Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

1

Drogi projekcyjne

.

Drogi zstępujące.

Drogi zstępujące czyli ruchowe dzielimy na piramidowe i pozapiramidowe.

Drogi piramidowe przewodzą impulsy dla ruchów dowolnych, czyli celowych,

zamierzonych, w pełni świadomych.

Drogi pozapiramidowe przewodzą impulsy dla ruchów zautomatyzowanych, nie

w pełni świadomych, mimowolnych.

Drogi piramidowe.

Do tej grupy zalicza się dwie drogi: korowo-rdzeniowa i korowo-jądrowa.

Droga korowo-rdzeniowa.

Rozpoczyna się w komórkach piramidowych leżących w przedniej (czołowej)

części płacika okołośrodkowego i górnej części zakrętu przedśrodkowego (pole

nr 4 Brodmana). Te komórki stanowią I neurony tej drogi.

Neuryty tych komórek tworzą wieniec promienisty torebki wewnętrznej,

następnie przechodzą przez torebkę wewnętrzną, gdzie budują 2/3 przednie tylnej

odnogi torebki wewnętrznej.

Z kresomózgowia droga korowo-rdzeniowa wchodzi do śródmózgowia gdzie

wspólnie z drogą korowo-jądrową tworzy 3/5 środkowe odnogi mózgu (włókna

drogi korowo-rdzeniowej biegną tu leżąc bocznie od włókien korowo-jądrowej).

Następnie droga korowo-rdzeniowa biegnie przez część podstawną mostu.

Włókna ulegają tu pewnemu rozproszeniu, ponieważ omijają jądra własne części

podstawnej mostu. Wskutek tego powodują powstanie wyniosłości piramidowych

mostu. W rdzeniu przedłużonym droga tworzy piramidy rdzenia przedłużonego.

W skrzyżowaniu piramid krzyżuje się 80-85% włókien drogi korowo-rdzeniowej.

Po skrzyżowaniu włókna biegną ku dołowi w sznurach bocznych rdzenia

kręgowego (nazywa się je drogą korowo-rdzeniową boczną). Pozostałe 15-20%

włókien (czyli te , które nie skrzyżowały się na granicy rdzenia przedłużonego i

kręgowego) biegną ku dołowi w sznurach przednich rdzenia kręgowego (droga

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

2

korowo-rdzeniowa przednia). Drogi te krzyżują się w spoidle białym w rdzeniu

kręgowym i dochodzą do

α-motoneuronów rogu przedniego rdzenia kręgowego.

Skrzyżowanie ma to miejsce na tej wysokości, na której znajdują się te synapsy.

Włókna drogi korowo-rdzeniowej przedniej wyczerpują się na wysokości dolnych

segmentów szyjnych rdzenia kręgowego. Droga korowo-rdzeniowa boczna

kończy się również synapsami ( na wysokości S

3

lub jeszcze niżej) z

α-

motoneuronami rogu (słupa) przedniego rdzenia kręgowego. Te komórki stanowią

II neurony drogi korowo-rdzeniowej.

Droga korowo-jądrowa bywa nazywana także drogą korowo-opuszkową

ponieważ jej najdłuższe włókna kończą się w rdzeniu przedłużonym.

Droga korowo-jądrowa.

Droga rozpoczyna się w komórkach piramidowych leżących w dolnej części

zakrętu przedśrodkowego (pole nr 4 Brodmana).

Te komórki stanowią I neurony tej drogi. Neuryty tych komórek tworzą wieniec

promienisty torebki wewnętrznej, następnie biegną przez torebkę wewnętrzną,

gdzie tworzą jej kolano. Z kresomózgowia włókna przechodzą do środmózgowia ,

gdzie wspólnie z drogą korowo-rdzeniową tworzą 3/ 5 środkowe odnogi mózgu

(leżą tu przyśrodkowo od włókien drogi korowo-rdzeniowej).

W śródmózgowiu część włókien odłącza się by dojść do jąder ruchowych nerwów

czaszkowych III i IV.

