Kurs psychografologii – I stopień

Część druga


Twoja druga lekcja: dzisiaj poznasz elementy historii grafologii istotne dla
jej rozwoju oraz dowiesz się między innymi, jakie cechy charakteru ma
osoba, której pismo jest „arkadowe”

Zapraszam!

Krótka historia grafologii

Czy wiesz, że pierwsze wzmianki o grafologii pochodzą ze starożytnego Egiptu, gdzie

Konfucjusz wypowiedział słowa: „Strzeż się człowieka, którego pismo kołysze się jak

trzcina

na

wietrze”

1

?

Dzisiaj,

analizując

źródła

grafologiczne,

z

dużym

prawdopodobieństwem można wnioskować, że pismo, o którym mówił Konfucjusz posiada

przynajmniej jedną z dwóch właściwości – falujące prowadzenie wiersza, świadczące o

niestabilności, wewnętrznych wahaniach i niestałości autora rękopisu, lub pochyle

nie

liter w wyrazach w różnych kierunkach, wskazujące na jego inwencję twórczą, ale

jednocześnie nieprzewidywalność, niechętne stosowanie się do norm.

Przyznasz, że w

każdym z podanych przypadków należałoby się „mieć na baczności” w relacjach z autorem

takiego pisma. Zarówno o interpretacji w zależności od pochylenia pisma jak i sposobu

prowadzenia wierszy – później. Wróćmy do historii.

W starożytnej Grecji próbowali badać pismo tacy myśliciele, jak Heraklit, Demetrios z

Faleronu, czy Arystoteles, który w dziele „Physiognomia” napisał, że „najbardziej ceni

wypowiedzi pisemne od ustnych, bo te drugie mówią tylko o duszy piszącego, a te pierwsze i

o piśmie, i o duszy, i o sposobie mówienia”

2

. Zakładali oni, że pismo wyraża duszę

człowieka i poprzez nie możemy ją poznać.

Nie ma doniesień o zainteresowaniu badaniem pisma w okresie średniowiecza (badanie

pisma w dalszym ciągu jest dla niektórych wiedzą tajemną, czy wróżeniem – w

średniowieczu prawdopodobnie przyznanie się do takich praktyk groziło spaleniem na stosie).

Ponownie o grafologii dopiero w XVII wieku, kiedy to w 1611 roku ukazała się w Neapolu

praca Prospera Aldorisiusa „Ideographikus nuntius”. Stanowi ona próbę opisu związku

charakteru człowieka ze sposobem stawiania liter. W roku 1622 znakomity lekarz, profesor

1

I . Pol ań sk a , Grafologia dla każdego, „Wena” Spółka Cywilna Wydawniczo Handlowa, Grodzisk

Mazowiecki 1990, str. 10.

2

T am ż e, str. 10.

uniwersytetu w Bolonii, Camillo Baldi napisał traktat „O sposobach poznawania trybu życia,

charakteru, albo też osobistych cech człowieka na podstawie charakteru jego pisma”.

Wyjaśnia w nim zależności pomiędzy pismem a osobowością, wskazuje, że każdy człowiek

pisze w szczególny, niepowtarzalny sposób, posługując się charakterystycznymi dla niego

kształtami liter, które nie mogą być wiernie naśladowane przez innych. Myśl Baldiniego

rozwijał francuski jezuita Flandrin, wokół którego skupieni byli uczniowie zajmujący się

badaniem pisma (tzw. szkoła badaczy pisma istniejąca do 1830 roku). O tym, że pozostawił

on po sobie spory dorobek z dziedziny grafologii dowiadujemy się w pracach Jean

Hyppolyte Michona, jednego z najwybitniejszych grafologów. Nazywa się go „ojcem

grafologii” nie tylko z powodu osiągnięć w zakresie badania pisma, ale przede wszystkim

dlatego, że jako pierwszy nadał tej czynności nazwę „grafologia” i zdefiniował ją jako

sztukę rozpoznawania charakteru człowieka na podstawie a

nalizy jego pisma. Za

przełomowe w rozwoju grafologii uznaje się pojawienie się w 1875 roku jego dzieła

zatytułowanego „System grafologii” oraz „Historia Napoleona według jego pisma”. W tym

ostatnim stawia się tezę, że charakter pisma człowieka zależy nie tylko od cech jego

osobowości, ale również od warunków psychicznych, w jakich powstaje rękopis,

usposobienia i stanu uczuciowego piszącego. Jako przykład podaje podpis Napoleona

składany w trzech różnych momentach jego życia:

Rys. 1. Napoleon jako podporucznik artylerii składa podpis pod przysięgą na wierność i

posłuszeństwo

3

.

