2.

Wątek aksjonomiczny (aksjologia moralna →gr. aksja– wartość;aksis–godny, cenny;logos– nauka,

słowo) – Filozofia wartości, nauka o wartościach. Dociekania dotyczące wartości moralnych, ich treści i
hierarchii, w tym wartości naczelnej – dobra najwyższego; rozróżnia się określone systemy \doktryny
etyczne.
Główne problemy aksjologii:
jaki jest charakter\

istota wartości? dlaczego coś uważamy za wartośc?

Hierachia wartości- jaka jest?
sposób poznawania wartości?
jakie miejsce\

pozycje wartosci zajmują w zyciu człowieka?

człowiek zastaje wartośc czy ją tworzy?
3.

moralność (łac. mores) – obyczaj, zwyczaj. zjawisko społeczne, którego zadaniem jest regulowanie

stosunków między jednostką- jednostką oraz między jednostkami- grupami społecznymi
rodzaj systemu normatywnego bliskiego obyczajowi i prawu.To rownież poglądy i przekonania znajdujące
swój wyraz w postawach i zachowaniach wobec innych. Moralność podstawowe elementy: sankcje, normy
oceny, wzorce osobowe ideały
etyka jest teorią moralności. "Etyka i moralność są używane zamiennie. Możemy odróżnić pewien etos,
życia,zachowania się, postępowania od namysłu nad tym etosem. Ludzie jakoś sięzachowują i te
zachowania możemy badać. Czasem jest to zamienne ze słowemmoralność. I kiedy mówimy o
mora

lności musimy uświadomić sobie jakiegoznaczenia tego słowa używamy. Często przez moralność

ludzie rozumieją pewienzbiór norm, przepisów obowiązujących. Od tego trzeba by odróżnić namysł
nadtym postępowaniem – i ten namysł nazywamy etyką (nauka o moralności). Normymoralne to te
funkcjonujące w życiu. Kiedy mówimy o etyce musimy miećodniesienie podmiotowe i przedmiotowe.
Człowiek powinien być wolny,świadomy, kierować się sumieniem, posiadać cnoty (strona podmiotowa), a
odstrony przedmiotowej

– nie tylko to kim ja powinienem być, tylko, co powinienem robić"

metaetyka

– logiczna analiza języka etyki, zagadnienie prawdy w etyce oraz sposoby uzasadniania ocen,

norm i wartości etycznych
Reasumując:Metaetyka teoria i metodologia etyki; zdania
Ety

ka teoria moralności: opisowa (zdania), normatywna (normy)

Moralność normatywne relacje do rzeczywistości; normy

4.Platon-

ostatecznym celem człowieka jest stan pełnego szcześcia, dobrobytu, doskonałości- eudaimonia

Edaimonia gr-

jako stan absolutny, obcowanie z ideałem dobra i piękna pozwala osiągnąć szceście.

Poprzez ascezę i dyscyplinę mozna wejśc w blikość tych ideii. Człowiek musi kształtować cnoty, które
pozwalają osiągnąc cel: panowanie nad soba, nad pożadliwością, zmysłami; cnota mestwa; cnota
mądrości; sprawiedliwośc( która reguluje pozostałe cnoty, harmonizuje)
Kształtowanie tych cnót to życie moralne. Dobro to pamięciowy slad idealnego dobra, człowiek
przychodząc na ten świat zanurza sie w rzeczywistości zmysłowiej i zapomina o dobru, swiecie ideii,
zanurza się w w zło, pozstaje w ciele, nie potrafiąc rozpoznac dobra. Oczyszczenie za pomocą cnot,
pozwala na otworzenie sie na dobro, piękno prawdę
Arystoteles-

nawiązuje do Platona, szczeście to osiągnięcie przez czlowieka doskonalości. Kształtowanie i

maksymalizacja tego co posiada. Dzieje sie to na trzech plażczyznach \drogach:
życie kontemplacyjne- intelektualne; życie czynne-praktyczne, zaangażowanie się w spoleczeństwo;
odpowiedzialna miłośc,
Idea przyjemości jako wskaznik życia moralnego działanie duszy zgodnie z wymogami cnoty. Cnota to
usposobienie zachowujące środek. Zachowanie równowagi pomiędzy przesytem a
niedostatkiem.Wspólną cechą cnót jest umair i równowaga, etyka złotego srodka
etyka chrześcijańska- oparta na Biblii i etyce judaizmu. Najważniejszym celem jest przykazanie o miłości
blizniego. Obowiązkiem człowieka jest wiec bazwarunkowa milość do Boga i człowieka jako do Bożego
stworzenia, posiadającego własną godność. Każdy czyn wiec musi być poprzedzony namysłem ktore
pozwoli na osiągnięcie dobra blizniego. Cel nie uświęca środków., wybór ich wsparty jest aprobatą woli
ludzkiej. Wykształcenie cnót: cnoty roztropności; cnoty główne kardynalne teologiczne
5.etyka opisowa (etologia)

