MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Michał Sylwestrzak
Montowanie przyrządów pomiarowych
731[03].Z1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
_____________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Jerzy Giemza
mgr inż. Igor Lange
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Michał Sylwestrzak
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].Z1.04
 Montowanie przyrządów pomiarowych , zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu mechanik precyzyjny 731[03].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu, 2006
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 12
5.1. Klasyfikacja przyrządów pomiarowych. Montaż elementów wskazujących
w przyrzÄ…dach pomiarowych 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Montaż przyrządów do pomiarów warsztatowych 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Montaż przyrządów pomiarowych do pomiaru temperatury, ciśnienia
17
i przepływu
5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Montaż przyrządów pomiarowych do pomiaru masy, czasu, wilgotności
i prędkości kątowej 19
5.4.1. Ćwiczenia 19
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 21
7. Literatura 34
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu  Poradnik dla nauczyciela , który, mamy nadzieję, pomocny
będzie w prowadzeniu zajęć dydaktycznych dla zawodu mechanik precyzyjny.
W poradniku zamieszczono:
wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już
ukształtowane, aby bez problemów mógł opanować treści nauczania w ramach danej
jednostki modułowej;
cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować w ramach
realizacji danej jednostki modułowej;
przykładowe scenariusze zajęć;
ćwiczenia, czyli propozycje ćwiczeń ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania - uczenia się oraz wykazem środków dydaktycznych; na ich bazie będziecie
Państwo mogli planować własne ćwiczenia, dostosowane do możliwości placówki oraz
bieżącej sytuacji dydaktycznej;
ewaluację osiągnięć ucznia, czyli dwa przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego;
wykaz literatury, z jakiej mogą korzystać uczniowie podczas nauki; wykaz ten powinniście
Państwo aktualizować na bieżąco o nowe pozycje na rynku wydawniczym lub wznowienia
pozycji już funkcjonujących.
Z uwagi na swą skromną objętość,  Poradnik dla ucznia przedstawia treści nauczania
w sposób bardzo ogólny. Aby uczeń mógł w pełni zrozumieć i przyswoić materiał, niezbędna
jest jego praca z literaturÄ… z
ródłową. Nauczyciel powinien być przewodnikiem dla ucznia,
wskazując mu pozycje literatury a zwłaszcza inne z
ródła, z których może uzyskać najświeższe
informacje dotyczące zagadnień, które obejmuje jednostka modułowa.
Rola nauczyciela w tym zakresie jest szczególnie ważka w odniesieniu do niniejszej
jednostki modułowej, tyczącej zagadnień dla których brak jest nowoczesnej i ogólnodostępnej
literatury adresowanej do tej grupy użytkowników, którą stanowią uczniowie szkoły
zawodowej.
Przed propozycjami ćwiczeń do każdego podrozdziału w  Poradniku dla ucznia
zamieszczone zostały pytania sprawdzające, które uczeń może wykorzystywać dwojako,
a mianowicie poprzez:
zapoznanie się z ich treścią przed rozpoczęciem pracy z materiałem zawartym
w podrozdziale; uczeń zapoznaje się w tym momencie z wymaganiami i w sposób
świadomy dąży do uzyskania informacji, pozwalającej odpowiedzieć na postawione
pytania,
zapoznanie się z pytaniami po zakończeniu pracy z partią tekstu informacyjnego;
umiejętność udzielania odpowiedzi na pytania stanowi potwierdzenie jego gotowości
przejścia do wykonywania ćwiczeń.
Po wykonaniu zaplanowanych dla danego tematu ćwiczeń uczeń przystępuje do
samooceny, odpowiadając na pytania zawarte w podrozdziale  Sprawdzian postępów .
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w ramach niniejszej jednostki modułowej były
prowadzone różnymi metodami, ze szczególnym uwzględnieniem metod nauczania  uczenia się :
samokształcenia kierowanego;
ćwiczeń;
metody projektów;
tekstu przewodniego;
próby pracy.
W trakcie ćwiczeń realizowanych w formie zadań praktycznych uczeń powinien:
zaplanować proces rozwiązania zadania;
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
 opracować procedurę rozwiązania zadania, za pomocą zaleconej literatury;
dobrać wyposażenie stanowiska do poprawnego wykonania zadania;
wykonać zadanie;
dokonać prezentacji wykonanego zadania.
W poradniku celowo nie uwzględniono ćwiczeń praktycznych polegających na próbie
pracy w warunkach nisko i wysoko symulowanych, uznając, że ich zaplanowanie na wysokim
stopniu uszczegółowienia jest możliwe jedynie w oparciu o dokładną znajomość wyposażenia
pracowni.
Z tego względu do Państwa będzie również należało uzupełnienie zadania praktycznego,
zamieszczonego w rozdziale 6 niniejszego poradnika, o dokumentację przyrządu, którego
montaż jest przedmiotem tego zadania.
Wskazane jest przeprowadzenie instruktażu przed każdymi zajęciami oraz przed
wykonywaniem poszczególnych ćwiczeń. Wymagania edukacyjne powinny być podane
uczniom w takiej formie, by w trakcie realizacji poszczególnych tematów łatwo mogli
zidentyfikować związane z nimi cele do osiągnięcia.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od pracy
jednolitej, przez pracę grupową jednolitą i zróżnicowaną, aż po indywidualną pracę ucznia.
Celowe jest zachęcanie uczniów do wzajemnej pomocy koleżeńskiej.
Zaleca się dobór ćwiczeń rozwijających w szczególności te umiejętności, których
przyswojenie przysparza uczniom największe problemy.
W poradniku zamieszczone zostały dwa przykładowe scenariusze zajęć. W pierwszym
metodą wiodąca jest pokaz z objaśnieniem prowadzony przez nauczyciela, w drugim natomiast
pokaz z objaśnieniem prowadzony przez uczniów. Liczymy, iż stanowić będą one dla Państwa
ułatwienie w planowaniu i prowadzeniu zajęć dydaktycznych.
W rozdziale  Ewaluacja osiągnięć ucznia proponujemy dwa narzędzia pomiaru
dydaktycznego, służące ocenianiu sumującemu w ramach niniejszej jednostki modułowej.
Jednym z nich jest test wraz z pełną kartoteką, drugim natomiast zadanie typu próba pracy wraz
z kryteriami jego oceniania, sformułowane pod kątem zadania praktycznego w ramach
egzaminu potwierdzajÄ…cego kwalifikacje zawodowe.
