie:
Rada – głosy po rozszerzeniu
Rada Ministrów - liczba głosów zapisana w Traktacie z Nicei
liczba
skumulowana
liczba
skumulowana
głosów
w%
suma
w%
głosów
w%
suma
w%
Niemcy
29
8,4
29
8,4
Bułgaria
10
2,9
277
80,3
W. Brytan
29
8,4
58
16,8
Austria
10
2,9
287
83,2
Francja
29
8,4
87
25,2
Slowacja
7
2,0
294
85,2
Włochy
29
8,4
116
33,6
Dania
7
2,0
301
87,2
Hiszpania
27
7,8
143
41,4
Finlandia
7
2,0
308
89,3
Polska
27
7,8
170
49,3
Irlandia
7
2,0
315
91,3
Rumunia
14
4,1
184
53,3
Litwa
7
2,0
322
93,3
Holandia
13
3,8
197
57,1
Lotwa
4
1,2
326
94,5
Grecja
12
3,5
209
60,6
Słowenia
4
1,2
330
95,7
Re. Czesk
12
3,5
221
64,1
Estonia
4
1,2
334
96,8
Belgia
12
3,5
233
67,5
Cypr
4
1,2
338
98,0
Węgry
12
3,5
245
71,0
Luxembou
4
1,2
342
99,1
Portugalia
12
3,5
257
74,5
Malta
3
0,9
345
100,0
Szwecja
10
2,9
267
77,4
suma
345
100,0
© JJ Michalek
12
Komisja - organizacja
z
Komisja: organ wykonawczo-zarządzający ”Rząd” Wspólnot;
z
Członkowie Komisji:
z
- 20 osób: jedynie członkowie UE;
z
- skład: przynajmniej jeden obywatel państwa członkowskiego (a duże kraje mają po dwóch komisarzy:
Anglia, Niemcy, Hiszpania, Włochy i Francja).
z
Obecnie 25 komisarzy z każdego kraju: Manuel Barroso
z
Mianowanie: po Traktacie z Maastricht:
z
1. rządy, po porozumieniu z Parlamentem, przedstawiają propozycję przewodniczącego;
z
2. przewodniczący z rządami: propozycje pozostałych członków;
z
3. zatwierdzenie składu przez Parlament potem jednomyślna akceptacja przez rządy;
z
Przewodniczący (od 1995: J. Santera a obecnie R. Prodi) mianowany na 5 lat;
z
Członkowie: status funkcjonariuszy międzynarodowych (niezależność od rządów, które ich wybrały): mają
brać pod uwagę jedynie interes unii: rządy nie powinny starać się oddziaływać;
z
- komisarze:nie mogą podejmować w czasie kadencji żadnej innej działalności
z
- mogą być odwołani decyzją Trybunału na wniosek Unii: jeżeli nie odpowiadają warunkom niezbędnym
do pełnienia funkcji;
z
- decyzje: podejmowane bezwzględną większością głosów (11 komisarzy);
z
Administracja Komisji:
15 tys. osób;
z
- 23 Dyrekcji Generalnych (potem Dyrekcje i Wydziały).
© JJ Michalek
Główne funkcje Komisji
- prawo i obowiązek inicjatywy legislacyjnej;
- organ wykonawczo-zarządzający 3 Wspólnot:
„Rząd Wspólnot”
- nadzoruje realizację postanowień
traktatowych.
© JJ Michalek
13
ADMINISTRATIVE STRUCTURE OF THE EUROPEAN COMMISSION
Commission (20 members)
Cabinets
Secretariat General
Legal Service
Press and Communication Service
Economic and Financial Affairs DG
Enterprise
Competition DG
Employment and Social Affairs DG
Agriculture DG
Transport DG
Environment DG
Research DG
Joint Research Centre
Information Society DG
Fisheries DG
Internal Market DG
Regional Policy DG
Energy DG
Taxation and Customs Union DG
Education and Culture DG
Health and Consumer Protection DG
Justice and Home Affairs DG
External Relations DG
Trade DG
Development DG
Enlargement DG
Common Service for External
Relations
Humanitarian Aid Office
Eurostat
Personnel and Administration DG
Inspectorate General
Budget DG
Financial Control DG
European Anti-Fraud Office
Joint Interpreting and Conference
Service
Translation Service
Publications Office
Szczegółowe funkcje Komisji:
1
z
1.
