MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Grażyna Uhman
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
731[03].O1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Jerzy Giemza
mgr inż. Jan Sarniak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Grażyna Uhman
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].O1.02
 Posługiwanie się dokumentacją techniczną zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu mechanik precyzyjny 731[03].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Podstawy rysunku technicznego 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich oznaczanie 13
w dokumentacji
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Zasady wykonywania dokumentacji technicznej 15
z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego
5.3.1. Ćwiczenia 15
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 16
7. Literatura 27
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny. Poradnik
zawiera opis wymagań, jakie uczeń powinien spełnić, by przystąpić do bieżącej jednostki
modułowej, cele, jakie osiągnie po zrealizowaniu tej jednostki, dwa przykładowe scenariusze
zajęć oraz wykaz ćwiczeń do poszczególnych tematów. Na końcu poradnika zawarto dwa
narzędzia pomiaru dydaktycznego oraz literaturę. Scenariusze z pozoru są podobne, gdyż
użyto jednego wzorca, jednak zawartość obu różni się od siebie rodzajem ćwiczeń, treścią ich
podsumowania, zastosowanych pomocy dydaktycznych i momentem ich wprowadzenia.
Podobieństwo zaś wynika stąd, że podobny charakter mają zajęcia. Są to zajęcia
ćwiczeniowe, ponadto realizowane w systemie modułowym, wymagają utrzymania reguł
metodycznych dotyczących tego rodzaju zajęć: zwłaszcza poprzedzenie realizacji ćwiczeń
studiowaniem materiału nauczania i odpowiedzią na pytania sprawdzające z właściwym
udziałem nauczyciela oraz posumowanie każdego ćwiczenia oddzielnie.
Poradnik dla ucznia zawiera materiał nauczania, ćwiczenia wraz ze wskazówkami,
potrzebnymi do zaliczenia danej jednostki modułowej, sprawdziany wiedzy i literaturę.
Moduł 731[03].O1  Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej jest jednym
z kluczowych dla zawodu i składa się z 6 jednostek - patrz schemat układu jednostek
modułowych.
Moduł ten przygotowuje ucznia z ogólnego zakresu wiedzy technicznej niezbędnego dla
realizacji modułów zawodowych. Każda jednostka modułowa ma swoje określone cele i
może być realizowana jako samodzielna część, przy czym ich kolejność nie jest dowolna.
Jednostka modułowa podzielona została na trzy tematy:
1. Podstawy rysunku technicznego.
2. Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich oznaczanie w dokumentacji.
3. Zasady wykonywania dokumentacji technicznej z wykorzystaniem oprogramowania
komputerowego.
Każdy temat w Poradniku dla ucznia zawiera ćwiczenia oraz materiał nauczania,
pomocny w ich wykonaniu. Czasami materiał nauczania musi zostać uzupełniony przez
nauczyciela, zwłaszcza, gdy potrzebne są do tego specjalistyczne materiały z
ródłowe, czy
przykłady rysunków. Materiał nauczania dodatkowy znajduje się w podręczniku oraz
w dokumentacjach technicznych maszyn i urządzeń, a także w PN. Brakujący materiał
nauczyciel powinien odpowiednio przygotować dla uczniów w postaci kserokopii lub
eksponatów czy literatury.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, uczeń powinien sprawdzić, czy jest do tego
odpowiednio przygotowany. W tym celu powinien odpowiedzieć na zestaw pytań
zamieszczony po materiale nauczania. Pytania mają zwrócić uwagę uczniowi na to, co jest
w materiale nauczania najważniejsze. Uczeń powinien odpowiedzieć na nie własnymi
słowami. Dobrze, jeśli udzieli odpowiedzi w zeszycie przedmiotowym.
Uczeń powinien opanować wszystkie umiejętności. Ćwiczenia należy ocenić w systemie
dwustopniowym  uczeń umie albo nie umie wykonać ćwiczenia. Opanowanie umiejętności
może cechować się różną biegłością.
Na końcu opracowania każdego z tematów jest zamieszczony sprawdzian postępów,
który pozwoli uczniowi określić swoje osiągnięcia w zakresie poznawanej wiedzy. Jeśli
uzyska pozytywne wyniki, to będzie mógł przejść do następnego tematu, a jeśli nie, to
wiadomości i umiejętności powinien powtórzyć i uzupełnić korzystając z pomocy
nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
731[03].O1
Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej
731[03].O1.01
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
731[03].O1.02 731[03].O1.03
Posługiwanie się dokumentacją techniczną Rozróżnianie materiałów konstrukcyjnych
stosowanych w mechanice precyzyjnej
731[03].O1.04
Dokonywanie pomiarów warsztatowych
731[03].O1.05
Wytwarzanie prostych części maszyn i urządzeń
precyzyjnych
731[03].O1.06
Magazynowanie i transport maszyn i urządzeń
precyzyjnych
Schemat układu jednostek modułowych
Metody pracy z uczniem
Główną metodą pracy w tej jednostce modułowej są samodzielne ćwiczenia uczniów.