Wskazówki do realizacji
W trakcie zajęć dydaktycznych należy zwrócić szczególną uwagę na:
uświadomienie uczniom wielkiej różnorodności narzędzi i przyrządów pomiarowych oraz
stały postęp techniczny w zakresie techniki pomiarowej, przejawiający się coraz
powszechniejszym wyposażaniem przyrządów pomiarowych w elektroniczne urządzenia
odczytowe, zastosowaniem technologii mikroprocesorowej do przetwarzania wyników
pomiarów, technologii laserowej itp., a także ukierunkowanie ich na poszukiwanie
i analizowanie informacji w oparciu o katalogi sprzętu kontrolno - pomiarowego,
stworzenie warunków do ukształtowania u uczniów umiejętności posługiwania się
przyrzÄ…dami pomiarowymi,
doskonalenie umiejętności montażu mechanicznego, nabytych w trakcie realizacji
wcześniejszych jednostek modułowych,
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
 wpajanie uczniom świadomości pierwszorzędnej roli czynności regulacyjnych,
konserwacyjnych i kontrolnych w trakcie montażu przyrządów pomiarowych,
bezwzględne przestrzeganie przepisów bhp i ochrony przeciwpożarowej,
utrwalanie w trakcie ćwiczeń praktycznych wysokiej kultury pracy, przejawiającej się
zachowaniem reżimu technologicznego, użytkowania narzędzi zgodnie z ich
przeznaczeniem i utrzymaniem porzÄ…dku na stanowisku.
Życzymy owocnej pracy dydaktycznej w oparciu o zaproponowane materiały.
731[03].Z1
Montaż maszyn,
urządzeń i przyrządów
pomiarowych
731[03].Z1.01
Organizowanie
stanowiska pracy
731[03].Z1.02
Montowanie
mechanizmów
precyzyjnych
731[03].Z1.05
731[03].Z1.03 731[03].Z1.04
Montowanie elementów
Montowanie maszyn Montowanie przyrządów
mechanicznych
i urządzeń precyzyjnych pomiarowych
w przyrzÄ…dach
elektrycznych
Schemat układu jednostek modułowych w module 731[03].Z1
 Montaż maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych .
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i ochrony
przeciwpożarowej,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- wykonywać proste obliczenia techniczne,
- wykonywać pomiary warsztatowe,
- rozróżniać materiały konstrukcyjne stosowane w mechanice precyzyjnej,
- wytwarzać proste części maszyn i urządzeń precyzyjnych,
- rozróżniać maszyny i urządzenia precyzyjne,
- objaśniać zasadę działania maszyn i urządzeń precyzyjnych,
- ustalać kolejność czynności podczas montażu maszyn i urządzeń precyzyjnych,
- oceniać jakość części przeznaczonych do montażu,
- dobierać wyposażenie stanowiska do montażu mechanizmów, maszyn i urządzeń
precyzyjnych oraz oceniać stan techniczny tego wyposażenia,
- dobierać narzędzia do kontroli prac montażowych,
- montować mechanizmy stosowane w maszynach i urządzeniach precyzyjnych,
- oceniać jakość wykonania prac montażowych.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- rozróżnić przyrządy pomiarowe,
- objaśnić przeznaczenie przyrządów pomiarowych,
- wyjaśnić zasadę działania przyrządów pomiarowych,
- scharakteryzować parametry użytkowe przyrządów pomiarowych,
- określić dokładność wskazań przyrządów pomiarowych,
- objaśnić zasady eksploatacji przyrządów pomiarowych,
- posłużyć się dokumentacją eksploatacyjną przyrządów pomiarowych,
- wykonać pomiary za pomocą przyrządów do pomiarów warsztatowych oraz przyrządów do
pomiaru temperatury, ciśnienia i masy,
- wyjaśniać przeznaczenie elementów i podzespołów przyrządów pomiarowych,
- posłużyć się dokumentacją montażową przyrządów pomiarowych,
- sporządzić plan montażu przyrządów pomiarowych,
- dobrać narzędzia, maszyny i oprzyrządowanie do wykonania montażu urządzeń
pomiarowych,
- zorganizować stanowisko do montażu urządzeń pomiarowych, zgodnie z zasadami
ergonomii, przepisami bhp i ppoż.,
- ocenić jakość części i podzespołów przeznaczonych do montażu,
- wykonać montaż przyrządów pomiarowych zgodnie z zasadami bhp,
- przeprowadzić kontrolę jakości wykonanego montażu,
- wykonać regulację zmontowanych przyrządów pomiarowych,
- rozróżnić elementy układów hydraulicznych i pneumatycznych oraz objaśniać
ich przeznaczenie,
- skorzystać z literatury technicznej.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Montaż maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z1
Jednostka modułowa: Montowanie przyrządów pomiarowych 731[03].Z1.04
Temat: Montaż i sprawdzanie czujników pomiarowych.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności montażu i sprawdzania czujników pomiarowych.
Cele szczegółowe:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- dobrać narzędzia, urządzenia i oprzyrządowanie do montażu czujników,
- objaśnić kolejność i sposób wykonania czynności podczas montażu czujników,
- objaśnić zasady konserwacji czujników,
- scharakteryzować zakres sprawdzania czujników pomiarowych,
- przeprowadzić sprawdzenie czujników.
Metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem podsumowany za pomocą ćwiczeń przedmiotowych.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w zespołach 2-osobowych.
Åšrodki dydaktyczne:
- foliogramy, plansze lub prezentacja multimedialna dotyczące kolejności montażu czujnika
zegarowego i dz
wigniowo-zębatego,
- zestaw narzędzi i wyposażenia do montażu i konserwacji czujników pomiarowych,
- czujniki zegarowe i dz
wigniowo-zębate o dokładności odczytu 0,01 mm i większej,
wyposażone w różne końcówki pomiarowe (kuliste i płaskie),
- lupy,
- wzorce chropowatości,
- płytki interferencyjne,
- głowica mikrometryczna z uchwytem,
- statyw z precyzyjnym ruchem ramienia,
- waga o działce elementarnej 10 g,
- szczegółowa instrukcja sprawdzania czujników pomiarowych (dla każdego ucznia),
- materiały piśmienne,
- poradnik dla ucznia.
Czas trwania zajęć: 240 minut.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Przebieg zajęć:
FAZA WST
PNA
1) Czynności organizacyjno - porządkowe.
2) Podanie tematu zajęć.
3) Zaznajomienie uczniów z celem i przebiegiem zajęć.
4) Diagnoza przygotowania uczniów do zajęć na podstawie pytań kontrolnych:
- Jakie jest przeznaczenie czujników zegarowych?
- Jakie są najczęściej spotykane konstrukcje czujników pomiarowych?
- Jakie są zakresy i dokładności pomiarowe poszczególnych rodzajów czujników?
FAZA WA
AÅšCIWA
1) Omówienie szczegółów budowy czujnika zegarowego.
2) Dyskusja kolejności montażu, doboru narzędzi montażowych, szczegółowych zaleceń
dotyczących montażu poszczególnych mechanizmów.
3) Dyskusja zakresu konserwacji i doboru środków konserwujących.
4) Omówienie zakresu sprawdzania czujników.
5) Rozdanie przygotowanego materiału dydaktycznego (instrukcji sprawdzania czujników).
6) Demonstracja wyposażenia stanowisk do sprawdzania poszczególnych parametrów
z przypomnieniem zasad posługiwania się użytym sprzętem pomiarowym.
7) Pokaz z omówieniem sprawdzania stanu i chropowatości powierzchni pomiarowych,
prowadzony z pomocą jednego z uczniów.