Inicjowanie i przygotowanie większości uchwał Rady Unii;
z
(w wielu artykułach: Rada na wniosek Komisji)
z
- brak aprobaty przez Radę: Komisja może zmienić wniosek;
z
2. prawo do inicjowania działalności
Rady w innych pominiętych
przypadkach: - 1992: projekty 848 uchwał
z
3.
Prawo do podejmowania samodzielnych uchwał (art 155): ale tylko w
odniesieniu do zaleceń i opinii (nie posiadających mocy wiążącej) tj.: prawo do
wywierania presji moralnej i politycznej na rządy.
z
4. władza wykonawcza w stos. do wszystkich uchwał podjętych przez Radę;
art. 153 TR (realizacja zasad) oraz art 10 JAE (funkcje wykonawcze);
z
5. Funkcje
zarządzające: najbardziej absorbująca: funkcjonowanie unii celnej,
polityka rolna, polityka konkurencji, zarządzanie funduszami strukturalnymi.
© JJ Michalek
14
Szczegółowe funkcje Komisji:
2
z
6. "Pies
łańcuchowy" (chien de garde): nadzór nad właściwym wykonaniem i
stosowaniem postanowień traktatowych i uchwał organów Wspólnot Î etapy
postępowania:
z
a/ rejestr pogwałcenia prawa (przez państwa członkowskie);
z
b/ wydanie odpowiednich zalecenie o przywrócenie zgodności;
z
c/ skierowanie sprawy do Trybunału (przekazano ok. 300 spraw).
z
(naruszenia dotyczyły głównie unii celnej, polityki rolnej, zasad konkurencji);
z
7. Wykonywanie budżetu;
z
8. Negocjacje (w oparciu o mandaty) umów międzynarodowych;
z
9. Stosunki z innymi organizacjami międzynarodowymi (typu WTO).
z
10. Dla realizacji celów: konieczność współpracy z licznymi grupami nacisku typu:
z
a/ Związek Przemysłów WE;
z
b/ Komitet Zawodowy Organizacji Rolnych WE;
z
c/ Komitet Organizacji Handlowych WE;
© JJ Michalek
Zakres samodzielności
Komisji
z
Propozycja W. Hallsteina (marzec 1965) zwiększenia uprawnień Komisji w
dziedzinie:
z
finansowania polityki rolnej, utworzenia środków finansowych (zarządzanych
przez Komisję), zwiększenia uprawnień Parlamentu Europejskiego Î
z
Silny opór Francji: kryzys "pustego krzesła" (czerwiec 1965- styczeń 1996) Î
protokół luksemburski: już wcześniej omówiony.
z
Î
Komisja formalnie niezależna i stojąca ponad państwami --> w
rzeczywistości skuteczna kontrola państw członkowskich (skład Komisji i
podejmowanie uchwał i propozycji dla Rady).
z
-
granice autonomii zdeterminowane przez interesy państw członkowskich:
z
-
częsty postulat odbiurokratyzowania "eurokratów z Brukseli"
© JJ Michalek
15
Skład Parlamentu
z
Nazwy: Zgromadzenie, Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne (od 1962:
Parlament Europejski)
z
z
- jedyny organ Unii mający demokratyczną legitymację do działania: jego zakres
stopniowo rozszerza się;
z
Skład Parlamentu:
z
-
członkowie wybierani (od 1979) w wyborach bezpośrednich;
z
-
mandat 5 letni, immunitet,
z
-
parlamentarzysta nie może otrzymywać instrukcji od własnych rządów czy
parlamentów.
z
- Liczba parlamentarzystów (od 1992 roku do 2004 roku):
z
Niemcy: 99;
Francja, W. Brytania, Włochy: 87;
z
Hiszpania: 64;
Holandia: 31;
z
Belgia, Grecja, Portugalia: 25;
Szwecja: 22;
z
Austria: 21;
Dania, Finlandia: 16;
z
Irlandia: 15;
Luksemburg: 6: w sumie: 626 posłów.