Z śródmózgowia droga przechodzi do części podstawnej mostu, gdzie kolejna

część włókien odłącza się by dojść do jąder ruchowych nerwów czaszkowych V,

VI, VII.

Następnie droga przechodzi do rdzenia przedłużonego, gdzie włókna dochodzą do

jąder ruchowych nerwów czaszkowych: IX, X, XI, XII (bez VIII !).

W jądrach ruchowych nerwów czaszkowych leżą II neurony tej drogi ( ale nie w

α-motoneuronach rdzenia). Charakterystyczną cechą drogi korowo-jądrowej jest

częściowe skrzyżowanie jej włókien. Przed dojściem do jąder ruchowych nerwów

czaszkowych część włókien przechodzi na stronę przeciwną, tzn. do jądra

ruchowego nerwu czaszkowego dochodzą włókna skrzyżowane ( z przeciwnej

strony), i włókna nie skrzyżowane ( z tej samej strony).

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

3

Wyjątkami od tej zasady są: dolna część jądra ruchowego n.VII, oraz jądro

ruchowe n. XII. Do nich dochodzą wyłącznie włókna skrzyżowane (z przeciwnej

strony).

Jest bardzo istotne klinicznie, ponieważ w przypadku uszkodzenia całej drogi

korowo-jądrowej po jednej stronie (np. w kolanie torebki wewnętrznej),

występują u chorego objawy wyłącznie z dolnej części jądra ruchowego n. VII i z

jądra n. XII strony przeciwnej.

Zjawisko to jest uzasadnione zaopatrzeniem pozostałych jąder ruchowych przez

włókna pochodzące z obu stron. Ponadto możliwe jest różnicowanie porażeń

nerwu VII. W przypadku porażenia nadjądrowego (występującego przy

uszkodzeniu drogi korowo-jądrowej) porażone są mięśnie mimiczne dolnej

połowy jednej strony twarzy.

W porażeniu podjądrowym (czyli w przypadku porażenia nerwu twarzowego)

porażone są mięśnie mimiczne całej połowy twarzy.

Układ pozapiramidowy

Wytwarza i przewodzi impulsy dla ruchów zautomatyzowanych, mimowolnych,

częściowo świadomych.

Nadrzędne ośrodki układu pozapiramidowego leżą w korze mózgu do przodu od

bruzdy przedśrodkowej i do tyłu od bruzdy zaśrodkowej. Z tych ośrodków

wychodzą drogi biegnące do niższych pięter układu pozapiramidowego.

Do niższych pięter tego układu należą:

1. w kresomózgowiu: jądro ogoniaste, jądro soczewkowate, przedmurze, ciało

migdałowate

2. w międzymózgowiu: jądro niskowzgórzowe, jądra boczne i jądro

przyśrodkowe wzgórza

3. w śródmózgowiu: jądro czerwienne, istota czarna, jądra pokrywy, jądra

tworu siatkowatego

4. w moście: jądra przedsionkowe i jądra tworu siatkowatego

5. w rdzeniu przedłużonym: dolne jądra oliwki i jądra tworu siatkowatego

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

4

W ścisłym związku z układem pozapiramidowym jest móżdżek, który jest

połączony z ośrodkami kory mózgu (poprzez drogi korowo-mostowo-

móżdżkowe), a także z poszczególnymi jądrami niższych pięter tego układu (np.:

tr. tectocerebellaris, tr. reticulocerebellaris, tr. olivocerebellaris itp. Wraz z

drogami biegnącymi w przeciwnym kierunku ). Ponadto poszczególne jądra

układu pozapiramidowego są ze sobą połączone drogami krótkimi

kresomózgowia, gdyż umożliwia to przekazanie to impulsu z podkorowego

ośrodka czucia (leżącego we wzgórzu) na drogi odruchu.

Impuls ten następnie płynie z jądra soczewkowatego przez pętlę soczewkowatą do

niższych pięter układu pozapiramidowego.