Rys. 2. Podpis złożony w momencie szczytu sławy Napoleona

4

.

3

A. Lü k e, Sztuka grafologii, czyli Twój podpis mówi za Ciebie, Wydawnictwo Luna, Wrocław 1993,

str. 97.

4

Tamże, str. 97.

Rys. 3. Podpis Napoleona złożony po przegranej bitwie pod Lipskiem

5

.

Wystarczy być uważnym obserwatorem, aby dostrzec w tych podpisach istotne różnice. Ich

wygląd nasuwa przypuszczenie, że składając je ich autor był pod wpływem odmiennych

emocji. W podpisie pierwszym mocne podkreślenie oznacza człowieka pewnego siebie,

dążącego do sławy, kariery. Mocne zaakcentowanie początkowe w drugim podpisie można

interpretować jako roszczenie sobie prawa do poważania i wskazuje na dystans, jaki dzieli

jego autora od innych ludzi, jest przekonany o własnej wielkości, ważniejszy od innych. Ostro

zakończone podkreślenie jest „niczym cięcie szablą, usuwające wszystko co stoi mu na

drodze”

6

. Ostatni podpis, zagmatwany, pokreślony wygląda tak, jakby jego autor przekreślał

samego siebie. Można wnioskować, że jego samoakceptacja i stabilność emocjonalna w

trakcie składania podpisu była mocno zakłócona.

Jean Hyppolyte Michon przez lata zbierał rękopisy, porządkował je według cech i

katalogował. Jest przedstawicielem tzw. nurtu analitycznego grafologii

7

, mówiąc inaczej

grafologii znaków

8

. Badał pismo dokładnie rozkładając je na czynniki pierwsze. Poddawał je

analizie biorąc pod uwagę szybkość pisania, nacisk, kształt liter, kierunek i wielkość liter,

ciągłość wiersza i porządek – a więc te cechy, które bierze pod uwagę również współczesny

grafolog. Główny nacisk kładł na interpretację pojedynczych cech znaków graficznych w

sposób niezmienny, niezależnie od innych właściwości rękopisu. Przedstawił podstawowe

zasady analizy pisma, stworzył klasyfikację cech pisma i przyporządkował im cechy

charakteru.

Jednym z największych uczniów Michona był Jean Crepieux Jamin („ABC grafologii”).

Udoskonalił on system stworzony przez swego nauczyciela i ustalił główne zasady analizy

grafologicznej (np. że należy stawiać diagnozę na podstawie nie jednego, lecz kilku

rękopisow; że znaki dodatkowe są istotne dla interpretacji pisma tylko wtedy, gdy się

powtarzają ) i uzasadnił psychologicznie interpretację cech pisma. Crepieux Jamin podał

klasyfikację rodzajów pisma i zamieścił w swojej pracy ponad 600 reprodukcji rękopisów.

5

Tamże, str. 98.

6

A. Lü k e, Sztuka grafologii, czyli Twój podpis mówi za ciebie, Wydawnictwo Luna, Wrocław 1993,

str. 98.

7

B. Ga wd a , Psychologiczna analiza pisma, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, str. 39.

8

Red . M. Ga r n car ek , Grafologia, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1988, str. 10.

