MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Ferdynand Jucha
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
731[03].O1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Bożena Kuligowska
mgr inż. Michał Sylwestrzak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Grzegorz Śmigielski
Konsultacja:
mgr inż.. Andrzej Zych
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].O1.01.
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny
731(03).
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 12
5.1. Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka 16
5.2.1. Ćwiczenia 16
5.3. Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki precyzyjnej 19
5.3.1. Ćwiczenia 19
5.4. Pomoc doraz
na w razie wypadku przy pracy 24
5.4.1. Ćwiczenia 24
5.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej 27
5.5.1. Ćwiczenia 27
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 30
7. Literatura 43
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Stosowanie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska , który będzie pomocny
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny
731[03].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- ewaluację osiągnięć ucznia w postaci testu wielokrotnego wyboru,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Poradnik dla ucznia zawiera materiał nauczania składający się z 5 tematów, są to:
 Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy ,  Ochrona naturalnego
środowiska i jej znaczenie dla człowieka ,  Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie mechaniki
precyzyjnej ,  Pomoc doraz
na w razie wypadku przy pracy ,  Zasady ochrony
przeciwpożarowej .
Temat  Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy pomoże
uczniowi zapoznać się z problematyką prawnej ochrony pracy, prawami i obowiązkami
pracownika oraz pracodawcy. Ponadto dowie się, jakie są instytucje państwowego
i społecznego nadzoru nad warunkami pracy. Polska od 1 maja 2004 r. została członkiem Unii
Europejskiej i przyjęła europejskie standardy bezpieczeństwa pracy, których istotą jest
zapewnienie zdrowia i bezpieczeństwa człowieka w środowisku pracy. Krajowe przepisy
prawa pracy oraz przepisy bhp sÄ… wzorowane na tych europejskich standardach.
Temat  Ochrona naturalnego środowiska i jej znaczenie dla człowieka pomoże
uczniowi zrozumieć nasze cywilizacyjne problemy związane z zanieczyszczeniem
środowiska naturalnego. Każdy zakład pracy, maszyna, stosowana technologia niczym żywy
organizm pochłania energię, wodę i powietrze, a wydala odpady i zanieczyszczenia. Musisz
wiedzieć, jak to można zmienić.
Temat  Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie mechaniki precyzyjnej pozwoli
uczniowi rozpoznać zagrożenia występujące w środowisku pracy mechanika precyzyjnego
i podjąć odpowiednie działania zapobiegawcze. Uczeń analizując wnikliwie materiał
nauczania, będzie mógł poprawić własne bezpieczeństwo pracy i równocześnie zadbać
o bezpieczeństwo innych osób.
Temat  Pomoc doraz
na w razie wypadku przy pracy pomoże uczniowi ugruntować
wiedzę, którą zdobył w gimnazjum Od jego postawy może zależeć życie drugiego człowieka.
Dodatkowo powinien poznać nowoczesne środki i zestawy opatrunkowe znajdujące się na
wyposażeniu apteczek.
Temat  Zasady ochrony przeciwpożarowej pomoże uczniowi podejmować samodzielne
działania mające na celu zapobieganie pożarom. Ponadto dowie się na czym polega istota
pożaru i jak można go opanować w zarodku.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- tekstu przewodniego,
- ćwiczeń praktycznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od pracy
indywidualnej do pracy w małej lub dużej grupie. W celu przeprowadzenia sprawdzianu
wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się zamieszczonymi
w poradniku testami.
W rozdziale  Ewaluacja osiągnięć ucznia zamieszczono:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktację zadań,
- propozycję norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia.
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
Poniżej przedstawiono miejsce tej jednostki modułowej w strukturze całego modułu:
 Techniczne podstawy zawodu mechanika precyzyjnego .
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
Schemat jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien:
- stosować zasady udzielania pomocy doraz
nej poznane w ramach nauki w gimnazjum,
- przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej,
- stosować się do przepisów ochrony środowiska,
- przestrzegać zasad bezpieczeństwa poznanych w gimnazjum,
- korzystać z różnych dostępnych z
ródeł informacji, w tym Internetu.
- przestrzegać instrukcji, regulaminów, procedur obowiązujących na zajęciach lekcyjnych,
w pracowniach oraz w warsztatach mechaniki precyzyjnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz
pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,
- scharakteryzować zagrożenia występujące w pracy mechanika precyzyjnego,
- określić sposób zachowania w przypadku wystąpienia symulowanego zagrożenia,
- przedstawić propozycje ograniczenia wpływu szkodliwych materiałów na środowisko,
- dobrać odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej w zależności od
wykonywanych prac,
- zinterpretować stanowiskowe instrukcje bhp i ochrony przeciwpożarowej,
- udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03].
Moduł: Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej 731[03].O1.
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska 731[03].O1.01.
Temat: Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie
mechaniki precyzyjnej.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności interpretowania podstawowych aktów prawnych,
praw i obowiązków pracownika oraz pracodawcy, związanych z bezpieczeństwem
i higienÄ… pracy.
Cele szczegółowe:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- wywiązać się z podstawowych obowiązków pracownika, wynikających z Kodeksu pracy
oraz przepisów wykonawczych,
- skorzystać z praw pracownika zagwarantowanych w Kodeksie pracy,
- określić kodeksowe kompetencje, w zakresie bhp, osób kierujących pracownikami oraz
pracodawcy,
- skorzystać z pomocy prawnej urzędów i instytucji państwowego nadzoru nad warunkami
pracy w naszym kraju.
Metody nauczania - uczenia siÄ™:
- pogadanka tematyczna,
- pokaz,
- objaśnienie,
- praca indywidualna, w małej lub dużej grupie,
- ćwiczenia tematyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- instruktaż.
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik ucznia,
- Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do Kodeksu pracy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- kartki papieru formatu A4,
- długopis, marker.
Czas trwania zajęć: 240 min
Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:
1) sprawdzenie obecności,
2) podanie tematu zajęć,
3) przedstawienie przebiegu zajęć,
4) podanie kryteriów ocen,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
2. Instruktaż bieżący:
1) zapoznawanie się z materiałem nauczania z części 4.1.1. poradnika ucznia,
2) udzielanie odpowiedzi na pytania sprawdzające z części 4.1.2. poradnika ucznia,
3) podsumowanie odpowiedzi uczniów, wystawienie ocen cząstkowych,
4) wykonywanie ćwiczenia 1 z części 4.1.3. poradnika ucznia,
- sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
- udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
- omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów, wyjaśnianie
podstawowych pojęć z prawa pracy.