– nauka o moralności, dociekania dotyczące kształtowania się poglądów

moralnych i ich roli w relacjach między ludźmi, przyczyny uznawania bądź nie innych poglądów
moralnych, czynniki zmian poglądów moralnych. celem jej dociekań jest udzielanie odpowiedzi na pytania:
co to jest mo

ralność, jaka jest jej historia, co i dlaczego ludzie w danychwarunkach i epokach uważają za

moralne i niemoralne, jakie są mechanizmy jej rozwoj. Bada faktycznie istniejącą moralność, to co jest a
nie to co powinno być/ Nie formułuje żadnych postulatów moralnych, nie preferuje żadnych wartości,

bazuje na socjologi i psychologii.
Etyka normatywna

– formułowanie norm postępowania moralnego; jejcelem jest udzielanie odpowiedzi na

pytanie, co naprawdę jest moralne iniemoralne, co ludzie powinni uznawać za dobro, a co za zło, jak
powinnipostępować, co powinno być celem ich dążeń i aspiracji, jakich zasadprzestrzegać, by żyć godnie
i słusznie. Konstruuje i uzasadnia systemy moralności, Koncentruje sie na tym co jest, lecz także na tym,
jak powinno być. Jej twierdzenia zależne są od przyjętego stanowiska filozoficznego –w praktyce: jest po
prostu częścią filozofii
6. etyka a prawo
podobne sposoby rozumowania, prawo moze regulować sfery pozamoralne.
Prawo-

zbiór norm postepowania, ustanowione odgornie przez państwo/ Wartości zabezpiecza grożbą

przymusu, sankcjami: normy moralne nie są chronione. Na terytorium danego państwa funkcjonuje jeden
zbiór praw, mający charakter lokalny systemy moralne są zróżnicowane, i przekraczają granice lokalne.
"Prawo stanowione nie

wypływa z moralności, niemniej ustawy są moralne lub niemoralne, są zgodne z

moralnością lub niezgodne. Moralność jest ponad prawem, jest nadrzędna, służy do oceny prawa,
pozwala badać to, co reguluje prawo i pozwala oceniać to, jak działa i czemu służy prawo. Ale prawo
stanowione nie jest kodyfikacją moralności - moralność nie jest źródłem prawa. I prawo stanowione i
moralne to są prawa, to są zbiory zasad i reguł, ale prawo moralne w stosunku do prawa stanowionego to
jest metaprawo. Prawo nie wypływa z metaprawa"
etyka a religia
religia jest utożsamiana z etyka. Etyka może być jednak realizowana niezależnie od niej.
religia-

reguluje relacje pomiędzy czlowiekiem, a bóstwem. Posiada teorie o swerze sacrum, obrzędy,

zwyczaje, kult, instytucje
7.

Jest źródłem praw człowieka, prawa człowieka są wyrazem poszanowania godność czlowieka , która

stanowi jego wartość.Oznacza przede wszystkim, że nie może on być traktowany jako środek do celu,
człowiek bowiem sam jest celem.
Godność” jest jednak pojęciem wieloznacznym. W pierwszym znaczeniu oznacza gonośc osobową\
ludzką. Jest to właściwość przysługująca każdemu bez wyjątku człowiekowi z tytułu jego
uprzywilejowanego miejsca w przyrodzie. Określa się ją mianem człowieczeństwa. Co również oznacza,
ze kazdej jednodsce

przysługuje elemntarny szacunek i prawa do życia. Jest to wartość niestopniowalna i

nieutracalna
W drugim znaczeniu godność to godność osobista. Jako cecha osobowa, która wyraża się w poczuciu
własnej wartości. Jest to wartośc przysługująca człowiekowi. Jest to wartość subiektywna, zależną od
poczucia tej wartości. Jest to godność, wartość stopniowalna. Wartość tę można utracić, można ją komuś
odebrać lub przyznać z powrotem.
Godność wg.personalizmu jest wartością godnosci osobistej, godności osobowościowej, godnośc
osobowa. Obiektywna watrość osoby ludzkiej,niezależna od uczynków i stanów świadomości.
8. czyn-

świadome i dobrowolne dzałanie człowieka. W czynie wyraża sie osoba ludzka

uczynnienie-

występuje w tedy gdy w danym działaniu człowieka brakuje elemntu woli lub świadomości

Do realizacji czynu potrzebujemy: wiedzy, wolności, siły\energii by go zrealizować
7 etapów dynamiki czynu( Jacek Weroniecki):
1)etap pomysłu- działa tutaj intelekt, ktory rozpoznaje jakies dobro
2)etap upodobania- odruch wo

li, która pożada jakiegoś dobra - od tego momentu zaczyna sie życie

moralne człowieka
3)etap zamiaru-

obszar woli, która w dobru widzi cel

4)etap namysłu- polega na rozważeniu dostępnych środków praktycznych
5)etap przyzwolenia woli-

decyduje sie na określone środki dzialania

6)etap rozmysłu-uszczegółowienie wybranego środka, tworzę scenariusz tego środka
7)etap wyboru-decyzja o robieniu tego