Jego ważnym osiągnięciem w dziedzinie analizy pisma stała się teza o harmonii i

nieharmonijności pisma. Zgodnie z nią, analizując pismo uwagę zwracał przede wszystkim

na jego formę, rozmiar, nacisk, tempo pisania, wielkość, ciągłość i uporządkowanie. Crepieux

Jamin akceptował sposób analizowania pisma zaproponowany przez Michona, jednakże

przeciwny był trwałej interpretacji pojedynczej cechy znaków graficznych. Za najistotniejszą

czynność w interpretacji pisma uznał ustalenie poziomu ogólnego pisma i dopiero w

oparciu o te wnioski można analizować właściwości pojedynczych znaków. Tylko w

poszczególnych przypadkach pojedyncza cecha może być przyporządkowana na stałe jakiejś

właściwości charakterologicznej. Określając poziom ogólny pisma należy wziąć pod uwagę

harmonijność pisma, dynamikę, jego rytm, organizację i kombinacyjność. Pismo o wysokim

poziomie ogólnym charakteryzuje się wysoką dynamiką, jest harmonijne, rytmiczne, dobrze

zorganizowane i obfite w kombinacje (5 w ustalonej przez niego pięciostopniowej skali

oceniającej poziom pisma)

9

. Studiując temat nie znalazłam informacji o możliwości

dokładnego rozpoznania np. jakie cechy posiada pismo dobrze zorganizowane, czy

nierytmiczne. Wydaje się jednak, że wymienione kryteria, chociaż dają tylko ogólne pojęcie o

ocenie harmonijności, stanowią cenną wskazówkę dla badającego pismo, kierując jego uwagę

na obserwację pisma jako całości.

Koncepcja Crepieux Jamina stała się bazą dla współczesnej grafologii francuskiej, ale nie

tylko. Jej kontynuatorem jest niemiecki psycholog i filozof Ludwig Klages, okrzyknięty

ojcem grafologii niemieckiej. Klages w pracy „Charakter pisma i charakter”

opublikowanej w 1917r badał zależności mowy, mimiki i pisma, a za najważniejszą cechę

rękopisu uważał rytm. Na tej podstawie określał poziom formy witalnej tzw. formniveau. Jej

pierwszy najwyższy stopień w pięciostopniowej skali oceny poziomu formy, określał pismo

wyważone, ukształtowane, ułożone optymalnie. Wysoki poziom formy witalnej oznacza

oryginalność formy, ruchu, kombinacji oraz dynamizm i witalność. Niski poziom

odzwierciedla pismo mało oryginalne, „banalne”, mało witalne, mechaniczne. Uważał, że

każda cecha pisma nabiera zróżnicowania w zależności właśnie od poziomu formniveau. Na

przykład: pismo pochylone w prawo może być sygnałem, z jednej, strony charakteru

ekstrawertywnego (wysoki poziom formniveau), z drugiej zaś, braku refleksyjności (gdy

poziom jest niski). Klages starał się o zaakceptowanie grafologii jako psychologicznej metody

diagnozowania i to dzięki niemu grafologia w Niemczech otrzymała naukową rangę jako

metoda diagnozowania.

9

B. Ga wd a , Psychologiczna analiza pisma, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, str. 40.

Pomimo krytyki - za rolę, jaką odgrywała w niej intuicja (dyskusyjna była na przykład

kwestia precyzyjnego określenia poziomu formy witalnej) – koncepcja Klagesa stała się

wiodącą w grafologii niemieckiej. Dwubiegunowość interpretacji znaków graficznych

zaproponowana przez niego została wyraźnie przedstawiona w pracach Alfonsa Luke

(między innymi „Jesteś taki, jak piszesz” wydana w 1984 roku). Oznacza ona, że niemalże

każda właściwość pisma może mieć zarówno pozytywne jak i negatywne odniesienie

charakterologiczne, a zależy to od całościowego obrazu pisma. Pismo girlandowe, może

na przykład oznaczać, że autor rękopisu jest osobą życzliwą, dobroduszną, otwartą na

kontakty z ludźmi, ale też może sugerować, że jest to człowiek podatny na wpływy, traktujący

rzeczy pobieżnie, wygodny. Przy równych, estetycznie rozplanowanych marginesach grafolog

wskaże raczej na cechy pozytywne, jeżeli zaś ogólny obraz pisma będzie sprawiał wrażenie

nieuporządkowanego i niechlujnego – cechy negatywne. Ten prosty przykład należy

traktować wyłącznie jako służący wyjaśnieniu kwestii dwubiegunowości interpretacji.