Zaproponowano zarówno ćwiczenia do pracy indywidualnej, jak i zespołowej. Są i takie,
które  w zależności od możliwości uczniów  mogą być wykonywane indywidualnie lub
grupowo. Daje to możliwość indywidualizacji pracy z uczniem.
Program jednostki przewiduje uzyskanie umiejętności wykonywania dokumentacji
technicznej z pomocą programu komputerowego. Ze względu na to, że placówki kształcenia
zawodowego mogą mieć różne programy, nie narzucono w poradniku, który program
powinien być wykorzystany. Wymaga to jednak opracowania programu kształcenia w tym
zakresie odpowiedniego do zainstalowanego programu. Celem jednego z ćwiczeń jest
przejście takiego kursu wraz z wykonaniem ćwiczeń w jego ramach zaprojektowanych.
Tematyka jednostki modułowej  Posługiwanie się dokumentacją techniczną wymaga
także bazowania na podręczniku, w którym uczeń znajdzie więcej przykładów i rysunków niż
z konieczności zawiera poradnik dla ucznia. Również praca nad materiałem nauczania
w przypadku rysunku technicznego wymagać będzie pomocy ze strony nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji ćwiczeń zawartych w jednostce modułowej powinieneś umieć:
 interpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy,
związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,
 charakteryzować zagrożenia występujące w pracy mechanika precyzyjnego,
 określać sposób zachowania w przypadku wystąpienia zagrożenia,
 przedstawiać propozycje ograniczenia wpływu szkodliwych materiałów na środowisko,
 dobierać odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej w zależności od
wykonywanych prac,
 interpretować stanowiskowe instrukcje bhp i ochrony p.poż.,
 udzielać pierwszej pomocy osobie poszkodowanej,
 wykonywać proste rysunki,
 rozpoznawać na rysunku podstawowe kształty.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 odczytać dokumentację techniczną,
 wykonać odwzorowanie graficzne elementów mechanizmu precyzyjnego,
 wykonać proste obliczenia konstrukcyjne i kinematyczne,
 wykorzystać PN, ISO,
 wykonać dokumentację techniczną z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego,
 posłużyć się literaturą techniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca.........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej 731[03].O1.
Jednostka modułowa: Posługiwanie się dokumentacją techniczną 731[03]O1.02
Temat: Podstawy rysunku technicznego  wymiarowanie
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wymiarowania
Cele szczegółowe:
Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:
 odczytać wymiary z dokumentacji technicznej,
 wykonać wymiarowanie elementów mechanizmu zegarowego,
 skorzystać z PN dotyczącej rysunku technicznego.
Metody nauczania  uczenia siÄ™:
 samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,
instrukcji, poradników i pozatekstowych z
ródeł informacji,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.
Åšrodki dydaktyczne:
 foliogramy lub prezentacje multimedialne,
 rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny,
 poradnik dla ucznia,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 przygotowane przez nauczyciela materiały,
 PN, dokumentacja techniczna.
Czas: 240 minut.
Przebieg zajęć:
Åšrodki
Część zajęć Czynności nauczyciela Czynności ucznia
dydaktyczne
Część  Wykonuje czynności  Przygotowuje się
organizacyjna organizacyjne do zajęć
 podaje temat, cele zajęć,  zapisuje temat  foliogram
w zeszycie, z celami zajęć,
 wyjaśnia organizację
rzutnik pisma
lekcji,  przypominajÄ…
lub rzutnik
najważniejsze
 wprowadza do tematu
Część wstępna
multimedialny
treści
i poleca przypomnieć
z osprzętem
zrealizowanych
treści przerobionych
zajęć
jednostek
metodycznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Åšrodki
Część zajęć Czynności nauczyciela Czynności ucznia
dydaktyczne
Część główna
 poleca zapoznać się  słucha poleceń,  poradnik dla
z treścią materiału  pyta w razie ucznia,
1. Praca nad nauczania dotyczącą wątpliwości,  podręcznik do
materiałem wymiarowania,  studiuje materiał rysunku
nauczania  wyjaśnia i nauczania, słucha technicznego,
demonstruje wyjaśnień i  przykłady
przykłady wspierające analizuje rysunków,
studiowanie materiału przykłady,  foliogramy lub
nauczania, prezentacje
 poleca wykonanie  wykonuje multimedialne,
drobnych ćwiczeń ćwiczenia podane  rzutnik pisma
ułatwiających przez nauczyciela, lub rzutnik
rozumienie materiału multimedialny.