5) wykonywanie ćwiczenia 2 z części 4.1.3. poradnika ucznia:
- sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
- udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
- omówienie ćwiczenia, wskazanie na błędy oraz konieczność korzystania
z różnych z
ródeł wiedzy.
6) wykonywanie ćwiczenia 3 z części 4.1.3. poradnika ucznia:
- sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
- udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
- omówienie metody SWOT,
- omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów.
3. Instruktaż końcowy:
7) podsumowanie zajęć,
8) wskazanie na najlepiej wykonane ćwiczenia,
9) dzielenie się wiedzą, praca uczniów małych grupach nad wspólnym plakatem (szary
papier),
10) prezentowanie przez uczniów efektów wspólnej pracy na plakacie (szary papier),
11) zwrócenie uwagi na błędy oraz czynności dobrze wykonane,
12) omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów,
13) wystawienie ocen,
14) uporządkowanie stanowisk ćwiczeniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03].
Moduł: Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej 731[03].O1.
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska 731[03].O1.01.
Temat: Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie mechaniki precyzyjnej.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i przewidywania zagrożeń dla
człowieka w środowisku pracy.
Cele szczegółowe:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- odczytać i zastosować instrukcje i procedury bezpieczeństwa pracy,
- rozpoznać i przewidzieć zagrożenia dla człowieka,
- dobrać zabezpieczenia i osłony ruchomych części maszyn i urządzeń mechanicznych,
- zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków chemicznych,
- dobrać i zastosować właściwy ubiór i sprzęt ochronny, środki ochrony osobistej na
poszczególnych stanowiskach pracy.
Metody nauczania  uczenia siÄ™::
- pogadanka tematyczna,
- objaśnienie,
- ćwiczenia tematyczne,
- praca indywidualna,
- praca w małej lub dużej grupie.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- instruktaż
Åšrodki dydaktyczne:
- poradnik ucznia,
- Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do Kodeksu pracy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- kartki papieru formatu A4,
- długopis, marker,
Czas trwania zajęć: 240 min
Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:
1) sprawdzenie obecności,
2) podanie tematu zajęć,
3) przedstawienie przebiegu zajęć,
4) podanie kryteriów ocen,
5) polecenie zapoznania się z materiałem nauczania z części 4.3.1. poradnika ucznia.
2. Instruktaż bieżący:
1) zapoznawanie się z materiałem nauczania z części 4.3.1. poradnika ucznia;
2) udzielanie odpowiedzi na pytania sprawdzające z części 4.3.2. poradnika ucznia;
3) podsumowanie odpowiedzi uczniów, wystawienie ocen cząstkowych;
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4) wykonywanie ćwiczenia 1 z części 4.3.3. poradnika ucznia:
- sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
- udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
- omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów, wyjaśnianie
podstawowych pojęć dotyczących zagrożeń.
5) wykonywanie ćwiczenia 2 z części 4.3.3. poradnika ucznia:
- sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
- udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
- omówienie ćwiczenia, wskazanie na błędy oraz konieczność korzystania
z różnych z
ródeł wiedzy.
6) wykonywanie ćwiczenia 3 z części 4.3.3. poradnika ucznia:
- sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
- udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
- omówienie sposobu szacowania ryzyka metodą trójstopniową, na podstawie
tabeli,
- omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodności spostrzeżeń uczniów
3. Instruktaż końcowy:
1) posumowanie zajęć,
2) wskazanie na najlepiej wykonane ćwiczenia,
3) dzielenie się wiedzą, praca uczniów małych grupach nad wspólnym plakatem (szary
papier),
4) prezentowanie przez uczniów efektów wspólnej pracy na plakacie (szary papier),
5) zwrócenie uwagi na błędy oraz czynności dobrze wykonane,
6) omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodności spostrzeżeń uczniów,
7) wystawienie ocen,
8) uporządkowanie stanowisk ćwiczeniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny
pracy
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ułóż akrostych (pierwsze litery czytane pionowo stanowią hasło), w którym hasło
główne brzmi: MECHANIK Wyrazy pomocnicze muszą kojarzyć się z zawodem
wykonywanym przez mechanika precyzyjnego, z tym, kim jest, co robi, co możemy o nim
powiedzieć, jakich musi przestrzegać przepisów, zasad i reguł bezpieczeństwa.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie oraz w grupach 4  6
osobowych, tworząc akrostych na dużym formacie szarego papieru. Liderzy grup prezentują
efekty pracy na forum klasy. Nauczyciel podsumowując ćwiczenie ukazuje różnorodność
spostrzeżeń uczniów, dokonuje bardzo wnikliwej i dokładnej analizy treści plakatów,
wyjaśnia podstawowe pojęcia z zakresu prawnej ochrony pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z regulacjami Kodeksu pracy i regulaminem pracy,
2) zapoznać się z przykładem akrostychu, w którym hasło główne brzmi PRACOWNIK
Przepisy
Ryzyko
Awans
Człowiek
Osoba fizyczna
Wypadek
Nawyki
Inspekcja pracy
Kodeks pracy
Åšrodki dydaktyczne:
- kartka papieru formatu A4, szary papier,
- markery, długopis,
- kodeks pracy z komentarzem, przepisy wykonawcze,
- komputer z dostępem do Internetu.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenie,
pogadanka,
objaśnienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Ćwiczenie 2
Ustal, jak w zakładzie mechaniki precyzyjnej wygląda stosowanie przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Lp. Opinia pracowników (kolegów) o stosowaniu Twoja opinia (argumenty, komentarz)
przepisów, zasad oraz instrukcji bhp
1 2 3
 Przepisy i procedury tylko utrudniajÄ… nam
I
pracÄ™ .
 Przepisy sÄ… potrzebne tylko kontrolerom .
 Przepisy i zasady są po to, aby je łamać .
 W zawodzie mechanika precyzyjnego liczy
II
się wiedza i umiejętności a nie przepisy bhp .
 Jeśli chodzi o mnie, to nigdy nie czytam
instrukcji bhp. Wiem, co mam robić .
 Po co mówić o przepisach? W naszym
zakładzie mechaniki precyzyjnej nie ma
zagrożeń. Przepisy są nam niepotrzebne .
Jeżeli będziemy przestrzegać przepisy, zasady,
III
instrukcje i procedury to unikniemy
wypadku .
 Przepisy sÄ… dla naszego dobra, czujemy siÄ™
w pracy bezpieczni .