9

.dobro (gr. agathón, łac. bonum) - określenie wartości użytecznej rzeczy; kwalifikacja czynu moralnego;

przedmiot

właściwy woli; powszechna właściwość bytów, wchodząca do kanonu. W filozofii odróżnia się d.

w sensie metafizycznym (sposób bytowania rzeczy) od dobra w sensie ekonomicznym (użyteczność
rzeczy), etycznym (jakość czynu moralnego), a także estetycznym (doskonałość rzeczy). Podstawą
wszelkiego rozumienia dobra jest sens metafizycznym. Pojmowane jest ono jako powszechna
właściwość, ukazująca każdy byt jako pochodny od woli twórcy lub Stwórcy i bytujący jako cel wszelkiego
dążenia. Ukazuje świat jako dziedzinę dóbr, wśród których są dobro-środki i dobro-cele. dobro moralne-

zdobywamy je poprzez afirmację godności osobowej człowieka / realizacja czynu ze względu na godność
człowieka
dobro przedmoralne-

wszytko to co czlowiek potrzebuje by zyć

naprzykład kiedy ratując człowiekowi życie przysparzam dobro przedmoralne, a ja zyskuje dobro moralne
" zło- co niezgodne z zasadami moralnymi współżycia społecznego; wszystko, co przynosi
nieszczęście. Jest ono przeciwieństwem dobra, czyli ideału moralnego. Zło jest jedną z podstawowych
kategorii etyczno

– filozoficznych i religijnych. Używane jest także w różnych odcieniach znaczeniowych w

języku potocznym, opisując to co negatywne, niewłaściwe i niepożądane z punktu widzenia danej
hierarchii wartości, pewnych potrzeb lub założonego planu. W sensie czysto fizycznym mianem zła
określa się niektóre zjawiska niezależne od woli człowieka, będące integralną częścią świata
Rozróżniamy także zło moralne. Wynika ono z przeciwstawiania się obowiązującym normom: nakazom i
zakazom u

stanowionym w celu ochrony pewnego porządku religijnego, egzystencjalnego czy

etyczno

–społecznego – łączy się ono zwykle związkiem przyczynowo –skutkowym z różnymi formami zła

fizycznego "
10. sumienie-

współwiedza -gr synejdezis,refleksja towarzysząca; aplikacja posiadanej wiedzy do

konkretnej sytuacjiakt rozumu praktycznego, który polega na wydaniu sądu mówiącego co nalezy uczynić
lub oceniającego,osądzającego czyn dokonany. Świadomośc moralnej powinności. Jest żródłem
informacji ralizacji czynu do jakiej

ś normy moralności, subiektywnie ostateczna normą moralności.

Zjawisko wewnętrzne, wyrzucające naszą obojętnośc względem czynu Pobudza do refleksji moralnej,
powinności względem danej sytauacji\osoby.
Odmiany sumienia:
a)przed uczynkowe - stoimy przed d

ecyzją podjęcia jakiegos czynu. przewidujemy moralne

konsekwencje, a także decyduje czy dany czyn powinniśmy wykonać czy nie
b)po uczynkowe -

osądza moralny aspekt mojego dzialania, akceptuje on dobre czyny, a złe potępia.

sumienie dzieli sie na
1) sumienie prawidlowe
2) sumienie wadliwe
3) sumienie zawikłane
4) sumienie nierażliwe
5) sumienie błędne
11.
12.

4 sposoby kształtowania sumienia

1) nieustanne zderzenie włsnych poglądów z otoczeniem, otwieranie sie na to, co przychodzi od innych
2)proble

matyzowac włsane sądy, próba weryfikacji własnych osądów

3)odoszenie sie do krytyki włsanych czynów, umiejętność patrzenia i oceniania własnego zachowania z
zewnątrz
4)odnoszenie sie do wrazliwości własnego sumienia, badanie watrości moralnej czynów, uwrażliwnienie
na godność ludzką, rozumienie czym jest dobro i zło
13.

Częścią zbioru ludzkich przekonań są normy moralne. Ich opisem, analizą, klasyfikowaniem, a także

analizą uzasadnień, zajmuje się etyka. Pojawia się tu problem, czy i w jaki sposób normy moralne mogą
być uzasadnione. Na trudność związaną z uzasadnianiem norm moralnych zwrócił uwagę m.in. David
Hume (1711-