8) Pokaz z omówieniem sprawdzania nacisku pomiarowego, prowadzony z pomocą jednego
z uczniów.
9) Pokaz z omówieniem sprawdzania niedokładności wskazań przy zastosowaniu płytek
wzorcowych, prowadzony z pomocą jednego z uczniów.
10) Pokaz z omówieniem sprawdzania niedokładności wskazań przy zastosowaniu głowicy
mikrometrycznej, prowadzony z pomocą jednego z uczniów.
11) Krótkie ćwiczenia przedmiotowe, polegające na samodzielnym (ale wspomaganym
rozdaną instrukcją) odtworzeniu przez uczniów zademonstrowanych wcześniej procedur
sprawdzania czujników (praca grupowa zróżnicowana w grupach 2-osobowych, na
rozstawionych do demonstracji stanowiskach pomiarowych).
FAZA KOC
COWA
1) Dyskusja podsumowująca, dotycząca problemów, jakie wystąpiły podczas wykonania
ćwiczeń.
2) UporzÄ…dkowanie stanowisk.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Montaż maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z1
Jednostka modułowa: Montowanie przyrządów pomiarowych 731[03].Z1.04
Temat: RozwiÄ…zania konstrukcyjne wag.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności klasyfikowania i eksploatowania wag.
Cele szczegółowe:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- scharakteryzować spotykane konstrukcje wag,
- scharakteryzować jakościowo parametry metrologiczne wag różnej konstrukcji,
- scharakteryzować rozwiązania konstrukcyjne specyficzne dla poszczególnych typów wag,
- przeprowadzić ważenie za pomocą wag różnej konstrukcji,
- objaśnić pojęcie legalizacji przyrządów pomiarowych.
Metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem prowadzony przez uczniów.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna.
Strategia:
- uczenie się przez doświadczenie.
Åšrodki dydaktyczne:
- wagi różnej konstrukcji (odważnikowe: laboratoryjna, analityczna i półautomatyczna,
przesuwnikowa, uchylna, uchylna ze wskazówką świetlną, odważnikowo-uchylna,
sprężynowa, elektromagnetyczna, tensometryczna itp.), także ich modele i przekroje,
- zestawy odważników laboratoryjnych i handlowych,
- plansze, foliogramy, prezentacje multimedialne będące na wyposażeniu pracowni oraz
przygotowane przez uczniów,
- katalogi i karty katalogowe wag,
- materiały piśmienne,
- poradnik dla ucznia.
Czas trwania zajęć: 135 ÷ 180 minut.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Przebieg zajęć:
FAZA PRZYGOTOWAWCZA:
1) Zebranie chętnych do udziału w prowadzeniu zajęć (2 tygodnie przed ich planowanym
terminem).
2) Przedstawienie zadania:
 Przygotuj krótką prezentację wybranego typu wagi. W ramach prezentacji powinieneś:
- podać pełną nazwę opisującą dany typ wagi,
- podać nośności i czułości dla wag tej konstrukcji,
- podać nośność i czułość prezentowanego modelu wagi,
- wskazać przykłady stosowania wag tej konstrukcji dawniej i obecnie,
- opisać charakterystyczne cechy budowy wagi danego typu,
- zademonstrować kolegom technikę ważenia za jej pomocą, zwracając szczególną
uwagÄ™ na przestrzeganie zasad jej eksploatacji,
- nauczyć jednego z kolegów techniki ważenia za pomocą prezentowanej przez Ciebie
wagi.
- czas trwania Twojej prezentacji ustalisz indywidualnie z nauczycielem.
Postaraj się przeprowadzić prezentację tak, aby była najbardziej fachowa i atrakcyjna.
3) Rozdzielenie tematów.
4) Ustalenie kolejności wystąpień i czasu ich trwania.
5) Indywidualne omówienie z uczniami będącego do ich dyspozycji wyposażenia
dydaktycznego szkoły.
6) Kontrola postępów przygotowania do zajęć (tydzień przed ich planowanym terminem).
7) Próba prezentacji, ocena merytoryczna przygotowanych materiałów i treści wystąpienia
(2÷3 dni przed planowanym terminem zajęć).
FAZA WST
PNA
1) Czynności organizacyjno - porządkowe.
2) Podanie tematu i przebiegu zajęć.
FAZA WA
AÅšCIWA
1) Omówienie pojęć nośności i czułości wagi.
2) Omówienie celu i sposobu legalizacji wag.
3) Krótkie wprowadzenie do każdej z prezentacji.
4) Prezentacje przygotowane przez uczniów.
5) Podsumowanie i ewentualne uzupełnienie poszczególnych prezentacji, zaakcentowanie
i wynotowanie na tablicy najistotniejszych kwestii poruszonych w ich trakcie.
FAZA KOC
COWA
1) Krótkie ćwiczenia, polegające na wykonywaniu przez uczniów ważenia przy zastosowaniu
różnych wag  pod kierunkiem uczniów, którzy je uprzednio prezentowali.
2) Dyskusja podsumowująca, usystematyzowanie informacji zawartych w poszczególnych
prezentacjach.
3) Ocena prezentacji w oparciu o opinie uczestników zajęć.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Klasyfikacja przyrządów pomiarowych. Montaż elementów
wskazujÄ…cych w przyrzÄ…dach pomiarowych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeprowadz
oględziny elementów wskazujących ciągłych przyrządu pomiarowego.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
W czasie instruktażu do ćwiczenia należy przypomnieć uczniom o zasadach obchodzenia
się ze sprzętem kontrolno - pomiarowym oraz wskazać z
ródła, na podstawie których będą
mogli określić znaczenie oznaczeń na podzielni (np. klasy przyrządu, rodzaj przetwornika itp.).
Zamiast wskazywania z
ródeł literaturowych można posłużyć się przygotowanymi
dydaktycznymi środkami kształcenia (planszami, foliogramami).
W trakcie ćwiczenia należy zachęcić uczniów do poczynienia obserwacji nie zawartych
w poleceniu, a dotyczących sposobu osadzenia wskazówki, bazowania podzielni itp. Oceniając
jakość wykonania ćwiczenia należy uwzględnić poprawność terminologii zastosowanej
w notatce i wypowiedziach ustnych.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) pobrać wskazany przyrząd pomiarowy,
2) sporządzić notatkę zawierającą następujące informacje:
- nazwa i przeznaczenie przyrzÄ…du,
- zakres pomiarowy,
- typ podzielni,
- wartość działki elementarnej,
- oznaczenia dodatkowe na podzielni wraz z wyjaśnieniem ich znaczenia,
- opis rozwiązań zapobiegających błędowi paralaksy, a w przypadku ich braku
oszacowanie wielkość tego bÅ‚Ä™du, podczas obserwacji podzielni pod kÄ…tem 45º,
3) przedstawić wynik oględzin przyrządu w trakcie prezentacji wg punktów zawartych
w notatce.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenie, pogadanka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- różne przyrządy pomiarowe o zróżnicowanych rozwiązaniach konstrukcyjnych elementów
wskazujÄ…cych,
- materiały piśmienne,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z biblioteczki podręcznej pracowni.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Ćwiczenie 2
Przeprowadz
wyrównoważenie statyczne organów ruchomych miernika elektrycznego.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.