IV
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie na początek wykonali to ćwiczenie indywidualnie a następnie
prowadzimy zajęcia z całą klasą, stosując metodę  puste krzesło . Należy pilnować, by
mówiły tylko te osoby, które siedzą na krzesłach. Nad porządkiem i kolejnością zabierania
głosu w dyskusji czuwa nauczyciel.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w tabeli jedną opinię pracowników (kolegów), z którą się zgadzasz (kolumna 2,
wiersze I, II, III);
2) wpisać (dodać) w kolumnie 3 własne argumenty, komentarz;
3) wpisać w wierszu IV (kolumna 2) inne opinie zasłyszane od pracowników (kolegów)
i dodać własny komentarz (kolumna 3). Tylko w przypadku, jeżeli ni zgadza się z żadną
z trzech prezentowanych opinii powyżej;
4) poznać opinię kolegów,
Odpowiedzi szuka wykorzystując metodę  puste krzesło . Na podłodze (najlepiej na
środku sali) stawiamy 4 krzesła i układamy na nich kartki z numerami: I, II, III, IV;
5) stanąć za krzesłem, przy tej kartce, z której opinią zgadzasz się (jeżeli nie zgadza się
z żadnym z trzech prezentowanych opinii (nr I, II, III), staje przy kartce nr IV).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
6) zebrać z kolegami, przez kilka minut, argumenty na potwierdzenie waszego wspólnego
stanowiska;
7) wybrać wspólnie z kolegami jedną osobę, która będzie ich reprezentować. Reprezentanci
grup siadają na krzesłach na środku sali, a pozostali stają za nimi w swoich grupach. Na
początku nauczyciel prosi, by reprezentanci krótko przedstawili swoje uzasadnienie,
a potem głos może zabrać każdy.
Åšrodki dydaktyczne:
- kartki papieru formatu A4,
- długopis, marker,
- 4 krzesła
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenie,
pogadanka,
objaśnienie, metoda  puste krzesło .
Ćwiczenie 3
Dokonaj metodą SWOT analizy przypadku poniżej:
Pracodawca zatrudnia od 1 września 2005 r. w zakładzie mechaniki precyzyjnej dwóch
młodocianych  uczniów pierwszej klasy, na podstawie umowy w celu przygotowania
zawodowego mechanika precyzyjnego. Młodociani uczęszczają na zajęcia szkolne
w poniedziałki, wtorki i środy, a w czwartki i piątki odbywają praktyczną naukę zawodu.
Pracownicy młodociani zwrócili się o udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie ferii
świątecznych (grudzień 2005 r.). Pracodawca odmówił, twierdząc, iż prawo do 12 dni urlopu
wypoczynkowego uzyskają dopiero po przepracowaniu 6 miesięcy. Jaka jest Twoja opinia
w tej sprawie? AnalizÄ™ przypadku przeprowadz
metodÄ… SWOT.
Strengths Weaknesses
MOCNE STRONY + SA
ABE STRONY -
Opportunities Threats
SZANSE + ZAGROŻENIA -
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie a następnie
opracowali metodą SWOT ten problem w grupach 4  6 osobowych, na dużym formacie
szarego papieru. Liderzy grup prezentujÄ… efekty pracy na forum klasy. Nauczyciel
podsumowując ćwiczenie ukazuje różnorodność argumentów uczniów, dokonuje bardzo
wnikliwej i dokładnej analizy treści plakatów, wyjaśnia podstawowe pojęcia z zakresu
prawnej ochrony pracy pracowników młodocianych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wiedzieć, na czym polega analiza SWOT. Otóż SWOT  skrót od ang. oznacza: Strengths
(mocne strony), Weaknesses (słabości), Opportunities (szanse); Threats (zagrożenia).
Analiza SWOT polega na badaniu, a zarazem ocenie mocnych i słabych stron, np.
przedsięwzięcia oraz szans i zagrożeń płynących z otoczenia, np. pracodawcy,
2) odszukać w Kodeksie pracy i przepisach wykonawczych oraz popularnych czasopismach
prowadzÄ…cych porady prawne interesujÄ…ce Go regulacje prawne, zwiÄ…zane z udzielaniem
urlopów dla młodocianych pracowników (pamiętać, że interesującą wiedzę może znalez
ć
za pomocÄ… popularnych wyszukiwarek internetowych),
3) wpisać w tabeli (mocne strony) argumenty prawne, np. odpowiedni art. Kodeksu pracy,
komentarz prawny,
4) wpisać w tabeli (szanse) przykłady z innych zakładów pracy, w których pracodawcy nie
stwarzają problemów swoim młodocianym pracownikom, podać adresy tych zakładów,
5) wpisać w tabeli (słabe strony) przykładowe problemy, które stwarzają sobie pracodawcy
z tytułu łamania praw młodocianych pracowników, przykładowo: skarga do Państwowej
Inspekcji Pracy, izby rzemieślniczej, szkoły, zła reputacja pracodawcy w środowisku,
mandat karny, sprawa w Sądzie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
6) wpisać w tabeli (zagrożenia) przykładowe problemy, które stwarza sobie młodociany
pracownik walczÄ…cy o swoje prawa, np.: dyskryminacja, mobbing.
Åšrodki dydaktyczne:
- Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do Kodeksu pracy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- kartka papieru formatu A4, duże formaty szarego papieru,
- długopis, kolorowe markery,
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka, objaśnienie,
metoda SWOT.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka.
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zbadaj zawartość typowych produktów mechaniki precyzyjnej.
Nazwa produktu Materiały z których jest Które z nich staną się
zbudowany produkt natychmiast "śmieciami", które
mogą być użyte wielokrotnie
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie a następnie porównali
wyniki z kolegami. Istotną rolą nauczyciela jest sprawdzenie, czy wybory uczniów są
poprawne i w razie konieczności dokonanie korekty.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w katalogu producenta podany wyrób i zapoznać się z jego budową,
2) rozpoznać materiały z których zbudowany jest produkt i wpisać do tabeli,
3) wypisać części produktu, które po zużyciu stają się odpadami (np. obudowa plastykowa,
elementy elektroniczne, bateria,
4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów
Åšrodki dydaktyczne:
- katalogi wyrobów mechaniki precyzyjnej,
- instrukcje producenta.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka,
objaśnienie.
Ćwiczenie 2
Wypisz znajdujące się w zakładzie mechaniki precyzyjnej lub pracowni odpady i określ
właściwy pojemnik do ich segregacji.