1776). Zakwestionował on możliwość ściśle logicznego uzasadnienia (dedukcji) zdań

wartościujących (czyli norm) na podstawie zdań opisowych. Według niego, nie ma logicznie poprawnego,
czyli dedukcyjnego, przejścia od faktów do powinności. Inaczej mówiąc, nie ma dedukcji od zdań
orzekających (stwierdzających, że jest tak a tak) do zdań powinnościowych (mówiących, że powinno być
tak a tak). W s

krócie można powiedzieć: „nie ma logicznego przejścia od jest do powinien”. Zasadę tę

popularnie określa się jako „gilotynę Hume’a”. Np. od zdania: Prawdomówność jest wartością nie ma
bezpośredniej logicznej dedukcji do zdania: Powinno się mówić prawdę; nie powinno się mówić
nieprawdy, choć w potocznych rozumowaniach łączymy ze sobą takie zdania (opisowe i normatywne). W
jaki sposób uzasadnia się normy moralne.
Niektóre normy są uzasadnione przez autorytet normodawcy, np. autorytet religijny, autorytet rodziców,
wychowawców, ważnych osobistości. Takie normy nazywamy normami tetycznymi. Większość ludzi
uznaje jakieś normy tetyczne. Niektóre normy moralne przyjmujemy bez innego uzasadnienia, jak tylko
zaufanie do autorytetu normodawcy. Problemem w etyce jest jednak kwestia uzasadnienia norm bez
odwoływania się do autorytetu, a tylko do przekonujących argumentów.
Pojęcie powinności jest związane z pojęciem winy. Tłumaczy się jako bycie zobowiązanym i zawiera ono

w sobie odniesienie do wiązania i związku, a zatem zarówno do pewnego
ograniczenia (przymuszenia

– element negatywny), jak i do pewnej relacji (tworzenia – element

pozytywny).

15.
Zawód zaufania społecznego: w polskim znaczeniu często określenie wolny zawód; to zawody,
których uprawianie związane jest z kontaktem społecznym wynikającym ze szczególnej roli
spełnianej w społeczeństwie przez profesjonalistów wykonujących dany zawód. Atrybuty
zawodu zaufania społecznego:

- powierzenie osobom, które podejmują się realizacji tego zawodu informacji dotyczących życia
prywatnego osób korzystających z ich usług (np. prawnik);

- uznawanie tych informacji za „tajemnicę zawodową”, która nie może być ujawniona;

- objęcie osób dysponujących taką tajemnicą – w przypadku możliwości naruszenia istotnych
dóbr jednostki w razie jej ujawnienia – immunitetem zwalniającym je od odpowiedzialności
karnej za nieujawnienie informacji (np. sędzia);

- korzystanie ze świadczeń tych zawodów następuje często w razie wystąpienia realnego albo
potencjalnego niebezpieczeństwa dla dóbr jednostki o szczególnym charakterze (życie, zdrowie)
w związku z czym efekt działania tych zawodów ma szczególne znaczenie dla społeczeństwa;

- reprezentowanie osób wykonujących zawód zaufania publicznego praz sprawowanie pieczy nad
należytym wykonywaniem tego zawodu w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony;

- niepodleganie regułom hierarchii urzędniczej;

- występowanie sformalizowanej deontologii zawodowej.

16.PODSTAWOWE ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ:
ZAUFANIE- to jedna z najważniejszych zasad podstawowych etyki zawodowej ponadto jest
punktem wyjścia dla wielu innych zasad; doniosłość tej zasady potwierdza polski system prawny,
gdyż ustawodawca wspomina o prawnej ochronie tego zaufania poprzez stworzenie katalogu
zawodów zaufania publicznego; w sensie normatywnym ta zasada odnosi się do obowiązku
ochrony stosunków zaufania; można więc mówić o obowiązku dbania o zaufania klientów do
firmy czy organizacji a także obowiązek dbania o zaufanie społeczne wobec danej jednostki czyli
dotyczy relacji niezindywidualizowanych; można mówić w tym aspekcie także o pojęciu
lojalności;
INTEGRALNOŚĆ – inaczej spójności poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o możliwość
przechodzenia pomiędzy różnymi zawodami (wykonywanie ról społecznych) i powiązane z tym
przejściem obowiązki oraz okresy między którymi wykonuje się jedne lub drugie czynności;
mówi się o „integralności zawodu” i „integralności zawodowej”; integralność moralna nie
powoduje jakiś szczególnych obowiązków w związku z wykonywaniem innych obowiązków niż
te wynikające z zajmowanego stanowiska zawodowego inaczej jest w integralności zawodowej,
która ściśle wiąże się z wykonywaniem danego zawodu; integralność zawodu rozszerza
zastosowanie integralności zawodowej i innych podstawowych zasad etyki np. menedżera na
menedżerów nie wykonujących zawodu.