nauczania,
 poleca udzielenie  poradnik dla
pisemnej odpowiedzi ucznia,
w zeszytach na  zeszyt
pytania sprawdzajÄ…ce
2. Praca nad znajdujÄ…ce siÄ™  realizuje zadanie
pytaniami w poradniku dla dotyczÄ…ce
sprawdzajÄ…cymi ucznia, wymiarowania
 nadzoruje pracÄ™, indywidualnie,
wyjaśnia wątpliwości,
 sprawdza efekty  odnosi siÄ™ do
i podsumowuje pracę efektów swojej
uczniów pracy
 poleca wykonanie  przygotowuje siÄ™  poradnik dla
ćwiczenia 1. do realizacji ucznia,
z poradnika dla ćwiczenia,  podręcznik do
3. Praca nad
ucznia,  realizuje zadanie, rysunku
ćwiczeniem 1
 nadzoruje pracÄ™, technicznego,
wyjaśnia wątpliwości,  prezentuje wyniki  PN,
 prowadzi dyskusjÄ™ i dyskutuje nad  przygotowane
i podsumowuje nimi materiały
 poleca wykonać  realizuje  poradnik dla
sprawdzian postępów, sprawdzian ucznia,
 podsumowuje zajęcia, postępów,  zeszyt,
 podaje zadanie  odnosi siÄ™ do
domowe: efektów pracy na
Część Wykonaj uzupełnienia zajęciach,
podsumowująca podanych rysunków  zadaje pytania
zgodnie z poleceniem. odnośnie zadania  rysunki wraz
 podaje temat oraz domowego, z poleceniami
zakres zajęć  zapisuje temat do wykonania
następnych zajęć następnych zadania
domowego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej 731[03].O1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się dokumentacją techniczną 731[03]O1.02
Temat: Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich oznaczanie
w dokumentacji
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności odczytywania i nanoszenia oznaczeń dotyczących
tolerancji, pasowań i chropowatości powierzchni.
Cele szczegółowe:
Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:
 odczytać i interpretować na rysunku technicznym tolerancje wymiarów,
 odczytać i interpretować na rysunku technicznym tolerancje kształtu,
 odczytać i interpretować na rysunku technicznym pasowania,
 odczytać i interpretować na rysunku technicznym falistość i chropowatość,
 nanieść na rysunku odpowiednie oznaczenia tolerancji,
 nanieść na rysunku odpowiednie oznaczenia pasowania,
 nanieść na rysunku odpowiednie oznaczenia chropowatości i falistości,
 skorzystać z PN i literatury związanej z tematem tolerancji, pasowań.
Metody nauczania  uczenia siÄ™:
 samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,
instrukcji, poradników i pozatekstowych z
ródeł informacji,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.
Czas trwania zajęć: 135 minut.
Åšrodki dydaktyczne:
 foliogramy lub prezentacje multimedialne,
 rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny,
 poradnik dla ucznia,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 przygotowane przez nauczyciela materiały,
 przybory kreślarskie,
 PN, dokumentacja techniczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Przebieg zajęć:
Åšrodki
Część zajęć Czynności nauczyciela Czynności ucznia
dydaktyczne
Część Wykonuje czynności Przygotowuje się do
organizacyjna organizacyjne zajęć
 foliogram
Część wstępna  podaje temat, cele zajęć,  zapisuje temat
z celami zajęć,
w zeszycie
 wyjaśnia organizację
rzutnik pisma
lekcji,
lub rzutnik
multimedialny
 wprowadza do tematu
z osprzętem
Część główna
 poleca zapoznać się  słucha poleceń  poradnik dla
1. Praca nad z treścią materiału  pyta w razie ucznia,
materiałem nauczania i sporządzić wątpliwości,  zeszyt
nauczania pisemnÄ… odpowiedz

w zeszytach na pytania
sprawdzajÄ…ce znajdujÄ…ce
siÄ™ w poradniku dla  realizuje zadanie
ucznia, indywidualnie,
 nadzoruje pracÄ™,  odnosi siÄ™ do
wyjaśnia wątpliwości, efektów swojej
 sprawdza efekty pracy
i podsumowuje pracÄ™
uczniów
2. Praca nad  poleca wykonanie  przygotowuje siÄ™  poradnik dla
ćwiczeniem 1 ćwiczenia 1 z poradnika do realizacji ucznia,
dla ucznia, ćwiczenia,  podręcznik do
 rozdaje materiały,  realizuje zadanie, rysunku
dokumentacjÄ™, PN, technicznego,
 wyjaśnia wątpliwości,  przygotowane
nadzoruje pracę,  prezentuje wyniki materiały,
 sprawdza wyniki,  PN,
i podsumowuje pracÄ™ dokumentacja
uczniów techniczna
Część  poleca wykonać  realizują  poradnik dla
podsumowująca sprawdzian postępów, sprawdzian ucznia,
 podsumowuje zajęcia, postępów,  zeszyt,
 odnosi siÄ™ do  rysunki z
efektów pracy na poleceniami do
 podaje zadanie zajęciach, realizacji
domowe:  zadaje pytania zadania
Dokonaj odczytów odnośnie zadania domowego
z rysunku zgodnie domowego,
z poleceniem.  zapisuje temat
 podaje temat oraz zakres zajęć następnych.
zajęć następnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawy rysunku technicznego
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij ołówkiem rysunki techniczne elementów mechanizmów precyzyjnych
przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku technicznego.
Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie rysunków części lub mechanizmów
z wyraz
nymi brakami (w rysunku). Braki te uczeń powinien uzupełnić. Rysunki nie powinny
być skomplikowane, ale zróżnicowane pod względem elementów rysunku, zwłaszcza do
uzupełnienia. Z rysunku powinno wynikać, jakich uzupełnień należy dokonać. Jeśli
uzupełnienia nie byłyby jednoznaczne, należy rysunek wyposażyć w polecenia informujące,
jakich uzupełnień wymaga.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uzupełnić ołówkiem rysunki techniczne elementów mechanizmu precyzyjnego
przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku
technicznego,
2) zaprezentować i ocenić efekty swojej pracy.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory kreślarskie,
 znormalizowane arkusze A4 z przygotowanymi rysunkami do uzupełnienia,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 PN dotyczÄ…ce rysunku technicznego.
