MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Ferdynand Jucha
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
731[03].O1.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Bożena Kuligowska
mgr inż. Michał Sylwestrzak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Grzegorz Śmigielski
Konsultacja:
mgr Andrzej Zych
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].O1.01
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny
731(03).
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
 SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 8
4.1.3. Ćwiczenia 8
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 13
4.2.3. Ćwiczenia 13
4.2.4. Sprawdzian postępów 15
4.3. Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki precyzyjnej 16
4.3.1. Materiał nauczania 16
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.3.3. Ćwiczenia 19
4.3.4. Sprawdzian postępów 22
4.4. Pomoc doraz
na w razie wypadku przy pracy 23
4.4.1. Materiał nauczania 23
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 25
4.4.3. Ćwiczenia 25
4.4.4. Sprawdzian postępów 27
4.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej 28
4.5.1. Materiał nauczania 28
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 29
4.5.3. Ćwiczenia 30
4.5.4. Sprawdzian postępów 31
5. Sprawdzian osiągnięć 32
6. Literatura 37
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o bezpieczeństwa i higienie pracy,
oraz ułatwi Ci stosowanie przepisów prawnej ochrony pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska. Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 5 tematów, są to:
 Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy ,  Ochrona naturalnego
środowiska i jej znaczenie dla człowieka ,  Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki
precyzyjnej ,  Pomoc doraz
na w razie wypadku przy pracy ,  Zasady ochrony
przeciwpożarowej .
Temat  Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy pomoże Ci
zapoznać się z problematyką prawnej ochrony pracy, poznasz prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy oraz dowiesz się jakie są instytucje państwowego i społecznego nadzoru nad
warunkami pracy. Polska od 1 maja 2004 r. została członkiem Unii Europejskiej i przyjęła
europejskie standardu bezpieczeństwa pracy, których istotą jest zdrowie i bezpieczeństwo
człowieka w środowisku pracy. Krajowe przepisy prawa pracy oraz przepisy bhp są
wzorowane na europejskich standardach.
Temat  Ochrona naturalnego środowiska i jej znaczenie dla człowieka pomoże Ci
zrozumieć nasze cywilizacyjne problemy związane z zanieczyszczeniem środowiska
naturalnego. Każdy zakład pracy, maszyna, stosowana technologia niczym żywy organizm
pochłania energię, wodę i powietrze, a wydala odpady i zanieczyszczenia. Musisz wiedzieć,
jak to można zmienić.
Temat  Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki precyzyjnej pozwoli Ci
rozpoznać zagrożenia występujące w środowisku pracy mechanika precyzyjnego i podjąć
odpowiednie działania zapobiegawcze. Analizując wnikliwie materiał nauczania, będziesz
mógł poprawić własne bezpieczeństwo pracy i równocześnie zadbać o bezpieczeństwo innych
osób.
Temat  Pomoc doraz
na w razie wypadku przy pracy pomoże Ci ugruntować wiedzę,
którą zdobyłeś w szkole gimnazjalnej. Od Twojej postawy może zależeć życie drugiego
człowieka. Dodatkowo poznasz nowoczesne środki i zestawy opatrunkowe znajdujące się na
wyposażeniu apteczek.
Temat  Zasady ochrony przeciwpożarowej pomoże Ci podejmować samodzielne
działania mające na celu zapobieganie pożarom. Ponadto dowiesz się, na czym polega istota
pożaru i jak można go opanować w zarodku.
Poradnik ten posiada następującą strukturę:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
opanować, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwiający samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:
- informacje, opisy, tabele, rysunki,
- pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,
- zestaw ćwiczeń,
- sprawdzian postępów.
4. Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych z zakresu całej jednostki
modułowej.
Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem poleceń, to poproś nauczyciela o pomoc.
W czasie zajęć warsztatowych musisz stosować się do przepisów, regulaminów, instrukcji
bhp, procedur wynikających z rodzaju wykonywanych zadań. Wymagania te poznasz podczas
trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Schemat układu jednostek modułowych w module 732[03].O1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować zasady udzielania pomocy doraz
nej poznane w ramach nauki w gimnazjum,
- przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej,
- stosować się do przepisów ochrony środowiska,
- przestrzegać zasad bezpieczeństwa poznanych w ramach nauki w gimnazjum,
- korzystać z różnych dostępnych z
ródeł informacji, w tym Internetu.
- przestrzegać instrukcje, regulaminy, procedury obowiązujące na zajęciach lekcyjnych,
w pracowniach oraz w warsztatach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz
pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,
- scharakteryzować zagrożenia występujące w pracy mechanika precyzyjnego,
- określić sposób zachowania w przypadku wystąpienia symulowanego zagrożenia,
- przedstawić propozycje ograniczenia wpływu szkodliwych materiałów na środowisko,
- dobrać odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej w zależności od
wykonywanych prac,
- zinterpretować stanowiskowe instrukcje bhp i ochrony przeciwpożarowej,
- udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
4.1.1. Materiał nauczania
Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi i dyskryminacji pracowników.
Wszyscy pracownicy powinni być równo traktowani w stosunkach pracy w zakresie:
1) nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy,
2) warunków zatrudnienia,
3) awansowania,
4) dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Kryteria dyskryminacyjne to w szczególności:
- płeć,
- wiek,
- niepełnosprawność,
- rasa,
- religia,
- narodowość,
- przekonania polityczne,
- przynależność związkowa,
- pochodzenie etniczne,
- wyznanie,
- orientacja seksualna,
- zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym
wymiarze czasu pracy.
Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane
przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub
zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,
powodujące lub mające na celu poniżenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie
z zespołu współpracowników.
Poprzez przepisy prawa pracy będziemy rozumieli przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy
innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników
i pracodawców a także przepisy oparte na układach porozumień zbiorowych, regulaminach
i statutach określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Podstawowe akty prawne,
prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną
pracy w naszym kraju zawarte sÄ… w:
1) Konstytucji RP.
2) ratyfikowanych umowach międzynarodowych;
3) ustawach, w tym Kodeksie pracy;
4) postanowieniach układów zbiorowych, porozumień zbiorowych;
5) postanowieniach regulaminów (w tym regulaminie pracy oraz regulaminie
wynagradzania, statucie).
Kodeks pracy zwany jest potocznie  Konstytucją pracowniczą . Określa on prawa
i obowiązki stron stosunku pracy (czyli pracowników i pracodawców). Jest najważniejszym
z
ródłem prawa pracy w Polsce. Ustalenie z
ródeł prawa pracy ma decydujące znaczenie dla
pracodawcy i pracowników, gdyż stanowią one podstawę indywidualnych uprawnień
pracowniczych i podstawę do zgłaszania przez nich indywidualnych roszczeń przed Sądami
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Polskie sądy, dokonując wykładni prawa , muszą brać pod
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
uwagę wykładnię Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu i dyrektywy
obowiÄ…zujÄ…ce w Unii Europejskiej.
Do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy w naszym kraju, w szczególności
przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest powołana Państwowa Inspekcja Pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy podlega Sejmowi a nadzór nad inspekcją sprawuje Rada Ochrony
Pracy.