Integralność moralna – obowiązek zachowania moralnej spójności w sądach i czynach; jedne
zasady moralne do oceny swojego postępowania i innych; zachowanie autonomii moralnej czyli
brak wpływu innych czynników zakłócających sądy i zachowania; spójność myśli, słów i
czynów;
Integralność zawodowa – może być wyprowadzona z integralności moralnej; teoria konfliktu
społecznego wniosła duży wkład w rozwój etyki zawodowej bo zgodnie z nią człowiek żyjący w
społeczeństwie wchodzi w kontakty z innymi ludźmi poprzez role, w których funkcjonuje a które
determinują te kontakty np. w domu rola brata czy siostry, syna lub córki itd.; do wyodrębnienia
roli zawodowej nie wystarczy określony zawód czy zajęcie priorytetowa jest profesjonalizacja
czyli uznanie zawodu za istotna wartość społeczną a wykonywanie danej aktywności zawodowej
za podstawową zasadę bytowania w społeczeństwie; konflikt ról społecznych pojawia się gdy
obowiązki wynikające z realizacji różnych ról są ze sobą w opozycji; kodeksy etyki zawodowej
klasyfikują role sprzeczne z etyką poszczególnych zawodów; zasada integralności zawodowej
sprowadza się do stwierdzenia iż przedstawicielem własnego zawodu jest się niezależnie od roli
społecznej co wynika z zasady zaufania o oznacza potrzebę oceny moralnej postępowania ludzi
związanych z danym zawodem nie tylko w jego działalności zawodowej ale i w działalności
publicznej i życiu prywatnym; np. prawnicy zawód zaufania publicznego oceniani są nie tylko
przez pryzmat działalności zawodowej ale i obserwację zachowań poza zawodowych i
prywatnych;
Integralność zawodu – przeniesienie integralności moralnej i zawodowej na grunt obowiązków
całego środowiska zawodowego; środowisko danego zawodu winno stosować te same standardy
wobec wszystkich swoich członków oraz w relacjach ze społeczeństwem, któremu zawdzięcza
swoją wyjątkową pozycję; środowisko to jako całość ma możliwość wpływania na kształt opinii
o osobach wykonujących dany zawód i odwrotnie;

STARANNOŚĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ – każda czynność winna być wykonywana starannie
z poczuciem odpowiedzialność za skutki podejmowanego działania; człowiek postrzegany jako
indywidualność; staranność i odpowiedzialność w realizacji obowiązków zawodowych nie mogą
być zależne od ciężaru gatunkowego sprawy; w różnych przypadkach jest wymagana staranność
różnego stopnia; gradacja staranności dedykowania powinna być poczuciem odpowiedzialności,
która jest zindywidualizowana a nie instytucjonalna tworzyć powinna miarę staranności.
Obowiązek jest zawsze określony podmiotowo czyli kogo obciąża oraz przedmiotowo to czego
dany obowiązek dotyczy czyli treść obowiązku, zachowanie odpowiednie w danych
okolicznościach. Odpowiedzialność jest korelatem obowiązku i można ją określić podmiotowo
czyli kto i przed kim jest odpowiedzialny za wykonanie bądź nie jakiegoś obowiązku oraz
przedmiotowo co oznacza jakiego rodzaju odpowiedzialność np. moralna wchodzi w grę w
danym przypadku, określa sferę, w której wchodzi w grę sankcja za niewykonanie obowiązku.
17.

Etyka zawodowa występuje w postaci norm, ulożonych w określonych kodeksach., przysięgach.

Rozrożnienie trzech sfer:
a)przekonania moralne
b)moralnośc zawodowa
c)etyka zawodowa
Rola społeczna przypisana osobą wykonujący dany zawód. Etyki zawodowe rozróżniają sie ze względu
n

a role spoleczne. Pod adresem takich grup zawodowych formują sie oczekiwanie, wymagania spoleczne

Rozróżnia się je tez ze względu na rozwiązywania danych problemów, Rozróżnienie ze względu na
wartosci naprzykład dla nauczyciela glówna wartością jest rozwoj intelektualny, dla lekarza zycie, a dla
policjanta bezpieczeństwo. Czyli co stanowi najwyzsze dobro, kto jest głównym adresatem. Wyrażne

wyartykuowanie zasad etycznych jest charakterystyczne tylko dla niektórych zawodów, choć powstaje
coraz więcej kodeksów. Zmienne sa tez wymagania państwa, od niektórych wymagane są kodeksy
utworzone na mocy ustawy. Zawody wolne, czyli zawody zaufania spolecznego

18.Funkcje etyki zawodowej:
regulowanie stosunków wewnątrz grupy zawodowej;
określenie stosunku przedstawicieli zawodu do przedmiotu pracy, zwłaszcza jeśli stanowi go
bezpośrednio jednostka ludzka tzn. jeśli zadaniem jest ochrona i realizacja określonych dóbr
owego człowieka;
zabezpieczenie przedstawicieli poszczególnych zawodów lub specjalności przed szczególnie
zagrażającymi im niebezpieczeństwami moralnymi i pokusami, przed możliwością swoistych
nadużyć moralnych wiążących się z charakterem wykonywanej pracy;
podnoszenie prestiżu grupy zawodowej w opinii społeczeństwa.
Wprowadzenie etyki zawodowej reguluje stosunki\układy\relacje
1)pomiędzy wykonującymi danej profesjii
2)określenie stosunku przedstawicieli danego zawodu do przedmiotu ich pracy, zwłaszcza jeżeli
stanowi ją osoba ludzka
3)zabezpieczenie przedstawicieli poszczególnych zawododów przed niebezpieczeństwami,
pokusami, nad użyciami moralnymi, które wiązą sie z charakterem danej pracy
4) normy etyki pomagają w integracjii danego zawodu
(zawody zaufania publicznego mają ustanowioną wspolną deontologie czyli mają wspólne
punkty, które wpłwają na integrację członków)
5) idealne zachowanie\wzorce\reagowanie na dane zachowanie w określonej sytuacji


