MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Piotr Dubis
Wykonywanie pomiarów warsztatowych
731[03].O1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Henryk Stańczyk
mgr inż. Andrzej Strzykowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Piotr Dubis
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].O1.04
 Wykonywanie pomiarów warsztatowych zawartej w modułowym programie nauczania dla
zawodu mechanik precyzyjny 731[03].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
 SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Tolerancje i pasowania 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Pomiary warsztatowe 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Pomiary wielkości elektrycznych 19
4.3.1. Ćwiczenia 19
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 22
7. Literatura 33
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela  Wykonywanie pomiarów
warsztatowych , który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole
kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny 731[03].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowania u uczniów umiejętności
praktycznych,
- ewaluację osiągnięć ucznia w postaci testu wielokrotnego wyboru i testu praktycznego,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Poradnik składa się z 3 tematów. Są to:  Tolerancje i pasowania ,  Pomiary
warsztatowe ,  Pomiary wielkości elektrycznych .
Temat  Tolerancje i pasowania pomoże uczniowi zapoznać się z problematyką
dokładności wykonania, operowania pojęciami z zakresu tolerancji i pasowań oraz
obliczania wymiarów granicznych, tolerancji luzów.
Temat  Pomiary warsztatowe jest najważniejszy w tej jednostce modułowej. Przerabiając
materiał nauczania oraz wykonując ćwiczenia uczeń nauczy się mierzyć za pomocą suwmiarek,
mikrometru oraz innych przyrządów pomiarowych.
Temat:  Pomiary wielkości elektrycznych wspomoże ucznia przede wszystkim
w kształtowaniu umiejętności wykonywania pomiarów podstawowych wielkości
elektrycznych. Ponadto zapozna go ze sposobami zapobiegania porażeniu prądem
elektrycznym oraz udzielania pierwszej pomocy porażonym.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- tekstu przewodniego,
- ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
indywidualnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 testami.
W teście wielokrotnego wyboru zamieszczono:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktację zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
W teście praktycznym zamieszczono:
- zadanie praktyczne z kryteriami,
- kartę odpowiedzi,
- kartę oceny i wymagania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
731[03].O1
Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej
731[03].O1.01
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska
731[03].O1.03
731[03].O1.02
Rozróżnianie materiałów konstrukcyjnych
Posługiwanie się dokumentacją
stosowanych w mechanice precyzyjnej
techniczną
731[03].O1.04
Wykonywanie pomiarów warsztatowych
731[03].O1.05
Wytwarzanie prostych części maszyn
i urządzeń precyzyjnych
731[03].O1.06
Magazynowanie i transport maszyn i urządzeń
precyzyjnych
Schemat jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posługiwać się jednostkami układu SI,
- dobierać odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej w zależności od wykonywanych prac,
- udzielać pierwszej pomocy osobie poszkodowanej,
- przestrzegać wymagań dotyczących ochrony środowiska naturalnego,
- odczytywać informacje z rysunków technicznych,
- dobierać materiały konstrukcyjne,
- przestrzegać regulaminów obowiązujących w pracowniach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 wyjaśnić pojęcia: tolerancja, pasowanie, chropowatość powierzchni,
 obliczyć wymiary graniczne, odchyłki, tolerancję, luzy,
 wybrać z PN odchyłki dla podanych wymiarów tolerowanych,
 wyjaśnić pojęcia mierzenia i sprawdzania,
 sklasyfikować przyrządy pomiarowe,
 rozróżnić podstawowy sprzęt pomiarowy: wzorce, przyrządy pomiarowe, sprawdziany,
 ustalić przebieg czynności podczas wykonywania pomiarów,
 dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru i sprawdzania elementów maszyn i urządzeń
precyzyjnych w zależności od kształtu oraz dokładności wykonania,
 odczytać wskazania przyrządów pomiarowych,
 scharakteryzować podstawowe wielkości elektryczne,
 połączyć na podstawie schematu ideowego prosty obwód elektryczny,
 dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru wielkości elektrycznych,
 wykonać pomiar podstawowych wielkości elektrycznych,
 dokonać kontroli zgodności rezystancji izolacji urządzeń i instalacji elektrycznej
z dokumentacją,
 wykonać pomiary zgodnie z obowiązującymi przepisami bhp i ochrony ppoż.,
 określić dokładność pomiarów,
 określić tendencje rozwojowe w metrologii warsztatowej,
 posłużyć się PN,
 skorzystać z literatury technicznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej 731[03].O1
Jednostka modułowa: Wykonywanie pomiarów warsztatowych 731[03].O1.04
Temat: Obliczanie wymiarów granicznych, średnich, tolerancji i luzów
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności obliczania wymiarów granicznych, tolerancji i luzów.