Poprzez zasady bezpieczeństwa i higieny pracy należy rozumieć zasady pozaprawne
wynikające z techniki i doświadczenia życiowego, których przestrzeganie zapewnia faktyczne
bezpieczeństwo i higienę pracy. Unia Europejska ustanowiła w dziedzinie bhp szereg zasad,
spośród których najważniejsza jest dyrektywa 89/391/EWG o wprowadzeniu środków w celu
zwiększania bezpieczeństwa pracowników ochrony zdrowia pracowników podczas pracy.
Przy stosowaniu tych środków pracodawca powinien stosować zasady, zwane ogólnymi
zasadami zapobiegania. SÄ… to:
1) unikanie ryzyka,
2) ocena ryzyka, którego nie można uniknąć,
3) eliminowanie ryzyka u z
ródła,
4) dostosowanie pracy do człowieka (ergonomia),
5) stosowanie nowych rozwiązań technicznych,
6) zastępowanie środków niebezpiecznych  bezpiecznymi,
7) prowadzenie spójnej i całościowej polityki zarządzania bhp,
8) priorytet środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej,
9) instruowanie pracowników (szkolenie).
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie obowiązki nakłada na pracowników Kodeksu pracy?
2. Jakie obowiązki na pracodawcę nakłada Kodeksu pracy?
3. Jakie podstawowe prawa pracownika sÄ… zawarte w Kodeksie pracy?.
4. Jaki organ jest uprawniony do nadzoru i kontroli w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz prawnej ochrony pracy w naszym kraju?
5. Jakie są ogólne zasady nadzorowania ryzyka (zasady zapobiegania)?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ułóż akrostych (pierwsze litery czytane pionowo stanowią hasło), w którym hasło
główne brzmi: MECHANIK Wyrazy pomocnicze muszą kojarzyć się z zawodem
wykonywanym przez mechanika precyzyjnego, z tym, kim jest, co robi, co możemy o nim
powiedzieć, jakich musi przestrzegać przepisów, zasad i reguł bezpieczeństwa.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z regulacjami Kodeksu pracy oraz regulaminu pracy,
2) zapoznać się z przykładem akrostychu, w którym hasło główne brzmi PRACOWNIK
Przepisy
Ryzyko
Awans
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Człowiek
Osoba fizyczna
Wypadek
Nawyki
Inspekcja pracy
Kodeks pracy
3) ułożyć akrostych z hasłem głównym MECHANIK
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kartka papieru formatu A4,
- marker, długopis,
- karta charakterystyki stanowiska pracy zegarmistrza,
- Kodeks pracy.
Ćwiczenie 2
Ustal, jak w zakładzie mechaniki precyzyjnej wygląda stosowanie przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Lp. Opinia pracowników (kolegów) o stosowaniu Twoja opinia (argumenty,
przepisów, zasad oraz instrukcji bhp komentarz)
1 2 3
I  Przepisy i procedury tylko utrudniajÄ… nam pracÄ™ .
 Przepisy sÄ… potrzebne tylko kontrolerom .
 Przepisy i zasady są po to, aby je łamać .
II  W zawodzie mechanika precyzyjnego liczy siÄ™
wiedza i umiejętności a nie przepisy bhp .
 Jeśli chodzi o mnie, to nigdy nie czytam instrukcji
bhp. Wiem, co mam robić .
 Po co mówić o przepisach? W naszym zakładzie
mechaniki precyzyjnej nie ma zagrożeń. Przepisy
sÄ… nam niepotrzebne .
III Jeżeli będziemy przestrzegać przepisów, zasad,
instrukcji i procedur to unikniemy wypadku .
 Przepisy sÄ… dla naszego dobra, czujemy siÄ™ w
pracy bezpieczni .
IV
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w tabeli jedną opinię pracowników (kolegów), z którą się zgadzasz (kolumna 2,
wiersze I, II, III);
2) wpisać (dodać) w kolumnie 3 własne argumenty, komentarz;
3) wpisać w wierszu IV (kolumna 2) inne opinie zasłyszane od pracowników (kolegów)
i dodać własny komentarz (kolumna 3) - tylko w przypadku, jeżeli nie zgadzasz się
z żadną z trzech prezentowanych opinii powyżej;
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4) poznać opinię kolegów.
Odpowiedzi szukamy wykorzystując metodę  puste krzesło . Na podłodze (najlepiej na
środku sali) stawiamy 4 krzesła i układamy na nich kartki z numerami: I, II, III, IV;
5) stań za krzesłem, przy tej kartce, z której opinią się zgadzasz. Jeżeli nie zgadzasz się
z żadną z trzech prezentowanych opinii (nr I, II, III), stajesz przy kartce nr IV.
6) zbierz z kolegami, przez kilka minut, argumenty na potwierdzenie waszego stanowiska;
7) wybierz wspólnie z kolegami jedną osobę, która będzie was reprezentować.
Reprezentanci grup siadają na krzesłach na środku sali, a pozostali stoją za nimi
w swoich grupach. Na początku prowadzący zajęcia prosi, by reprezentanci krótko
przedstawili swoje uzasadnienie, a potem głos może zabrać każdy. Należy pilnować, by
mówiły tylko te osoby, które siedzą na krzesłach. Nad porządkiem i kolejnością czuwa
nauczyciel.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kartki papieru formatu A4,
- długopis, marker,
- 4 krzesła
Ćwiczenie 3
Dokonaj metodą SWOT analizy przypadku poniżej:
Pracodawca zatrudnia od 1 września 2005 r. w zakładzie mechaniki precyzyjnej dwóch
młodocianych  uczniów pierwszej klasy, na podstawie umowy w celu przygotowania
zawodowego mechanika precyzyjnego. Młodociani uczęszczają na zajęcia szkolne
w poniedziałki, wtorki i środy. W czwartki i piątki odbywają praktyczną naukę zawodu.
Pracownicy młodociani zwrócili się o udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie ferii
świątecznych (grudzień 2005 r.). Pracodawca odmówił, twierdząc, iż prawo do 12 dni urlopu
wypoczynkowego uzyskają dopiero po przepracowaniu 6 miesięcy. Jaka jest Twoja opinia
w tej sprawie?
Strengths Weaknesses
MOCNE STRONY + SA
ABE STRONY -
Opportunities Threats
SZANSE + ZAGROŻENIA -
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wiedzieć, na czym polega analiza SWOT. Otóż SWOT  skrót od ang. oznacza: Strengths
(mocne strony), Weaknesses (słabości), Opportunities (szanse); Threats (zagrożenia).
Analiza SWOT polega na badaniu, a zarazem ocenie mocnych i słabych stron, np.
przedsięwzięcia oraz szans i zagrożeń płynących z otoczenia, np. pracodawcy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
2) odszukać w kodeksie pracy, przepisach wykonawczych oraz popularnych czasopismach
prowadzÄ…cych porady prawne interesujÄ…ce CiÄ™ regulacje prawne, zwiÄ…zane z udzielaniem
urlopów dla młodocianych pracowników - pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz
znalez
ć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,
3) wpisać w tabeli (Strengths) argumenty prawne, np. odpowiedni art. Kodeksu pracy,
komentarz prawny,
4) wpisać w tabeli (Opportunities) przykłady z innych zakładów pracy, w których
pracodawcy nie stwarzają problemów swoim młodocianym pracownikom, podać adresy
tych zakładów, itp.,
5) wpisać w tabeli (Weaknesses) przykładowe problemy, które stwarzają sobie pracodawcy
z tytułu łamania praw młodocianych pracowników - przykładowo: skarga do Państwowej
Inspekcji Pracy, izby rzemieślniczej, szkoły, zła reputacja pracodawcy w środowisku,
mandat karny, sprawa w Sądzie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
6) wpisać w tabeli (Threats) przykładowe problemy, które stwarza sobie młodociany
pracownik walczÄ…cy o swoje prawa, np.: dyskryminacja, mobbing.