19.Kodeksy etyczne (deontologiczne) (Deontos – obowiązek. Jest różnica między powinnością
a obowiązkiem. Te kodeksy mówią o powinnościach i obowiązkach, które musimy respektować)
Współcześnie tworzenie kodeksu etyki sprawia, że wzrasta prestiż społeczny- kapitał zaufania do
firmy czy danego zawodu ( Aby pozyskać zaufanie co też stanowi kapitał ekonomiczny, nalezy
instytualizować przepisy w postaci norm ogłaszanych publicznie, czyli w postaci kodeksu
etycznego. zdobyte zaufanie społeczne przekłada się na korzyści materialne.

Utrwalony na piśmie zespół działań, których przestrzegania wymaga się od członków korporacji czy
pracowników i norm postępowania (nakazów i zakazów) oraz wartości, standardów i zasad, jakimi się
kierują. Wymagania stawiane kodeksom: normowanie, dbanie o interes społeczny, musi regulować istotne
i specyficzne dla danego zawodu problemy.
kodeks etyczny wylicza uprawnienia przedstawicieli d

anego zawodu i rozwiązuje sytuacje kryzysowe np.

które wartości w danej sytuacji są priorytetowe, zasady reakcji na postępowanie wbrew przyjętym normom
konkurencji, zaufania, jak rozwiązywać najważniejsze dylematy, które rodzą się w trakcie wykonywania
czy

nności zawodowych;

Zawodowe kodeksy etyczne:
-

powstają nowe zawody a istniejące ulegają szeregu zmian wynikających z form kształcenia, zmian

technologicznych oraz internalizacją uprawnień zawodowych;
-

w wielu środowiskach pojawiła się potrzeba sformalizowania zestawu praw i obowiązków zawodowych;

w Polsce zjawisko związane z problematyką kodeksów zawodowych rozwinęło się na przełomie XX i XXI
wieku;

14. Wymień uniwersalne wartości etyki molarnej (zawodowej)

Sumienność – nastawienie, podejście do czynności, do działań, do życia
zgodnie ze swoim sumieniem.
Sprawiedliwość – wartość która charakteryzuje relacje między ludźmi, dotyczy ocen
innych ludzi, udział w zyskach.

Odpowiedzialność – typ postawy człowieka wobec działań swoich i innych ludzi,
sumienne zachowanie za całość przedsięwzięcia, zachowanie przewidujące wynik,
świadome.
Bezinteresowność – wartość zakładająca działanie także z powodu motywów etycznych a
nie tylko dla własnej korzyści.
Obowiązkowość – dokładność, rygorystyczne spełnienie poleceń, realizujemy to co do
nas należy, rzetelne podejście do pracy.
Punktualność – rygor organizacyjny, poszanowanie dla innej osoby.

Pracowitość – chęć pracy.
etyka zawodowa to zbiór norm i reguł stanowiących moralne powinności przedstawicieli danego
zawodu, który pilnuje ich przestrzegania oraz sankcje możliwe do stosowania wobec sprawcy
niewłaściwego czy wręcz nagannego zachowania
20.

Etyka kodeksowa posługuje się zbiorem konkretnych przepisów normatywnych. Etykę kodeksową

posiadają przede wszystkim systemy religijne. W etyce areligijnej kodeksy są formułowane głównie dla
grup zawodowych. Rozróżnia się dwa rodzaje kodeksów: kodeksy etyczne i kodeksy deontologiczne.
Kodeks etyczny jest to zbiór norm postępowania w danej dziedzinie, wraz z ich uzasadnieniem, czyli wraz
z filozoficznym, czy filozoficzno-

teologicznym, zapleczem. Czasem to uzasadnienie ogranicza się tylko do

preambuły, czyli wstępnego artykułu danego kodeksu. Kodeksem deontologicznym nazywa się sam zbiór
norm (nakazów i zakazów), bez ich uzasadniania. Kodeks deontologiczny to inaczej karta praw i
obowiązków przedstawicieli jakiejś grupy. Kodeks etyczny jest więc bardziej rozbudowany od
deontologicznego.
Za etyką kodeksową przytaczane są różne racje. Zwraca się uwagę na jej prostotę. Kodeksy etyczne
zawierają na ogół proste zasady, których można się łatwo nauczyć. Kodeksy zapewniają też człowiekowi,
który się im poddaje, moralną pewność działania. Zwolennicy etyki kodeksowej podkreślają, że intuicja
m

oralna człowieka często zawodzi, a zasady kodeksowe są dobrym drogowskazem.