Grafolog zanim wyciągnie wnioski powinien poddać pismo obszernej i wnikliwej analizie.

Na tym tle polska grafologia przedstawia się bardzo skromnie, właściwie nie ma doniesień o

pracach, które w szczególny, istotny sposób wpłynęły na jej rozwój, nie wypracowano też

żadnych nowych teorii. Korzystano głównie z osiągnięć Michona, Crepieux-Jamina i

grafologii niemieckiej (Ludwig Klages). Jednym z pierwszych przekazów o grafologii, z

jakimi mógł zetknąć się polski czytelnik, był cykl artykułów J. Belejowskiej poświęcony

koncepcjom Michona, publikowany na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”, następnie jej

praca wydana w 1892 r.: „Grafologia, nauka poznania charakteru człowieka z jego pisma”

10

.

W 1904 r. ukazał się polski przekład „Podręcznika grafologii” C. Lombroso i „Grafologia w

zarysie, czyli tajemnice piszącej ręki” L. Bidermann. W 1914 r. opublikował „Grafologię”

znany wróżbita Szyller- Szkolnik, a cztery lata później W. Kwiatkowski „Poznaj z wyglądu

i pisma przyjaciół i wrogów”

11

. Tuż przed wybuchem II wojny światowej wydana została

praca jednego z najbardziej znanych polskich grafologów Rafała Schermana „Pismo nie

kłamie. Psychografologia z ilustracjami”. Scherman był ewenementem na skalę światową

–

odgadywał bezbłędnie nie tylko płeć piszącego, wiek, dolegliwości i problemy, czy zamiary,

ale też bez problemów identyfikował narkomanów, alkoholików, hazardzistów, a także

osobników mających problemy finansowe. Opublikowano drukiem wyniki eksperymentów,

jakie prowadził wraz z dr Oskarem Fischerem w 1916 i 1917 roku we Wiedniu. Trafność

wniosków Schermana na podstawie analizy pisma przypisywano jednak raczej jego

10

B. Scu d d er , Sekrety Grafologii, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1995, str. 17.

11

T am ż e, str. 16.

niezwykle rozwiniętej intuicji i zdolnościom jasnowidzenia, niż popartej naukowo wiedzy

grafologicznej

12

.

Po wojnie grafologia w Polsce rozwijała się w zasadzie wyłącznie w obrębie

kryminalistyki w zakresie ekspertyzy pisma. Jej nurt zwany psychografologią traktowano jako

pozbawiony wszelkiej naukowości i wiarygodności. Oto opinia W. Chłopickiego i J.

Olbrychta zawarta w książce „Wypowiedzi na piśmie jako objawy zaburzeń psychicznych” :

„pomijamy tu sprawę grafologii, która na podstawie analizy pisma stara się wykryć

właściwości charakterologiczne danej jednostki (...) Pewne jej założenia nie mają

dostatecznych podstaw obiektywnych i przyrodniczych, jak np. przypisywanie kreskom

nadlinijnym znaczenia składników mających odzwierciedlać wyższe pierwiastki psychiczne i

odwrotnie – podlinijnym – znaczenia pierwiastków zmysłowych, przyziemnych, podobnie jak

przypisywanie stopniowi nachylenia pisma roli składnika emotywności.”

13

. Kegel podobnie,

ponad dwadzieścia lat później, twierdził, że teorie psychografologiczne nie mogą odgrywać

roli przy naukowym badaniu pisma.

Współcześnie obserwujemy w Polsce zmianę nastawienia do grafologii. Pojawiło się kilka

publikacji z pogranicza psychologii pisma i ekspertyzy. Warto wymienić w tym miejscu prace

badawcze Tadeusza Widły, w których zajął się problematyką wykazania różnic w grafizmie

kobiet i mężczyzn

14

, wyodrębnieniem cech pisma charakterystycznych dla osób

leworęcznych

15

, wskazaniem

możliwości wykorzystania grafologii w doradztwie

zawodowym

16

. Związki pomiędzy cechami pisma a zachowaniem patologicznym badali

miedzy innymi M.Legień

17

, A.Feluś

18

. Uniwersytet Wrocławski, od lat osiemdziesiątych

prowadzi cykliczne międzynarodowe sympozja badań pisma. W materiałach tych sesji

opublikowano wiele ciekawych tekstów, między innymi wspomniane już opracowania Widły

dotyczące cech płci w piśmie ręcznym.