Wyposażenie stanowiska pracy
- Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do Kodeksu pracy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- kartka papieru formatu A4,
- długopis, marker.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać powody dyskryminacji pracownika?
ðð ðð
2) wyjaśnić pojęcie mobbingu?
ðð ðð
3) podać podstawowe prawa pracownika zawarte w art. 210 Kodeksu
pracy? ðð ðð
4) określić obowiązki pracownika nałożone art. 211 Kodeksu pracy?
ðð ðð
5) określić obowiązki pracodawcy nałożone art. 207 Kodeksu pracy?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka
4.2.1. Materiał nauczania
Współczesne zakłady przemysłowe oraz miasta stały się niezwykle wydajnymi
maszynami produkującymi śmieci. Jeśli spojrzy się na nie jak na żywy organizm, widać jak
pożera gigantyczne zasoby wody, energii, powietrza i surowców. Po przetworzeniu wypluwa
śmiecie, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki i ścieki. W tym ciągu okazuje się wielkim
marnotrawcą. Specjaliści określają efektywność działania takiego mechanizmu, wyliczając,
ile ziemi potrzebaby wyżywić jednego człowieka. Ludzie prowadzący tradycyjny tryb życia
potrzebowali na głowę około 1,6 hektara. Mieszkańcy takich molochów jak Los Angeles
pochłaniają zasoby z 10 hektarów na jednego mieszkańca. W przyszłości mają obowiązywać
trzy złote zasady ekobudownictwa:
- minimum samochodów,
- maksimum recyklingu,
- naturalne z
ródła energii.
W ciągu ostatnich 30 lat dokonano wiele w zakresie poprawy środowiska w Europie.
Większość paliw płynnych została pozbawiona ołowiu. Emisja tlenków azotu powodowana
transportem drogowym została zmniejszona o około 90 % w porównaniu do poziomu, kiedy
nie stosowano katalizatorów.
Jednym z podstawowych dokumentów w sprawie ochrony naturalnego środowiska
człowieka jest Deklaracja Sztokholmska z dnia 14 czerwca 1972 r. zawierająca zasady
inspirujące ludzkość do ochrony warunków naturalnego środowiska człowieka.
Między innymi zasada nr 2 stanowi, iż naturalne zasoby Ziemi, obejmujące powietrze,
wodę, glebę, florę i faunę, a zwłaszcza reprezentatywne przykłady naturalnych ekosystemów,
muszą by chronione dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń poprzez staranne planowanie
lub odpowiednie zarzÄ…dzanie.
Zasady skutecznego gospodarowania odpadami zostały określone w dyrektywach Unii
Europejskiej. Przykładowo Dyrektywa 91\157\EEC reguluje postępowanie w celu usuwania
z gospodarstw domowych zużytych baterii i akumulatorów zawierających określone ilości
rtęci, kadmu bądz
ołowiu z zamiarem ich odzysku lub kontrolowanego usuwania. Poniżej
przedstawiono pojemniki do segregacji odpadów.
1 2 3 4
kolor żółty kolor biały kolor zielony kolor niebieski
Rys. 1. Pojemniki do segregacji odpadów [3]
W zakładzie mechaniki precyzyjnej akumulatory elektryczne i baterie galwaniczne,
występujące w postaci małogabarytowej, należą do produktów, które po zużyciu stają się
odpadami o charakterze niebezpiecznym dla środowiska i zdrowia ludzi. Zbudowane
z materiałów wysoko przetworzonych, zawierają substancje szkodliwe takie jak ołów, kadm
i rtęć. Gospodarka odpadowymi akumulatorami i bateriami jest szczególnie trudna ze
względu na ich bardzo szeroki asortyment i zastosowanie w bardzo wielu dziedzinach życia.
Praktyką powszechnie stosowaną jest wyrzucanie zużytych baterii i akumulatorów,
szczególnie małogabarytowych, do odpadów komunalnych i w rezultacie deponowanie ich
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
na składowiskach komunalnych. Efektem takiego postępowania jest ekstrakcja wielu
substancji niebezpiecznych przez wody opadowe, filtrujące masę nagromadzonych odpadów
oraz przechodzenie zanieczyszczeń wraz z odciekami do gleby, wód powierzchniowych
i podziemnych, powodując ich niebezpieczne skażenie. Z drugiej strony odpadowe baterie
i akumulatory posiadają znaczą wartość surowcową. Poddane procesom odzysku stanowią
znaczne zasoby ochraniające naturalne złoża surowcowe.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakiego koloru pojemnik służy do składowania papieru?
2. Jakiego koloru pojemnik przeznaczony jest do składowania tworzyw sztucznych i metali?
3. Jakie znasz produkty stosowane w zakładzie mechaniki precyzyjnej, które po zużyciu
stają się odpadami o charakterze niebezpiecznym dla środowiska i zdrowia ludzi?
4. Jakie ważne przesłanie zawiera zasada nr 2 Deklaracji Sztokholmskiej?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zbadaj zawartość typowych produktów mechaniki precyzyjnej.
Które z nich staną się
Materiały z których jest
Nazwa produktu natychmiast "śmieciami", które
zbudowany produkt
mogą być użyte wielokrotnie
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w katalogu producenta podany wyrób i zapoznać się z jego budową,
2) rozpoznać materiały, z których zbudowany jest produkt i wpisać do tabeli,
3) wypisać części produktu, które po zużyciu stają się odpadami (np. obudowa plastykowa,
elementy elektroniczne, bateria,
4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalogi wyrobów mechaniki precyzyjnej,
- instrukcje producenta.
Ćwiczenie 2
Wypisz znajdujące się w zakładzie mechaniki precyzyjnej lub pracowni odpady i określ
właściwy pojemnik do ich segregacji.
Kolor pojemnika do segregacji
Odpady
odpadów lub inne oznakowanie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wypisać wszystkie odpady do wyrzucenia w danym dniu znajdujące się w zakładzie
mechaniki precyzyjnej,
2) korzystajÄ…c z informacji na etykietkach lub opakowaniu, w katalogach i innych
dostępnych z
ródełach rozpoznać materiał, z którego są wykonane odpady,
3) dokonać segregacji odpadów i wypisać odpowiedni pojemnik,
4) porównać swoje rozwiązanie z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja w sprawie gospodarki odpadami, katalogi i inne dostępne z
ródła wiedzy,
- pojemniki na odpady, specjalistyczne tuby itp,
- rękawice i okulary ochronne,
- środki do higieny osobistej (płynne mydło, pasta bhp, płyn do dezynfekcji rąk, papierowe
ręczniki).
Ćwiczenie 3
Dokonaj metodą SWOT analizy przypadku poniżej:
W Polsce istnieje bardzo uciążliwa grupa odpadów specjalnych pochodzenia chemicznego,
np. resztki farb, środków czyszczących, kosmetyków, środków ochrony roślin, baterie, śmieci
z metalami ciężkimi, lekarstwa. Segregacja odpadów tylko wtedy ma sens, gdy nie trafiają
one na jedno wielkie wysypisko śmieci. Czy ludzie są świadomi, co dzieje się z tonami
śmieci, które codziennie trafiają do zsypów, kubłów i śmietników, czy też są wywożone na
dzikie wysypiska? Dlaczego tak siÄ™ dzieje?