Cele szczegółowe:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- obliczyć wymiar maksymalny, minimalny, średni i tolerancję dla wymiarów tolerowanych
za pomocą liczb,
- odczytywać odchyłki z tablic i przeliczyć je,
- obliczyć wymiar maksymalny, minimalny, średni i tolerancję dla wymiarów tolerowanych
za pomocą symboli literowych,
- obliczyć luzy dla pasowań.
Metody nauczania:
- metoda tekstu przewodniego
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- tablica odchyłek,
- literatura podana w poradniku dla ucznia.
Czas trwania zajęć: 180 minut
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Oblicz wymiary graniczne, wymiar średni i tolerancję dla wymiarów tolerowanych oraz luzów
dla pasowań.
FAZA WST
PNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą przewodniego tekstu.
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
1. Jakie są sposoby tolerowania wymiarów na rysunkach technicznych?
2. Jak oblicza się wymiary graniczne dla tolerancji podanych za pomocą liczb?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
3. Jak oblicza się wymiar średni dla tolerancji podanych za pomocą liczb?
4. Jak oblicza się tolerancję?
5. Skąd odczytuje się odchyłki dla wymiarów tolerowanych za pomocą liter?
6. W jakich jednostkach podane są odchyłki dla wymiarów tolerowanych za pomocą liter?
7. Jak oblicza się luz maksymalny, minimalny i średni.
PLANOWANIE
1. Zaplanuj kolejność wykonania obliczeń.
2. Zaplanuj wyposażenie do wykonywania ćwiczeń w obliczaniu tolerancji, odczytywaniu
odchyłek i obliczaniu luzów.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Wykonaj ćwiczenie nr 1 z punktu 4.1.3 Poradnika dla ucznia:
 oblicz wymiary graniczne,
 oblicz wymiary średnie,
 oblicz tolerancje.
2. Wykonaj ćwiczenie nr 2 z punktu 4.1.3 Poradnika dla ucznia:
 odczytaj odchyłki,
 przelicz je na milimetry,
 oblicz wymiary graniczne,
 oblicz wymiary średnie,
 oblicz tolerancje.
3. Wykonaj ćwiczenie nr 3 z punktu 4.1.3 Poradnika dla ucznia:
 odczytaj odchyłki,
 przelicz je na milimetry,
 oblicz wymiary graniczne,
 oblicz luzy maksymalne i minimalne,
 oblicz luzy średnie.
4. Porównaj swoje tabele z tabelami kolegów. Określ błędy i usterki.
5. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.
6. Zaprezentuj swoją pracę.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zostały wyliczone wymiary graniczne, średnie i tolerancje?
2. Czy poprawnie zostały odczytane i przeliczone odchyłki?
3. Czy poprawnie zostały wyliczone luzy?
4. Czy tabele są poprawnie wypełnione i czytelne?
ANALIZA
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne umiejętności
zostały ukształtowane, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.
Ponadto nauczyciel zwraca uwagę na szczególne przypadki obliczania tolerancji i pasowań
oraz na praktyczne wykorzystywanie obliczeń, jakie wykonywali uczniowie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Techniczne podstawy mechaniki precyzyjnej 731[03].O1
Jednostka modułowa: Wykonywanie pomiarów warsztatowych 731[03].O1.04
Temat: Wykonywanie pomiarów suwmiarką, mikrometrem i kątomierzem
uniwersalnym.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności mierzenia suwmiarką i mikrometrem
Cele szczegółowe:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
 dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru elementów maszyn i urządzeń precyzyjnych ,
 odczytać wskazania przyrządów pomiarowych suwmiarkowych,
 odczytać wskazania przyrządów pomiarowych mikrometrycznych,
 odczytać wskazania kątomierza,
 wykonać pomiary suwmiarkami,
 wykonać pomiary mikrometrem,
 wykonać pomiary kątomierzem uniwersalnym.
Metody nauczania:
- ćwiczenie praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- poradnik ślusarza,
- suwmiarka uniwersalna o dokładności mierzenia 0,1 i 0,05 mm,
- mikrometr zewnętrzny 0 do 25 mm,
- kątomierz uniwersalny,
- przedmioty do ćwiczeń pomiarowych.
Czas trwania:
5 godzin lekcyjnych  275 minut
Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:
- sprawdzenie obecności,
- sprawdzenie odzieży roboczej, sprawdzenie samopoczucia uczniów,
- przeprowadzenie pogadanki na temat bhp przy pomiarach,
- przedstawienie przebiegu lekcji,
- podanie kryteriów ocen,
- wyznaczenie stanowisk ćwiczeniowych,
- nadzorowanie przejścia na stanowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
2. Instruktaż bieżący:
Wykonanie ćwiczenia 4 z części 4.2.3 poradnika dla ucznia
Obchód I. Sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska do pomiarów, dobrali
narzędzia pomiarowe i przedmiot (przedmioty do pomiarów).