Kolor pojemnika do segregacji odpadów lub inne Odpady
oznakowanie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie a następnie porównali
wyniki z kolegami. Istotną rolą nauczyciela jest sprawdzenie, czy wybory uczniów są
poprawne i w razie konieczności dokonanie korekty.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wypisać wszystkie odpady do wyrzucenia w danym dniu znajdujące się w zakładzie
mechaniki precyzyjnej,
2) korzystając z informacji na etykietkach lub opakowaniu katalogów i innych dostępnych
z
ródłach rozpoznać materiał, z którego są wykonane odpady,
3) dokonać segregacji odpadów i wypisać odpowiedni pojemnik,
4) porównać swoje rozwiązanie z tabelami kolegów.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja w sprawie gospodarki odpadami, katalogi i inne dostępne z
ródła wiedzy,
- pojemniki na odpady, specjalistyczne (tuby itp.),
- rękawice i okulary ochronne,
- środki do higieny osobistej (płynne mydło, pasta bhp, płyn do dezynfekcji rąk, papierowe
ręczniki).
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka,
objaśnienie.
Ćwiczenie 3
Dokonaj metodą SWOT analizy przypadku poniżej:
W Polsce istnieje bardzo uciążliwa grupa odpadów specjalnych pochodzenia chemicznego,
np. resztki farb, środków czyszczących, kosmetyków, środków ochrony roślin, baterie, śmieci
z metalami ciężkimi, lekarstwa. Segregacja odpadów tylko wtedy ma sens, gdy nie trafiają
one na jedno wielkie wysypisko śmieci. Czy ludzie są świadomi, co dzieje się z tonami
śmieci, które codziennie trafiają do zsypów, kubłów i śmietników, lub też są wywożone na
dzikie wysypiska. Dlaczego tak siÄ™ dzieje? AnalizÄ™ przypadku przeprowadz
metodÄ… SWOT.
Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie a następnie
opracowali metodą SWOT ten problem w grupach 4  6 osobowych, na dużym formacie
szarego papieru. Liderzy grup prezentujÄ… efekty pracy na forum klasy. Nauczyciel
podsumowując ćwiczenie ukazuje różnorodność argumentów uczniów, dokonuje bardzo
wnikliwej i dokładnej analizy treści plakatów, wyjaśnia podstawowe pojęcia z zakresu
prawnej ochrony pracy pracowników młodocianych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeprowadzić wywiad z osobami wywożącymi śmieci z osiedla, domu, zakładu pracy
lub szkoły,
2) odszukać lub wytropić dzikie wysypiska śmieci, wykonać dokumentację fotograficzną,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
3) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Go artykuły prasowe, związane
z ekologią lub ochroną środowiska (pamiętać, że interesującą wiedzę może znalez
ć za
pomocÄ… popularnych wyszukiwarek internetowych),
4) przeprowadzić analizę SWOT swojego przedsięwzięcia uzupełniając załączoną tabelę:
Strengths Weaknesses
MOCNE STRONY + SA
ABE STRONY -
Opportunities Threats
SZANSE + ZAGROŻENIA -
5) w rozważaniach uwzględnić między innymi poniższe kryteria:
- przepisy ochrony środowiska,
- czynniki demograficzne,
- zanieczyszczenie środowiska,
- kulturÄ™ ludzi,
- alternatywne z
ródła energii,
- poziom ceny na usługi wywozu śmieci,
- brak środków na modernizację lub zmianę technologii,
- uciążliwe zakłady przemysłowe w jego okolicy,
- perspektywy z tytułu przynależności Polski do Unii Europejskiej.
6) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Åšrodki dydaktyczne:
- czasopisma o tematyce ekologicznej np. AURA, EKOŚWIAT, szkolne słowniki
ekologiczne,
- dokumentacja fotograficzna, wideoklipy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- kartka papieru formatu A4,
- długopis, marker,
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka,
objaśnienie,
metoda SWOT.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki precyzyjnej
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypisz występujące w zakładzie mechaniki precyzyjnej czynniki niebezpieczne,
czynniki szkodliwe oraz czynniki uciążliwe i określ ich oddziaływanie na człowieka.
Czynniki niebezpieczne Czynniki szkodliwe Czynniki uciążliwe
Nazwa Oddziaływanie Nazwa Oddziaływanie Nazwa Oddziaływanie
Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie a następnie porównali
wyniki z kolegami. Istotną rolą nauczyciela jest sprawdzenie, czy wybory uczniów są
poprawne i w razie konieczności dokonanie korekty.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) wypisać wszystkie czynniki niebezpieczne występujące w procesie pracy mechanika
precyzyjnego - są to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może
prowadzić do urazu,.
2) wypisać wszystkie czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy precyzyjnego -
są to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
schorzenia,
3) wypisać wszystkie czynniki uciążliwe występujące w środowisku pracy mechanika
precyzyjnego - są to czynniki, których oddziaływanie może utrudniać pracę lub obniżać
zdolność jej wykonania, nie powodując jednak trwałego pogorszenia stanu zdrowia
człowieka.
4) korzystając z dostępnej literatury, katalogów, zasobów Internetu określić ich
oddziaływanie na człowieka,
5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Åšrodki dydaktyczne:
1) wyposażenie warsztatu, pracowni,
2) katalog sprzętu ochrony indywidualnej,
3) komputer z dostępem do Internetu
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka,
objaśnienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 2
Wypisz znajdujące się w zakładzie mechaniki precyzyjnej lub pracowni środki ochrony
indywidualnej oraz środki ochrony zbiorowej i określ ich przeznaczenie.
Åšrodki ochrony indywidualnej Åšrodki ochrony zbiorowej
Nazwa Przeznaczenie Nazwa Przeznaczenie
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie a następnie porównali
wyniki z kolegami. Istotną rolą nauczyciela jest sprawdzenie, czy wybory uczniów są
poprawne i w razie konieczności dokonanie korekty.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wypisać wszystkie środki ochrony indywidualnej - środki te przeznaczone do ochrony
człowieka przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo
lub łącznie w środowisku pracy, do środków ochrony indywidualnej zalicza się odzież
ochronną oraz środki ochrony: kończyn dolnych i górnych, głowy, twarzy i oczu, układu
oddechowego, słuchu, sprzęt chroniący przed upadkiem pracownika z wysokości oraz
środki izolujące cały organizm,
2) wypisać wszystkie środki ochrony zbiorowej - są to środki przeznaczone do jednoczesnej
ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi
czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące
rozwiÄ…zaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych
urzÄ…dzeniach,
3) korzystając z dostępnej informacji zamieszczonej na sprzęcie oraz z katalogów, zasobów
Internetu określić ich przeznaczenie,
4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.