Z jąder układu pozapiramidowego leżących w pniu mózgu, oprócz dróg krótkich,

wychodzą drogi długie:

• droga pokrywowo-rdzeniowa
• droga czerwienno-rdzeniowa
• droga siatkowo-rdzeniowa
• droga przedsionkowo-rdzeniowa
• droga oliwkowo-rdzeniowa

Drogi te kończą się synapsami z

α- i γ- motoneuronami leżącymi w rogu (słupie)

przednim rdzenia kręgowego.

Drogi wstępujące

Drogi wstępujące (czuciowe) można podzielić na drogi czucia powierzchownego i

drogi czucia głębokiego. Szczególnym rodzajem dróg wstępujących są drogi

zmysłowe.

Drogi czucia powierzchownego przewodzą czucie z eksteroreceptorów, czyli

czucie dotyku, ucisku, bólu, ciepła i zimna.

Drogi czucia głębokiego przewodzą czucie z proprioreceptorów leżących w

narządach układu ruchu, czyli w więzadłach, okostnej, torebkach stawowych,

mięśniach, ścięgnach i powięziach. Jest to więc czucie położenia, czucie

stereognostyczne i czucie wibracji.

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

5

Drogi czucia głębokiego dzielimy na drogi czucia głębokiego świadomego i

nieświadomego.

Droga rdzeniowo-opuszkowo-wzgórzowo-korowa

Należy do dróg czucia głębokiego świadomego. Pierwsze neurony tej drogi leżą

w zwojach rdzeniowych (międzykręgowych). Neuryty tych zwojów biegną w

korzeniach tylnych do rdzenia kręgowego, gdzie dochodzą do sznura tylnego, w

którym biegną ku górze. Włókna tej drogi, dochodzące do rdzenia kręgowego

wyżej, układają się w sznurach tylnych bocznych od tych które doszły niżej.

Powyżej segmentu Th

5

(czyli od Th

4

począwszy w górę) sznur tylny jest

podzielony przez bruzdę pośrednią tylną na dwa pęczki: przyśrodkowo leżący

pęczek smukły, który zawiera włókna ze zwojów rdzeniowych do Th

5

, a bocznie

leżący pęczek klinowaty zawierający włókna ze zwojów rdzeniowych powyżej

Th

5

. Pęczki te z rdzenia kręgowego przechodzą następnie do części grzbietowej

rdzenia przedłużonego. Dochodzą tu do jądra smukłego i klinowatego, gdzie

włókna kończą się synapsami z komórkami tych jąder. Tak więc, w jądrach tych

znajdują się drugie neurony tej drogi. Neuryty komórek tych jąder biegną w

części grzbietowej rdzenia przedłużonego, jako włókna łukowate wewnętrzne i

krzyżują się z drugostronnymi. Skrzyżowanie to nosi nazwę skrzyżowania wstęg.

W dalszym przebiegu włókna te nazywamy wstęgą przyśrodkową. Biegnie ona

przez część grzbietową rdzenia przedłużonego, następnie nakrywkę mostu i

nakrywkę śródmózgowia i dochodzi do wzgórza, gdzie włókna kończą się

synapsami z komórkami jądra brzusznego tylnego (z grupy jąder bocznych

wzgórza). W jądrze tym leżą więc trzecie neurony tej drogi. Jądro to stanowi

podkorowy ośrodek czucia. Neuryty komórek tego jądra biegną w drodze

wzgórzowo-korowej przechodzącej przez tylną odnogę torebki wewnętrznej do

korowego ośrodka czucia leżącego w tylnej ciemieniowej części płacika

okołośrodkowego oraz zakrętu zaśrodkowego w płacie ciemieniowym (pole

3,2,1).

Droga odruchu

Wzgórze stanowi również „stację przekaźnikową” dla układu pozapiramidowego.

Część neurytów z jądra brzusznego tylnego wzgórza dochodzi do jądra

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

6

ogoniastego, stąd impuls jest przekazywany do jądra soczewkowatego, stąd przez

pętlę soczewkowatą do niższych pięter układu pozapiramidowego, a z nich do

rogu przedniego rdzenia kręgowego.