Obchód II. Sprawdzenie, czy uczniowie opracowali szkice przedmiotu mierzonego.
Obchód III. Sprawdzenie, czy uczniowie wypełnili kolumnę  wymiar w tabeli
pomiarów. Udzielanie dodatkowych instruktaży.
Obchód IV. Sprawdzanie poprawności wykonywania pomiarów suwmiarkami,
wpisywania wyników w tabele pomiarów. Udzielanie dodatkowych instruktaży.
Obchód V. Sprawdzanie poprawności wykonywania pomiarów mikrometrem,
wpisywania wyników w tabele pomiarów. Udzielanie dodatkowych instruktaży.
Obchód VI. Sprawdzanie poprawności wykonywania pomiarów kątomierzem,
wpisywania wyników w tabele pomiarów. Udzielanie dodatkowych instruktaży.
3. Instruktaż końcowy:
podsumowanie zajęć,
wskazanie na najlepiej wykonane ćwiczenia,
omówienie ćwiczeń wykonanych przez wszystkich uczniów,
zwrócenie uwagi na błędy oraz czynności dobrze wykonywane podczas ćwiczenia,
wystawienie ocen,
uporządkowanie stanowisk ćwiczeniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Tolerancje i pasowania
5.1.1. Ćwiczenia
Wskazówki do wykonania ćwiczeń 1, 2 i 3.
Zaleca się, aby wszystkie ćwiczenia wykonywane były samodzielnie przez każdego ucznia.
Na początku zajęć nauczyciel powinien przeprowadzić instruktaż, na którym omówi
organizację zajęć, poda kryteria ocen oraz omówi przebieg zajęć prowadzonych metodą
przewodniego tekstu. Przy każdym ćwiczeniu nauczyciel powinien obserwować działania
uczniów, udzielać dodatkowych informacji, a na końcu ocenić wykonanie ćwiczenia.
Szczególną uwagę należy zwrócić na umiejętność korzystania z poradników, norm.
Na końcu należy przeprowadzić prezentację (można ją ograniczyć do przedstawienia po
jednym przykładzie z każdego ćwiczenia) oraz ocenić ją. W ocenie mogą brać udział inni
uczniowie.
Podsumowując ćwiczenia należy wskazać uczniom praktyczne wykorzystywanie obliczeń
w wykonywaniu i naprawie części maszyn i urządzeń.
Ćwiczenie 1
Oblicz wymiary graniczne, wymiar średni i tolerancję dla podanych niżej przykładów.
Obliczone wartości:
Wymiar
Wymiary graniczne: Wymiar średni Tolerancja
100ą1  górny
 dolny
100ą0,01
20+0,1
20 0,1
30 +0,3
+0,1
30  0,1
 0,3
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie sposób obliczania wymiarów granicznych, wymiaru średniego
i tolerancji,
2) dla każdego przykładu obliczyć wymiary graniczne, wymiar średni i tolerancję,
3) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów oraz poprosić nauczyciela o ocenę.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- metoda przewodniego tekstu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Środki dydaktyczne:
- tekst przewodni,
- poradnik dla ucznia,
- literatura podaną w poradniku dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Oblicz wymiary graniczne, wymiar średni i tolerancję dla podanych niżej przykładów.
Wymiary graniczne:
Odchyłki Wymiar
Wymiar Tolerancja
odczytane z tablic średni
Górny Dolny
15H6
15h6
Ś25d11
Ś25d11
Ś460h8
Ś460H8
Ś5g6
Ś5H6
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odczytać z tablic odchyłki dla podanych wymiarów i przeliczyć je na milimetry,
2) dla każdego przykładu obliczyć wymiary graniczne, wymiar średni i tolerancję,
3) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów oraz poprosić nauczyciela o ocenę.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- metoda przewodniego tekstu.
Środki dydaktyczne:
- tekst przewodni,
- poradnik dla ucznia,
- tablica odchyłek,
- literatura podana w poradniku dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Ćwiczenie 3
Oblicz luzy dla podanych niżej pasowań oraz określ jego rodzaj.
