PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
1.3. Zasady rachunkowości finansowej
Jak można było dostrzec, w rachunkowości finansowej dokonuje się pomiaru okresowych
rezultatów działalności gospodarczej; zysku lub straty. Wiadomo, że jest to niezwykle ważna
kategoria mikroekonomiczna z wielu względów gospodarczych i społecznych. Zysk jest wielkością
na której opiera się konstrukcja podatku dochodowego, a zatem pokaz
ne wpływy do budżetu
państwa. Chcemy pracować w zdrowej ekonomicznie firmie generującej zauważalne zyski. Jako
posiadacze akcji wiemy, że poziom zysku ma wpływ na wartość naszych akcji. Jako zarządzający
jesteśmy oceniani przy zastosowaniu kategorii zysku.
Jest więc naturalne, że pomiar zysku jest uregulowany określonym zestawem standardów i
przepisów. Większość operacji gospodarczych rejestrowanych w systemie rachunkowości wywiera
wpływ na zysk, więc uregulowania dotyczą całej rachunkowości. Ich analiza jest stałym
przedmiotem rozważań teoretyków i różnych komisji.
Ponieważ w praktyce funkcjonuje wiele zasad rachunkowości wynikających z teorii
rachunkowości, z konwencji metodologicznych, czy realizujących określone cechy jakościowe
rachunkowości, są one w różnych aktach, a także publikacjach podawane w różnym kontekście i
kolejności. Poniżej zostaną opisane podstawowe zasady.
Zasada memoriału
Polega na tym, że w księgach rachunkowych, a w konsekwencji sprawozdaniu finansowym, należy
ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na rzecz jednostki gospodarczej przychody i koszty
dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Zasada ta realizowana jest
poprzez:
" ujmowanie w księgach rachunkowych i wyniku finansowym przedsiębiorstwa przychodów i
kosztów dotyczących danego okresu sprawozdawczego, niezależnie od tego czy zostały już
opłacone czy też nie;
" wykazywanie w aktywach i pasywach bilansu kosztów lub przychodów dotyczących przyszłych
okresów oraz przypadających na ten okres kosztów, które nie zostały jeszcze poniesione.
-11-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
Zasada współmierności (przyczynowości)
Oznacza, iż koszty poniesione w związku z osiągnięciem określonych przychodów są
przeciwstawiane tym przychodom w celu ustalenia wyniku działalności danego okresu. Dlatego
koszty odnoszące się do danych przychodów są zaliczane do tego samego okresu
sprawozdawczego. Wyraża się to tym, że do aktywów lub pasywów miesiąca zalicza się koszty lub
przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten miesiąc koszty, które nie zostały
jeszcze poniesione.
Na współmierność kosztów i przychodów składają się:
" współmierność czasowa,
" współmierność merytoryczna (przedmiotowa).
Współmierność czasowa oznacza, ze przychody i koszty dotyczą tego samego okresu, a ściślej
przychody uzyskane przypadające na dany okres są przeciwstawiane kosztom uzyskania
przychodów przypadającym na ten okres.
Współmierność merytoryczna (przedmiotowa) dotyczy jednostek wytwórczych. Przedmiotem są
tutaj sprzedawane produkty. Przychód uzyskiwany jest ze sprzedaży produktów, dlatego od strony
kosztów powinien to być koszt własny sprzedanych produktów, czyli koszt poniesiony wyłącznie
na wytworzenie sprzedanych produktów.
Uwaga: Zasada ta nie ma zastosowania do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych oraz
zysków i strat nadzwyczajnych. Do grup tych zalicza się tylko niewątpliwe pozostałe przychody
operacyjne i zyski nadzwyczajne oraz wszystkie pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne.
Zasada ostrożnej wyceny
Zobowiązuje do dokonania realnej wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów oraz
przychodów, za zrealizowane jeżeli jest to pewne, a kosztów z chwilą ich poniesienia. Ponadto w
wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość należy uwzględnić:
" zmniejszenia wartości użytkowej składników majątkowych, w tym również dokonywane w
postaci odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych);
" zmniejszenia wartości innych niż środki trwałe, wartości niematerialne i prawne oraz inwestycje
rozpoczęte składników majątkowych wywołane trwałymi zmianami ich cen;
-12-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
" niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne;
" wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne;
" rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.
Zasada ostrożnej wyceny nie może być wykorzystywana jako przyzwolenie na tworzenie
nadmiernych, nieuzasadnionych ryzykiem, rezerw oraz do zawyżania kosztów lub zmniejszania
realnej wartości aktywów. Ma ona zapewnić rzetelną wycenę aktywów i pasywów oraz wiarygodne
mierzenie wyniku finansowego.
Zasada wyższości treści nad formą
Zobowiązuje ona jednostkę do stosowania zasad rachunkowości w sposób prawidłowy,
zapewniając rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji przedsiębiorstwa. Ustawa o rachunkowości
pozwala na przyjęcie uproszczeń przy stosowaniu zasad rachunkowości w sytuacji, gdy nie ma to
istotnego wpływu na pomiar zdarzeń gospodarczych.
Zasada ciągłości
Oznacza, iż przyjęte zasady rachunkowości należy stosować w sposób ciągły, dokonując w
kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych na kontach, wyceny
aktywów, pasywów, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych.
Wykazane w bilansie zamknięcia stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej wysokości w
bilansie otwarcia następnego roku obrotowego.
Zmiana zasad może nastąpić od pierwszego dnia roku obrotowego, wówczas, gdy wpłynie to na
lepsze ujawnienie sytuacji przedsiębiorstwa. W takim przypadku w informacji dodatkowej
przedstawia się zaistniałe zmiany i ich przyczyny, oraz wpływ na wynik finansowy.
Zasada kontynuacji działalności
Zgodnie z tą zasadą jednostka gospodarcza dokonując wyceny aktywów i pasywów oraz ustalają
wynik finansowy przyjmuje, że będzie kontynuowała działalność w nie zmniejszonym istotnie
zakresie w dającej się przewidzieć przyszłości.
Można przyjąć, że pod pojęciem  dająca się przewidzieć przyszłość ustawodawca rozumie
najbliższy rok obrotowy.
-13-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
Zasada istotności
Jej stosowanie polega na zorganizowaniu ewidencji zdarzeń w taki sposób, aby zapewniała ona
wyodrębnienie operacji gospodarczych oraz aktywów i pasywów, które są ważne dla oceny sytuacji
majątkowej, finansowej, wyniku finansowego oraz rentowności jednostki przy jednoczesnej
zgodzie na stosowanie uproszczeń przy operacjach mniej znaczących (zgodnie z zasadą wyższości
treści nad formą).
Zasada wiarygodności
Określa się ją często zasadą  rzetelnego obrazu . Polega na tym, że dane przyjęte za podstawę
wyceny aktywów i pasywów, wynikające z ksiąg rachunkowych mają odzwierciedlać stan
rzeczywisty dokonanych przez jednostkę operacji i umożliwić rzetelną wycenę aktywów i
pasywów oraz prawidłowe ustalenie wyniku finansowego. Oznacza to, że dane wynikające z ksiąg
rachunkowych mają uczciwie odzwierciedlać informacje służące za podstawę sporządzenia
rocznego sprawozdania finansowego i zarazem umożliwiać skuteczną kontrolę dokonywanych
operacji, a także prawidłową wycenę aktywów i pasywów, zarówno w ciągu roku, jak też na dzień
bilansowy.
-14-