Droga rdzeniowo-wzgórzowo-korowa

Należy do dróg czucia powierzchownego. Pierwsze neurony tej drogi leżą w

zwojach rdzeniowych (międzykręgowych). Neuryty komórek tych zwojów biegną

w korzeniach tylnych do rdzenia kręgowego, gdzie dochodzą do jądra własnego

rogu tylnego. Kończą się synapsami z komórkami tego jądra, czyli w tym jądrze

leżą drugie neurony tej drogi. Neuryty komórek tego jądra krzyżują się, czyli

przechodzą na stronę przeciwną rdzenia kręgowego przez spoidło białe i

rozdzielają się na dwie grupy: część z nich biegnie ku górze w sznurze przednim –

nazywamy je drogą rdzeniowo-wzgórzową przednią (przewodzi uczucie dotyku i

ucisku), a pozostałe biegną ku górze w sznurze bocznym tworząc drogę

rdzeniowo-wzgórzową boczną (przewodzi czucie bólu, ciepła i zimna). Drogi te

z rdzenia kręgowego przechodzą do części grzbietowej rdzenia przedłużonego

stąd do nakrywki mostu, wchodzą do nakrywki śródmózgowia, gdzie dołączają

się do wstęgi przyśrodkowej i biegną dalej w jej składzie. Dochodzą do jądra

brzusznego tylnego, należącego do jąder bocznych wzgórza. Tu kończą się

synapsami z komórkami tego jądra. W jądrze brzusznym tylnym wzgórza leżą

więc trzecie neurony tej drogi. Neuryty komórek tego jądra biegną w drodze

wzgórzowo-korowej przechodzącej przez tylną odnogę torebki wewnętrznej do

korowego ośrodka czucia, który leży w tylnej (ciemieniowej) części płacika

okołośrodkowego, górnej części zakrętu zaśrodkowego w płacie ciemieniowym

(pole 3,1,2 Brodmana).

Droga odruchu – analogicznie jak wyżej.

Droga jądrowo-wzgórzowo-korowa

Jest to droga czuciowa nerwów czaszkowych. Należy do dróg czucia

powierzchownego i głębokiego.

Pierwsze neurony tej drogi leżą w zwojach czuciowych nerwów czaszkowych.

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

7

W przypadku nerwu trójdzielnego (V) jest to zwój trójdzielny, w przypadku

nerwu pośredniego (VII) jest to zwój kolanka, dla nerwu językowo-gardłowego

(IX) – zwój górny (wewnątrzczaszkowy) i dolny (zewnątrzczaszkowy albo

skalisty) i dla nerwu błędnego (X) – zwój szyjny i zwój węzłowy.

Neuryty komórek leżących w tych zwojach, biegną odpowiednio w nerwach

trójdzielnym pośrednim, językowo-gardłowym i błędnym, i wchodzą do pnia

mózgu (n. V i pośredni do mostu, a n. IX i X do rdzenia przedłużonego). Włókna

te kończą się synapsami z komórkami leżącymi w jądrach czuciowych tych

nerwów.

W przypadku nerwu V są to:

• jądro pasma śródmózgowiowego n. V (tu dochodzą bodźce z obszaru zakresu

unerwienia n. V

3

),

• jądro główne (mostowe) (otrzymuje bodźce z części obszaru zakresu

unerwienia n. V

2

),

• jądro pasma rdzeniowego n. V (do niego dochodzą bodźce z pozostałej części

obszaru zakresu unerwienia n. V

2

i z obszaru zakresu unerwienia n. V

1

).

W przypadku pozostałych nerwów – jądro pasma samotnego.