Mówiąc o grafologii w Polsce nie sposób pominąć wkładu tych, którzy opierając się na

materiałach źródłowych, w swoich publikacjach podejmują próby przedstawienia wiedzy

grafologicznej w taki sposób, aby uczynić ją bardziej zrozumiałą dla przeciętnego czytelnika

12

Red . M. Ga r n car ek , Grafologia, Wydawnictwo Sport i Turystyka , Warszawa 1988, str. 12.

13

W. Ch ł op i ck i , J. S. Ol br ych t , Wypowiedzi na piśmie jako objawy zaburzeń psychicznych, PZWL,

Warszawa 1959.

14

T . Wi d ł a, Cechy płci w piśmie ręcznym, Uniwersytet Śląski, Katowice 1986.

15

T . Wi d ł a, Znamiona grafizmu leworęcznego, Wydawnictwo Uniwersyteckie, Wrocław 1992.

16

T . Wi d ł a, Określenie zawodu na podstawie pisma, Wydawnictwo Uniwersyteckie, Wrocław 1982.

17

M. Leg i eń , Test pisma jako metoda diagnozowania w toksykomanii, Psychiatria Polska 18, Warszawa 1984 i

Test graficzny jako metoda oceny stanu psychofizycznego, Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminalistyki, t.
XXXVIII, Warszawa 1988.

18

A. Fel u ś, Odchylenia materialne w piśmie osobniczym – z pogranicza grafologii i ekspertyzy pismoznawczej,

Uniwersytet Śląski, Katowice 1979.

(I. Polańska, J.P. Zajączkowski, D. Tarczyński, B. Scudder)

19

. Każda z wymienionych

pozycji może stanowić podręcznik, zawierający podstawowe informacje, wprowadzające

czytelnika w tajniki grafologii, inspirujący do samodzielnych prób interpretacji pisma.

Pismo to odzwierciedlenie ruchu, gestu ręki piszącego np. na kartce papieru. Cechy

pisma będące tego wyrazem dostarczają informacji o uzdolnieniach, możliwościach i

umiejętnościach, celach życiowych, uczuciach i popędach. Im bardziej wyraźny jest obraz

ruchu, tym bardziej wymienione cechy i zachowania dominują w charakterze piszącego.

Charakterystycznymi elementami pisma, które tworzą obraz ruchu, są między innymi: arkada,

girlanda, kąt i nitka. Najłatwiej rozpoznawać je w literach „n”, „m”. Opiszę je kolejno.

Arkada

Arkada charakteryzuje się pociągnięciami wypukłymi, rozpoczynającymi się kreską w

górę, a kończącymi kreską w dół. Symbolicznie można odnieść jej kształt do arkadowych

łuków w architekturze, które wykazywały maksymalną możliwość obciążenia.

Wzór arkady.

W interpretacji tego znaku wymienia się między innymi możliwość znoszenia dużego

obciążenia i otwarcie na siły pochodzące z wewnątrz. Inne wskazówki interpretacyjne:

zręczność w sprawach formalnych, pewność siebie, konserwatyzm, wysoki stopień

świadomości, postawa ochronna, zamknięty, dąży do ukrycia się, przywiązanie do konwencji,

fasada (udaje).

Osoba pisząca pismem arkadowym w pierwszej chwili może wydać nam się ostrożna, trudno

zdobyć jej zaufanie. Stara się ukryć swoje emocje przed światem zewnętrznym, nawet w

trudnych sytuacjach może nad sobą świetnie panować. Mówi się o niej, że jest odporna na

stres (nie daje się łatwo wyprowadzić z równowagi). Należy do tych, którzy tłumią emocje,

stres kumulują w sobie i gdy nie mają możliwości odreagowania zaczynają chorować.