Ćwiczenie 2
Wykonaj ołówkiem rysunki techniczne elementów mechanizmu precyzyjnego
przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku technicznego.
Wskazówki do realizacji
Nauczyciel przygotowuje modele brył, modele lub same części mechanizmu
precyzyjnego. Uczeń kolejno będzie odwzorowywał te modele i części. Należy zaczynać od
łatwych, wówczas najlepiej sprawdzą się modele brył geometrycznych. Dopiero póz
niej
można dać do odwzorowania rzeczywiste części mechanizmu precyzyjnego lub ich modele.
Liczbę rysunków należy dostosować do czasu i celów zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykonać ołówkiem rysunki techniczne elementów mechanizmu precyzyjnego
przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku
technicznego,
2) poprosić o ocenę nauczyciela po zakończeniu pracy,
3) znalez
ć i poprawić błędy i ocenić swoją pracę w konsultacji z nauczycielem.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory kreślarskie,
 znormalizowane arkusze A4,
 podręcznik do rysunku technicznego,
 modele brył geometrycznych,
 modele części mechanizmu precyzyjnego,
 rzeczywiste części mechanizmu precyzyjnego,
 PN dotyczÄ…ce rysunku technicznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich
oznaczanie w dokumentacji
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odczytaj z rysunków technicznych następujące parametry wykonania części:
 tolerancje wymiarów,
 tolerancje kształtu,
 rodzaj pasowania,
 falistość i chropowatość.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom rysunków, z których odczytywać będą
odpowiednie parametry wykonania. Nie każdy rysunek musi zawierać wszystkie parametry.
Warto zwrócić uwagę uczniom na rodzaj wykorzystywanej dokumentacji technicznej.
Zadaniem nauczyciela jest także przygotowanie rysunków części z wyraz
nymi brakami
(w rysunku) dotyczącymi tolerancji, pasowania, falistości, chropowatości powierzchni. Braki
te uczeń powinien uzupełnić. Rysunki nie powinny być skomplikowane, ale zróżnicowane
pod względem oznaczeń na rysunku do uzupełnienia. Należy rysunki wyposażyć w polecenia
informujące, jakie mają być parametry wykonania części. Należy zatem przygotować rysunki
zarówno do interpretacji, jak i do uzupełnienia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odczytać z rysunków technicznych następujące parametry wykonania części:
 tolerancje wymiarów,
 tolerancje kształtu,
 rodzaj pasowania,
 falistość i chropowatość,
2) wypisać w zeszycie oznaczenia i ich interpretację, wykorzystując odpowiednie PN i (lub)
podręcznik do rysunku technicznego,
3) uzupełnić ołówkiem oznaczenia tolerancji, pasowania, falistości, chropowatości
powierzchni w rysunkach technicznych elementów mechanizmów precyzyjnych
przygotowanych przez nauczyciela stosownie do jego zaleceń z zastosowaniem reguł
i wymagań rysunku technicznego.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 zeszyt,
 przygotowane przez nauczyciela rysunki,
 literatura dotyczÄ…ca rysunku technicznego i odpowiednie PN.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.3. Zasady wykonywania dokumentacji technicznej z wykorzystaniem
oprogramowania komputerowego
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zapoznaj się z programem kursu obsługi oprogramowania do sporządzania dokumentacji
technicznej dostępnym w pracowni. Korzystaj z rad i doświadczenia nauczyciela. Zabiegaj,
by na stanowisku komputerowym pracowała tylko jedna osoba. Gdy to jest niemożliwe ustal
z kolegą (koleżanką) częstotliwość i sposób zamieniania się przy pracy. Jeśli takie ustalenia
nastręczają trudności, poproś o pomoc nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Ze względu na to, że placówki kształcenia zawodowego mogą mieć różne programy, nie
narzucono w poradniku, który program powinien być wykorzystany. Wymaga to zatem
zrealizowania programu kursu w tym zakresie odpowiedniego do zainstalowanego programu.
Celem tego ćwiczenia jest przejście takiego kursu wraz z wykonaniem ćwiczeń w jego
ramach zaprojektowanych. Program powinien umożliwiać wykonywanie prostych obliczeń
konstrukcyjnych i kinematycznych (na przykład wytrzymałościowych, przekroju czy
przełożenia). Jest to miejsce do wprowadzenia tej części programu jednostki modułowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z programem kursu obsługi oprogramowania do sporządzania dokumentacji
technicznej, które jest dostępne w pracowni,
2) zrealizować kolejno wszystkie ćwiczenia, jakie program obejmuje z wykorzystaniem rad
i doświadczenia nauczyciela.