W tych jądrach leżą więc drugie neurony tej drogi. Wychodzą z nich neuryty,

które po wyjściu przechodzą na stronę przeciwną pnia mózgu i dołączają się do

wstęgi przyśrodkowej, dalej biegną jako składowa tej wstęgi przez nakrywkę

mostu i nakrywkę śródmózgowia i dochodzą do wzgórza, gdzie w jądrze

brzusznym tylnym, należącym do jąder bocznych wzgórza, leżą trzecie neurony,

czyli włókna te kończą się synapsami z komórkami tego jądra. Neuryty komórek

jądra brzusznego tylnego wzgórza biegną w drodze wzgórzowo-korowej,

przechodzącej przez tylną odnogę torebki wewnętrznej i dochodzą do korowego

ośrodka czucia, który leży w dolnej części zakrętu zaśrodkowego w płacie

ciemieniowym (pole 3, 1, 2 Brodmana).

Drogi odruchu – jak w drogach poprzednich.

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

8

Drogi czucia głębokiego nieświadomego – drogi

rdzeniowo-móżdżkowe

Droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia.

Pierwsze neurony tej drogi leżą w zwojach rdzeniowych (międzykręgowych).

Neuryty komórek tych zwojów biegną w korzeniach tylnych do rdzenia

kręgowego i kończą się synapsami z komórkami jądra rogu tylnego (czyli tu leżą

II neurony tej drogi). Neuryty komórek tego jądra przechodzą na stronę

przeciwną rdzenia kręgowego przez spoidło białe (krzyżują się) i następnie

biegną ku górze w sznurze bocznym. Z rdzenia kręgowego wchodzą do rdzenia

przedłużonego, biegną przez jego część grzbietową, następnie przez nakrywkę

mostu i wchodzą do nakrywki śródmózgowia, odginają się i dochodzą do

móżdżku przez konar górny móżdżku i zasłonę rdzeniową górną. Droga kończy

się w korze płata przedniego i tylnego móżdżku oraz w jądrze kulkowatym i

czopowatym.

Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna.

Pierwsze neurony tej drogi leżą w zwojach rdzeniowych (międzykręgowych).

Neuryty komórek tych zwojów biegną przez korzenie tylne do rdzenia

kręgowego, gdzie dochodzą do jądra piersiowego Stillinga – Clarke`a, leżącego

przy podstawie rogu tylnego segmentach C

8

– L

1

. W tym jądrze leżą II neurony

drogi, czyli włókna, które tu doszły, kończą się synapsami z komórkami tego

jądra. Neuryty komórek jądra piersiowego nie krzyżują się, biegną ku górze w

sznurze bocznym tej samej strony. Z rdzenia kręgowego wchodzą do części

grzbietowej rdzenia kręgowego, odginają się i przez konar dolny móżdżku

dochodzą do móżdżku (kora części przedniej i tylnej robaka).

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

9

Pęczki podłużne

Pęczek podłużny grzbietowy.

Jest to droga, która łączy ze sobą wszystkie jądra autonomiczne pnia mózgu i

rdzenia kręgowego. Rozpoczyna się w jądrze tylnym podwzgórza, biegnie w

nakrywce śródmózgowia, w nakrywce mostu, części grzbietowej rdzenia

przedłużonego i sznurze bocznym rdzenia kręgowego.

Pęczek podłużny przyśrodkowy.

Zadaniem tej drogi jest koordynacja ruchów gałek ocznych z ruchami głowy i

szyi. Rozpoczyna się w jądrze śródmiąższowym Cajala (w nakrywce

śródmózgowia), biegnie w nakrywce śródmózgowia, nakrywce mostu i część

grzbietową rdzenia przedłużonego, kończy się w rogu przednim rdzenia

kręgowego. Łączy jądra nerwu III, IV, VI.

Drogi zmysłowe.

Droga wzrokowa.

Pierwszymi neuronami tej drogi są komórki dwubiegunowe siatkówki. Ich

dendryty dochodzą do komórek pręcikowych i czopkowych, których wypustki

(pręciki i czopki) są receptorami światła (fotoreceptorami). Neuryty komórek

dwubiegunowych siatkówki dochodzą do komórek zwojowych siatkówki, które są

drugimi neuronami drogi wzrokowej.