Åšrodki dydaktyczne:
- wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),
- literatura specjalistyczna, podręczniki,
- komputer z dostępem do Internetu
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka,
objaśnienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Ćwiczenie 3
Dokonaj analizy ryzyka zawodowego w warsztacie mechaniki precyzyjnej.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie a następnie porównali
wyniki z kolegami. Istotną rolą nauczyciela jest sprawdzenie, czy wybory uczniów są
poprawne i w razie konieczności dokonanie korekty.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeprowadzić wywiad z osobami pracującymi w zakładzie mechaniki precyzyjnej,
2) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące go artykuły prasowe, związane
z oceną ryzyka zawodowego (pamiętać, że interesującą go wiedzę może znalez
ć za
pomocÄ… popularnych wyszukiwarek internetowych),
3) przeprowadzić ocenę ryzyka uzupełniając załączoną tabelę:
Karta analizy ryzyka zawodowego dla czynności
 Naprawa urządzeń mechanicznych w zakładzie mechaniki precyzyjnej .
Lp. Planowane
Skutki dla zdrowia (opisowo) działania
Zagrożenie korygujące
lub
zapobiegawcze
1. Obciążenie statyczne układu
mięśniowo-szkieletowego
4. Energia elektryczna
5. Zagrożenia mechaniczne
Zagrożenie chemiczne
Obciążenie percepcyjne
narzÄ…du wzroku
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Ryzyko
Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo
4) oszacować ryzyko metodą trójstopniową na podstawie kalkulatora ryzyka:
Objaśnienie:
- do następstw o małej ciężkości (m) zalicza się urazy i choroby, które nie powodują
długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy; są to czasowe pogorszenie stanu zdrowia,
takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego
zatrucia, bóle głowy itp.
- do następstw o średniej ciężkości (ś) zalicza się te urazy i choroby, które powodują
niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane
z okresami absencji; sÄ… to np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni
ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu
mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenia ścięgna) itp.,
- do następstw o dużej ciężkości (d) zalicza się te urazy, które powodują ciężkie i stałe
dolegliwości i/lub śmierć; są to np. oparzenia III stopnia, oparzenia II stopnia dużej
powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby
nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego
w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia
słuchu, astma, zaćma itp.,
- do mało prawdopodobnych (mp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny
wystąpić podczas całego okresu aktywności człowieka,
- do prawdopodobnych (p) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie
więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności człowieka,
- do wysoce prawdopodobnych (wp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą
wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności człowieka.
Przykład korzystania z kalkulatora ryzyka:
Jednym z zagrożeń na stanowisku mechanika precyzyjnego jest skaleczenie przez ostre
elementy podczas ich demontażu. Ciężkość skutków: mała (m), prawdopodobieństwo:
wysoce prawdopodobne (wp), co daje nam ryzyko równe 2 [przecięcie kolumny (m)
z wierszem (wp)].
5) zaplanować działania korygujące lub zapobiegawcze,
6) porównać swoją pracę z kartami kolegów.
Åšrodki dydaktyczne:
- wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),
- literatura specjalistyczna, poradnik ucznia,
- komputer z dostępem do Internetu,
- tabela kalkulatora ryzyka zawodowego z objaśnieniem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenie,
pogadanka,
objaśnienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.4. Pomoc doraz
na w razie wypadku przy pracy
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odszukaj w apteczce środki niezbędne do założenia opatrunku na lekko krwawiącą ranę
powierzchni dłoniowej ręki i podaj ich zastosowanie.
Nazwa Zastosowanie
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie lub w konsultacji
z innymi uczniami. W razie potrzeby dopuszcza się przerwanie ćwiczenia i przeprowadzenie
pokazu na wybranym przykładzie środka będącego na wyposażeniu apteczki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1. zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraz
nej.
2. zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu zakładu mechaniki
precyzyjnej (pracowni).
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja udzielania pomocy doraz
nej,
- apteczka z kompletnym wyposażeniem
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka z elementami pokazu,
objaśnienie.
Ćwiczenie 2
Odszukaj w apteczce środki stosowane do udzielania pomocy doraz
nej i podaj ich
zastosowanie.
Nazwa Zastosowanie
Codofix®).
folia NRC
chusty trójkątne
kompres gazowy
nożyczki
Resusci Face Shield®
Safety light
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie lub w konsultacji
z innymi uczniami. W razie potrzeby dopuszcza się przerwanie ćwiczenia i przeprowadzenie
pokazu na wybranym przykładzie środka będącego na wyposażeniu apteczki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraz
nej. Pamiętać, że interesującą go
wiedzę może znalez
ć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,
2) zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu zakładu
zegarmistrzowskiego (pracowni).
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja udzielania pomocy doraz
nej,
- apteczka z kompletnym wyposażeniem,
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka z elementami pokazu,
objaśnienie.
Ćwiczenie 3
Wpisz do tabeli postępowanie ratunkowe i niezbędne środki ratunkowe.
Wypadkowi ulega dwóch pracowników. Porażeniu prądem uległ pracownik konserwujący
mechanizm napędzany silnikiem prądu zmiennego 230 V. Drugi pracownik biegnąc na
ratunek, przewraca się i uderza głową o metalową belkę. W wyniku upadku doznaje tępego
urazu głowy i traci przytomność. Jesteś członkiem tego zespołu pracowników i na twoich
oczach zdarzył się wypadek.
Kolejne czynności ratownicze Sposób postępowania ratunkowego Środki do udzielania
pomocy doraz
nej
Zabezpieczenie miejsca
wypadku
Ocena stanu poszkodowanych
Wezwanie pomocy
Reanimacja ABC
A  ARIWAY (udrożnienie
i ułożenie),
B  BREATH (oddech-
sztuczne oddychania),
C  CIRCULATION
(krążenie-masaż serca)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w grupach 2  3 osobowych. W razie
potrzeby dopuszcza się przerwanie ćwiczenia i przeprowadzenie rekonstrukcji symulowanego
wypadku oraz pokazu ratownictwa ABC na przykładzie fantomu będącego na wyposażeniu
pracowni.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraz
nej (pamiętać, że interesującą go
wiedzę może znalez
ć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych),
2) zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu zakładu mechaniki
precyzyjnej (pracowni).
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja udzielania pomocy doraz
nej,
- apteczka z kompletnym wyposażeniem,
- fantom,
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka z elementami pokazu,
objaśnienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odszukaj w zakładzie (pracowni) podręczny sprzęt gaśniczy niezbędny do ugaszenia
pożaru.