Uczniowie powinni otrzymać instrukcję do ćwiczenia zawierającą opisy procedur
wyrównoważenia mechanizmów o różnej budowie. Doboru konkretnej procedury powinni
dokonać samodzielnie. Przyrządy przygotowane do ćwiczenia powinny zostać uprzednio
rozregulowane.
Podczas instruktażu wstępnego należy zaakcentować obowiązek delikatnego obchodzenia
siÄ™ z przyrzÄ…dami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z otrzymaną instrukcją do ćwiczenia,
2) wykonać sprawdzenie, czy organ ruchomy miernika wymaga wyrównoważenia,
3) dobrać narzędzia potrzebne do otwarcia obudowy miernika,
4) otworzyć obudowę miernika,
5) przeprowadzić oględziny mechanizmu miernika i odszukać wszystkie elementy przyrządu
opisane w instrukcji,
6) dobrać narzędzia potrzebne do wykonania wyrównoważenia,
7) przeprowadzić wyrównoważenie według procedury opisanej w instrukcji,
8) zgłosić wykonanie ćwiczenia nauczycielowi,
9) po sprawdzeniu jakości wykonania ćwiczenia zamknąć obudowę miernika i uporządkować
stanowisko pracy, zdać miernik.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenie, pogadanka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- mierniki elektryczne przygotowane do ćwiczenia poprzez rozregulowanie mechanizmu
wyrównoważenia organu ruchomego,
- instrukcja do ćwiczenia,
- wyposażenie pracowni montażu,
- materiały piśmienne.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Montaż przyrządów do pomiarów warsztatowych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj regulację wskazań, przeprowadz
sprawdzenie stanu powierzchni pomiarowych
i dokładności wskazań mikrometru z odczytem noniuszowym.
Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.
W zależności od sytuacji dydaktycznej można do ćwiczenia przygotować obudowę
dydaktycznÄ… w postaci tekstu przewodniego.
Mikrometry przygotowane do ćwiczenia powinny zostać uprzednio rozregulowane.
W czasie instruktażu do ćwiczenia należy zwrócić uwagę na zasady prawidłowego
użytkowania płytek wzorcowych i interferencyjnych. Warto podkreślić również, że zakres
czynności wykonywanych w ćwiczeniu obejmuje czynności prowadzone zarówno podczas
montażu i kontroli jakości w trakcie produkcji przyrządów, jak i podczas serwisowania sprzętu
w trakcie jego eksploatacji.
Oceniając ćwiczenie należy zwrócić uwagę na samodzielność w interpretacji z
ródeł
informacji, kulturę pracy (przestrzeganie procedur, posługiwanie się narzędziami montażowymi
i narzędziami pomiarowymi zgodnie z ich przeznaczeniem itp.)
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać mikrometr przeznaczony do badania,
2) przeprowadzić regulację wskazań mikrometru. Kolejno:
- zapoznać się z procedurą regulacji mikrometru, opisaną we wskazanym z
ródle,
- zidentyfikować elementy regulacyjne mikrometru,
- dobrać narzędzia do przeprowadzenia regulacji,
- przeprowadzić regulację mikrometru,
- zgłosić zakończenie regulacji i zademonstrować jej wynik,
3) przeprowadzić sprawdzenie stanu powierzchni pomiarowych mikrometru. Kolejno:
- zapoznać się z zakresem i sposobem sprawdzania stanu powierzchni pomiarowych,
opisanymi we wskazanym z
ródle,
- dobrać płytki interferencyjne w sposób opisany w instrukcji,
- przeprowadzić trzykrotny pomiar płaskości kowadełka, wrzeciona oraz równoległości
kowadełka i wrzeciona, notując uzyskane wyniki,
- obliczyć i zapisać średnią arytmetyczną z uzyskanych wyników pomiarów,
4) przeprowadzić sprawdzenie dokładności wskazań mikrometru. Kolejno:
- pobrać zestaw płytek wzorcowych i oczyścić ich powierzchnie,
- określić 5 punktów pomiarowych, rozłożonych równomiernie w zakresie pomiarowym
mikrometru,
- wykonać pomiary dla ustalonych punktów pomiarowych i zanotować ich wyniki,
- obliczyć i zapisać błędy wskazań w określonych wcześniej punktach pomiarowych,
- dokonać porównania błędów wskazań z wartościami błędów dopuszczalnymi dla
mikrometrów poszczególnych klas i określić klasę mikrometru,
5) dokonać prezentacji wyniku ćwiczenia grupie, w szczególności: omówić przeznaczenie
mikrometru, jego zakres pomiarowy, wyniki sprawdzenia stanu powierzchni pomiarowych
i dokładności wskazań.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- mikrometry,
- zestaw płytek interferencyjnych płasko - równoległych,
- zestaw płytek wzorcowych,
- miękka szmatka i benzyna ekstrakcyjna,
- narzędzia do montażu znajdujące się na wyposażeniu pracowni,
- artykuły piśmienne,
- kalkulator,
- katalogi mikrometrów, dobrane z
ródła lub przygotowana instrukcja,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Przeprowadz
sprawdzenie mikroskopu warsztatowego z głowicą goniometryczną.
Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
W ramach ćwiczenia (ewentualnie przygotowania do ćwiczenia - pracy domowej)
uczniowie powinni zapoznać się na podstawie instrukcji konkretnego modelu mikroskopu
z opisaną w niej jego budową. Do wykonania części praktycznej ćwiczenia mogą być
dopuszczeni po pozytywnej weryfikacji znajomości zasad obsługi mikroskopu.
W czasie instruktażu wstępnego można zachęcić uczniów do wzajemnej kontroli stopnia
przygotowania do wykonania ćwiczenia (wzajemnego przepytania się przed zgłoszeniem
gotowości do wykonania ćwiczenia nauczycielowi).
