PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
4.4. Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów
Zapasy można ewidencjonować z zastosowaniem stałych cen ewidencyjnych. Stosowanie stałych
cen ewidencyjnych może być przydatne w przypadku dużego asortymentu rzeczowych aktywów
obrotowych, może także ułatwić proces budżetowania i analizę powstałych odchyleń między
planem a wielkościami rzeczywistymi. W przypadku wyrobów gotowych umożliwia ewidencję
wyrobów przyjętych do magazynu.
Stałą cenę ewidencyjną ustala się na poziomie:
" planowanej ceny nabycia, zakupu (materiały, towary),
" planowanej ceny sprzedaży netto lub brutto (towary),
" planowanego kosztu wytworzenia (wyroby).
Różnica wynikająca z porównania odpowiednich wartości na dokumencie zakupu (np. Fa) i
dowodzie przyjęcia do magazynu stanowi odchylenia od cen ewidencyjnych. Odchylenia pozostałe
po ich rozliczeniu na poszczególne kierunki rozchodu aktywów obrotowych stanowią wartość
korygującą dla składników aktywów obrotowych, do których się odnoszą. Debetowe odchylenia
zwiększają wartość składnika majątku a kredytowe zmniejszają.
W ślad za rozchodem materiałów powinno nastąpić rozlicznie odchyleń przypadających na zużyte
materiały.
W przypadku gdyby materiały utraciły swe cechy użytkowe lub nastąpił spadek ich ceny, ich
wartość podlega aktualizacji. Powinna być ona dokonana nie póz
niej niż na dzień bilansowy w
cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania ze te materiały. Odpisy aktualizujące wartość
materiałów przenoszone są w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.
Przykład
" Otrzymano i zaakceptowano fakturę za zakupione materiały 10000 zł, transport 2.000 zł, vat
2640 zł, razem na fakturze 14.640 zł. Firma ewidencjonuje materiały wg rzeczywistej ceny
nabycia. Należy zaksięgować:
(a) Fa,
-90-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
(b) PZ.
Materiały Rozliczenie zakupu Rozrachunki z dostawcami
materiałów
(b) 12.000 (a) 14.640 12.000 (b) 14.640 (a)
2.640 (b)
Rozrachunki z tytułu VAT
(b) 2.640
" Otrzymano i zaakceptowano fakturę za zakupione materiały 10000 zł, transport 2.000 zł, vat
2640 zł, razem na fakturze 14.640 zł. Firma ewidencjonuje materiały wg rzeczywistej ceny
zakupu. Należy zaksięgować:
(a) Fa,
(b) PZ.
Materiały Rozliczenie zakupu Rozrachunki z dostawcami
materiałów
(b) 10.000 (a) 14.640 10.000 (b) 14.640 (a)
2.640 (b)
2.000 (b)
Rozrachunki z tytułu VAT Koszty zakupu
(b) 2.640 (b) 2.000
" Otrzymano i zaakceptowano fakturę za zakupione materiały 10000 zł, transport 2.000 zł, vat
2640 zł, razem na fakturze 14.640 zł. Stała cena ewidencyjna na poziomie planowanej ceny
nabycia 12.200 zł. Należy zaksięgować:
(a) Fa,
(b) PZ.
Materiały Rozliczenie zakupu Rozrachunki z dostawcami
materiałów
(b) 12.200 (a) 14.640 12.200 (b) 14.640 (a)
(b) 200 2.640 (b)
Rozrachunki z tytułu VAT Odchylenia od cen
ewidencyjnych materiałów
(b) 2.640 200 (b)
-91-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
" Otrzymano i zaakceptowano fakturę za zakupione materiały 10000 zł, transport 2.000 zł, vat
2640 zł, razem na fakturze 14.640 zł. Stała cena ewidencyjna na poziomie planowanej ceny
zakupu 9.800 zł. Należy zaksięgować:
Fa,
PZ.
Materiały Rozliczenie zakupu Rozrachunki z dostawcami
materiałów
(b) 9.800 (a) 14.640 9.800 (b) 14.640 (a)
2.640 (b)
2.000 (b)
200 (b)
Rozrachunki z tytułu VAT Koszty zakupu Odchylenia od cen
ewidencyjnych materiałów
(b) 2.640 (b) 2.000 (b) 200
Przykład
Spółka z o.o.  Grosik (podatnik VAT) prowadzi ewidencję materiałów w stałych cenach
ewidencyjnych ustalonych na poziomie cen zakupu. Na początek lipca konto  Rozliczenie zakupu
posiadało dwa salda początkowe - materiały w drodze - 5.000 zł (dostawca A); dostawy
niefakturowane - 2.300 zł (dostawca C).
Operacje gospodarcze miesiąca lipca:
" (1) Przyjęto do magazynu materiały od dostawcy A (dowód Pz) - rachunek otrzymano w
miesiącu ubiegłym: 5.200
(1a) zaksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych: .........
" (2) Otrzymano fakturę od dostawcy B
(2a) wartość materiałów: 2.856
(2b) koszty transportu: 80
(2c) opakowania: 84
(2d) podatek VAT 22%: ..........
(2e) do zapłaty: ..........
" (3) Otrzymano fakturę od dostawcy C za materiały przyjęte w miesiącu ubiegłym:
-92-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
- wartość materiałów: 2480
- koszty transportu: 120
- podatek VAT 22 %: ..........
(3a) ustalono i zaksięgowano odchylenia
(3b) zaksięgowano koszty transportu
(3c) zaksięgowano podatek VAT
" (4) Przyjęto do magazynu materiały od dostawcy B (Pz): 3.000
" (5) Rozliczono dostawę materiałów od dostawcy B
(5a) ustalono i zaksięgowano odchylenia
(5b) zaksięgowano koszty transportu
(5c) zaksięgowano koszt opakowań
(5d) zaksięgowano podatek VAT
" (6) Wydano z magazynu materiały według dowodu RW na cele:
(6a) działalności produkcyjnej: 1.200
(6b) zarządu: 500
" (7) Rozliczono odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na zużyte materiały.
Należy: zaksięgować operacje gospodarcze oraz ustalić saldo konta  Rozliczenie zakupu .
-93-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
Rozrachunki z tyt. VAT Rozrachunki z dostawcami Materiały
(3c) 572 3684,4 (2) (1) 5200 1200 (6a)
(5d) 664,4 3172 (3) (4) 3000 500 (6b)
8200 1700
6500 sk
Odchylenia od cen Koszty zakupu Rozliczenie zakupu
ewidencyjnych materiałów
(3a) 180 200 (1a) (3b) 120 Sp 5000 2300 Sp
(7) 34 144 (5a) (1a) 200 5200 (1)
180 (3a)
(2) 3684,4
214 344 (5b) 80 (3) 3172 120 (3b)
sk 130 (5c) 84 (5a) 144 572 (3c)
3000 (4)
80 (5b)
84 (5c)
664,4 (5d)
Koszty produkcji
podstawowej
Koszty zarządu
(6a) 1200 24 (7) (6b) 500 10 (7)
" Rozliczenie odchyleń
344 - 180
= 2%
5200 + 3000
" Na zużyte materiały: 1700 * 2% = 34
" Na działalność produkcyjną: 1200 * 2% = 24
" Na zarząd: 500 * 2% = 10
-94-