Pasowanie Odchyłki Wymiary graniczne: Luz Luz Luz Rodzaj
odczytane max min średni pasowania
z tablic
Górne Dolne
Ś10H7/e8 Ś10H7
Ś10e8
Ś10H7/s8
Ś10H11/d11
Ś8F8/h6
Ś8K7/h6
Ś8P/h6
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odczytać z tablic odchyłki dla podanych wymiarów i przeliczyć je na milimetry,
2) dla każdego przykładu obliczyć wymiary graniczne,
3) dla każdego przykładu obliczyć luzy,
4) dla każdego przykładu określić rodzaj pasowania,
5) sprawdzić rodzaj pasowania, korzystając z rysunku przedstawiającego położenie pól
tolerancji względem wymiaru nominalnego,
6) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów oraz poprosić nauczyciela o ocenę.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- metoda przewodniego tekstu.
Środki dydaktyczne:
- tekst przewodni,
- poradnik dla ucznia,
- tablica odchyłek,
- literatura podana w poradniku dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Ćwiczenie 4
Zmierz odchyłki prostoliniowości listwy. Układ pomiarowy zmontuj wg poniższego
schematu.
Czujnik zegarowy
Listwa
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować stanowisko pomiarowe,
2) ustawić czujnik na  zero ,
3) przesuwając czujnik wzdłuż płytki, odczytać maksymalne i minimalne odchylenia czujnika,
4) ustalić rzeczywisty błąd prostoliniowości płytki.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- ćwiczenie praktyczne.
Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby ćwiczenie wykonywane było samodzielnie przez każdego ucznia. Na
początku nauczyciel powinien udzielić instruktażu na temat obsługi czujnika ze statywem.
Podczas wykonywania ćwiczenia nauczyciel powinien nadzorować czynności ucznia. Zaleca
się również przygotowanie i przeprowadzenie innych ćwiczeń z zakresu pomiaru odchyłek
kształtu i położenia.
Środki dydaktyczne:
- czujnik zegarowy ze statywem, płyta pomiarowa,
- listwa do mierzenia,
- poradnik dla ucznia,
- literatura podana w poradniku dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Pomiary warsztatowe
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając z poradników odszukaj różne przyrządy suwmiarkowe i wpisz ich
przeznaczenie.
Wskazówki do realizacji
Głównym celem ćwiczeń jest poznanie różnych przyrządów suwmiarkowych
i mikrometrycznych oraz ich rozróżnianie. Uczniowie powinni samodzielnie odszukać różne
przyrządy, określić ich przeznaczenie oraz dokładności pomiarowe i zakresy. Warto również
zaopatrzyć pracownię w rzeczywiste przyrządy pomiarowe i podczas podsumowania
ćwiczenia (przeprowadzonego np. metodą pogadanki) przedstawić je uczniom do porównania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w poradniku ślusarza i poradniku mechanika rozdziały dotyczące pomiarów
warsztatowych,
2) wypełnić poniższą tabelę.
Lp. Nazwa przyrządu Przeznaczenie przyrządu
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- ćwiczenie praktyczne:
Środki dydaktyczne:
- poradnik ślusarza,
- poradnik mechanika.
Ćwiczenie 2
Korzystając z poradników odszukaj różne przyrządy mikrometryczne i wpisz ich
przeznaczenie.
Wskazówki do realizacji
Głównym celem ćwiczeń jest poznanie różnych przyrządów suwmiarkowych
i mikrometrycznych oraz ich rozróżnianie. Uczniowie powinni samodzielnie odszukać różne
przyrządy, określić ich przeznaczenie oraz dokładności pomiarowe i zakresy. Warto również
zaopatrzyć pracownię w rzeczywiste przyrządy pomiarowe i podczas podsumowania
ćwiczenia (przeprowadzonego np. metodą pogadanki) przedstawić je uczniom do porównania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w poradniku ślusarza i poradniku mechanika rozdziały dotyczące pomiarów
warsztatowych,
2) wypełnić poniższą tabelę.
Lp. Nazwa przyrządu Przeznaczenie przyrządu
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- metoda ćwiczeń przedmiotowych.
Środki dydaktyczne:
- poradnik ślusarza,
- poradnik mechanika.