W zależności od tempa pracy uczniów można rozbudować część metrologiczną ćwiczenia
(wydłużenie serii pomiarowych) lub zalecić im pomiary konkretnych detali (np. średnic
i błędów kształtu otworów, skoku i kąta zarysu gwintu itp.).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją wykonywania pomiarów za pomocą mikroskopu pomiarowego,
2) zidentyfikować na podstawie instrukcji i poradnika dla ucznia poszczególne elementy
budowy mikroskopu,
3) zgłosić nauczycielowi gotowość do wykonania ćwiczenia,
4) udzielić poprawnych odpowiedzi na pytania sprawdzające znajomość zasad posługiwania
się mikroskopem i wykonywania pomiarów,
5) pobrać komplet płytek wzorcowych i wybrać z niego płytkę o wartości pomiarowej 20 mm,
6) sporządzić wg wzoru tabelę pomiarów:
Lp. Posuw stolika Kierunek I odczyt II odczyt Wynik pomiaru
[mm] [mm] [mm]
(podłużny, poprzeczny) (w lewo, do
przodu)
7) wykonać dwa pomiary płytki z wykorzystaniem przesuwu podłużnego stołu mikroskopu,
zmieniając położenie płytki i kierunek przesuwu stołu,
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
8) wykonać dwa pomiary płytki z wykorzystaniem przesuwu poprzecznego stołu mikroskopu,
zmieniając położenie płytki i kierunek przesuwu stołu,
9) zdać komplet płytek wzorcowych płaskich, pobrać zestaw płytek wzorcowych kątowych
i wybrać z niego pÅ‚ytkÄ™ o wartoÅ›ci pomiarowej 30º,
10) sporządzić tabelę wg samodzielnie zaprojektowanego układu, np.:
Lp. Położenie płytki Kierunek I odczyt II odczyt Wynik pomiaru
obrotu gÅ‚owicy [º] [º] [º]
(1, 2, & ) (w lewo,
w prawo)
11) wykonać pomiary kÄ…ta dla czterech poÅ‚ożeÅ„ pÅ‚ytki różniÄ…cych siÄ™ o ok. 90º, za każdym
razem zmieniając kierunek obrotu głowicy,
12) zapisać w notatce wnioski dotyczące dokładności pomiarów długości i kątów za pomocą
mikroskopu pomiarowego.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenie, pogadanka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- mikroskop warsztatowy z głowicą goniometryczną,
- instrukcja wykonywania pomiarów za pomocą mikroskopu,
- zestaw płytek wzorcowych płaskich i kątowych,
- kalkulator,
- materiały piśmienne,
- poradnik dla ucznia,
- literatura techniczna.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Montaż przyrządów pomiarowych do pomiaru temperatury,
ciśnienia i przepływu
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj montaż manometru sprężystego z rurką Bourdona.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie.
Przygotowana dokumentacja (rysunki montażowe) powinna dotyczyć konkretnych modeli
manometrów przygotowanych do ćwiczenia.
W czasie instruktażu do ćwiczenia można przypomnieć ogólne wskazówki, istotne przy
określaniu kolejności montażu oraz wymóg oceny jakości części i podzespołów
przeznaczonych do montażu.
Oceniając ćwiczenie należy zwrócić uwagę m.in. na: poprawność ustalenia kolejności
montażu i doboru narzędzi, przygotowanie stanowiska pracy, jakość prezentacji wykonania
zadania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z otrzymaną dokumentacją technologiczną montażu manometru,
2) określić kolejność czynności montażowych w oparciu o dokumentację,
3) dobrać wyposażenie stanowiska do wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić jego stan
techniczny,
4) przygotować stanowisko zgodnie z zasadami ergonomii, przepisami bhp i ppoż.,
5) pobrać komplet montażowy,
6) ocenić jakość części i podzespołów,
7) wykonać montaż,
8) zgłosić nauczycielowi zakończenie wykonania zadania,
9) zdać narzędzia i dokumentację, uporządkować stanowisko pracy,
10) dokonać prezentacji: ocenić jakość wykonania zadania, wskazać napotkane trudności.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenie praktyczne.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- rysunki montażowe manometrów przeznaczonych do ćwiczenia,
- komplety montażowe,
- narzędzia montażowe i kontrolno - pomiarowe, przyrządy i uchwyty,
- poradnik dla ucznia,
- literatura techniczna.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Ćwiczenie 2
Przeprowadz
oględziny gazomierza, wykonaj jego częściowy demontaż i zerowanie
wskazania.
Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
Do ćwiczenia należy przygotować gazomierze różnych typów (miechowe, rotorowe,
turbinowe) i rozmiarów, domowe i przemysłowe, skontrolowane uprzednio pod kątem
możliwości przeprowadzenia wymienionych w ćwiczeniu czynności. Ocena możliwości
wykonania tych czynności należy do uczniów.
W czasie instruktażu do ćwiczenia należy położyć szczególny nacisk na konieczność
zachowania wysokiej kultury pracy (planowanie, dobór narzędzi), a czasie jego wykonania
aktywnie kontrolować czynności wykonywane przez wszystkie zespoły - uczniowie na bieżąco
powinni konsultować z nauczycielem zakres zaplanowanych czynności i demonstrować sposób
ich wykonania.
Podczas dyskusji podsumowującej ćwiczenie należy skoncentrować się na określeniu
podobieństw i różnic występujących w budowie różnych modeli gazomierzy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) spisać parametry gazomierza i na podstawie wskazanych z
ródeł wyjaśnić ich znaczenie,
2) za pomocą samodzielnie dobranych narzędzi zdemontować obudowę gazomierza
w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia oględzin jego mechanizmu,
3) określić na podstawie poradnika dla ucznia lub literatury rodzaj i zasadę działania
gazomierza oraz zastosowane w jego budowie mechanizmy, spisać wyniki obserwacji,
4) określić zakres dalszego demontażu, niezbędnego do wyzerowania licznika i samodzielnie
dobrać narzędzia do jego przeprowadzenia,
5) przeprowadzić demontaż, notując kolejność czynności i starannie układając wymontowane
części,
6) wykonać zerowanie wskazań,
7) wykonać montaż gazomierza,
8) zdać pobrane narzędzia i uporządkować stanowisko pracy,
9) zgłosić gotowość do prezentacji wykonania ćwiczenia,
10) zaprezentować na forum grupy sposób wykonania ćwiczenia: parametry użytkowe
gazomierza, zasadę działania, zastosowane mechanizmy i zakres czynności wykonywanych
w czasie zerowania wskazań.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenie, pogadanka, dyskusja.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- gazomierze,
- zestaw narzędzi do montażu i demontażu, znajdujący się na wyposażeniu pracowni,
- materiały piśmienne,
- katalogi i karty katalogowe gazomierzy,
- poradnik dla ucznia, literatura techniczna.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.4. Montaż przyrządów pomiarowych do pomiaru masy, czasu,
wilgotności i prędkości kątowej
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeprowadz
regulację czułości i wyznacz błędy systematyczne wagi laboratoryjnej.
Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
W czasie instruktażu do ćwiczenia należy przypomnieć (np. w formie pytań kontrolnych
skierowanych do uczniów) o zasadach obowiązujących podczas ważenia za pomocą
dokładnych wag odważnikowych.
Podczas wykonania ćwiczenia należy aktywnie kontrolować przestrzeganie tych zasad oraz
rzetelność pomiarów prowadzonych przez uczniów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wypoziomować wagę na stanowisku pomiarowym,
2) ustawić największą czułość wagi, zanotować wynik ustawienia czułości w tabeli
pomiarowej,
3) wyznaczyć błąd systematyczny wynikający z niezrównoważenia belki, wykonując
trzykrotne ważenie pustych szalek wagi i zapisując w tabeli wyniki ważenia oraz obliczoną
średnią,
4) zapisać w tabeli poprawkę wynikającą z błędu niezrównoważenia belki,
5) wyznaczyć błąd systematyczny wynikający z nierównoramienności belki dla masy 100 g,
wykonując trzy serie pomiarów za pomocą pomocniczego odważnika i wyliczając
ich średnią,
6) zgłosić zakończenie wykonania ćwiczenia, oddać wypełnioną tabelę pomiarową i omówić
wykonane czynności.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenie, pogadanka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- waga laboratoryjna odważnikowa z dwoma zestawami odważników,
- tabela pomiarowa,
- materiały piśmienne,
- kalkulator,
- poradnik dla ucznia,
- literatura techniczna.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 2
Przeprowadz
oględziny elektronicznej wagi kontrolno - technicznej z funkcją liczenia
elementów.
Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
Podczas instruktażu należy zaakcentować wymóg zapoznania się z instrukcją obsługi wagi
przed rozpoczęciem ćwiczenia.
Ćwiczenie należy zakończyć dyskusją podsumowującą.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustawić wagę na stanowisku,
2) zapoznać się z kartą katalogową i instrukcją obsługi wagi,
3) ustawić funkcję liczenia elementów,
4) przeprowadzić liczenie drobnych elementów przy użyciu wagi,
5) opracować plan demontażu obudowy wagi i pobrać niezbędne narzędzia,
6) przeprowadzić demontaż obudowy wagi,
7) przeprowadzić oględziny mechanizmu wagi, zidentyfikować umiejscowienie, sposób
zamocowania tensometru i jego rodzaj,
8) sporządzić notatkę zawierającą: krótki opis przeznaczenia i parametrów wagi, opis
procedury liczenia elementów i szkic mechanizmu wagi,
9) zmontować wagę, uporządkować stanowisko i zgłosić zakończenie wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- elektroniczne wagi kontrolno-techniczne,
- instrukcje obsługi wagi,
- katalogi i karty katalogowe wag elektronicznych,
- narzędzia montażowe będące na wyposażeniu pracowni,
- materiały piśmienne,
- poradnik dla ucznia i literatura techniczna.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narządzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Montowanie
przyrządów pomiarowych
Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 2, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 1, 3, 6, 12, 16, 21, 22 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczajÄ…cy  za rozwiÄ…zanie co najmniej 10 ÷ 11 zadaÅ„ z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiÄ…zanie co najmniej 12 ÷ 15 zadaÅ„ z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiÄ…zanie 16 ÷ 19 zadaÅ„, w tym co najmniej 4 zadaÅ„ z poziomu
ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiÄ…zanie 20 ÷ 22 zadaÅ„, w tym co najmniej 7 zadaÅ„ z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1.b, 2.c, 3.a, 4.d, 5.a, 6.b, 7.b, 8.c, 9.d, 10.a, 11.d, 12.b,13.b,
14.d, 15.b, 16.d, 17.c, 18.b, 19.c, 20.a, 21.b, 22.a.
Plan testu
Nr Cele operacyjne Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Sklasyfikować przyrządy pomiarowe C PP b
Wyjaśnić pojęcia dotyczące elementów
2. B P c
wskazujÄ…cych
Zaproponować metodę zmniejszenia wpływu
3. D PP a
paralaksy na odczyt wskazań
Określić właściwości wskaz
ników
4. C P d
alfanumerycznych
Wyjaśnić sposób pomiaru za pomocą narzędzi
5. A P a
mikrometrycznych
Zaproponować poprawną kolejność montażu
6. D PP b
mechanizmu mikrometru
7. Zinterpretować działanie mechanizmu czujnika C P b
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Zastosować procedurę pomiarową przy użyciu
8. C P c
czujnika
Objaśnić zasadę działania termometru
9. B P d
manometrycznego
10. Wyjaśnić sposób sprawdzania pirometrów, B P a
Zaproponować procedurę łączenia urządzeń
11. C P b
hydraulicznych
Zaproponować procedurę wzorcowania manometru
12. D PP b
ciśnieniowego
Scharakteryzować przeznaczenie mechanizmów
13. B P b
przepływomierza
Objaśnić zasadę działania przepływomierza
14. B P d
manometrycznego
Zastosować zasady eksploatacji wag
15. C P b
mechanicznych
16. Dobrać technologię montażu tensometru C PP d
Scharakteryzować zasady montażu higrometrów
17. B P c
Wyjaśnić sposób regulacji chodu zegara
18. B P b
mechanicznego
Dobrać narzędzia do wykonania prac
19. C P c
montażowych
Zinterpretować zasadę działania tachometrów
20. B P a
stroboskopowych
Zaproponować procedurę regulacji projektora
21. D PP b
pomiarowego
Zaproponować rozwiązania konstrukcyjne
22. D PP a
w przyrzÄ…dzie pomiarowym.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Daj uczniom 2 minuty na sprawdzenie, czy otrzymali czytelny i kompletny zestaw pytań
i kartÄ™ odpowiedzi.
6. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu montowania przyrządów
pomiarowych. Tylko jedna odpowiedz
do każdego zadania jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi. Zakreśl prawidłową
odpowiedz
. Jeżeli się pomylisz, błędną odpowiedz
wez
w kółko i zakreśl odpowiedz

prawidłową. Jeżeli zaznaczysz więcej niż jedną odpowiedz
do jednego zadania, otrzymasz
za nie 0 punktów.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż rozwiązanie zadania
na póz
niej; wrócisz do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu pisemnego masz 40 minut.
Materiały dla ucznia
instrukcja
zestaw pytań testowych z instrukcją dla ucznia,
karta odpowiedzi.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Chromatograf jest przyrzÄ…dem do wykonywania:
a) pomiarów geodezyjnych.
b) analizy składu mieszanin gazowych.
c) pomiarów grubości warstwy chromu metodą nieniszczącą.
d) pomiarów wielkości ładunku elektrycznego.
2. Elementami wskazującymi ciągłymi są:
a) podziałka i wskazówka.
b) wskazówka i działka elementarna.
c) wskazówka i podzielnia.
d) wskazówka, podzielnia i podziałka.
3. Zmniejszeniu wpływu błędu paralaksy na dokładność odczytu sprzyja:
a) zmniejszenie odległości wskazówki i podzielni.
b) zwiększenie odległości wskazówki i podzielni.
c) zastosowanie szerszej wskazówki.
d) zmniejszenie odległości między kreskami podzielni.
4. Największa zaleta wskaz
ników paletowych to:
a) bardzo krótki czas przestawiania palet.
b) bezgłośna praca.
c) małe rozmiary.
d) możliwość prezentowania różnorodnych informacji.
5. Zastosowanie dodatkowego noniusza na bębnie mikrometru pozwala na:
a) zwiększenie dokładności pomiaru.
b) zwiększenie zakresu pomiarowego.
c) przyspieszenie odczytu wyniku pomiaru.
d) zmniejszenie wpływu błędu wykonania gwintu śruby mikrometrycznej na poprawność
pomiaru.