Rodzaj środka gaśniczego Grupa pożaru - co się pali?
komputer
segregatory z papierowÄ… dokumentacjÄ… podatkowÄ… oraz
finansowo-ksiegowÄ…
kuchenka gazowa zasilana butlÄ… propan-butan znajdujÄ…ca
siÄ™ w pomieszczeniu socjalnym
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie lub w konsultacji
z innymi uczniami. W razie potrzeby dopuszcza się przerwanie ćwiczenia i przeprowadzenie
pokazu na wybranym przykładzie podręcznego sprzętu gaśniczego będącego na wyposażeniu
warsztatu mechaniki precycyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją przeciwpożarową,
2) zapoznać się z zasadami użycia podręcznego sprzętu gaśniczego określonymi
w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego zakładu,
3) porównać wyniki pracy z wynikami kolegów.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego zakładu mechaniki precyzyjnej
(pracowni),
- podręczny sprzęt gaśniczy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka z elementami pokazu,
objaśnienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Ćwiczenie 2
Wpisz znajdujący się w warsztacie mechaniki precyzyjnej (pracowni) podręczny sprzęt
gaśniczy i określ jego przeznaczenie.
Nazwa podręcznego środka Przeznaczenie
gaśniczego
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie lub w konsultacji
z innymi uczniami. W razie potrzeby dopuszcza się przerwanie ćwiczenia i przeprowadzenie
pokazu na wybranym przykładzie podręcznego sprzętu gaśniczego będącego na wyposażeniu
warsztatu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wypisać podręczny sprzęt gaśniczy,
2) korzystając z informacji zamieszczonej na sprzęcie oraz katalogów i innych dostępnych
z
ródeł określić ich przeznaczenie,
3) porównać swoją tabelę z tabelami jego kolegów.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja bezpieczeństwa pożarowego zakładu mechaniki precyzyjnej (pracowni),
- podręczny sprzęt gaśniczy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 r. (płyta DVD).
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka z elementami pokazu,
objaśnienie.
Ćwiczenie 3
Ustal przyczyny pożarów według procedury TOL.
T O L
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie a następnie porównali
wyniki z kolegami. Istotną rolą nauczyciela jest sprawdzenie, czy wybory uczniów są
poprawne i w razie konieczności dokonanie korekty.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) wziąć pod uwagę trzy obszary, w których mogą tkwić te zagrożenia pożarowe:
- zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w czynnikach materialno technicznych,
energetycznych i siłach przyrody (T),
- zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w ogólnie pojmowanej organizacji pracy (O),
- zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w nieprawidłowym reagowaniu
i niewłaściwej postawie ludzi (L)
2) skorzystać z informacji zawartej w różnych z
ródłach, w tym z Internetu,
3) porównać tabelę z tabelami swoich kolegów.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego zakładu (pracowni),
- podręczny sprzęt gaśniczy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
ćwiczenia,
pogadanka,
objaśnienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 19 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 7, 8, 9, 16, 18, 20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za nieprawidłową odpowiedz

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań.
Klucz odpowiedzi: 1.b, 2.b, 3.c, 4.c, 5.a, 6.d, 7.c, 8.a, 9.c, 10.d, 11.a, 12.c, 13.b,
14.b, 15.d, 16.a, 17.a, 18.c, 19.b, 20.d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Dokonać interpretacji praw i obowiązków
pracownika związanych z bezpieczeństwem C P b
i higienÄ… pracy
2. Dokonać interpretacji podstawowych aktów
C P b
prawnych związanych z ochroną przeciwpożarową
3. Dokonać interpretacji podstawowych aktów
C P c
prawnych związanych z ochroną środowiska
4. Odczytać instrukcje i procedury bezpieczeństwa
B P c
pracy
5. Odczytać instrukcje i procedury ochrony
B P a
przeciwpożarowej
6. Odczytać instrukcje i procedury ochrony środowiska B P d
7. Rozpoznać zagrożenia dla człowieka C PP c
8. Dobrać zabezpieczenia i osłony ruchomych części
D PP a
maszyn oraz urządzeń mechanicznych
9. Zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków
D PP c
chemicznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
10. Dobrać właściwy ubiór i sprzęt ochronny, środki
ochrony osobistej na poszczególnych stanowiskach D P d
pracy
11. Powiadomić odpowiednie służby o zauważonych
B P a
zagrożeniach dla zdrowia i życia człowieka
12. Udzielić pierwszej pomocy osobom
C P c
poszkodowanym
13. Zastosować, w przypadku zagrożenia pożarowego
podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie C P b
z zasadami ochrony przeciwpożarowej
14. Zastosować instrukcje i procedury bezpieczeństwa
C P b
pracy
15. Zastosować instrukcje i procedury ochrony
C P d
przeciwpożarowej
16. Przewidzieć zagrożenia dla człowieka D PP a
17. Zastosować właściwy ubiór ochronny C P a
18. Dokonać interpretacji podstawowych aktów
prawnych związanych z bezpieczeństwem i higieną C PP c
pracy
19. Zastosować właściwe środki ochrony osobistej na
C P b
poszczególnych stanowiskach pracy
20. Dokonać interpretacji, praw i obowiązków
pracodawcy, związanych z bezpieczeństwem C PP d
i higienÄ… pracy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz zasadami punktowania.
4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
7. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9. Sprawdz
wyniki.
10. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu.
11. Opracuj wnioski do dalszego postępowania.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz, tę która wydaje Ci się najlepsza.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Prawa pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zawiera:
a) artykuł 211 Kodeksu pracy.
b) artykuł 210 Kodeksu pracy.
c) artykuł 207 Kodeksu pracy.
d) artykuł 108 Kodeksu pracy.
2. Obowiązki pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej zwiera:
a) regulamin pracy.
b) instrukcja bezpieczeństwa pożarowego.
c) instrukcja alarmowa na wypadek pożaru.
d) ustawa o ochronie przeciwpożarowej.
3. Pracodawca polecił Ci wyrzucić do śmietnika zużyte baterie.
a) wyrzucisz baterie do pojemnika koloru żółtego.
b) wyrzucisz baterie do pojemnika koloru białego.
c) poinformujesz pracodawcę, iż baterie należy przeznaczyć do recyklingu.
d) wyrzucisz baterie do śmietnika.
4. Do obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy należy:
a) organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
b) organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa pracy.
c) dbanie o należyty stan maszyn i urządzeń oraz o porządek i ład na stanowisku pracy.
d) wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.
5. Uniwersalny numer telefonu komórkowego w krajach Unii Europejskiej w przypadku
zgłoszenia pożaru, wypadku lub innego zagrożenia, to:
a) 112
b) 999
c) 997
d) 998
6. Czyszczenie i przemywanie benzyną części mechanizmów precyzyjnych może
spowodować:
a) zatrucie i uszkodzenie wzroku.
b) oparzenie i uczulenie.
c) uczulenie i osłabienie słuchu.
d) ból głowy i zatrucie organizmu i środowiska.