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeprowadzić wywiad z osobami wywożącymi śmieci z Twojego osiedla, domu,
zakładu pracy lub szkoły,
2) odszukać lub wytropić dzikie wysypiska śmieci, wykonać dokumentację fotograficzną,
3) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Cię artykuły prasowe, związane
z ekologią lub ochroną środowiska (pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz znalez
ć
za pomocÄ… popularnych wyszukiwarek internetowych),
4) przeprowadzić analizę SWOT swojego przedsięwzięcia uzupełniając załączoną tabelę:
Strengths Weaknesses
MOCNE STRONY + SA
ABE STRONY -
Opportunities Threats
SZANSE + ZAGROŻENIA -
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5) w rozważaniach postarać się uwzględnić między innymi poniższe kryteria:
- przepisy ochrony środowiska,
- czynniki demograficzne,
- zanieczyszczenie środowiska,
- kulturÄ™ ludzi,
- alternatywne z
ródła energii,
- poziom ceny na usługi wywozu śmieci,
- brak środków na modernizację lub zmianę technologii,
- uciążliwe zakłady przemysłowe w Twojej okolicy,
- perspektywy z tytułu wejścia Polski do Unii Europejskiej.
6) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- czasopisma o tematyce ekologicznej np. AURA, EKOŚWIAT, słowniki ekologiczne,
- dokumentacja fotograficzna, wideoklipy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- kartka papieru formatu A4,
- długopis, marker.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zdefiniować podstawowe pojęcia (odpady, surowce wtórne, utylizacja
odpadów, recykling) zwiÄ…zane z ochronÄ… Å›rodowiska? ðð ðð
2) określić, jakie ważne przesłanie zawiera zasada nr 2 Deklaracji
Sztokholmskiej? ðð ðð
3) określić, jakiego koloru pojemnik służy do składowania różnych
odpadów? ðð ðð
4) rozpoznać produkty stosowane w zakładzie, które po zużyciu stają się
odpadami o charakterze niebezpiecznym dla Å›rodowiska? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4.3. Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki precyzyjnej
4.3.1. Materiał nauczania
Niekorzystne warunki środowiska pracy mechanika precyzyjnego to: niewłaściwe
oświetlenie, niekorzystne parametry mikroklimatu, wymuszona pozycja ciała.
Rys. 2. Ergonomiczna analiza środowiska pracy mechanika precyzyjnego.
y
ródłem zagrożenia mogą być: warunki środowiska pracy, wykorzystywana energia,
stosowane wyposażenie i materiały. W procesie pracy mechanik precyzyjny oddziałuje
bezpośrednio lub pośrednio na szeroko rozumiane przedmioty pracy (narzędzia, maszyny,
oprzyrządowanie i wyposażenie stanowisk pracy, surowce, materiały i półfabrykaty, wyroby
gotowe itp.), które w strefach swojego naturalnego oddziaływania stanowią potencjalne
z
ródła niebezpiecznych czynników mechanicznych, mogących powodować zagrożenia -
głównie urazy. Oddziaływania te mogą prowadzić do bezpośredniego uderzenia, przecięcia,
przebicia lub innego urazu ciała zegarmistrza. Urazy mechaniczne ciała mogą być również
następstwem takich zdarzeń, jak poślizgnięcie się na posadzce czy upadek z wysokości.
Ryzyko zawodowe jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia
u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, w wyniku zagrożeń zawodowych
występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
Każda praca zawodowa jest wykonywana w określonym środowisku i na konkretnym
stanowisku, stąd też istnieje konieczność ustalenia miejsca lub miejsc pracy przez podanie ich
lokalizacji, określenie przestrzeni specyficznych najbardziej podstawowych specyficznych
cech stanowiska pracy. Mając scharakteryzowane miejsce pracy, identyfikujemy wpływ
zewnętrznych warunków pracy, ustalając sposób i ważność oddziaływania warunków
pogodowych na pracę. Póz
niej analizujemy wpływ warunków środowiska wewnętrznego
przez ustalenie warunków fizycznych, a więc mikroklimatu, oświetlenia, hałasu i wibracji
oraz innych elementów środowiska pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Niekorzystne warunki środowiska pracy mechanika precyzyjnego, to: niewłaściwe
oświetlenie, niekorzystne parametry mikroklimatu, wymuszona pozycja ciała).
Rys. 3. Skutki zdrowotne powodowane przez obciążenie statyczne
Powszechne stosowanie urządzeń zasilanych energią elektryczną niesie ze sobą różnego
rodzaju zagrożenia zarówno dla mechanika precyzyjnego jak i jego środowiska pracy. Są to:
- zagrożenia od elektryczności statycznej,
- porażenia prądem oraz oparzenia łukiem elektrycznym,
- zagrożenia pożarowe,
- zagrożenia wybuchem,
- szkodliwe oddziaływania pól elektromagnetycznych.
Zasady bezpiecznej pracy przy urzÄ…dzeniach i sieciach elektrycznych:
- nie używać sprzętu, którego obudowa lub przewód zasilający są uszkodzone,
- używać tylko takich przewodów lub aparatów elektrycznych, które są przeznaczone do
ogólnego użytkowania,
- nie wolno zbliżać się i dotykać nieizolowanych przewodów, które są pod napięciem,
- nie wolno używać zawilgoconego i mokrego sprzętu elektrycznego i urządzeń
elektrycznych,
- osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji, nie mogą wykonywać napraw instalacji
i urządzeń elektrycznych,
- prze użyciem przenośnych elektrycznych urządzeń lub narzędzi należy zawsze
sprawdzić, czy nadają się do pracy w środowisku, w którym zamierza się je stosować,
- nie wolno zdejmować obudowy sprzętu elektrycznego ani umożliwiać dostępu do
wnętrza pomieszczeń ruchu elektrycznego,
- prace nieelektryczne w pobliżu czynnych urządzeń elektrycznych wolno wykonywać
tylko pod nadzorem elektryka, który posiada odpowiednie kwalifikacje.
Substancje chemiczne na stanowiskach pracy występują w postaci gazów, par, cieczy lub
ciał stałych. W warunkach narażenia zawodowego wchłanianie substancji zachodzi przede
wszystkim przez drogi oddechowe, ale również przez skórę i z przewodu pokarmowego.
Reakcja organizmu na substancje toksyczne zależy od ich właściwości fizykochemicznych,
drogi wchłaniania, wielkości dawki i okresu narażenia, a także od takich cech organizmu jak
płeć, wiek, ogólny stan zdrowia i odżywianie oraz stan układów: endokrynologicznego,
immunologicznego, genetycznego. Zależy ona też od czynników zewnętrznych, jak
temperatura stanowiska, wilgotność powietrza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Rys. 4. Zasady bezpiecznej pracy z kwasami .
Sposoby zachowania w przypadku wystąpienia symulowanego zagrożenia
Profilaktyka nie ogranicza się tylko do analizowania wypadków. Ważne jest również to, by
zainteresować się sytuacjami bliskimi wypadkowi (prawie wypadkami) oraz innymi
incydentami. Rzeczywiście, kiedy  normalny przebieg jakiejś działalności zostanie
zakłócony przez jakiś incydent, operator powinien wyeliminować lub zmniejszyć
oddziaływanie tego incydentu, zanim powróci do normalnego wykonywania działalności.