© JJ Michalek
16
Parlament
PO: EPL
SLD: PES
PIS: UEN
Posłowie
parlament
u obecnie
17
Parlament – głosy po rozszerzeniu
Parlament Europejski
skumulowana
skumulowana
w%
suma
w%
w%
suma
w%
Niemcy
99
13,5
99
13,5
Bułgaria
17
2,3
614
83,9
W. Brytania
72
9,8
171
23,4
Austria
17
2,3
631
86,2
Francja
72
9,8
243
33,2
Slowacja
13
1,8
644
88,0
Włochy
72
9,8
315
43,0
Dania
13
1,8
657
89,8
Hiszpania
50
6,8
365
49,9
Finlandia
13
1,8
670
91,5
Polska
50
6,8
415
56,7
Irlandia
12
1,6
682
93,2
Rumunia
33
4,5
448
61,2
Litwa
12
1,6
694
94,8
Holandia
25
3,4
473
64,6
Lotwa
8
1,1
702
95,9
Grecja
22
3,0
495
67,6
Słowenia
7
1,0
709
96,9
Rep. Czeska
20
2,7
515
70,4
Estonia
6
0,8
715
97,7
Belgia
22
3,0
537
73,4
Cypr
6
0,8
721
98,5
Węgry
20
2,7
557
76,1
Luxembu
6
0,8
727
99,3
Portugalia
22
3,0
579
79,1
Malta
5
0,7
732
100
Szwecja
18
2,5
597
81,6
suma
100
© JJ Michalek
Podejmowanie decyzji przez Parlament
z
1. Normalnie: decyzje zwykłą większością głosów;
z
2. Większość kwalifikowana dla decyzji o dużej wadze
z
np.: - decyzje budżetowe;
z
- wotum nieufności dla Komisji Europejskiej
z
3. Kworum: 1/3 ogólnej liczby parlamentarzystów.
z
Kompetencje (nieco rozszerzone) niewspółmierne do ambicji Parlamentu;
z
Prymat Parlamentu w procesie prawotwórczym: ale nie ma wyraźnych
kompetencji ustawodawczych; (jedynie wspomaganie Rady Unii oraz Komisji).
z
Kompetencje bezpośrednie: skonkretyzowane w Traktatach i wymagające
współudziału Parlamentu: zazwyczaj opinia Parlamentu jest nie wiążąca;
z
Kompetencje pośrednie: wykonywanie funkcji kontrolnych głównie nad Komisją
za pomocą klasycznych metod stosowanych przez parlamenty krajowe.
© JJ Michalek
18
Główne pola działania Parlamentu
z
Procedura budżetowa:
z
- główne zmiany kompetencji w 1970 i 1975 roku (utworzenie funduszy własnych z VAT);
z
- wydatki nieobligatoryjne: decydujący głos parlamentu: ok. 25% budżetu: (polityka,
regionalna, socjalna, energetyczna, ekologiczna):
z
- wydatki obligatoryjne:
Parlament może zaproponować poprawki a decyzja należy do
Rady Unii (głównie wydatki na politykę rolną).
z
- absolutorium: udziela absolutorium na jego wykonanie (ale bez konsekwencji prawnych);
z
Zmiany wynikające z JAE:
z
- rozszerzeniu składu Wspólnot: potrzebna zgoda parlamentu (art 237;
z
procedura współpracy: (rola opiniodawcza w następujących dziedzinach): regulacja rynku
wewnętrznego, polityka społeczna, badania B&R, spójność europejska;
© JJ Michalek
Nowe pola działania
Parlamentu
z
Traktat z Maastricht: nowe zakresy działania:
z
-
art 138b: prawo inicjatywy prawotwórczej w stosunku do Komisji: może
złożyć wniosek o przełożenie odpowiednich uchwał:
z
-
art. 138c: może powołał Komitet Dochodzeniowy (na wniosek 1/4
członków) dla zbadania domniemanych wykroczeń lub niewłaściwego
zarządzania;
z
-
art.138d: może przyjmować petycje od obywateli UE (również od osób
fizycznych i prawnych) pod warunkiem że sprawa dotyczy funkcjonowania WE;
z
-
mianuje Rzecznika Praw Obywatelskich; (analiza skarg)
© JJ Michalek
19
Nowa procedura współdecydowania
(procedure do co-decision) (art. 251-252 TWE)
z
-
Komisja przedkłada propozycję Parlamentowi i Radzie;
z
-
Rada, zapoznaje się z opinią Parlamentu;
z
-
Rada, kwalifikowaną większością głosów zajmuje wspólne stanowisko i przekazuje je
Parlamentowi (wraz z uzasadnieniem): podobnie czyni Komisja;
z
-
Możliwe stanowiska Parlamentu (do podjęcia w ciągu trzech miesięcy):
z
a/
zgoda ze wspólnym stanowiskiem Rady i Komisji --> Rada podejmuje uchwałę;
z
b/
Parlament nie podejmuje decyzji --> Rada podejmuje (w drugim czytaniu) decyzje zgodną ze
swym stanowiskiem;
z
c/ Parlament
bezwzględną większością głosów wyraża zamiar odrzucenia wspólnego stanowiska: -->
posiedzenie tzw. Komitetu Pojednawczego --> Parlament może nadal bezwzględną większością odrzucić
wspólne stanowisko --> akt nie przyjęty;
z
d/ Parlament
bezwzględną większością proponuje poprawki --> stanowisko rady nt. proponowanych
poprawek
z
Większe uprawnienia Parlamentu (łącznie z możliwością poprawek i odrzucenia propozycji Rady) w:
decyzjach dotyczących:
z
- swobodnego przepływu pracowników i świadczenia pracy;
z
- swobody prowadzenia działalności gospodarczej; rozwoju europejskiego wymiaru oświaty;
z
- rozwoju sieci transeuropejskiej; ochrony środowiska.
