PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
1.5. Księgi rachunkowe jednostki
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię prowadzenia ksiąg rachunkowym przez
jednostki gospodarcze jest Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku z póz
niejszymi
zmianami. Wynika z niej, że obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych mają następujące
jednostki gospodarcze:
" spółki handlowe (osobowe i kapitałowe),
" osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki
partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych
za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej 800 000 euro,
" instytucje finansowe (banki, ubezpieczyciele, fundusze powiernicze, emerytalne, itp.),
" jednostki budżetowe.
Księgi rachunkowe obejmują:
" dziennik,
" konta księgi głównej (ewidencja syntetyczna),
" konta ksiąg pomocniczych (ewidencja analityczna),
" wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz),
" zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej i kont ksiąg pomocniczych.
Dziennik jest przeznaczony do chronologicznego ujmowania zdarzeń gospodarczych w
poszczególnych okresach sprawozdawczych. Zapisy w dzienniku są dokonywane w oparciu o
dowody księgowe według dat (w kolejności czasowej). Każdy zapis powinien zawierać: numer
pozycji w dzienniku, datę, określenie dowodu księgowego, treść operacji gospodarczej i kwotę.
sumy zapisów w dzienniku są ustalane w sposób ciągły (narastająco od początku roku. Obroty
dziennika za dany miesiąc i narastające muszą być zgodne z obrotami wykazywanymi w
zestawieniu obrotów i sald kont syntetycznych.
-18-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
Księgę główną tworzą konta syntetyczne ujęte w zakładowym planie kont. Na kontach tych
dokonuje się ewidencji operacji gospodarczych w porządku systematycznym zgodnie z zasadą
podwójnego zapisu. Oznacza to, że każda operacja zostaje tematycznie przyporządkowana
określonym kontom. Kolejne operacje na kontach księguje się chronologicznie. Podstawą do ujęcia
operacji w księdze głównej są zapisy w dzienniku. Konta księgi głównej stanowią bazę dla
sporządzenia sprawozdań finansowych.
Księgi pomocnicze składają się z ksiąg analitycznych, które z praktycznych względów prowadzi
się w celu uszczegółowienia i uzupełnienia zapisów w księdze głównej. Zapisy na kontach
analitycznych są porządkowane w układzie systematycznym, z zachowaniem chronologii według
dat. Zapisy i salda kont ksiąg pomocniczych muszą być zgodne z zapisami i saldami kont księgi
głównej, do których są prowadzone.
Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych powstaje na podstawie zapisów na kontach księgi
głównej. W zestawieniu zamieszcza się:
" nazwy kont lub ich symbole,
" salda początkowe kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych,
" obroty za miesiąc oraz narastająco od początku roku, przy czym muszą być one zgodne z
bieżącymi i narastającymi obrotami w dzienniku,
" salda na koniec miesiąca,
" łączne sumy sald początkowych, obrotów i sald końcowych.
Zestawienie obrotów i sald pozwala ujawnić błędy popełnione podczas ewidencji spowodowane
nieprzestrzeganiem zasady podwójnego zapisu lub błędami rachunkowymi popełnionymi przy
szacowaniu obrotów i sald kont.
-19-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych sporządza się w oparciu o księgi pomocnicze.
Umożliwia ono porównanie zapisów w księgach pomocniczych z zapisami w księdze głównej.
Zestawienie to pozwala ujawnić błędy związane z nieprzestrzeganiem zasady zapisu powtórzonego.
Inwentarz jest wykazem aktywów i pasywów, zestawionym zgodnie z wynikami inwentaryzacji.
Inwentarz sporządzają jednostki, które nie prowadziły wcześniej ksiąg rachunkowych. Wykazane w
nim pozycje powinny być odpowiednikami bilansu otwarcia.
Wymienione urządzenia mogą występować pod postacią zwartych ksiąg, luz
nych kart, rejestrów,
maszynowych nośników danych, wydruków komputerowych. Ich rodzaj i powiązania między nimi
zależą od przyjętej formy księgowości. [Kiziukiewicz 2002]
Przykład
Powiązanie dziennika z księgą główną oraz z zestawieniem obrotów i sald.
Informacje z bilansu otwarcia:
" środki pieniężne w kasie 2.500 zł,
" środki pieniężne w banku 10.000 zł,
" zobowiązania wobec dostawców 1000 zł,
" materiały 500 zł,
" kredyty bankowe długoterminowe 12.000 zł
Zapisy w dzienniku:
Lp. Data Dowód Treść Kwota
1. 02.06.2006 KW 1/2006 Podjęto gotówkę z kasy do banku 2.000
2. 05.06.2006 WB 7/2006 Spłacono zobowiązanie wobec kontrahenta 1.000
3. 09.06.2006 PZ 2/2006, Zakupiono materiały i przyjęto je do magazynu 5.000
Fa 8/2006
4. ...................... ................... ........................ ................
-20-
PROJEKT WSPÓA
FINANSOWANY PRZEZ UNI
EUROPEJSK

Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU SPOA
ECZNEGO
Księga główna
Kasa Rachunek bankowy Rozrachunki z dostawcami
Sp. 2.500 2.000 (1) Sp 10.000 1.000 (2) (2) 1.000 1.000 Sp
(1) 2.000 5.000 (3)
2.500 2.000 12.000 1.000 1.000 6.000
500 Sk. 11.000 Sk. Sk. 5.000
Materiały Kredyty bankowe
długoterminowe
Sp. 500 12.000 Sp.
(3) 5.000
5.500 0 0 12.000
5.500 Sk. Sk. 12.000
Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej:
Bilans otwarcia Obroty konta Salda konta
Nazwa konta
Wn Ma Wn Ma Wn Ma
Kasa 2.500 - 2.500 2.000 500 -
Rachunek bankowy 10.000 12.000 1.000 11.000 -
Rozrachunki z - 1.000 1.000 6.000 - 5.000
dostawcami
0
Materiały 500 - 5.500 5.500 -
Kredyty bankowe - 12.000 0 12.000 - 12.000
długoterminowe
Suma 13.000 13.000 21.000 21.000 17.000 17.000
-21-