Neuryty komórek zwojowych siatkówki tworzą nerw wzrokowy (II), który

dochodzi do skrzyżowania wzrokowego. W skrzyżowaniu wzrokowym następuje

częściowe skrzyżowanie włókien:

• całkowicie krzyżują się włókna pochodzące z części przyśrodkowych

siatkówek,

• częściowo krzyżują się włókna pochodzące z plamek (d. żółtych) i włókna

odruchu wzrokowego,

• nie krzyżują się włókna pochodzące z części bocznych siatkówek.

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

10

Po opuszczeniu skrzyżowania wzrokowego włókna tworzą pasmo wzrokowe.

Pasmo wzrokowe dochodzi do ciała kolankowatego bocznego. W jądrze ciała

kolankowatego bocznego leżą trzecie neurony drogi wzrokowej. Synapsy mają

tylko te włókna pasma wzrokowego, które dochodzą do warstw 1 – 4 tego jądra.

Neuryty komórek tego jądra tworzą promienistość wzrokową, która biegnie przez

część podsoczewkową i zasoczewkową torebki wewnętrznej, tworząc kolanko

skroniowe i potyliczne, i dochodzi do pola prążkowanego, leżącego w płacie

potylicznym wokół bruzdy ostrogowej – pole 17 Brodmana. W polu tym leży

korowy ośrodek wzroku. Podkorowym ośrodkiem wzroku jest ciało kolankowate

boczne. W nim następuje oddzielenie włókien odruchu wzrokowego.

Droga odruchu:

Włókna pasma wzrokowego, które dochodzą do warstw 5 i 6 jądra ciała

kolankowatego bocznego, nie mają synaps (przechodzą przez to jądro tranzytem) i

biegną dalej w ramieniu wzgórka górnego do jąder okolicy przedczworaczej jądra

wzgórka górnego blaszki czworaczej. Tam włókna te mają synapsy. Neuryty

komórek tych jąder dochodzą do:

1. jądra dodatkowego n. III,

2. jąder i dróg układu pozapiramidowego (tr. tectospinalis, tr. tectonuclearis,

tr. reticulospinalis),

3. pęczka podłużnego przyśrodkowego,

4. pęczka podłużnego grzbietowego.

Droga słuchowa.

Pierwsze neurony tej drogi leżą w zwoju spiralnym ślimaka, znajdujący6m się w

kanale spiralnym wrzecionka. Dendryty tych komórek przechodzą przez kanaliki

w blaszce spiralnej kostnej i dochodzą do narządu spiralnego Cortiego, który jest

receptorem słuchu. Narząd spiralny leży w błonie podstawnej w przewodzie

ślimakowym.

Neuryty komórek zwoju spiralnego ślimaka biegną przez kanały podłużne

wrzecionka, i przechodzą przez pasmo spiralne dziurkowane i w przewodzie

słuchowym wewnętrznym tworzą część ślimakową nerwu przedsionkowo-

ślimakowego (VIII). Nerw ten w tylnym dole czaszki wchodzi przez kąt

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

11

mostowo-móżdżkowy do mostu. Tu włókna dochodzą do jądra ślimakowego

grzbietowego, jądra ślimakowego brzusznego, gdzie mają synapsy, czyli w tych

jądrach leżą drugie neurony drogi słuchowej.

Neuryty komórek jądra ślimakowego grzbietowego biegną poprzecznie w dnie

komory IV, wywołując prążki rdzenne dołu równoległobocznego, wchodzą w

głąb i przechodzą na stronę przeciwną mostu. Neuryty komórek jądra

ślimakowego brzusznego również przechodzą na stronę przeciwną mostu, ale

leżąc głębiej. Krzyżują się one ze wstęgą przyśrodkową, tworząc ciało

czworoboczne, w którym leży jądro ciała czworobocznego i górne jądro oliwki.