Ćwiczenie 3
Odczytaj wyniki pomiaru na przedstawionych w tabeli noniuszach suwmiarek. Wykonaj
pomiary wymiarów rzeczywistych przedmiotów otrzymanych od nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali te ćwiczenia w małych grupach. Można je
realizować metodą ćwiczeń praktycznych lub metodą tekstu przewodniego. Szczególną uwagę
należy zwrócić na umiejętność odczytywania wymiarów na noniuszach suwmiarek i na
mikrometrze. Przed rozpoczęciem ćwiczeń nauczyciel powinien zwrócić uwagę na umiejętne
posługiwanie się przyrządami pomiarowymi, na ich czyszczenie i konserwowanie. Do realizacji
ćwiczenia konieczne jest przygotowanie przedmiotów do wykonywania pomiarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze sposobem odczytywania wymiarów na suwmiarkach o dokładnościach
0,1 mm i 0,05 mm,
2) odczytać kolejne wymiary i wpisać wynik obok rysunku,
3) przedstawić wyniki nauczycielowi,
4) wykonać pomiary wymiarów rzeczywistego przedmiotu,
5) wykonać szkic przedmiotu mierzonego i nanieść na nim zmierzone wymiary,
6) przedstawić wyniki nauczycielowi.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik ślusarza,
- przedmioty do mierzenia,
- suwmiarki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Ćwiczenie 4
Wykonaj pomiary suwmiarkami, mikrometrem i kątomierzem uniwersalnym.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali te ćwiczenia w małych grupach. Można je
realizować metodą ćwiczeń praktycznych lub metodą tekstu przewodniego. Szczególną uwagę
należy zwrócić na umiejętność odczytywania wymiarów na noniuszach suwmiarek i na
mikrometrze. Przed rozpoczęciem ćwiczeń nauczyciel powinien zwrócić uwagę na umiejętne
posługiwanie się przyrządami pomiarowymi, na ich czyszczenie i konserwowanie. Do realizacji
ćwiczenia konieczne jest przygotowanie przedmiotów do wykonywania pomiarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie sposób odczytywania wymiarów na suwmiarkach o dokładnościach
0,1 mm i 0,05 mm,
2) zapoznać się ze sposobem odczytywania wymiarów na mikrometrze,
3) zapoznać się ze sposobem odczytywania wymiarów na kątomierzu uniwersalnym,
4) wykonać 3 szkice przedstawionego przez nauczyciela przedmiotu i zwymiarować je
(nanieść tylko linie wymiarowe),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5) opracować tabele pomiarów,
6) wykonać pomiary przedstawionego przez nauczyciela przedmiotu korzystając
z suwmiarek,
7) wykonać te same pomiary za pomocą mikrometru (tylko wymiary zewnętrzne w zakresie
właściwym dla danego mikrometru),
8) wykonać pomiary kątomierzem,
9) przedstawić wyniki nauczycielowi,
10) nanieść wymiary na szkic.
Szkic przedmiotu do
Szkic przedmiotu do Szkic przedmiotu do
mierzenia suwmiarką 0,1 mm
mierzenia suwmiarką 0,05 mm mierzenia mikrometrem
i kątomierzem uniwersalnym
Tabela pomiarów
Suwmiarka Suwmiarka Mikrometr Kątomierz
o dokładności o dokładności
0,1 mm 0,05 mm
Wymiar Wynik Wynik Wynik Wynik
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- poradnik ślusarza,
- suwmiarka uniwersalna o dokładności mierzenia 0,1 i 0,05 mm,
- mikrometr zewnętrzny 0 do 25 mm,
- kątomierz uniwersalny,
- przedmioty do ćwiczeń pomiarowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Pomiary wielkości elektrycznych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zbuduj układ do pomiaru prądu i napięcia w obwodzie elektrycznym.
Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie lub w konsultacji
z innymi uczniami. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia należy przeprowadzić
instruktaż na temat bezpieczeństwa przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych oraz
regulaminu pracowni. Zaleca się również opracowanie procedur realizacji ćwiczeń. Procedury
powinny zawierać warunki dopuszczenia do wykonywania ćwiczenia.
Podczas wykonywania ćwiczenia nauczyciel powinien nadzorować wszystkie jego etapy
oraz udzielać dodatkowych wskazówek i porad.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) narysować schemat układu,
2) dobrać mierniki  ustalić zakresy pomiarowe,
3) połączyć układ,
4) odczytać wyniki wskazań mierników.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 zasilacz prądu stałego z regulowanym napięciem, amperomierz prądu stałego
o przełączanym zakresie, woltomierz prądu stałego o przełączanym zakresie, przewody
łączeniowe, rezystor o znanych parametrach znamionowych,
 poradnik dla ucznia,
 kalkulator,
 literatura z poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj środki zabezpieczające przed porażeniem elektrycznym, które zostały
zastosowane w pracowni.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie lub w konsultacji
z innymi uczniami. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia należy przeprowadzić
instruktaż na temat bezpieczeństwa przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych oraz
regulaminu pracowni. Podczas wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni mieć dostęp do
urządzeń zabezpieczających. W przypadku urządzeń będących pod napięciem powinno być to
wykonywane pod bezpośrednim nadzorem nauczyciela.
Na zakończenie każdego ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić pogadankę celem
sprawdzenia, czy uczniowie opanowali ćwiczone umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać sposób zabezpieczenia instalacji pracowni.