Zalecane metody nauczania:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 zeszyt,
 narzędzia i przyrządy pomiarowe,
 program kursu obsługi oprogramowania do sporządzania dokumentacji technicznej wraz
z zadaniami,
 stanowisko komputerowe z zainstalowanym odpowiednim programem do sporzÄ…dzania
dokumentacji technicznej z możliwością drukowania efektów zadań,
 literatura i właściwe PN.
Ćwiczenie 2
Dla zadanych części i opisów technologicznych sporządz
dokumentacjÄ™, wykorzystujÄ…c
program komputerowy. Przykłady części oraz opisy przygotuje dla Ciebie nauczyciel.
Wskazówki do realizacji:
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie części i opisów technologicznych stawianych
danym częściom. Na tej podstawie uczeń ma wykonać odpowiedni rodzaj dokumentacji
technicznej z wykorzystaniem programu komputerowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Sposób wykonania
Uczeń powinien:
1) wykonać prosty rysunek techniczny zadanej części mechanizmu precyzyjnego,
wykorzystujÄ…c program i stanowisko komputerowe,
2) wydrukować swój rysunek,
3) przedstawić rysunek nauczycielowi i ocenić,
4) wziąć pod uwagę sugestie nauczyciela i poprawić ewentualne błędy.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
 przygotowane przez nauczyciela części i opisy technologiczne ich wykonania,
 zeszyt,
 narzędzia i przyrządy pomiarowe,
 stanowisko komputerowe z zainstalowanym odpowiednim programem do sporzÄ…dzania
dokumentacji technicznej z możliwością drukowania efektów zadań,
 literatura, inne z
ródła informacji i odpowiednie PN.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Posługiwanie się
dokumentacjÄ… technicznÄ…
Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1, 2, 3, 4, 6, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22 sÄ… z poziomu podstawowego,
 zadania 5, 6, 8, 9, 20, 21 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń utrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
dopuszczajÄ…cy  za rozwiÄ…zanie 10 ÷ 11 zadaÅ„,
dostateczny  za rozwiÄ…zanie 12 ÷ 15 zadaÅ„,
dobry  za rozwiÄ…zanie 16 ÷ 19 zadaÅ„, w tym co najmniej 4 zadaÅ„ z poziomu
ponadpodstawowego,
bardzo dobry  za rozwiÄ…zanie 20 ÷ 22 zadaÅ„, w tym co najmniej 6 zadaÅ„ z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1.a, 2.c, 3.a, 4.d, 5.a, 6.a, 7.b, 8.a, 9.b, 10.a, 11.b, 12.d, 13.c,
14.b, 15.c, 16.b, 17.d, 18.c, 19.b, 20.a, 21.c, 22.a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zadania (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Wymienić dokumentację
1. A P a
mechanika precyzyjnego.
Opisać funkcje rysunku
2. A P c
technicznego.
3. Rozpoznać symbole arkuszy. B P a
Wskazać, jakiego pisma używa się
4. B P d
w rysunku technicznym.
Wskazać, gdzie umieszcza się
5. C PP a
informacje tekstowe na rysunku.
6. Rozróżnić rodzaje rysunków. B P a
Uzasadnić, dlaczego rysunki
7. wykonywane sÄ… w skali C PP b
(podziałce).
Wskazać zasady rzutowania
8. C PP a
prostokÄ…tnego.
9. Odróżnić przekrój od widoku. C PP b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Wskazać prawidłowe zasady
10. B P a
wymiarowania.
11. Wyjaśnić przyczynę tolerowania. B P b
Odróżnić wymiary: nominalny,
12. A P d
górny graniczny i dolny graniczny.
13. Odróżnić odchyłki górną i dolną. B P c
14. Wskazać wzór na tolerancję. B P b
15. Wskazać wzór na odchyłkę górną. B P c
16. Wskazać wzór na odchyłkę dolną. B P b
17. Odróżnić pasowanie luz
ne. C P d
18. Odróżnić pasowanie ciasne. C P c
19. Odróżnić pasowanie mieszane. B P b
20. Rozróżnić układy pasowań. C PP a
Wskazać parametry określające
21. C PP c
jakość powierzchni.
Wskazać kryteria wyboru
22. C P a
oprogramowania przy jego zakupie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Należy ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co
najmniej jednotygodniowym.
2. Trzeba przygotować odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.
3. Należy zapewnić uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu trzeba przeczytać uczniom Instrukcję dla uczniów.
5. Warto zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości należy
wyjaśnić.
6. Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie
umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.
7. Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania. 16 zadań jest z poziomu podstawowego, 6 zadań jest z poziomu
ponadpodstawowego Do każdego z nich podane są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna
jest poprawna.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej KARCIE ODPOWIEDZI, stawiając
w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz

zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedz
.
6. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mieć pewność, ze sprawdziłeś swoją
wiedzÄ™.