Przeciwnicy etyki kodeksowej podkreślają, że kodeksy nie spełniają swego zadania. Oparcie całego
życia moralnego na kodeksach prowadzi do stagnacji moralnej człowieka, do rutyny, ucieczki od
indywidualnej odpowiedzialności. Kodeks zabija wrażliwość moralną człowieka. Ponadto w dzisiejszych
czasach kodeksy wyraźnie nie nadążają za życiem. Rozwój techniki, niejednoznaczność (ambiwalencja)
tego rozwoju, powodują, że niezmiernie trudno jest ustalić szczegółowe, uzasadnione i jednoznaczne
normy etyczne. Skrajną postacią etyki kodeksowej jest kazuistyka. Słowo to pochodzi od łacińskiego
wyrazu casus = przypadek. Kazuistyka jest próbą drobiazgowego rozstrzygania i kodyfikowania
szczegółowych kwestii i formułowania dla nich norm. Kazuistyka prowadzi najczęściej do karykaturalnych
kodeksów (np. szczegółowe przepisy judaizmu; traktaty etyczne późnej scholastyki).
Obok etyki kodeksowej proponuje się również etykę sytuacyjną. Podkreśla ona samodzielne
podejmowanie decyzji przez człowieka, w oparciu o ogólne zasady moralne, które są dostosowywane do
poszczególnych sytuacji. Dlatego etyka ta nazywa się etyką sytuacyjną. Etyka sytuacyjna stawia na
moralną autonomię człowieka. Opiera się ona na przekonaniu, że indywidualny człowiek posiada zdolność
do dokonania moralnego osądu i do podjęcia decyzji. Mogą się tu zdarzać pomyłki, jednak zdaniem
zwolenników etyki sytuacyjnej indywidualne sumienie i indywidualny osąd są właściwym i efektywnym
drogowskazem w etyce.
Wydaje się, że nieunikniona jest kombinacja obu odmian etyki. Istnieją dziedziny szczegółowe,
domagające się jakiejś kodyfikacji. Kodeksy etyczne nie powinny jednak zastępować moralnego osądu,
dokonywanego przez indywidualnego człowieka, ani nie powinny być zbyt szczegółowe.

21.ETYKA ZAWODOWA to spisane normy odpowiadające napytanie jak ze względów
moralnych przedstawiciele danego zawodu powinni, a jak nie powinni postępować. Występuje w
postaci zinstytucjonalizowanych kodeksów, przysięg lub norm formalnych jak indywidualne
propozycje, luźne lub uporządkowane zespoły postulatów. Moralność zawodowa to
postępowanie danej grupy zawodowej oceniane ze względu na kryteria moralne. Treść zasad
etyki zawodowej jest wyznaczona przez treść roli społecznej przypisywanej osobom
wykonującym określony zawód. Wyraźne artykułowanie tych zasad jest szczególnie istotne dla
niektórych zawodów, które tworzą zawodowe korporacje, które w ten sposób podnoszą ochronę