2) rozpoznać sposób zabezpieczenia wybranego urządzenia lub maszyny znajdującej się
w pracowni,
3) wpisać do tabeli sposoby zabezpieczeń.
Sposób zabezpieczenia instalacji pracowni:
Sposób zabezpieczenia wybranej maszyny, urządzenia:
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- ćwiczenie praktyczne,
- pogadanka.
Środki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia,
 literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia.
Ćwiczenie 3
W urządzeniu precyzyjnym należy wymienić silnik elektryczny zasilany prądem
trójfazowym z tablicy sterowniczej. Określ zagrożenia, sposób wykonania pracy oraz środki
ochrony, jakie należy stosować.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie lub w konsultacji
z innymi uczniami. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczenia należy przeprowadzić
instruktaż na temat bezpieczeństwa przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych oraz
regulaminu pracowni. Podczas wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni mieć dostęp do
urządzeń zabezpieczających. W przypadku urządzeń będących pod napięciem powinno być to
wykonywane pod bezpośrednim nadzorem nauczyciela.
Na zakończenie każdego ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić pogadankę celem
sprawdzenia, czy uczniowie opanowali ćwiczone umiejętności.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić sposób zasilania urządzenia i zabezpieczenia przed porażeniem,
2) określić zagrożenia, jakie mogą wystąpić,
3) określić niezbędne prace, jakie należy wykonać przed zdemontowaniem silnika,
4) określić środki zabezpieczające.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Sposób zasilania i metoda zabezpieczenia urządzenia przed porażeniem elektrycznym:
Zagrożenia:
Prace i środki zabezpieczające:
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- ćwiczenie praktyczne,
- pogadanka.
Środki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia,
 literatura zgodna z poradnikiem dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test wielokrotnego wyboru do jednostki modułowej  Wykonywanie
pomiarów warsztatowych
Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 20, 22 są z poziomu podstawowego,
- zadania 2, 5, 6, 11, 14, 19, 21 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. c, 4. a, 5. d, 6. b, 7. c, 8. a, 9. c, 10. b, 11. d,
12. a, 13. b, 14. c, 15. d, 16. a, 17. a, 18. b, 19. d, 20. c, 21. b, 22. a
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Wyjaśnić pojęcia z zakresu tolerancji B P d
2. Scharakteryzować wybraną wielkość z zakresu
C PP b
tolerancji i pasowań
3. Obliczyć wymiary graniczne C P c
4. Obliczyć tolerancję C P a
5. Obliczyć luzy w pasowaniu C PP d
6. Sklasyfikować oznaczenie tolerancji kształtu i
C PP b
położenia
7. Obliczyć wymiar metodą pośrednią C P c
8. Dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru z
C P a
dokładnością do 1 mm
9. Dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru z
C P c
dokładnością do 0,01 mm
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
10. Odczytać wymiar na suwmiarce o dokładności
C P b
0,1 mm
11. Odczytać wymiar na suwmiarce o dokładności
C PP d
0,05 mm
12. Odczytać wymiar na mikrometrze C P a
13. Określić przeznaczenie wybranego przyrządu
B P b
pomiarowego
14. Odczytać wymiar wskazany na kątomierzu C PP c
15. Wskazać zastosowanie wybranego wzorca B P d
16. Wskazać zastosowanie sprawdzianu B P a
17.
Wskazać sposób wykonania pomiarów prądu
B P a
elektrycznego
18. Wskazać sposób wykonania pomiarów napięcia
B P b
elektrycznego
19.
Wymienić sposoby ochrony przed porażeniem
C PP d
elektrycznym
20. Podać wartość napięcia bezpiecznego
A P c
21. Wymienić cel zerowania ochronnego C PP b
22.
Zaproponować sposób udzielania pierwszej
pomocy przy porażeniach prądem C P a
elektrycznym
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
7. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9. Sprawdz
wyniki.
10. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu.
11. Opracuj wnioski do dalszego postępowania.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
6. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
7. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Wymiarem nominalnym nazywamy wymiar, który:
a) uzyskany został w wyniku obróbki.
b) wskazuje przyrząd pomiarowy.
c) jest średnią arytmetyczną wymiaru maksymalnego i minimalnego.
d) naniesiony jest na rysunku wykonawczym, z pominięciem odchyłek.
2. Odchyłką nazywamy różnicę pomiędzy:
a) wymiarem maksymalnych i minimalnym.
b) wymiarem nominalnym i obróbkowym.
c) wymiarem nominalnym i tolerancją.
d) wymiarem obróbkowym i zmierzonym.