8. Nie musisz zachowywać kolejności rozwiązywania zadań.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Mechanik precyzyjny posługuje się:
a) dokumentacją techniczną i instrukcjami obsługi większości popularnych
mechanizmów precyzyjnych, ofertami firm zaopatrujących zarówno w maszyny,
narzędzia pomiarowe, jak i części czy narzędzia i urządzenia naprawcze,
dokumentacją techniczną narzędzi i urządzeń stosowanych w diagnostyce
i naprawach, branżowymi zestawami Polskich Norm.
b) ofertami firm zaopatrujących zarówno w maszyny, narzędzia pomiarowe, jak i części
czy narzędzia i urządzenia naprawcze, branżowymi zestawami Polskich Norm,
c) dokumentacją techniczną i instrukcjami obsługi większości popularnych
mechanizmów precyzyjnych, ofertami firm zaopatrujących zarówno w maszyny,
narzędzia pomiarowe, jak i części czy narzędzia i urządzenia naprawcze.
d) branżowymi zestawami Polskich Norm.
2. Rysunek techniczny to:
a) obrazki części.
b) zestaw niezrozumiałych symboli i znaków.
c) znormalizowany i skodyfikowany język porozumiewania się projektantów,
konstruktorów i pracowników uczestniczących w procesie produkcji lub usług.
d) język porozumiewania się projektantów, konstruktorów i pracowników
uczestniczących w procesie produkcji lub usług.
3. Symbol A4 oznacza:
a) format arkusza o wymiarach 210x297mm.
b) symbol pisma technicznego.
c) format arkusza o wymiarach 297x420mm.
d) rodzaj wymiarowania.
4. W rysunku technicznym używa się pisma:
a) kaligrafowanego,
b) ozdobnego ,
c) zwykłego,
d) technicznego prostego lub pochyłego.
5. Informacje tekstowe na rysunku umieszcza siÄ™:
a) zbiorcze oznaczenia stanu powierzchni znajdują się w górnym prawym rogu,
w dolnym prawym rogu umieszcza siÄ™ tabliczkÄ™ rysunkowÄ…, zawiera ona dodatkowe
informacje, na przykład: nr rysunku, nazwę przedmiotu lub urządzenia, nazwisko
kreślarza lub projektanta.
b) w dolnym prawym rogu umieszcza siÄ™ tabliczkÄ™ rysunkowÄ…, zawiera ona dodatkowe
informacje, na przykład: nr rysunku, nazwę przedmiotu lub urządzenia.
c) zbiorcze oznaczenia stanu powierzchni znajdują się w górnym prawym rogu,
w dolnym prawym rogu umieszcza siÄ™ tabliczkÄ™ rysunkowÄ…, zawiera ona dodatkowe
informacje, na przykład: nr rysunku.
d) zbiorcze oznaczenia stanu powierzchni znajdują się w górnym prawym rogu.
6. Rysunek przedstawiający część może być:
a) rysunkiem wykonawczym.
b) rysunkiem montażowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
c) wykresem.
d) rysunkiem złożeniowym.
7. Rysunki wykonywane są w skali ponieważ:
a) nie wolno wykonywać rysunku przedmiotu w jego rzeczywistym wymiarze.
b) nie zawsze można wykonać rysunek przedmiotu w jego rzeczywistym wymiarze.
c) trzeba wykonywać rysunki pomniejszone.
d) trzeba wykonywać rysunki powiększone.
8. Przy wykonywaniu rzutowania prostokątnego obowiązuje zasada, że:
a) liczba rzutów powinna być minimalna, ale niezbędna do jednoznacznego
przedstawienia przedmiotu i jego zwymiarowania.
b) liczba rzutów jest nieistotna.
c) liczba rzutów powinna być minimalna.
d) liczba rzutów powinna być maksymalna.
9. Rysunki przedstawiają przekrój i widok. Który rysunek przedstawia widok, a który
przekrój?
Rys. 1 do testu Posługiwanie się dokumentacją techniczną [1]
Rys. 2. do testu Posługiwanie się dokumentacją techniczną [1]
a) rysunek 1 przedstawia widok, a rysunek 2 przedstawia przekrój.
b) rysunek 1 przedstawia przekrój, a rysunek 2 przedstawia widok.
c) rysunek 1 przedstawia widok i rysunek 2 przedstawia widok.
d) rysunek 1 przedstawia przekrój i rysunek 2 przedstawia przekrój.
10. Wśród zasad prawidłowego wymiarowania jest zasada, że:
a) nie należy powtarzać tych samych wymiarów na różnych rzutach przedmiotu.
b) należy powtarzać te same wymiary na różnych rzutach przedmiotu.
c) nie nanosi się wymiarów na rysunkach.
d) wymiaruje siÄ™ dowolnie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
11. Tolerowanie wymiarów jest niezbędne, ponieważ:
a) są maszyny, którymi można wykonać część lub element urządzenia bezbłędnie.
b) każda maszyna i każdy wykonawca, wykonujący część lub element urządzenia, zrobi
to z pewnym błędem.
c) błędy maszyn są nieistotne.
d) tylko ludzie sÄ… omylni.
12. Oznaczone na rysunku 3 wymiary to:
Rys. 3. do testu Posługiwanie się dokumentacją techniczną [1]
a) N  wymiar nominalny, A i B  dolne wymiary graniczne.
b) N  górny wymiar graniczny, A  wymiar nominalny, B  dolny wymiar graniczny.
c) N  dolny wymiar graniczny, A  górny wymiar graniczny, B  wymiar nominalny.
d) N  wymiar nominalny, A  dolny wymiar graniczny, B  górny wymiar graniczny.