6. Wybierz i uszereguj w kolejności technologicznej czynności podczas montażu zacisku
z rozciętym pierścieniem w mikrometrze:
a) montaż wrzeciona.
b) montaż złożonego mechanizmu w wycięciu kabłąka.
c) montaż wałeczka blokującego w trójkątnym gniez
dzie rozciętego pierścienia.
d) montaż rozciętego pierścienia w pierścieniu radełkowanym.
e) montaż kulki zabezpieczającej od obrotu w gniez
dzie kabłąka.
f) montaż kulki zabezpieczającej od obrotu w gniez
dzie rozciętego pierścienia.
Poprawna kolejność czynności jest następująca:
a) c, d, f, b, a.
b) d, c, f, b, a.
c) c, d, e, b, a.
d) d, c, f, a, b.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
7. Zadaniem elementów sprężystych zastosowanych w budowie czujników zegarowych jest:
a) tłumienie drgań wskazówki.
b) zapewnienie odpowiedniego nacisku pomiarowego i kasowanie luzów przekładni.
c) zapewnienie możliwie dużego nacisku pomiarowego.
d) przyspieszenie ruchu trzpienia i skrócenie czasu pomiaru.
8. Pokrętna podzielnia czujnikowych przyrządów pomiarowych służy ustawianiu wskazania
zerowego:
a) przy nieobciążonym trzpieniu pomiarowym.
b) przy maksymalnie wciśniętym trzpieniu pomiarowym.
c) na wymiar nominalny mierzonej części.
d) na wymiar rzeczywisty mierzonej części.
9. Termometry parowe:
a) służą do pomiaru temperatury pary wodnej w instalacjach kotłowych.
b) są to termometry, w których zastosowano czujnik termoelektryczny, tzw. termoparę.
c) są to termometry sygnalizujące osiągnięcie dwóch temperatur granicznych.
d) są rodzajem termometrów ciśnieniowych.
10. Sprawdzenia pirometrów dokonuje się za pomocą :
a) żarówki wzorcowej.
b) pirometru wzorcowego.
c) termometru wzorcowego.
d) naczynia termostatycznego.
11. Wybierz z poniższych stwierdzeń to, które niepoprawnie opisuje zasady łączenia
elementów instalacji hydraulicznych:
a) przewody giętkie nie powinny być skręcone.
b) przewody giętkie powinny mieć możliwość swobodnego zwisu.
c) dobierając przewody należy uwzględnić ciśnienie robocze panujące w instalacji.
d) promienie zagięcia przewodów powinny być możliwie małe.
12. Uzyskanie wskazania zerowego w manometrze ciśnieniowym z rurką Bourdona uzyskuje
siÄ™ przez:
a) dogięcie końca rurki Bourdona.
b) właściwe ustawienie zębnika i sektora zębatego podczas montażu przyrządu.
c) zmianę przełożenia mechanizmu za pomocą zastosowanych w jego konstrukcji
elementów regulacyjnych.
d) zmianę długości sprężyny spiralnej.
13. Zastosowanie sprzęgła magnetycznego w budowie przepływomierza śrubowego:
a) zmniejsza opory ruchu organu pomiarowego.
b) nie wymaga stosowania uszczelnień wałka napędzającego przekładnię pomiarową.
c) poprawia dokładność odczytu wskazania.
d) ma za zadanie utrudnienie użytkownikowi fałszowania wskazań.
14. Przepływomierze manometryczne:
a) są przyrządami uniwersalnymi, pozwalającymi na jednoczesny pomiar wielkości
przepływu i ciśnienia cieczy.
b) są szczególnie zalecane do pomiaru bardzo małych przepływów.
c) wymagają zabudowania w rurociągu zwężki Venturiego.
d) działają na zasadzie manometru różnicowego.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
15. Blokadę wag mechanicznych należy załączać wówczas, gdy:
a) masa ważonego ciała nie przekracza nośności wagi.
b) poziomujemy lub przenosimy wagÄ™.
c) chcemy przyspieszyć odczyt wyniku ważenia.
d) odczytujemy wynik ważenia.
16. Do utwierdzenia tensometru foliowego na podlegającym odkształcaniu elemencie
konstrukcyjnym wagi elektronicznej zastosujesz:
a) połączenie gwintowe.
b) połączenie lutowane twarde.
c) połączenie klejone wykonane za pomocą kleju rozpuszczalnikowego, dającego
połączenie elastyczne.
d) połączenie klejone wykonane za pomocą kleju dwuskładnikowego.
17. Higrometry higroskopowe:
a) cechują się wysoką niezmiennością wskazań w czasie.
b) wymagają okresowej konserwacji elementu pomiarowego za pomocą smaru stałego.
c) wymagają starannego odtłuszczenia elementu pomiarowego na całej jego długości.
d) pozwalają na najdokładniejsze pomiary wilgotności bezwzględnej.
18. Regulacja chodu zegara z regulatorem balansowym polega na:
a) systematycznym naciąganiu sprężyny napędowej.
b) zmianie czynnej długości sprężyny włosowej regulatora poprzez obrót dz
wigni
regulacyjnej.
c) delikatnym dogięciu sprężyny włosowej za pomocą szczypiec okrągłych.
d) równomiernym dokręceniu lub wykręceniu wkrętów regulacyjnych rozmieszczonych
na obwodzie koła balansowego.
19. Nabijak lejkowy jest pomocny przy:
a) regulacji chodu zegarów mechanicznych.
b) wyważaniu organów ruchomych przyrządów pomiarowych.
c) osadzaniu wskazówek przyrządów pomiarowych.
d) osadzaniu kowadełka w gniez
dzie kabłąka podczas montażu mikrometrów.
20. Tachometry stroboskopowe:
a) umożliwiają pomiar prędkości obrotowej metodą bezdotykową.
b) mogą służyć bezpośrednio do pomiaru prędkości liniowej.
c) zawierajÄ… z
ródło światła o stałej i podlegającej wzorcowaniu częstotliwości błysków.
d) działają na zasadzie pomiaru napięcia indukującego się w prądnicy stroboskopowej.
21. W trakcie kontroli technicznej projektora pomiarowego, podczas obserwacji detalu
wzorcowego w świetle przechodzącym stwierdzono nierównomierne oświetlenie
powierzchni ekranu (obserwacja w świetle odbitym jest poprawna). Aby usunąć usterkę
projektora należy:
a) wymienić żarówkę oświetlacza do obserwacji w świetle przechodzącym.
b) przeprowadzić regulację ustawienia zwierciadła do obserwacji w świetle
przechodzÄ…cym.
c) przeprowadzić regulację położenia stolika projektora.
d) przeprowadzić regulacje obiektywu projektora.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
22. UrzÄ…dzenia kontrolno - pomiarowe podlegajÄ…ce legalizacji:
a) zawierają elementy regulacyjne niedostępne dla użytkownika.
b) zawierają elementy regulacyjne dostępne dla użytkownika.
c) są legalizowane jednorazowo, przed ich zakupem przez użytkownika.
d) nie zawierają elementów regulacyjnych.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ..........................................................................................