3. Dla wymiaru 25ą0,5 wymiary graniczne i średni wynoszą:
Wymiar max Wymiar min Wymiar średni
a) 30 20 25
b) 25 25 25
c) 25,5 24,5 25
d) 25,5 24,5 25,5
4. Dla wymiaru 25 0,5 tolerancja wynosi:
a) 0,5.
b)  0,5.
c) 1.
d)  1.
5. Luzy dla połączenia wałka wykonanego na wymiar Ś25ą0,5 i tulejki wykonanej na wymiar
Ś25 0,5 wynoszą:
Luz max Luz min Luz średni
a) 1 0,5 0,75
b) 1 0 0,5
c) 0,5  0,5 0
d) 0,5  1  0,25
6. Przedstawionym niżej symbolem oznacza się:
a) tolerancję równoległości płaszczyzn.
b) tolerancję płaskości.
c) tolerancję wzajemnego położenia płaszczyzn.
d) tolerancję rombowości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
7. Podaj wymiar  X mając wymiary pośrednie: Ś1 = 10, Ś2 = 20, L = 30
a) X = 60.
Ś1 L Ś2
b) X = 50.
c) X = 45.
d) X = 40.
X
8. Do pomiaru z dokładnością do 1 mm służy:
a) przymiar kreskowy.
b) suwmiarka.
c) mikrometr.
d) czujnik zegarowy.
9. Do pomiaru bezpośredniego z dokładnością do 0,01 mm służy:
a) przymiar kreskowy.
b) suwmiarka.
c) mikrometr.
d) czujnik zegarowy.
10. Wymiar wskazany na noniuszu suwmiarki wynosi:
a) 75,0.
b) 69,3.
c) 7,5.
d) 6,93.
11. Wymiar wskazany na noniuszu suwmiarki wynosi:
a) 4,37.
b) 5,90.
c) 59,00.
d) 43,80.
12. Wymiar wskazany na mikrometrze wynosi:
a) 13,78
.
b) 14,00
.
c) 13,28
.
d) 14,28
.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
13. Czujnikiem można wykonywać pomiary:
a) chropowatości powierzchni.
b) odchyłek kołowości.
c) średnic wałków.
d) średnic otworów.
14. Wymiar wskazany na kątomierzu wynosi:
a) 20o30 .
b) 48o.
c) 38o15 .
d) 19o15 .
15. Kątownik służy do:
a) pomiaru kątów.
b) pomiaru kąta prostego.
c) sprawdzania kątów.
d) sprawdzania kąta prostego.
16. Sprawdzian tłoczkowy dwugraniczny służy do:
a) sprawdzania otworów.
b) pomiaru otworów.
c) pomiaru wymiarów granicznych.
d) pomiaru tolerancji wykonania.
17. Amperomierz do obwodu należy włączyć:
a) szeregowo w gałąz
, przez którą płynie prąd badany.
b) równolegle do elementu, na zaciskach którego mierzymy prąd.
c) równolegle do odbiornika, którego prąd ma być mierzony.
d) równolegle do z
ródła zasilania.
18. Woltomierz do obwodu należy włączyć:
a) szeregowo w gałąz
, przez którą płynie prąd badany.
b) równolegle do elementu, na zaciskach którego mierzymy napięcie.
c) równolegle do odbiornika, którego prąd ma być mierzony.
d) równolegle do z
ródła zasilania.
19. Środkiem ochrony dodatkowej przed porażeniem elektrycznym jest:
a) izolacja przewodów.
b) obudowa urządzeń.
c) wyłącznik główny.
d) uziemienie ochronne.
20. Napięcie bezpieczne dla prądu przemiennego w warunkach zwiększonego zagrożenia wynosi:
a) 5 V.
b) 15 V.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
c) 25 V.
d) 60 V.
21. Zerowanie jest:
a) jest jednym ze środków ochrony przeciwporażeniowej podstawowej.
b) jest jednym ze środków ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej.
c) jest zabezpieczeniem przed nadmiernym wzrostem prądu.
d) jest zabezpieczeniem przed zanikiem napięcia w jednej fazie.
22. Przy udzielaniu pierwszej pomocy osobie porażonej prądem w pierwszej kolejności
należy:
a) odłączyć osobę porażoną spod napięcia.
b) wezwać lekarza.
c) wykonać masaż serca.
d) wykonać sztuczne oddychanie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ..........................................................................................