13. Oznaczone na rysunku nr 3. wymiary to:
a) ES, es  odchyłki dolne, EI, ei  odchyłki dolne.
b) ES, es  odchyłki górne, EI, ei  odchyłki górne.
c) ES, es  odchyłki górne, EI, ei  odchyłki dolne.
d) ES, es  odchyłki dolne, EI, ei  odchyłki górne.
14. TolerancjÄ™ przedstawia siÄ™ wzorem:
a) T = A  B, gdzie T - tolerancja, A - dolny wymiar graniczny, a B - górny wymiar
graniczny.
b) T = B  A, gdzie T - tolerancja, A - dolny wymiar graniczny, a B - górny wymiar
graniczny.
c) T = A  B, gdzie T - górny wymiar graniczny, A - tolerancja, a B - dolny wymiar
graniczny.
d) T = A  B, gdzie T - dolny wymiar graniczny, A - tolerancja, a B - górny wymiar
graniczny.
15. Odchyłkę górną przedstawia wzór:
a) ES = B  N, gdzie B - dolny wymiar graniczny, a N - wymiar nominalny.
b) ES = A  N, gdzie A - dolny wymiar graniczny, a N -wymiar nominalny.
c) ES = B  N, gdzie B - górny wymiar graniczny, a N - wymiar nominalny.
d) ES = B  A, gdzie B - górny wymiar graniczny, a A - wymiar nominalny.
16. Odchyłkę dolną przedstawia wzór:
a) EI = A  N, gdzie A - górny wymiar graniczny, N - górny wymiar graniczny.
b) EI = A  N, gdzie A - dolny wymiar graniczny, N - wymiar nominalny.
c) EI = A  N, gdzie A - dolny wymiar graniczny, N - górny wymiar graniczny.
d) EI = B  N, gdzie B - górny wymiar graniczny, N - wymiar nominalny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
17. Pasowanie luz
ne występuje, gdy:
a) występuje wcisk i luz.
b) występuje wcisk.
c) występuje luz albo wcisk.
d) zawsze zapewniony jest luz.
18. Pasowanie ciasne występuje, gdy:
a) zawsze zapewniony jest luz.
b) występuje luz albo wcisk.
c) zawsze zapewniony jest wcisk.
d) występuje wcisk i luz.
19. Pasowanie mieszane występuje, gdy:
a) zawsze zapewniony jest wcisk.
b) może być luz, albo wcisk.
c) zawsze zapewniony jest luz.
d) występuje wcisk i luz.
20. Najbardziej istotnymi układami pasowań są:
a) pasowanie według stałego wałka i stałego otworu,
b) pasowanie według stałego wałka.
c) pasowanie według stałego otworu.
d) pasowanie według wałka.
21. Dokładność wykonania powierzchni określają parametry:
a) falistość.
b) nierówność.
c) falistość i chropowatość powierzchni.
d) tylko chropowatość powierzchni.
22. Najbardziej istotnymi warunkami przy zakupie oprogramowania do wspomagania
projektowania dokumentacji technicznej sÄ…:
a) jak często występuje ono w warunkach przemysłu lub usług i czy nie jest
przestarzałe.
b) cena i atrakcyjność.
c) występowanie w pracowni szkolnej.
d) upodobania użytkownika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Próba testu
Podstawą zaliczenia jednostki modułowej jest wykonany przez ucznia projekt
dokumentacji technicznej, co stanowi rodzaj próby pracy. Nauczyciel oceni go i przedstawi
uczniowi wyniki wraz z wyjaśnieniem, jakich umiejętności nie opanował należycie, a które są
przez niego opanowane i w jakim stopniu. Uczeń otrzyma ocenę pozytywną, jeżeli projekt
spełni podane wcześniej kryteria. Kryteria te zawarte są w Karcie projektu. Jeżeli projekt
zostanie odrzucony, uczeń powinien powtórzyć materiał nauczania i ćwiczenia z tych części
jednostki modułowej, z których wiedzy nie opanował i ponownie przystąpić do realizacji
projektu. PodstawÄ… projektu jest karta projektu  kontrakt. Kontrakt sporzÄ…dza nauczyciel.
Możliwe jest jednak, by w części tematu uczeń proponował modyfikacje. Należy przy tym
pamiętać, by modyfikacje te nie uniemożliwiały sprawdzenia umiejętności zawartych
w karcie. Spełnienie wymagań podstawowych i samodzielna praca wystarczy do wystawienia
oceny dostatecznej. Spełnienie wymagań ponadpodstawowych jest podstawą do wystawienia
oceny dobrej i bardzo dobrej. Jeśli uczeń sporządził dokumentację świadczącą
o umiejętnościach wykraczających poza program i jest ona sporządzona poprawnie, można
uczniowi postawić ocenę celującą.
Projekt mogą wykonywać uczniowie zarówno indywidualnie, jak i w parach. Każda para
powinna mięć inny temat. Parom projektowym należy zaproponować mechanizm bardziej
złożony, ale nie trudniejszy.