Wznowienie pracy po incydencie tworzy nowe warunki, a zmieniona sytuacja często grozi
wypadkiem. Analiza incydentów stwarza szansę na wprowadzenie środków
zapobiegawczych, zanim zdarzy siÄ™ prawdziwy wypadek.
Kiedy zdarzy się incydent, to może po nim nastąpić powrót do normalnej pracy. Gdy
zdarzy się incydent zakłócający normalny tok pracy  powrót do normalnej pracy może
nastąpić po zmianach w dotychczasowym trybie pracy. Incydent często powoduje inny
incydent lub nawet szereg incydentów. Szereg incydentów, po których nie nastąpił powrót do
normalnej pracy lub nastąpił niepełny powrót do normalnej pracy, często kończy się
wypadkiem przy pracy.
Stałe elementy sytuacji pracy Incydent Próba wznowienia
pracy
Mechanik
Tworzy się Wiór Mechanik usuwa
obrabia
długi wiór uniemożliwia wiór szczypcami
metalowÄ…
wstęgowy bezpieczną
część
pracÄ™
mechanika
Rys. 5. Sposoby zachowania się w przypadku wystąpienia symulowanego zagrożenia
W momencie, gdy zegarmistrz wznawia prace po incydencie usuwając wiór, jego ręka
znajduje się w pobliżu wióra. Może zdarzyć się, że wiór obwinie się dookoła ręki operatora.
Wtedy następuje wypadek (uraz).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zaleca się stosować środki ochronne w następującej kolejności:
- środki techniczne eliminujące lub ograniczające zagrożenia u z
ródła,
- środki ochrony zbiorowej,
- środki organizacyjne i proceduralne (procedury lub instrukcje bezpiecznej pracy),
- środki ochrony indywidualnej.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie czynniki niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe występują w zakładzie mechaniki
precyzyjnej?
2. Jakie znasz podstawowe zasady bezpiecznej pracy przy urzÄ…dzeniach elektrycznych?
3. Jakie znasz środki ochrony indywidualnej stosowane w zakładzie mechaniki precyzyjnej?
4. Jakie znasz zagrożenia na stanowisku pracy mechanika precyzyjnego?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypisz występujące w zakładzie mechaniki precyzyjnej czynniki niebezpieczne,
czynniki szkodliwe oraz czynniki uciążliwe i określ ich oddziaływanie na człowieka.
Czynniki niebezpieczne Czynniki szkodliwe Czynniki uciążliwe
Nazwa Oddziaływanie Nazwa Oddziaływanie Nazwa Oddziaływanie
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wypisać wszystkie czynniki niebezpieczne występujące w procesie pracy mechanika
precyzyjnego - są to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może
prowadzić do urazu,.
2) wypisać wszystkie czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy precyzyjnego -
są to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
schorzenia,
3) wypisać wszystkie czynniki uciążliwe występujące w środowisku pracy mechanika
precyzyjnego - są to czynniki, których oddziaływanie może utrudniać pracę lub obniżać
zdolność jej wykonania, nie powodując jednak trwałego pogorszenia stanu zdrowia
człowieka.
4) korzystając z dostępnej literatury, katalogów, zasobów Internetu określić ich
oddziaływanie na człowieka,
5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażenie warsztatu, pracowni,
- katalog sprzętu ochrony indywidualnej,
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Wypisz znajdujące się w zakładzie mechaniki precyzyjnej lub pracowni środki ochrony
indywidualnej oraz środki ochrony zbiorowej i określ ich przeznaczenie.
Åšrodki ochrony indywidualnej Åšrodki ochrony zbiorowej
Nazwa Przeznaczenie Nazwa Przeznaczenie
Sposób wykonania ćwiczenia.
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wypisać wszystkie środki ochrony indywidualnej - środki te przeznaczone do ochrony
człowieka przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo
lub łącznie w środowisku pracy; do środków ochrony indywidualnej zalicza się odzież
ochronną oraz środki ochrony: kończyn dolnych i górnych, głowy, twarzy i oczu, układu
oddechowego, słuchu, sprzęt chroniący przed upadkiem pracownika z wysokości oraz
środki izolujące cały organizm.
2) wypisać wszystkie środki ochrony zbiorowej - są to środki przeznaczone do jednoczesnej
ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi
czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące
rozwiÄ…zaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych
urzÄ…dzeniach.
3) korzystając z dostępnej informacji zamieszczonej na sprzęcie oraz katalogów
i zasobów Internetu określić ich przeznaczenie,
4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),
- literatura specjalistyczna, podręczniki,
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Dokonaj analizy ryzyka zawodowego dla czynności zawodowych: naprawa urządzeń
mechanicznych w warsztacie mechaniki precyzyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić wywiad z osobami pracującymi w zakładzie mechaniki precyzyjnej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
2) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Cię artykuły prasowe, związane
z oceną ryzyka zawodowego. Pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz znalez
ć za
pomocÄ… popularnych wyszukiwarek internetowych,
3) przeprowadzić ocenę ryzyka uzupełniając załączoną tabelę:
Karta analizy ryzyka zawodowego dla czynności
 naprawa urządzeń mechanicznych w zakładzie mechaniki precyzyjnej .
Lp. Planowane
Skutki dla zdrowia (opisowo) działania
Zagrożenie korygujące
lub zapobiegawcze
1. Obciążenie statyczne układu
mięśniowo-szkieletowego
4. Energia elektryczna
5. Zagrożenia mechaniczne
4) oszacować ryzyko metoda trójstopniową na podstawie kalkulatora ryzyka:
Rys. 6. Kalkulator do szacowania ryzyka zawodowego.
Objaśnienie:
- do następstw o małej ciężkości (m) zalicza się urazy i choroby, które nie powodują
długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy; są to czasowe pogorszenie stanu zdrowia,
takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego
zatrucia, bóle głowy itp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Ryzyko
Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo
- do następstw o średniej ciężkości (ś) zalicza się te urazy i choroby, które powodują
niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane
z okresami absencji; sÄ… to np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni
ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu
mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenia ścięgna) itp.,
- do następstw o dużej ciężkości (d) zalicza się te urazy, które powodują ciężkie i stałe
dolegliwości i/lub śmierć; są to np. oparzenia III stopnia, oparzenia II stopnia dużej
powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją,
choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu
nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny,
zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.,
- do mało prawdopodobnych (mp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie
powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności człowieka,
- do prawdopodobnych (p) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić
nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności człowieka,
- do wysoce prawdopodobnych (wp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą
wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności człowieka.
Przykład korzystania z kalkulatora ryzyka:
Jednym z zagrożeń na stanowisku mechanika precyzyjnego jest skaleczenie przez ostre
elementy podczas ich demontażu. Ciężkość skutków: mała (m), prawdopodobieństwo:
wysoce prawdopodobne (wp), co daje nam ryzyko równe 2 [przecięcie kolumny (m)
z wierszem (wp)],
5) zaplanować działania korygujące lub zapobiegawcze,
6) porównać swoją pracę z kartami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),
- literatura specjalistyczna, podręczniki,
- komputer z dostępem do Internetu.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dokonać identyfikacji czynników niebezpiecznych występujących
środowisku pracy mechanika precyzyjnego?