Wykonywanie pomiarów warsztatowych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1.
a b c d
2.
a b c d
3.
a b c d
4.
a b c d
5.
a b c d
6.
a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9.
a b c d
10.
a b c d
11.
a b c d
12.
a b c d
13.
a b c d
14..
a b c d
15.
a b c d
16.
a b c d
17.
a b c d
18.
a b c d
19.
a b c d
20
a b c d
21.
a b c d
22.
a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Test praktyczny do jednostki modułowej  Wykonywanie pomiarów
warsztatowych
Temat zadania: Wykonywanie pomiarów warsztatowych
Wykonaj pomiary wałka przedstawionego na poniższym rysunku.
+0,2
15 ą0,25 15 -0,1
20 25
70
W trakcie realizacji prac uczeń powinien:
- dobrać narzędzia pomiarowe i wykonać ich spis,
- obliczyć wymiary graniczne dla wielkości tolerowanych,
- opracować tabelę pomiarów zawierającą wymiary nominalne i rzeczywiste oraz narzędzia
do mierzenia tych wymiarów,
- wykonać pomiary wałka. Wyniki wpisać w tabelę.
Czas na wykonanie zadania wynosi 60 minut.
Kryteria oceniania:
- za poprawnie sporządzony spis narzędzi pomiarowych (4 pkt),
- za obliczenie wymiarów granicznych (3 pkt),
- za opracowanie tabeli pomiarów (5 pkt),
- za prawidłowe posługiwanie się narzędziami pomiarowymi (2 pkt),
- za wykonane pomiary (9 pkt),
- za ocenę zgodność wałka z rysunkiem (1 pkt),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
O
27
Ś30
Ś20
Ś20h
Ś20h7
Ś30
Karta odpowiedzi
do testu praktycznego  Wykonywanie pomiarów warsztatowych
Temat zadania: Wykonywanie pomiarów warsztatowych
Imię i nazwisko: .............................................................
Wykaz niezbędnych narzędzi pomiarowych:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
Wymiary graniczne:
Wymiar Wymiary Wymiar Odchyłki Wymiary
graniczne graniczne
Ś20h7
+0,2
-0,1
15
ą0,25
15
Tabela pomiarów
Ocena jakości mierzonego wałka (zgodności z rysunkiem)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Karta oceny
Lp. Kryterium Punkty
Za poprawnie sporządzony spis narzędzi pomiarowych: 4 pkt
1.
 spis zawiera suwmiarkę o dokładności mierzenia do 0,1 mm  1 pkt,
 spis zawiera suwmiarkę o dokładności mierzenia do 0,05 mm  1 pkt,
 spis zawiera mikrometr o zakresie 0 do 25 mm  1 pkt,
 spis zawiera kątomierz uniwersalny  1 pkt.
Za obliczenie wymiarów granicznych po 1 punkcie za każdy z trzech
2.
wymiarów tolerowanych (razem do 3 pkt).
Za opracowanie tabeli pomiarów: 5 pkt
3.
 w tabeli wpisano wszystkie wymiary z rysunku  1 pkt,
 do wymiarów nietolerowanych dobrano suwmiarkę o dokładności
0,1 mm  1 pkt,
 do wymiarów z tolerancją liczbową dobrano suwmiarkę o dokładności do
0,05 mm lub suwmiarki o dokładnościach do 0,1 mm i 0,05 mm  1 pkt,
 do wymiarów Ś20h7 dobrano mikrometr  1 pkt,
 do kąta dobrano kątomierz uniwersalny  1 pkt.
Za prawidłowe posługiwanie się narzędziami pomiarowymi: 2 pkt
4.
 uczeń utrzymuje porządek, ład i właściwie składa narzędzia  1 pkt,
 uczeń właściwie posługuje się narzędziami  1 pkt.
Za wykonane pomiary (za każdy z niżej wymienionych 1 pkt): 9 pkt
5.
Poprawnie zmierzył wymiary:
 Ś20h7 prawy,
 Ś20h7 lewy,
+0,2
 15
-0,1
ą0,25
 15
 Ś20,
 20,
 25,
 70,
 kąt 270
Za poprawną ocenę jakości wałka:
6.
 uczeń wypisał wszystkie niezgodne z rysunkiem wymiary  1 pkt
Razem do 24 punktów
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące oceny
szkolne:
 dopuszczający  minimum 15 punktów,
 dostateczny  minimum 17 punktów,
 dobry  minimum 19 punktów,
 bardzo dobry  minimum 21 punktów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
7. LITERATURA
1. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
2. Czerwiński W., Czerwiński J.: Poradnik ślusarza. WNT, Warszawa 1989
3. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004
4. Jakubiec W., Malinowski J.: Metrologia wielkości geometrycznych. ISBN 1997
5. Kurdziel R.: Podstawy elektrotechniki dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
6. Malinowski J.: Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1995
7. Mały poradnik mechanika. Praca zbiorowa: WNT, Warszawa 1999
8. http://pl.wikipedia.org
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33