Montowanie przyrządów pomiarowych
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
Razem:
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Test. 2
Do jednostki modułowej  Montowanie przyrządów pomiarowych
Temat zadania: Montaż czujnika zegarowego.
Wykonaj montaż czujnika zegarowego na podstawie załączonej dokumentacji technicznej.
Po przeprowadzonym montażu wykonaj sprawdzenie nacisku pomiarowego i niedokładności
wskazań czujnika.
Propozycja przeliczenia liczby punktów uzyskanych za zadanie praktyczne
na oceny szkolne:
- dopuszczajÄ…cy: 15 ÷ 18 punktów,
- dostateczny: 19 ÷ 22 punktów,
- dobry: 23 ÷ 25 punktów,
- bardzo dobry: 26 ÷ 28 punktów.
Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 180 minut.
Instrukcja do wykonania zadania
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1) Przeanalizuj dokładnie treść zadania i otrzymaną dokumentacje techniczną.
2) Zapoznaj się z wyposażeniem stanowiska.
3) Ustal zakres i kolejność czynności podczas montażu i sprawdzenia czujnika oraz
wyposażenie stanowiska, niezbędne do ich wykonania.
4) Zapisz w planie działania:
główne czynności związane z realizacją zadania w kolejności ich wykonywania,
wykaz niezbędnych narzędzi i przyrządów do wykonania czynności montażowych
oraz kontrolno-pomiarowych,
wykaz niezbędnych elementów pomocniczych wyposażenia stanowiska,
wykaz innych środków niezbędnych do wykonania zadania.
5) Zgromadz
i rozmieść na stanowisku narzędzia i pomoce montażowe, narzędzia pomiarowe
i wyposażenie pomocnicze do montażu i sprawdzenia czujnika.
6) Sprawdz
stan techniczny wszystkich elementów wyposażenia stanowiska.
7) Sprawdz
, czy przygotowałeś stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii, przepisami
bhp i ochrony ppoż.
8) Dobierz odpowiednią odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej do wykonania
zadania.
9) Wykonaj zaplanowane czynności montażowe, przestrzegając zasad bhp.
10) Wykonaj zaplanowane czynności kontrolno-pomiarowe.
11) Zgłoś nauczycielowi przez podniesienie ręki gotowość do prezentacji wykonanego zadania.
12) Zaprezentuj sposób wykonania zadania i oceń, czy zadanie zostało wykonane zgodnie
z założeniami zawartymi w treści zadania.
13) Po prezentacji uporzÄ…dkuj stanowisko pracy.
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Zabiegi i czynności montażowe
Narzędzia Narzędzia
Lp. Zabieg montażowy / czynność
montażowe pomiarowe
Czynności kontrolne i pomiarowe
Lp. Czynność Sprzęt pomiarowy Uwagi
Protokół kontroli czujnika
Lp. Sprawdzania wielkość Wartość Uwagi
1 nacisk pomiarowy
2 niedokładność wskazań
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Karta odpowiedzi do zadania praktycznego dla jednostki modułowej
Montowanie przyrządów pomiarowych 731[03].Z1.04
Temat zadania: Montaż czujnika zegarowego.
ImiÄ™ i nazwisko: .............................................................
1) Plan działania:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
2) Wykaz narzędzi niezbędnych do wykonania montażu:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
3) Wykaz narzędzi i przyrządów pomiarowych niezbędnych do wykonania montażu i kontroli
czujnika:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
4) Wykaz wyposażenia pomocniczego niezbędnego do wykonania zadania:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
5) Wykaz innych środków niezbędnych do wykonania zadania:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & .
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Karta oceny
Za każde sprawdzane kryterium uczeń może otrzymać 1 punkt.
Lp. Kryterium Punktacja
1 Poprawnie sporządzony plan działania
2 Poprawne ustalenie zakresu i kolejności zabiegów montażowych
3 Poprawne ustalenie zakresu czynności kontrolno - pomiarowych
4 Poprawny dobór narzędzi do wykonania czynności montażowych
5 Poprawny dobór sprzętu kontrolnego i pomiarowego
6 Poprawny dobór wyposażenia pomocniczego stanowiska
7 Poprawny dobór innych środków do wykonania zadania
8 Poprawne sporządzenie wykazów znajdujących się w karcie odpowiedzi
Poprawne pobranie narzędzi, sprzętu pomiarowego i wyposażenia
9
pomocniczego
10 Wykonanie sprawdzenia stanu technicznego wyposażenia stanowiska
11 Zorganizowanie stanowiska zgodnie z zasadami ergonomii i przepisami bhp
12 Dobór ubrania roboczego i środków ochrony indywidualnej
13 Poprawne rozmieszczenie kompletu montażowego na stanowisku
14 Przeprowadzenie oględzin części i podzespołów do montażu
15 Poprawne wykonanie montażu przekładni pomiarowej czujnika
16 Poprawne wykonanie montażu elementów sprężystych
17 Poprawne wykonanie montażu elementów wskazujących
18 Poprawne wykonanie montażu obudowy
19 Poprawne wykonanie konserwacji mechanizmu
20 Oczyszczenie przyrządu po wykonaniu montażu
Poprawne zestawienie stanowiska do wykonania pomiaru nacisku
21
pomiarowego
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
22 Poprawne przeprowadzenie procedury pomiaru nacisku pomiarowego
23 Poprawne określenie i zapisanie nacisku pomiarowego
24 Poprawne zestawienie stanowiska do sprawdzenia niedokładności wskazań
21 Poprawne przeprowadzenie procedury sprawdzania niedokładności wskazań
22 Poprawne określenie i zapisanie niedokładności wskazań
Posługiwanie się narzędziami, przyrządami i sprzętem pomiarowym zgodnie
24
z przeznaczeniem
25 Wykonanie zadania zgodnie z zasadami bhp
26 Wykonanie zadania w przewidzianym czasie
27 Ocena jakości wykonania zadania
28 Oczyszczenie narzędzi i uporządkowanie stanowiska po wykonaniu zadania
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
7. LITERATURA
1. Czajkowski J.: Elementy przyrządów precyzyjnych. WSiP, Warszawa 1986
2. Dąbrowski A.: Konstrukcja przyrządów precyzyjnych. PWSZ, Warszawa 1972
3. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004
4. Informator o egzaminie potwierdzajÄ…cym kwalifikacje zawodowe. Mechanik precyzyjny.
CKE, Warszawa 2004
5. Legun Z.: Technologia elementów optycznych. WNT, Warszawa 1982
6. Panasiuk A., Pawlak E.: Technologia przyrządów precyzyjnych. PWSZ, Warszawa 1980
7. Praca zbiorowa: Konstrukcja przyrządów i urządzeń precyzyjnych. WNT, Warszawa 1996
8. Praca zbiorowa: Poradnik konstruktora przyrządów precyzyjnych i drobnych. WNT,
Warszawa 1971
9. Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika, tom I i II. WNT, Warszawa 1996
10. Tryliński W.: Drobne mechanizmy i przyrządy precyzyjne. Podstawy konstrukcji. WNT,
Warszawa 1978
____________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34