W tych jądrach leżą neurony wstawkowe drogi słuchowej. Po przejściu na stronę

przeciwną mostu, wszystkie włókna drogi słuchowej łączą się, tworząc wstęgę

boczną. Wstęga boczne biegnie przez nakrywkę mostu i nakrywkę śródmózgowia,

stąd przez ramię wzgórka dolnego dochodzi do ciała kolankowatego

przyśrodkowego, które jest podkorowym ośrodkiem słuchu. Tu włókna mają

synapsy (w jądrze ciała kolankowatego przyśrodkowego leżą trzecie neurony

drogi). Neuryty komórek jądra ciała kolankowatego przyśrodkowego tworzą

promienistość słuchową, która biegnie przez część podsoczewkową torebki

wewnętrznej i dochodzi do korowego ośrodka słuchu, który leży w zakrętach

skroniowych porzecznych Heschla (pole 41 Brodmana).

Droga odruchu

Część włókien wstęgi bocznej w trakcie przebiegu przez nakrywkę śródmózgowia

odłącza się i dochodzi do jądra wzgórka dolnego, gdzie włókna mają synapsy.

Neuryty komórek tego jądra dochodzą do:

1. jąder i dróg układu pozapiramidowego (tr.tectospinalis, tr. tectonuclearis,

tr. reticulospinalis),

2. jądra wzgórka górnego,

3. pęczka podłużnego przyśrodkowego.

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

12

Droga równowagi.

Pierwsze neurony tej drogi leżą w zwoju przedsionkowym, położonym na dnie

przewodu słuchowego wewnętrznego. Dendryty komórek tego zwoju przechodzą

przez pole przedsionkowe górne i dolne oraz otwór pojedynczy i dochodzą do

grzebieni bańkowych ( w bańkach błoniastych) oraz plamki łagiewki i woreczka.

Grzebienie bańkowe i plamki są składowym i narządu przedsionkowego, czyli

receptorami równowagi. Neuryty komórek zwoju przedsionkowego tworzą część

przedsionkową nerwu przedsionkowo-ślimakowego (VIII). W dole tylnym

czaszki wchodzą one przez kąt mostowo-móżdżkowy do mostu, gdzie dochodzą

do jąder przedsionkowych: górnego, dolnego, przyśrodkowego i bocznego. W

tych jądrach leżą drugie neurony drogi. Neuryty komórek jąder

przedsionkowych przechodzą z nakrywki mostu do części grzbietowej, biegną

jako drogi przedsionkowo-móżdżkowe. Z części grzbietowej rdzenia

przedłużonego droga ta wchodzi przez konar dolny móżdżku do móżdżku, gdzie

kończy się w korze płata grudkowo-kłaczkowego i w jądrze wierzchu.

Drogi odruchów:

1. Neuryty komórek jądra wierzchu i kory płata grudkowo-kłaczkowego biegną

w drodze móżdżkowo-czerwiennej, która przechodzi przez konar górny

móżdżku do nakrywki śródmózgowia tu krzyżuje się z drogą drugostronną i

dochodzi do jądra czerwiennego. Neuryty komórek jądra czerwiennego tworzą

drogę czerwienno-rdzeniową, która krzyżuje się w nakrywce śródmózgowia.

Droga ta dochodzi do

α i γ - motoneuronów rdzenia kręgowego.

2. Część neurytów komórek jąder przedsionkowych tworzy drogę

przedsionkowo-rdzeniową jest ona obecna na wszystkich poziomach rdzenia

kręgowego, toruje napięcie mięśniowe w mięśniach antygrawitacyjnych.

Droga smakowa.

Pierwsze neurony tej drogi leżą w zwojach czuciowych nerwów VII, IX, X.

Dendryty komórek zwoju kolanka biegną w stronie bębenkowej i przez nerw

językowy dochodzą do kubków smakowych leżących w 2/3 przednich języka.

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

13

Dendryty komórek zwoju dolnego n. IX biegną w nerwie językowo-gardłowym i

gałęziami językowymi dochodzą do kubków smakowych leżących na nasadzie

języka. Dendryty komórek zwoju węzłowego n. X biegną w nerwie krtaniowym

górnym i poprzez jego gałąź wewnętrzną dochodzą do kubków smakowych

leżących w tylnej części nasady języka, przy nagłośni. Kubki smakowe są

receptorami smaku.