7. Uciążliwością w pracy zegarmistrza jest:
a) zapylenie.
b) nadmierny wysiłek fizyczny.
c) obciążenie percepcyjne wzroku.
d) praca w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych.
8. Podczas pracy na ostrzarce narzędziowej należy bezwzględnie stosować:
a) ubranie robocze, obuwie robocze, nakrycie głowy i okulary ochronne.
b) ubranie robocze i rękawice ochronne, nakrycie głowy.
c) ubranie robocze i obuwie ochronne.
d) ubranie robocze i nakrycie głowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
9. Po pracy zostało Ci w pojemniku ok. 250 ml. (szklanka) płynnego szkodliwego środka
chemicznego do czyszczenia mechanizmów precyzyjnych:
a) odlejesz niepotrzebny środek do plastykowej butelki, zakręcisz i zostawisz
w warsztacie.
b) wylejesz niepotrzebny środek do WC.
c) odlejesz pozostałą ilość do szklanego zamykanego naczynia i napiszesz markerem,
co to za środek.
d) odstawisz go w otwartym pojemniku na półkę.
10. Przy pracy ze szkodliwym środkiem chemicznym do czyszczenia mechanizmów
precyzyjnych zastosujesz:
a) środki ochrony wzroku.
b) środki ochrony układu oddechowego.
c) środki ochrony ciała (rękawice, fartuch ochronny.
d) środki ochrony wzroku, skóry i układu oddechowego.
11. Zauważyłeś podczas pracy, że silnik tokarki zegarmistrzowskiej nadmiernie się nagrzewa
(wyczuwasz swÄ…d palÄ…cego siÄ™ tworzywa sztucznego i widzisz wydobywajÄ…cy siÄ™ czarny
dym):
a) natychmiast wyłączasz obrabiarkę spod działania prądu, powiadamiasz nauczyciela
praktycznej nauki zawodu oraz elektryka.
b) zatrzymujesz na chwilę maszynę, aby ochłodzić silnik.
c) próbujesz sam ustalić przyczynę awarii.
d) po ochłodzeniu silnika pracujesz dalej, ale zachowujesz ostrożność.
12. Kolega oparzył się gorącą herbatą. Udzielając mu pierwszej pomocy (zaczerwienienie
skóry):
a) podasz tabletkę przeciwbólową.
b) posmarujesz miejsce oparzone kremem nawilżającym.
c) ochłodzisz miejsce oparzone zimną wodą przez co najmniej 20 minut.
d) ochłodzisz miejsce oparzone środkiem gaśniczym, np. gaśnicą śniegową (CO2).
13. Gaśnicę z symbolem B zastosujesz do:
a) gaszenia ciał stałych, np.papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
14. W sytuacji opisanej poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:
Sytuacja Opis awarii Efekt awarii
Wiercenie otworu w metalowej płytce Pęknięcie wiertła Uraz oka
a) używanie tylko sprawnych, dobrze naostrzonych wierteł.
b) stosowanie okularów ochronnych.
c) zachowanie ostrożności.
d) przestrzeganie instrukcji bhp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
15. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do:
a) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
16. Zagrożenie podczas wymiany sprężyny napędowej w mechanizmie precyzyjnym
powstaje od:
a) energii mechanicznej.
b) drgań mechanicznych.
c) obciążenia dynamicznego.
d) obciążenia statycznego.
17. Zajmujesz się czyszczeniem mechanizmów precyzyjnych. Środek czyszczący posiada na
opakowaniu znak ostrzegawczy.
Aby chronić własne zdrowie:
a) zastosujesz rękawice ochronne, fartuch i okulary ochronne.
b) użyjesz rękawic ochronnych.
c) będziesz przestrzegał zasad bezpiecznej pracy z kwasami.
d) zachowasz ostrożność.
18. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie bhp oraz prawnej ochrony pracy jest:
a) Wojewoda.
b) Premier RP.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Najwyższa Izba Kontroli.
19. W sytuacji opisanej poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:
Sytuacja Opis awarii Efekt awarii
Wymiana sprężyny napędowej Niespodziewany kontakt ze Uraz oka.
mechanizmu precyzyjnego. energiÄ… mechanicznÄ….
a) używanie tylko sprawnych maszyn.
b) stosowanie okularów ochronnych.
c) zachowanie ostrożności.
d) przestrzeganie instrukcji bezpieczeństwa.
20. Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy odpowiada:
a) inspektor ds. bhp.
b) społeczny inspektor pracy.
c) każda osoba kierująca pracownikami.
d) pracodawca (właściciel zakładu).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ucznia ..................................................................................................
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Test 2
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 19 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 7, 8, 9, 16, 18, 20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za nieprawidłową odpowiedz

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań.
Klucz odpowiedzi: 1.c, 2.b, 3.a, 4.c, 5.d, 6.c, 7.d, 8.a, 9.d, 10.b, 11.b, 12.c, 13.b, 14.d,
15.a, 16.d, 17.d, 18.c, 19.d, 20.c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Dokonać interpretacji praw i obowiązków
pracownika związanych z bezpieczeństwem i C P b
higienÄ… pracy
2. Dokonać interpretacji podstawowych aktów
C P b
prawnych związanych z ochroną przeciwpożarową
3. Dokonać interpretacji podstawowych aktów
C P c
prawnych związanych z ochroną środowiska
4. Odczytać instrukcje i procedury bezpieczeństwa
B P c
pracy
5. Odczytać instrukcje i procedury ochrony
B P a
przeciwpożarowej
6. Odczytać instrukcje i procedury ochrony
B P d
środowiska
7. Rozpoznać zagrożenia dla człowieka C PP c
8. Dobrać zabezpieczenia i osłony ruchomych części
D PP a
maszyn oraz urządzeń mechanicznych
9. Zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków
D PP c
chemicznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
10. Dobrać właściwy ubiór i sprzęt ochronny, środki
ochrony osobistej na poszczególnych stanowiskach D P d
pracy
11. Powiadomić odpowiednie służby o zauważonych
B P a
zagrożeniach dla zdrowia i życia człowieka
12. Udzielić pierwszej pomocy osobom
C P c
poszkodowanym
13. Zastosować, w przypadku zagrożenia pożarowego
podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie C P b
z zasadami ochrony przeciwpożarowej
14. Zastosować instrukcje i procedury bezpieczeństwa
C P b
pracy
15. Zastosować instrukcje i procedury ochrony
C P d
przeciwpożarowej
16. Przewidzieć zagrożenia dla człowieka D PP a
17. Zastosować właściwy ubiór ochronny C P a
18. Dokonać interpretacji podstawowych aktów
prawnych związanych z bezpieczeństwem i higieną C PP c
pracy
19. Zastosować właściwe środki ochrony osobistej na
C P b
poszczególnych stanowiskach pracy
20. Dokonać interpretacji, praw i obowiązków
pracodawcy, związanych z bezpieczeństwem C PP d
i higienÄ… pracy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz zasadami punktowania.