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Przygotowanie uczniów do wykonania projektu:
 ustalenie terminu wykonania projektu  projekt można wykonać w czasie jednej jednostki
metodycznej od 4 do 6 godzin,
 określenie celów wykonania projektu,
 wyjaśnienie uczniom specyfiki projektu jako sprawdzianu wiadomości
i umiejętności.
2. Przygotowanie stanowisk dydaktycznych: sprawdzenie poprawności działania
oprogramowania i sprzętu komputerowego.
3. Przygotowanie materiałów:
 przygotowanie Karty projektu,
 przygotowanie Karty oceny.
4. Realizacja projektu:
 obserwacja uczniów w trakcie pracy,
 prezentacja projektów,
 ocena projektów i sprawozdania i prezentacji.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie kartę projektu i wykonaj wszystkie polecenia.
2. Elementy niezrozumiałe wyjaśnij z nauczycielem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
KARTA PROJEKTU
1. Temat: Dokumentacja techniczna mechanizmu precyzyjnego
2. Data rozpoczęcia projektu: .........................................................
3. Data zakończenia projektu i prezentacji: .............................................
4. Badane umiejętności:
 umiejętność planowania pracy,
 umiejętność organizowania stanowiska pracy,
 umiejętność czytania dokumentacji technicznej,
 rozróżnianie rodzajów dokumentacji technicznej,
 sporzÄ…dzanie dokumentacji technicznej w oparciu o program komputerowy.
5. Zakres projektu  w ramach projektu należy:
 wybrać z przedstawionych propozycji te rodzaje mechanizmów, do których
sporządzona będzie dokumentacja techniczna,
 opracować plan i harmonogram pracy nad projektem,
 wykonać specyfikację zawartości dokumentacji,
 sporządzić rysunki z wykorzystaniem programu komputerowego,
 opracować krótkie sprawozdanie,
 przygotować i przeprowadzić prezentację.
6. Typ projektu - indywidualny lub w dwuosobowych zespołach.
7. Wskazówki pomocne uczniom (materiały dla ucznia).
Do wykonania tego ćwiczenia będziesz potrzebować:
 wybrane części i mechanizmy razem z opisem wymogów technologicznych,
 stanowisko komputerowe z drukarkÄ…, z zainstalowanym programem do sporzÄ…dzania
dokumentacji technicznej,
 opis metody projektów,
 zeszyt,
 przybory kreślarskie,
 odpowiednie PN.
8. Kryteria i sposób oceny projektu:
Kompletność projektu, czyli:
 dokumentacja techniczna,
 plan i harmonogram pracy nad projektem,
 specyfikacja zawartości dokumentacji,
 rysunki sporzÄ…dzone z wykorzystaniem programu komputerowego,
 krótkie sprawozdanie, prezentacja.
9. Wymagania:
 wymagania podstawowe  kompletny projekt i poprawne wykonanie dokumentacji
jednego mechanizmu, poprawna prezentacja (zrozumiała dla słuchaczy, na temat),
praca samodzielna,
 wymagania ponadpodstawowe - kompletny projekt i poprawne wykonanie
dokumentacji co najmniej dwóch mechanizmów, interesująca prezentacja
(zrozumiała dla słuchaczy, na temat, właściwe środki audiowizualne), praca
samodzielna.
10. Normy wymagań na oceny:
bardzo dobry - 21 ÷ 24 punktów
dobry - 17 ÷ 20 punktów
dostateczny - 14 ÷ 16 punktów
dopuszczajÄ…cy - 11 ÷13 punktów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Karta oceny
Umiejętność
Lp podlegajÄ…ca Kryteria Punkty
sprawdzaniu
Rozróżnianie rodzajów
dokumentacji
1.  poprawny tytuÅ‚ dokumentacji 0÷1
technicznej
 sporządzenie planu działania,
2. Planowanie czynności  wykaz niezbędnych środków do wykonania
0÷4
dokumentacji.
 zgromadzenie i rozmieszczenie na
Organizowanie
stanowisku pracy materiałów zgodnie
3. stanowiska pracy
z zasadami ergonomii, 0÷2
 sprawdzenie stanu technicznego sprzętu
Sporządzenie  specyfikacja zawartości dokumentacji,
dokumentacji  poprawne merytorycznie rysunki
4. 0÷10
technicznej w oparciu sporzÄ…dzone z wykorzystaniem programu
o program komputerowy komputerowego
 kompletność,
5. Krótkie sprawozdanie  trafność wniosków 0÷1
 zrozumiała dla słuchaczy,
6. Prezentacja  na temat 0÷4
 pomoc nauczyciela,
7. Samodzielność  udziaÅ‚ pracy samodzielnej w projekcie 0÷4
Razem: 24
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...........................................................................................
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
7. LITERATURA
1. Burcan J.: Podstawy rysunku technicznego. WNT, Warszawa 2006
2. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
3. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
4. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 1995
5. Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
6. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
7. Okoniewski S.: Podstawy technologii mechanicznej, WNT, Warszawa 1983
8. Legutko St.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, WSiP, Warszawa 2004
9. Pawlicki K.: Transport w przedsiębiorstwie. Maszyny i urządzenia. WSiP Warszawa 1996
10. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27