19

I . Pol ań sk a , Grafologia dla każdego, wyd. „Wena” Spółka Cywilna, Grodziska Mazowiecki 1990; J. P.

Za ją cz k o wsk i , Grafologia. Charakter pisma mówi wszystko o człowieku, Wydawnictwo „Rój”, Warszawa
1990; D. T ar cz yń sk i , Psychografologia, Studio Astropsychologii, Białystok 1995; B. Scu d d er , Sekrety
grafologii, Wydawnictwo „Alfa”, Warszawa 1995.

Przykład pisma arkadowego.

Girlanda

Jest odwróceniem arkady i w interpretacji również prezentuje cechy odmienne. Otwarta u

góry może przypominać gest otwartej dłoni, wyrażającej gotowość do przyjęcia sygnałów z

zewnątrz, do negocjacji, do porozumienia. Piszący girlandy są najczęściej bezinteresowni,

otwarci na kontakt z drugim człowiekiem.

Wzór girlandy

.

Wskazówki

interpretacyjne:

zrozumienie,

życzliwość,

dobroduszność,

zgodność,

kontaktowość, towarzyskość, uprzejmość, otwartość, wrażliwość, podatność na wpływy,

miękkość, brak asertwności, wygodnictwo.

Przykład pisma girlandowego.

Kąt

Kąt przejawia nagłą zmianę kierunku pisma. Kreślenie liter kątowych wynika z napięcia

muskulatury, odpowiadającej za ten ruch, któremu towarzyszy takie samo napięcie

wewnętrzne. Podobnie, jak ostry jest wyraz pisma kątowego, tak bezkompromisowe jest

zachowanie autora rękopisu.

Forma kąta.

Wskazówki interpretacyjne: mocny, wytrzymały, konsekwentny, twardy, nieskłonny do

kompromisu,

niechętnie

przystosowujący

się,

mało

elastyczny,

niezadowolony,

konserwatywny, nie ulegający wpływom, nieustępliwy, agresywny, konfliktowy. Piszący

pismem „kątowym” na ogół rzeczywistość postrzega jako „czarno- białą”. W zależności od

pozostałych cech pisma może być krytyczny w stosunku do siebie – albo wciąż krytykować to

co robią inni. Generalnie – mocny, ale niełatwy charakter w kontekście relacji z innymi.

Pismo kątowe

.

Nitka

Pismo nitkowe ma w swoim wyrazie kształt fali, węża, jest giętkie i chwiejne. Podobnie

chwiejny i niestały, ale również zdolny do przystosowania się może być jego autor.

Wzór nitki.

Wskazówki interpretacyjne: mistrzowskie pokonywanie przeszkód, nie lubi zobowiązań,

dyplomacja, spryt, talent aktorski, zmienność nastrojów, ruchliwość, przebiegłość, brak

wewnętrznej stabilności, niestałość, wewnętrzna anarchia. Piszący „nitką” posiada zdolność

„chwytania okazji”, dopasowywania swojego zachowania do okoliczności. Łatwo

przystosowuje się do sytuacji.

Przykład pisma nitkowego.

Zdarza się, że w rękopisie występuje mieszana forma kreślenia liter, tzn. może to być pismo

arkadowe z elementami kąta. W takim przypadku zalecam w pierwszych próbach analiz

grafologicznych określić, która cecha jest dominującą i prowadzenie analizy z tej

perspektywy.

Ćwiczenie dla Ciebie:

1. Wydaje się, że taką najbardziej „zagadkową” i zarazem trochę kontrowersyjną postacią jest

osoba pisząca pismem nitkowym. Jeżeli w Twoim otoczeniu jest ktoś taki (może to jesteś Ty)

pomyśl, które z cech charakteru podanych w powyższej wskazówkach interpretacyjnych

ujawniają się w jego zewnętrznym zachowaniu?

2. Tak się składa, że podany powyżej przykład pisma kątowego reprezentuje również pismo

duże. Przypomnij sobie z lekcji poprzednich interpretację pisma dużego – spróbuj połączyć te

dwie cechy (pismo kątowe i duże) w króciutkiej analizie.

Powodzenia!