Neuryty komórek zwoju kolanka biegną w zwoju pośrednim, neuryty komórek

zwoju skalistego w nerwie językowo-gardłowym, a neuryty komórek zwoju

węzłowego w nerwie błędnym. Wszystkie dochodzą do jądra pasma samotnego,

gdzie mają synapsy (tu leżą drugie neurony drogi smakowej). Neuryty komórek

tego jądra przechodzą na przeciwną stronę pnia mózgu i dołączają się do wstęgi

przyśrodkowej. Biegną w niej przez nakrywkę mostu i nakrywkę śródmózgowia i

dochodzą do jądra przyśrodkowego wzgórza. Tu włókna mają synapsy ( w tym

jądrze leży trzeci neuron tej drogi). Neuryty komórek jądra przyśrodkowego

wzgórza biegną w drodze wzgórzowo-korowej przechodzącej przez odnogę tylną

torebki wewnętrznej i dochodzą do korowego ośrodka smaku, leżącego na dolnej

powierzchni zakrętu zaśrodkowego w płacie ciemieniowym (pole 43 Brodmana).

Droga odruchu

Część neurytów komórek jądra pasma samotnego dochodzi do jąder tworu

siatkowatego, z którego wychodzi droga siatkowo-jądrowa dochodząca do jąder

ruchowych nerwów V, VII, IX, XII oraz droga siatkowo-rdzeniowa dochodząca

do komórek rogu słupa przedniego rdzenia kręgowego.

Droga węchowa.

Pierwszymi neuronami tej drogi są komórki węchowe, leżące w błonie śluzowej

i okolicy węchowej jamy nosowej. Od komórek węchowych odchodzą stożki

węchowe, które dzielą się na włoski węchowe, włoski te są receptorami węchu.

Neuryty komórek węchowych noszą nazwę nici węchowe. Przechodzą one przez

otwory sitowe w blaszce sitowej kości sitowej i dochodzą do opuszki węchowej,

gdzie mają synapsy z komórkami mitralnymi stanowiącymi drugi neuron tej

drogi. Neuryty komórek mitralnych tworzą pasmo węchowe, które dochodzi do

trójkąta węchowego i istoty dziurkowanej przedniej.

Drogi ośrodkowego układu nerwowego. – Wojciech Pudełko

14

Stąd włókna biegną dwoma drogami:

1. Przez prążek węchowy boczny, próg wyspy do haka zakrętu hipokampa, gdzie

leży korowy ośrodek węchu (pole 34 Brodmana).

2. Przez prążek węchowy przyśrodkowy, zakręt podspoidłowy, nawleczkę szarą,

tasiemeczkę popielatą czyli zakręt tasiemeczkowy, zakręt zębaty, rąbek haka

do haka zakrętu hipokampa.

Drogi odruchu

Neuryty komórek piramidowych leżących w haku zakrętu hipokampa biegną

przez koryto pokrywające hipokampa, następnie przez odnogę, trzon i słup

sklepienia do ciała suteczkowatego, gdzie mają synapsy.

Z ciała suteczkowatego wychodzi:

1. droga suteczkowo-wzgórzowa dochodząca do jądra przedniego wzgórza.

neuryty komórek tego jądra biegną do kory zakrętu obręczy w płacie

czołowym.

2. droga suteczkowo-nakrywkowa dochodząca do jąder tworu siatkowatego w

nakrywce śródmózgowia.

3. droga suteczkowo-międzkonarowa biegnąca do jądra międzykonarowego.

Część włókien dochodzących z istoty dziurkowanej przednie biegnie w prążku

przednim wzgórza do jądra uzdeczki, leżącego w trójkącie uzdeczki. Stąd

wychodzi pęczek tyłozgięty dochodzący do jądra międzykonarowego i jąder

tworu siatkowatego w nakrywce śródmózgowia.