© JJ Michalek
Trybunał Sprawiedliwości
z
Cel : zapewnienie poszanowania prawa przy interpretowaniu i wykonywaniu
traktatów Wspólnot --> b. szerokie uprawnienia;
z
- utworzony w 1951 dla EWWIS: obecnie wspólny dla wszystkich Wspólnot;
z
skład: 15 sędziów (każde państwo: jeden członek) i 9 rzeczników generalnych
(kraje duże mają po jednym) wybieranych na postawie jednomyślnej decyzji
państw członkowskich
z
- kadencja trwa 6 lat (rotacja częściowa co 3 lata): status funkcjonariuszy
międzynarodowych;
z
Trybunał orzeka na:
z
a/ sesjach plenarnych;
z
b/ w izbach :
z
- 4 izby trzy-osobowe;
z
- 2 izby pięcio-osobowe.
© JJ Michalek
20
Skład Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości
COMPOSITION OF THE EUROPEAN COURT OF JUSTICE
Governments of the
Member States appoint the
15 Judges
and
8 (9) Advocates-General
by common accord for
a term of six years
Types of proceeding
Actions for failure to fulfil
obligations under the
Treaties:
Commission v Member State
(Article 226); Member State v
Member State
(Art. 227)
Actions for annulment and
actions on grounds of failure
to act
brought by a Community
institution or a Member State in
connection with an illegal act
or failure to act
(Articles 230 and 232)
Cases referred from national
courts for preliminary
rulings
to clarify the meaning and
scope of Community law
(Article 234)
Uprawnienia Trybunału
z
- orzekanie o legalności (zgodności z Traktatami) uchwał prawnie wiążących
(dyrektywy, i decyzje) Rady Unii, Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku
Centralnego oraz parlamentu o skutkach prawnych dla stron trzecich;
z
- orzekanie o naruszeniu prawa przez zaniechanie ze strony Rady, Komisji lub
Parlamentu (poprzednio odpowiedni organ musi był wezwany do działania)
z
- rozstrzyganie sporów w sprawie wykonania przez państwa członkowskie
zobowiązań; (przed tym zlecenia Komisji do przestrzegania)
z
- orzekanie w sporach pomiędzy Wspólnotami a jej funkcjonariuszami;
z
Wyroki Trybunału: charakter ostateczny i nie podlegają apelacji
z
- rocznie: wpływa ok. 450 spraw a jest rozstrzyganych: 250
z
--> postępowanie przez Trybunałem ulega stałemu wydłużeniu.
z
- czas oczekiwania na orzeczenie wstępne: 18 miesięcy;
z
czas rozpatrywania skarg wnoszonych przez obywateli Unii: ponad 2 lat;
© JJ Michalek
21
SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI
z
Sąd powołano ażeby odciążyć Trybunał (od 1989)
z
- 15 sędziów wyznaczonych przez obywateli Unii;
z
Sąd pierwszej instancji rozpatruje następujące sprawy:
z
- spory między Wspólnotami i jej funkcjonariuszami;
z
-
spory między osobami prawnymi i fizycznymi oraz organami
Wspólnoty ws. stosowania prawa o konkurencji i A-D;
z
- - spory dot. stosowania ograniczeń ilościowych na produkcję węgla i
stali;
z
- spory o odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności deliktowej. Sąd nie
rozpatruje: spraw wnoszonych przez państwa członkowskie lub organy
Wspólnot.
© JJ Michalek