prestiżu zawodu.Reguły etyki zawodowej dotyczą wewnętrznych kwalifikacji człowieka i
określają jego postępowanie zawodowe z punktu widzenia dobra i zła moralnego
22etyka jako nauka będzie wytyczała zasady postępowania– a działania nauczyciela powinny być
z nimi zgodne: to znaczy wierne pojmowaniu dobra i pomijające wyrządzanie zła. Istotą jest wiec
człowiek osoba nauczyciela i jego sprawność w rozpoznawniu dziłań chroniących osoby i ich
dobro
Do zawodów, który nie posiada uporządkowanego i powszechnie
przyjętego oraz uznawanego kodeksu etyki zawodowej należy zawód
nauczyciela-wychowawcy. Obszarem profesjonalnej działalności tej grupy zawodowej jest
edukacja, w ramach której wyodrębnia się procesy kształcenia, nauczania oraz wychowania.
Współczesna pedagogika, na skutek swoistej dyferencjacji czyni te procesy oddzielnymi
obiektami badania zarówno kształcenie, nauczanie, jak i wychowanie jest wytworem ludzi, a jego
cechę konstytutywną stanowi zachodząca pomiędzy nimi relacja wyrażająca się w przekraczaniu
przestrzeni międzypodmiotowej za pomocą obranej formy kontaktu, w ra mach którego podmiot
wychowujący, kierując się powszechnie uznaną prawdą i dobrem umożliwia podmiotowi
wychowywanemu zdążać do określania własnej tożsamości.
Prawda i dobro stają się zatem siłą sprawczą etycznego postępowania
każdego nauczyciela-wychowawcy. Podstawowym zadaniem nauczyciela-wychowawcy jest
przybliżanie ucznia-wychowanka ku prawdzie, a także pomaganie w jej odkrywaniu i kierowaniu
się nią w codziennym życiu.
23. Specyfikę etyki zawodowej nauczycieli określa również opracowana przez
Międzynarodówkę Edukacyjną i zatwierdzona przez Związek Nauczycielstwa Polskiego
„Deklaracja w sprawie etyki zawodu nauczyciela”. Przedstawia ona zarówno indywidualne, jak i
zawodowe zobowiązania nauczycieli (a także innych pracowników zatrudnionych w obszarze
kształcenia i wychowania) wobec społeczeństwa
etyka zawodowa nauczycieli dotyczy ich powinności wobec:
zawodu - zapewniają uczniom odpowiedniej jakości ofertę edukacyjną, troszczą się, by ich
wiedza była systematycznie uzupełniana i odpowiadała aktualnemu stanowi, a także przyczyniają
się do tego, by system edukacji był oparty na zasadach demokracji, prawach człowieka oraz aby
te zasady były przedmiotem kształcenia i wychowania;
uczniów / studentów - respektują zasady określone w Konwencji Praw Dziecka a także ich
realizowanie, kształtują w sposób profesjonalny swoje relacje z uczniami / studentami,
wyposażają uczniów w system wartości zgodny z prawami człowieka, wykorzystują swój
autorytet kierując się sprawiedliwością i empatią;
koleżanek / kolegów - wspierają wzajemną współpracę, chronią koleżanki / kolegów przed
alienacją i mobbingiem, wspierają ich we wdrażaniu i prowadzeniu procedur zawodowych;
kierownictwa - znają swoje prawa i obowiązki, respektują ustalenia wynikające ze zbiorowych
umów i uzgodnień, przestrzegają uzasadnionych zaleceń kierownictwa;
rodziców - respektują prawo rodziców do informacji na temat samopoczucia i rozwoju ich dzieci,
zachęcają i ośmielają rodziców do aktywnego uczestnictwa w procesie kształcenia i wychowania
ich dzieci, formułują zawodowe opinie na temat dziecka tak, aby najlepiej służyły jego
interesom.[5]
Świat wartości moralnych jako wytwór intelektualny człowieka,
kieruje go ku prawdzie i dobru. Stąd etyka nauczycielska odwołuje się do ustaleń
aksjologicznych i deontologicznych,bez których działania nauczyciela byłyby działaniami
pozbawionymi autorefleksji, samozrozumienia, samodoskonalenia, a także autokrytycyzmu.
Dzięki nim wychowanie nie jest dowolnym, czy przypadkowym wyborem czynności

wychowujących. Czynnościom tym towarzyszyć musi świadomość etyczna która w jakimś
stopniu gwarantuje prawość działań wychowawczych. Świadomość etyczna nauczyciela dotyczy
poznania, zrozumienia i oceniania relacji osobowych wyrażających się za pomocą określonych
struktur interpersonalnych, wśród których na uwagę zasługują styczności, stosunki oraz
czynności odwołujące się zawsze do prawdy i dobra moralnego. Etyka nauczycielska, choć
pozbawiona jednoznacznego kodeksu
zawierającego zestaw norm wyrażanych za pomocą nakazów i zakazów, skłania wykonawców
tego zawodu do rozpoznawania i wyboru tych działań, które służyć mają więzi człowieka z
prawdą i dobrem

28

.Uniwersalne wartości na których opiera sie integralnośc dyscyplin naukowych

1)sumienność w prezentówaniu celów i procedur, przekazywaniu inforamcji
2)wiarygodnośc troska o szczegoły, krytycyzm wobec innych osób i własnych badań,
3)obiektywizm opieranie wnisków na autentycznych danych
4)Bezstronnośc w stosunku do badanego zjawiska, osób problemu,
5)niezależność
6)otwartosc
7)przejrzystosc
8)przejrzystosc
9)odpowiezialnosc
10)rzetelnosc
11)odwaga
29.kryteria praktyk badawczych:
1) postępowanie z danymi naukowymi
2) procedury i metody badawcze
3)publikowanie wyników badań
4)recenzowanie
5)formowanie młodej kadry naukowej
6)w

spółpraca międzynarodowa

7)unikanie konfliktów interesów

1.

30. etyka biznesu

Ochrona wolności i godności ludzkiej

2. Ochrona porządku demokratycznego demokratycznego poszanowanie zasad prawa
3. Zapewnienie pokoju
4. Ochrona środowiska

5. Solidarność ze słabszymi
problemy etyczne w biznesie
Ujawniane informacji;
Płaca;
Świadczenia pracownicze;
Warunki pracy;
Demokracja w przedsiębiorstwie;
Równość możliwości;
Zaangażowanie w sprawy społeczności lokalnej;
Środowisko przyrodnicze;
Inne kraje;
Szacunek dla życia;
Zaangażowanie polityczne;
Szacunek dla ludzi;
Polityka marketingowa;

Dostawy do wojska.