ðð ðð
2) bezpiecznie posłużyć się środkami chemicznymi?
ðð ðð
3) dokonać ergonomicznej analizy stanowiska pracy mechanika
precyzyjnego?
ðð ðð
4) podać podstawowe zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach
elektrycznych?
ðð ðð
5) podjąć działanie w przypadku wystąpienia zagrożenia?
ðð ðð
6) dobrać dla określonego zadania zawodowego działania korygujące lub
zapobiegawcze? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.4. Pomoc doraz
na w razie wypadku przy pracy
4.4.1. Materiał nauczania
Aby zdarzenie, któremu uległ pracownik, mogło być zakwalifikowane jako wypadek
przy pracy, muszą zaistnieć jednocześnie wymienione elementy:
- nagłość zdarzenia,
- przyczyna zewnętrzna,
- uraz,
- zwiÄ…zek z pracÄ….
Pomoc doraz
na to proste natychmiastowe zabiegi wykonywane na poszkodowanych
w wypadkach, katastrofach i nagłych zachorowaniach zagrażających życiu lub zdrowiu, do
czasu zapewnienia fachowej opieki lekarskiej lub medycznej.
Zakres tej pomocy obejmuje czynności ratownicze możliwe do wykonania przez osoby
nie posiadające fachowego wykształcenia lekarskiego lub medycznego, za pomocą prostych,
ogólnie dostępnych środków. Czas udzielenia tej pomocy liczy się w minutach.
Rys. 7. A
ańcuch pomocy podtrzymującej życie. Wystarczy, że pęknie najsłabsze ogniwo
i poszkodowany traci szansÄ™ na ratunek.
Zawartość przykładowej apteczki pierwszej pomocy:
- instrukcja udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach,
- latarka elektryczna lub jednorazowa latarka chemiczna,
- nożyczki lub nóż,
- gaza opatrunkowa sterylna (kompresy gazowe) - 4 op.,
- bandaż elastyczny - 4 op.,
- chusta trójkątna - 2 szt.,
- elastyczna siatka opatrunkowa (Codofix) - 2-3 rozmiary,
- agrafki - 4 szt.,
- maseczka do zastępczej wentylacji  usta - usta ,
- rękawiczki gumowe - 3 pary,
- folia termoizolacyjna srebrno-złota (folia NRC) 1-2 szt.,
- plaster zwykły 2 rolki, plastry z opatrunkiem (kilka rozmiarów).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Główne zasady udzielania pomocy doraz
nej:
1) Ratownik nie może stać się kolejnym poszkodowanym.
2) Zagrożenia zewnętrzne są wspólne dla ratownika i poszkodowanego, mniej bohaterstwa,
więcej fachowości i zdrowego rozsądku.
3) W czasie udzielania pomocy, gdy możliwy jest kontakt z krwią poszkodowanego, należy
używać rękawiczek izolujących.
4) Do sztucznego oddychania należy używać jednorazowe  maseczki do sztucznego
oddychania ( isolaide resuscitation device lub  Resusci Face Shield® ). Jest to kawaÅ‚ek
folii z plastikowym ustnikiem i zaworem lub filtrem przeciwbakteryjnym
umożliwiającym ewentualne zastępcze oddychanie techniką  usta - usta .
5) Instrukcja udzielania pomocy doraz
nej powinna być możliwie uproszczona (raczej
rysunki, niż tekst), tak aby przygodny ratownik bez specjalistycznego szkolenia mógł
bezpiecznie posługiwać się zawartością, nie czyniąc dodatkowej szkody ofierze
wypadku. Powinna także zawierać przypomnienie numerów telefonów alarmowych:
pogotowia ratunkowego  999, straży pożarnej- 998, policji  997 oraz komórkowy 
112.
6) Latarka może służyć do wzywania pomocy i być niezbędna w razie konieczności
oznaczenia miejsca wypadku. Alternatywą dla zwykłej latarki elektrycznej może być
jednorazowa chemiczna latarka ratunkowa ( Safety light ).
7) Aby przeciąć ubranie osoby rannej, czy opatrunki, iezbędne do tego są sprawne nożyczki
lub nóż. Wygodne i bezpieczne są nożyczki z zaokrąglonymi końcami (tzw. do
opatrunków). Kontrowersyjne jest używanie noża; niebezpieczne  ostrza od skalpela lub
żyletki (ryzyko dodatkowych zranień); bezsensowne posiadanie plastikowych nożyczek
do papieru.
8) Pierwszą warstwę każdego opatrunku zwykle stanowi gaza. Opakowanie
wysterylizowanej gazy opatrunkowej określane jest zwykle jako  kompres gazowy . Aby
umocować do rany kompresy gazowe, najlepszy jest bandaż elastyczny (raczej nie
bandaż gazowy, który z reguły rwie się podczas opatrywania). Ponadto rolka bandaża
może stanowić wałek dociskający opatrunek uciskowy, dwie rolki mogą stabilizować
i uszczelniać ewentualne  ciało obce w ranie.
9) Do przykrywania dużych powierzchni zranionych, oparzeń, mocowania opatrunków na
głowie, prowizorycznych  temblaków wygodne są chusty trójkątne (z płótna
bawełnianego, fizeliny, ewentualnie folii).
10) Wygodną nowością wśród opatrunków są elastyczne siatki opatrunkowe różnych
szerokoÅ›ci (Codofix®). Stosujemy je do mocowania opatrunków jako rodzaj
elastycznego, siatkowego rękawa.
11) Do niewielkich zadrapań, skaleczeń, obtarć wystarczą plasterki z opatrunkiem. Bardziej
w ich zastosowaniu chodzi o efekt higieniczny i estetyczny niż faktycznie ratownictwo
w nagłych wypadkach. Jednocześnie jest to najczęściej zużywany element apteczek.
12) W celu ochrony przed zakażeniem należy używać gumowych rękawiczek ochronnych
(nie koniecznie sterylnych). Raczej nie tych z folii, bo rozrywają się już podczas próby
zakładania.
13) Ostatnim istotnym elementem apteczki jest folia termoizolacyjna (NRC). Osoby
poszkodowane podczas oczekiwania na pomoc lekarską i transport do szpitala są często
narażone na znaczną utratę ciepła. Efektywną ochronę przed stratami ciepła może
zapewnić ekran ze srebrno-złotej folii NRC, gdyż odbija około 80% promieniowania
podczerwonego, jest nieprzewiewny i nieprzemakalny. Poszkodowanego owijamy
srebrną stroną folii do ciała. Standardowa folia (220 x 160 cm) zwykle wystarcza do
zabezpieczenia dorosłego człowieka. Folia NRC może być ochroną przed przegrzaniem 
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
odwracamy ją wtedy srebrną stroną do słońca, aby stanowiła lustro odbijające światło
słoneczne.
Proponowane wyposażenie apteczki jest zgodne z aktualnymi normami dla apteczek
w Niemczech (DIN 13164, 13157, 13169).
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest zawartość przykładowej apteczki pierwszej pomocy?
2. Jakie są główne zasady udzielania pomocy doraz
nej?
3. Jakie muszą zaistnieć jednocześnie elementy definicji wypadku, aby zdarzenie, któremu
uległ pracownik, mogło być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odszukaj w apteczce środki niezbędne do założenia opatrunku na słabo krwawiącą ranę
powierzchni dłoniowej ręki i podaj ich zastosowanie.
Nazwa Zastosowanie
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1. zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraz
nej.
2. zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu zakładu
zegarmistrzowskiego (pracowni).
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja udzielania pomocy doraz
nej,
- apteczka z kompletnym wyposażeniem
Ćwiczenie 2
Odszukaj w apteczce środki stosowane do udzielania pomocy doraz
nej i podaj ich
zastosowanie.
Nazwa Zastosowanie
Codofix®).
folia NRC
chusty trójkątne
kompres gazowy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
nożyczki
Resusci Face Shield®
Safety light
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraz
nej - pamiętaj, że interesującą Cię
wiedzę możesz znalez
ć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,
2) zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu zakładu
zegarmistrzowskiego (pracowni).
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja udzielania pomocy doraz
nej,
- apteczka z kompletnym wyposażeniem,
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
Ćwiczenie 3
Wpisz do tabeli postępowanie ratunkowe i niezbędne środki ratunkowe.
Wypadkowi ulega dwóch pracowników. Porażeniu prądem uległ pracownik konserwujący
mechanizm napędzanego silnikiem prądu zmiennego 230 V. Drugi pracownik biegnąc na
ratunek, przewraca się i uderza głową o metalową belkę. W wyniku upadku doznaje tępego
urazu głowy i traci przytomność. Wyobraz
sobie, że jesteś członkiem tego zespołu
pracowników i na twoich oczach zdarzył się wypadek.
Kolejne czynności ratownicze Sposób postępowania ratunkowego Środki do udzielania
pomocy doraz
nej
Zabezpieczenie miejsca
wypadku
Ocena stanu poszkodowanych
Wezwanie pomocy
Reanimacja ABC
A  ARIWAY (udrożnienie
i ułożenie),
B  BREATH (oddech-
sztuczne oddychania),
C  CIRCULATION
(krążenie-masaż serca)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraz
nej - pamiętaj, że interesującą Cię
wiedzę możesz znalez
ć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,
2) zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu zakładu mechaniki
precyzyjnej (pracowni).
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja udzielania pomocy doraz
nej,
- apteczka z kompletnym wyposażeniem,
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zaopatrzyć ranę?
ðð ðð
2) zastosować w praktyce materiały opatrunkowe zawarte w zestawach
opatrunkowych? ðð ðð
3) unikąć zagrożeń w czasie udzielania pomocy doraz
nej?
ðð ðð
4) udzielić pomocy porażonemu prądem elektrycznym?
ðð ðð
5) udzielać pomocy doraz
nej osobie nieprzytomnej?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
4.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej
4.5.1. Materiał nauczania
Pożar jest to niekontrolowany proces palenia się w miejscu do tego celu nie
przeznaczonym. Palenie siÄ™ jest to zjawisko fizyczno-chemiczne, polegajÄ…ce na szybkim
łączeniu się ciała palnego (materiału) z tlenem. Jest to proces egzotermiczny, z efektem
wzrostu temperatury i wydzielania się ciepła oraz świecenia w postaci żaru lub płomienia.
Ogień, będący efektem palenia się, jest jednym z największych dobrodziejstw ludzkości, ale
tylko wówczas, gdy jest kontrolowany i zależy od woli człowieka. Jeżeli jednak ogień
wymyka się spod kontroli i powstaje nieoczekiwanie tam, gdzie nie był zamierzony,
a zaczyna wyzwalać ilości ciepła, których nie można opanować, to rozprzestrzenia się i staje
się pożarem.
Rys. 8. Czynniki warunkujÄ…ce palenie siÄ™ i gaszenie
Aby przerwać proces palenia się, należy wyeliminować przynajmniej jeden
z warunkujących to zjawisko czynników:
- usunąć materiał palny albo uczynić go niepalnym,
- ochłodzić palące się ciało, a więc obniżyć jego temperaturę poniżej temperatury palenia
się danego ciała,
- odciąć dostęp tlenu, odizolować palące się ciało od powietrza, w którym zawarty jest tlen.
Wszystkie wysiłki strażaków lub osób walczących z pożarem zmierzają zawsze do tego,
aby ze z
ródła ognia usunąć jeden lub nawet wszystkie czynniki niezbędnych do palenia się.
Jeżeli się to uda, ogień zgaśnie.
Podstawowe grupy pożarów:
Grupa Rodzaj palącego się materiału i sposób jego Środki
pożaru spalania gaśnicze
Pożary ciał stałych pochodzenia organicznego woda, piana,
przy spalaniu których obok innych zjawisk dwutlenek węgla,
A
powstaje zjawisko żarzenia, np. drewno, papier, proszki gaśnicze
węgiel, tworzywa sztuczne, tkaniny, słoma
B Pożary cieczy palnych i substancji stałych piana, dwutlenek
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
topiących się wskutek ciepła wytwarzającego się węgla, proszki
przy pożarze, np. benzyna, alkohole, aceton, eter, gaśnicze
oleje, lakiery, tłuszcze, parafina, stearyna, pak,
naftalen, smoła
Pożary gazów, np. metan, acetylen, propan, wodór, proszki gaśnicze
C
gaz miejski
specjalne proszki
D Pożary metali, np. magnez, sód, uran
gaśnicze
Pożary grupy A 
dwutlenek węgla,
D występujące w
proszki gaśnicze
obrębie urządzeń
elektrycznych pod
napięciem z
indeksem  E
W przypadku powstania pożaru wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu jego
likwidacji:
- zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w
strefie zagrożenia,
- wezwać straż pożarną.
Telefoniczne alarmowanie należy wykonać w następujący sposób: Po wybraniu numeru
alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraz
nie podaje siÄ™:
- swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja
o zdarzeniu,
- adres i nazwÄ™ obiektu,
- co się pali, na którym piętrze,
- czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego.
- po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia
zgłoszenia.
Przyjmujący może zażądać potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie,
dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać. Przystąpić niezwłocznie,
przy użyciu miejscowych środków gaśniczych do gaszenia pożaru i nieść pomoc osobom
zagrożonym w przypadku koniecznym przystąpić do ewakuacji ludzi i mienia. Należy
czynności te wykonać w taki sposób, aby nie doszło do powstania paniki.
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie sposoby stosuje się, aby przerwać proces palenia się?
2. Jakie środki gaśnicze należy użyć, aby gasić pożary grupy A-D występujące w obrębie
urządzeń elektrycznych pod napięciem?
3. Jak zachować się w razie pożaru?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odszukaj w zakładzie mechaniki precyzyjnej (pracowni) podręczny sprzęt gaśniczy
niezbędny do ugaszenia pożaru.
Rodzaj środka gaśniczego Grupa pożaru - co się pali?
komputer
segregatory z papierowÄ… dokumentacjÄ… podatkowÄ… oraz
finansowo-ksiegowÄ…
kuchenka gazowa zasilana butlÄ… propan-butan znajdujÄ…ca
siÄ™ w pomieszczeniu socjalnym
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją przeciwpożarową,
2) zapoznać się z zasadami użycia podręcznego sprzętu gaśniczego określonymi
w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego zakładu,
3) porównać wyniki pracy z wynikami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- instrukcja bezpieczeństwa pożarowego zakładu mechaniki precyzyjnej (pracowni),
- podręczny sprzęt gaśniczy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
Ćwiczenie 2
Wpisz znajdujący się w warsztacie (pracowni) podręczny sprzęt gaśniczy i określ jego
przeznaczenie.