4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
7. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9. Sprawdz
wyniki.
10. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu.
11. Opracuj wnioski do dalszego postępowania.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz, tę która wydaje Ci się najlepsza.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Do obowiązków pracownika w zakresie bhp należy:
a) organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
b) organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp.
c) dbanie o należyty stan maszyn i urządzeń oraz o porządek i ład na stanowisku pracy.
d) wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.
2. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest:
a) Państwowa Inspekcja Sanitarna.
b) Państwowa Straż Pożarna.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Najwyższa Izba Kontroli.
3. Zasady skutecznego gospodarowania odpadami w krajach należących do Unii
Europejskiej zostały określone w:
a) dyrektywach.
b) konwencji.
c) kodeksie pracy.
d) ustawie o ochronie środowiska.
4. Do obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa pracy należy:
a) organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
b) organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa pracy.
c) wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz stosowanie się do wydawanych w tym zakresie poleceń
i wskazówek przełożonych.
d) wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.
5. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do:
a) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
6. Pracodawca polecił Ci wyrzucić na śmietnik zużyte świetlówki.
a) wyrzucisz je do pojemnika koloru żółtego.
b) wyrzucisz je do pojemnika koloru białego.
c) poprosisz pracodawcÄ™ o specjalnÄ… tubÄ™ (pojemnik na odpady przeznaczone do
recyklingu).
d) wyrzucisz świetlówki na śmietnik.
7. Czynnikiem szkodliwym w pracy mechanika precyzyjnego jest:
a) niedostateczne oświetlenie stanowiska pracy.
b) nadmierny wysiłek fizyczny podczas długotrwałego siedzenia.
c) obciążenie percepcyjne wzroku.
d) praca w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych podczas
czyszczenia mechanizmów precyzyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
8. Podczas pracy na tokarce j należy bezwzględnie stosować
a) ubranie robocze, nakrycie głowy, obuwie robocze i i okulary ochronne.
b) ubranie robocze i rękawice ochronne.
c) ubranie robocze i obuwie ochronne.
d) ubranie robocze i nakrycie głowy.
9. Najskuteczniejszym sposobem ograniczania zagrożeń chemicznych jest:
a) stosowanie środków ochrony indywidualnej.
b) przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy.
c) informowanie o zagrożeniu.
d) zamiana czynnika stwarzającego zagrożenie na mniej szkodliwy.
10. W sytuacji opisanej poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:
Sytuacja Opis awarii Efekt awarii
Obsługa maszyny do czyszczenia Niespodziewany kontakt ze Oparzenie chemiczne
mechanizmów precyzyjnych. żrącym środkiem chemicznym. skóry.
a) używanie tylko sprawnych maszyn czyszczących.
b) stosowanie środków ochrony indywidualnej (okulary, rękawicę i odzież ochronna).
c) zachowanie środków ostrożności.
d) przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy.
11. W sytuacji opisanej poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:
Sytuacja Opis awarii Efekt awarii
Wiercenie otworu Nadmierne drgania mechaniczne, Uszkodzenie silnika wiertarki
w twardej hałas, wyczuwalny zapach rozgrzanego
metalowej płytce. metalu i wiertła, widoczny spadek
obrotów silnika.
a) wymieniasz wiertło na nowe, dobrze naostrzone.
b) przerywasz pracÄ™ i powiadamiasz nauczyciela o problemach.
c) próbujesz sam ustalić przyczynę awarii.
d) po ochłodzeniu silnika, pracujesz dalej.
12. Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku oparzenia (zaczerwienienie skóry) polega na:
a) podaniu środków przeciwbólowych.
b) posmarowaniu miejsca oparzonego kremem nawilżającym.
c) chłodzeniu miejsca oparzonego zimną wodą przez co najmniej 20 minut.
d) chłodzeniu miejsca oparzonego środkiem gaśniczym np, gaśnicą śniegową (CO2).
13. Gaśnicę z symbolem B zastosujesz do:
a) gaszenia ciał stałych, np. papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
14. Spośród wymienionych zasad bhp wybierz tą, która wpływa bezpośrednio na
zabezpieczenie przed urazem oka:
a) zasada zachowania ostrożności.
b) zasada przestrzegania przepisów bhp.
c) zasada stosowania tylko sprawnych narzędzi.
d) zasada stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.
15. Woda jako środek gaśniczy przeznaczona jest do:
a) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
16. Czynnik szkodliwy powstający podczas szlifowania płytki metalowej to?
a) hałas.
b) temperatura.
c) mikroklimat.
d) pył z materiału obrabianego i ściernicy.
17. Do obsługi wiertarki stołowej zastosujesz:
a) środki ochrony wzroku.
b) środki ochrony układu oddechowego.
c) środki ochrony ciała (rękawice, fartuch ochronny).
d) ubranie robocze, obuwie robocze, nakrycie głowy, okulary ochronne.
18. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie bhp oraz prawnej ochrony pracy
pracowników młodocianych jest:
a) Państwowa Inspekcja Sanitarna.
b) Państwowa Straż Pożarna.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Najwyższa Izba Kontroli.
19. W sytuacji opisanej poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:
Sytuacja Opis czynnika Efekt dla zdrowia
Proces szlifowania metalowej części. Pył powstały podczas Kontakt z czynnikiem
szlifowania. szkodliwym.
a) szlifowanie tylko na mokro.
b) stosowanie okularów ochronnych.
c) zachowanie ostrożności.
d) użycie środków ochrony dróg oddechowych i wzroku oraz sprawnego odciągu pyłu.
20. Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zawiera:
a) artykuł 211 Kodeksu pracy.
b) artykuł 210 Kodeksu pracy.
c) artykuł 207 Kodeksu pracy.
d) artykuł 108 Kodeksu pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
7. LITERATURA
1. Bezpieczeństwo i zdrowie a warunki pracy. Podręcznik szkoleniowy. Dział Szkoleń KK
NSZZ  Solidarność , Gdańsk 1992.
2. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998.
3. http://www.recykling.pl.
4. Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny
Instytut Ochrony Pracy PIB, Warszawa 1997.
5. Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).
6. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.
WSiP, Warszawa 1999.
7. Norma PN-N-18002:2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne
wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
8. SÅ‚omka-Romanowska I, SÅ‚omka A.: ZarzÄ…dzanie ryzykiem zawodowym. TARBONUS,
Tarnobrzeg 2002.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43