Nazwa podręcznego środka gaśniczego Przeznaczenie
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wypisać podręczny sprzęt gaśniczy,
2) korzystając z informacji zamieszczonej na sprzęcie oraz z katalogów i innych dostępnych
z
ródeł określić jego przeznaczenie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyposażenie przeciwpożarowe warsztatu mechaniki precyzyjnej (pracowni),
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Ustal przyczyny pożarów według procedury TOL.
T O L
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wziąć pod uwagę trzy obszary, w których mogą tkwić zagrożenia pożarowe:
- zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w czynnikach materialno technicznych,
energetycznych i siłach przyrody (T),
- zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w ogólnie pojmowanej organizacji pracy (O),
- zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w nieprawidłowym reagowaniu i
niewłaściwej postawie ludzi (L)
2) skorzystać z informacji zawartej w różnych z
ródłach, w tym w Internecie,
3) porównać tabelę z pracami kolegów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zachować się w przypadku pożaru?
ðð ðð
2) posłużyć się właściwym podręcznym sprzętem gaśniczym w razie
pożaru? ðð ðð
3) powiadomić właściwe służby ratownicze o pożarze lub innym
miejscowym zagrożeniu dla życia lub zdrowia ludzi? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
6. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz, tę, która wydaje Ci się najlepsza.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy odpowiada:
a) instruktor praktycznej nauki zawodu.
b) nauczyciel zawodu.
c) kierownik.
d) pracodawca.
2. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest:
a) Państwowa Inspekcja Sanitarna.
b) Państwowa Straż Pożarna.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Najwyższa Izba Kontroli.
3. Zasady skutecznego gospodarowania odpadami w krajach należących do Unii
Europejskiej zostały określone w:
a) dyrektywach.
b) konwencji.
c) kodeksie pracy.
d) ustawie o ochronie środowiska.
4. Do obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa pracy należy:
a) organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
b) organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa pracy.
c) wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz stosowanie się do wydawanych w tym zakresie poleceń
i wskazówek przełożonych.
d) wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.
5. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do:
a) gaszenia ciał stałych, np. papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
6. Pracodawca polecił Ci wyrzucić na śmietnik zużyte świetlówki.
a) wyrzucisz je do pojemnika koloru żółtego.
b) wyrzucisz je do pojemnika koloru białego.
c) poprosisz pracodawcÄ™ o specjalnÄ… tubÄ™ (pojemnik na odpady przeznaczone do
recyklingu).
d) wyrzucisz świetlówki na śmietnik.
7. Czynnikiem szkodliwym w pracy mechanika precyzyjnego jest:
a) niedostateczne oświetlenie stanowiska pracy.
b) nadmierny wysiłek fizyczny podczas długotrwałego siedzenia.
c) obciążenie percepcyjne wzroku.
d) praca w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych podczas
czyszczenia mechanizmów precyzyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
8. Podczas pracy na tokarce j należy bezwzględnie stosować:
a) ubranie robocze, nakrycie głowy, obuwie robocze i okulary ochronne.
b) ubranie robocze i rękawice ochronne.
c) ubranie robocze i obuwie ochronne.
d) ubranie robocze i nakrycie głowy.
9. Najskuteczniejszym sposobem ograniczania zagrożeń chemicznych jest:
a) stosowanie środków ochrony indywidualnej.
b) przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy.
c) informowanie o zagrożeniu.
d) wymiana czynnika stwarzającego zagrożenie na mniej szkodliwy.
10. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:
Sytuacja Opis awarii Efekt awarii
Obsługa maszyny do Niespodziewany kontakt ze Oparzenie chemiczne
czyszczenia mechanizmów żrącym środkiem skóry.
precyzyjnych. chemicznym.
a) używanie tylko sprawnych maszyn czyszczących.
b) stosowanie środków ochrony indywidualnej (okulary, rękawicę i odzież ochronna).
c) zachowanie środków ostrożności.
d) przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy.
11. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:
Sytuacja Opis awarii Efekt awarii
Wiercenie otworu Nadmierne drgania mechaniczne, Uszkodzenie silnika
w twardej hałas, wyczuwalny zapach wiertarki
metalowej płytce. rozgrzanego metalu i wiertła,
widoczny spadek obrotów silnika.
a) wymieniasz wiertło na nowe, dobrze naostrzone.
b) przerywasz pracÄ™ i powiadamiasz nauczyciela o problemach.
c) próbujesz sam ustalić przyczynę awarii.
d) po ochłodzeniu silnika, pracujesz dalej.
12. Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku oparzenia (zaczerwienienie skóry) polega na:
a) podaniu środków przeciwbólowych.
b) posmarowaniu miejsca oparzonego kremem nawilżającym.
c) chłodzeniu miejsca oparzonego zimną wodą przez co najmniej 20 minut.
d) chłodzeniu miejsca oparzonego środkiem gaśniczym np. gaśnicą śniegową (CO2).
13. Gaśnicę z symbolem B zastosujesz do:
a) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
14. Spośród wymienionych zasad bhp wybierz tą, która wpływa bezpośrednio na
zabezpieczenie przed urazem oka:
a) zasada zachowania ostrożności.
b) zasada przestrzegania przepisów bhp.
c) zasada stosowania tylko sprawnych narzędzi.
d) zasada stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.
15. Woda jako środek gaśniczy przeznaczona jest do:
a) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
16. Czynnik szkodliwy powstający podczas szlifowania płytki metalowej, to?
a) hałas.
b) temperatura.
c) mikroklimat.
d) pył z materiału obrabianego i ściernicy.
17. Do obsługi wiertarki stołowej zastosujesz:
a) środki ochrony wzroku.
b) środki ochrony układu oddechowego.
c) środki ochrony ciała (rękawice, fartuch ochronny.
d) ubranie robocze, obuwie robocze, nakrycie głowy, okulary ochronne.
18. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie bhp oraz prawnej ochrony pracy
pracowników młodocianych jest:
a) Państwowa Inspekcja Sanitarna.
b) Państwowa Straż Pożarna.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Najwyższa Izba Kontroli.
19. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:
Sytuacja Opis czynnika Efekt dla zdrowia
Proces szlifowania metalowej części. Pył powstały podczas Kontakt z czynnikiem
szlifowania. szkodliwym.
a) szlifowanie tylko na mokro.
b) okulary ochronne.
c) zachowanie ostrożności.
d) środki ochrony dróg oddechowych i wzroku oraz sprawny odciąg pyłu.
20. Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zawiera:
a) artykuł 211 Kodeksu pracy.
b) artykuł 210 Kodeksu pracy.
c) artykuł 207 Kodeksu pracy.
d) artykuł 108 Kodeksu pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ucznia ................................................................................................
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska 731[03].O1.01
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
6. LITERATURA
1. Bezpieczeństwo i zdrowie a warunki pracy. Podręcznik szkoleniowy. Dział Szkoleń KK
NSZZ  Solidarność , Gdańsk 1992.
2. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998.
3. http://www.recykling.pl.
4. Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny
Instytut Ochrony Pracy PIB, Warszawa 1997.
5. Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
6. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.
WSiP, Warszawa 1999.
7. Norma PN-N-18002:2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne
wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
8. SÅ‚omka-Romanowska I, SÅ‚omka A.: ZarzÄ…dzanie ryzykiem zawodowym. TARBONUS,
Tarnobrzeg 2002.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37